«مأخوذبه‌حیا» به معنای «باشرم‌وحیا و محجوب» است و با نیم‌فاصله نوشته می‌شود. این صفتِ نشان‌دار (= نامتعارف و کم‌کاربرد) در بافت‌های غیررسمی و به دو صورت به کار می‌رود: ۱) مأخوذبه‌حیا بودن: چقد مرد مأخوذبه‌حیاییه (نه *محجوب به حیا که به‌غلط در تصویر آمده‌است). ۲) مأخوذبه‌حیا شدن (= «به رودربایستی افتادن؛ خجالت کشیدن»): «هادی بشارت مأخوذبه‌حیا شد؛ مجال نکرد که جواب ردی بدهد.» (تقی مدرسی، آداب زیارت، ص ۱۶۰) #املا_رسم‌الخط سید محمد بصام @Matnook_com www.matnook.com

🔺ملیحه امیری راد، از مشهد: یک عیب بزرگ کارگاه متنوک! 🔰کانال مؤسسه در ایتا: @Matnook_com

املا چیست؟ «املا» به معنای «صورت نوشتاری واژه‌های زبان با حروف و نشانه‌های قراردادی خط» است. بنابراین در املا با حرف سروکار داریم، نه جدانویسی یا پیوسته‌نویسی. اگر حرف واژه‌ای تغییر کند یا کم‌وزیاد شود، سه حالت پیش می‌آید: - یا املای آن غلط می‌شود، مانند «حاضر» و *حاظر؛ «اولویت» و *الویت؛ «درددل» و *دردودل (در این حالت، تنها یک صورت نوشتاری درست داریم که باید آن را در فرهنگ‌های معتبر، مانند فرهنگ روز سخن، ببینیم)؛ - یا معنای آن تغییر می‌کند، مانند «پیشخان» و «پیشخوان»؛ «حوزه» و «حوضه»؛ «حیات» و «حیاط» (در این حالت نیز تنها باید به فرهنگ‌های معتبر مراجعه کنیم)؛ - یا دواملایی و بیشتر می‌شود، مانند «زغال» و «ذغال»؛ «قرمه» و «قورمه»؛ «ایده‌آل» و «ایدئال»؛ «دکمه» و «دگمه» و «تکمه»؛ «قدغن» و «غدغن» و «غدقن»؛ «هجده» و «هیجده» و «هژده» و «هیژده» (در این حالت، با صورت‌هایی سروکار داریم که همگی «درست»اند، زیرا کمابیش یا با نسبت یکسان در متون به کار رفته‌اند، ولی تنها یکی از آن‌ها ترجیح دارد. یکی از مهم‌ترین ملاک‌های ترجیح نیز «بسامد املایی» است («بسامد» یعنی «تکرار و فراوانی کاربرد»). برای نمونه، «زغال» و «ذغال» هردو درست‌اند، ولی ـ گذشته از ریشه و پیشینۀ آن‌ها ـ بسامد «زغال» (با استناد به پیکرۀ تاریخی دادگان فرهنگستان و جست‌وجوی گوگل) بیشتر از «ذغال» است. پس «زغال» املای معیار و مرجح است. تأکید و تکرار می‌شود که بسامد املایی تنها یکی از ملاک‌هاست و این رشته سر دراز دارد). ببینید: ۱۴۰ غلط‌ املایی رایج. #املا_رسم‌الخط سید محمد بصام @Matnook_com www.matnook.com

مهجور: ۱) دورافتاده، مبتلا به هجران (من مانده‌ام مهجور از او بیچاره و رنجور از او / ... ــ سعدی)؛ ۲) ویژگی سخنی که ناآشناست و دیگر به کار نمی‌رود (لغات مهجور فارسی و عربی). محجور: در اصطلاح فقه و حقوق، ویژگی آن‌که عقل ندارد یا به بلوغ نرسیده‌است و نمی‌‌تواند در اموال خود دخل‌وتصرف کند (مادۀ ۶۸۷ ق. م.: ضامن شدن از محجور و میت صحیح است). ببینید: املا چیست؟. #املا_رسم‌الخط سید محمد بصام @Matnook_com www.matnook.com

اگر «بلکه» بین دو جمله بیاید، قبل از آن ویرگول می‌گذاریم و اگر بین دو واژه یا عبارت بیاید، هیچ نشانه‌ای نمی‌گذاریم: - قبل از قضاوت کردن باید بفهمی که در برابر واقعیت نباید به سجده افتاد، بلکه باید با دید انتقادی به آن نگریست. (فدریکو فلینی، فیلمنامه‌نویس ایتالیایی) - فیلترینگ نه‌تنها به مردم بلکه به دولت هم آسیب‌ زده‌است. (از اینترنت)؛ جان خواهم از خدا نه یکی بلکه صد هزار / تا صد هزار بار بمیرم برای یار (هلالی جغتایی) یادآوری: تصویر این فرسته از گروه پشتیبانی دورهٔ جامع ستارگان ویرایش متنوک است که در آن به پرسش‌های ویرایش‌آموزان و دانشجویانم پاسخ می‌دهم. #نشانه‌گذاری سید محمد بصام @Matnook_com www.matnook.com

دو کتاب مفید و خواندنی به مناسبت ۲۵ نوامبر / ۵ آذر، روز جهانی مبارزه با خشونت علیه زنان: ۱) زن در شاهنامه، ترزا باتستی (بهنام)، به کوشش عمار عفیفی، نشر ماهریس (توضیحات بیشتر)؛ ۲) زن در شاهنامه، جلال خالقی مطلق، ترجمه از آلمانی به فارسی: مریم رضایی، انتشارات بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار (توضیحات بیشتر). #کتاب_خوب_بخوانیم سید محمد بصام @Matnook_com www.matnook.com

دربارهٔ «بلک‌فرایدی» «بلک‌فرایدی» (black friday)، که به معنای «حراج کالاها یا ارائهٔ خدمات با تخفیف‌های استثنایی در آخرین جمعهٔ ماه نوامبر» است، اولین بار در آمریکا به‌ کار رفت. سپس با همین تعبیر و گاهی با اندکی تغییر در دیگر کشورها نیز رواج یافت. ترجمهٔ لفظ‌به‌لفظ آن «جمعهٔ سیاه» یا «سیاه‌جمعه» است. «جمعهٔ سیاه» برای ایرانیان همچنان یادآور کشتار مردم در ۱۷ شهریور ۱۳۵‌۷ در خیابان و میدان ژاله است، چنان‌که برای آمریکاییان یادآور رسوایی بازار طلا در ۲۴ سپتامبر ۱‌۸۶۹ بود. بنابراین، از آنجا که عبارت «جمعهٔ سیاه» ناخوشایند بود و «سیاه‌جمعه / سیاجمعه» نیز به‌لحاظ معنایی شفاف نبود، برخی «حراج جمعه» را به‌ کار بردند و سپس از روی آن، طبق فرایند آمیزه‌سازی (= ادغام دو یا چند واژه و ساختن یک واژهٔ جدید از آن‌ها)، «حراجمعه» را ساختند. برخی نیز به‌تازگی «جمعۀ هیجان‌انگیز» می‌گویند و می‌نویسند که زیباست و نشانهٔ ارج نهادن به زبان ملی‌مان، فارسی. #واژه‌شناسی سید محمد بصام @Matnook_com www.matnook.com

انواع ویرایش به یک اعتبار، ویرایش را از دو جهت می‌توان بررسی و تقسیم‌بندی کرد: ۱) از جهت کیفی: صوری و زبانی؛ ۲) از جهت کمّی: حداقلی و حداکثری. در ویرایش صوری چه می‌کنیم؟ مهم‌ترین و رایج‌ترین کارها: اصلاح غلط‌های املایی؛ یکدست کردن رسم‌الخط؛ اصلاح فاصله‌گذاری؛ اصلاح یا اِعمال نشانه‌گذاری؛ اِعمال قواعد عددنویسی، فرمول‌نویسی، آوانویسی، حرکت‌گذاری، و کوته‌نوشت‌ها؛ بررسی تیترهای اصلی و فرعی، سرصفحه‌ها، پانوشت و/یا پی‌نوشت، عناوین بخش‌ها و فصل‌ها، جدول‌ها، نمودارها، عکس‌ها؛ تنظیم و اصلاح پاراگراف‌ها، نقل‌قول‌ها، و ارجاعات درون‌متنی و/یا برون‌متنی مطابق با شیوه‌نامه‌های معتبر (مانند APA)؛ تنظیم و تصحیح کتاب‌نامه. در ویرایش زبانی چه می‌کنیم؟ مهم‌ترین و رایج‌ترین کارها: معیارسازی متن بر پایۀ موضوع و مخاطب؛ ساده‌سازی و روان‌سازی؛ کوتاه کردن یا بازنویسی بندهای پیچیده و دیریاب؛ حذف، کاهش، یا تلخیص مطالب تکراری، غیرضروری، نامستند، مبتذل، و نامتعارف؛ اصلاح، تنظیم، و جابه‌جایی مطالب برای انسجام متن و رعایت سِیر منطقی آن (ترجیحاً با هماهنگی و مشورت با نویسنده)؛ افزودن برخی مطالب مفید یا فراموش‌شده در متن، پانوشت،‌ یا پی‌نوشت؛ رفع خطاهای دستوری، ساختاری، و جمله‌بندی؛ ابهام‌زدایی از عبارت‌های نارسا و نامفهوم؛ انتخاب برابرهای مناسب (در صورت لزوم)؛ بازخوانی کامل متن (دست‌کم دو بار). یادآوری: در ویرایشِ صوری همیشه حداکثری ویرایش می‌کنیم (یعنی کامل و مطابق با شیوه‌نامه) و در ویرایشِ زبانی گاه حداقلی و گاه حداکثری. به خاطر داشته باشیم که اصل در ویرایشِ زبانیْ حداقلی است (یعنی اصلاح زبان متن با کمترین تغییر)، مگر متن یا بخشی از آن نیازمند ویرایش حداکثری باشد. #ویرایش_زبانی سید محمد بصام @Matnook_com www.matnook.com

پیشوند تصریفی «بِـ ـ» و «نَـ ـ» در پیوند با فعل‌های آغازشده با الف (مانند «اَرزیدن»، «اُفتادن»، «اِنگاشتن») به این صورت نوشته می‌شوند: بیرزد، نیرزد (نه *بیارزد، *نیارزد)؛ بیفتد، نیفتد (نه *بیافتد، *نیافتد)؛ بینگارد، نینگارد (نه *بیانگارد، *نیانگارد). پس: بیا سرت را بر سینه‌ام بگذار تا این زندگی به رنجی که می‌کشیم بیرزد. #دستورزبان #املا_رسم‌الخط سید محمد بصام @Matnook_com www.matnook.com

دورۀ جامع ستارگان ویرایش گروه متنوک بخش ۵۶: گیومه (قسمت ۱) آنچه در این ویدیو می‌آموزیم: - گیومه از کجا آمده‌است؟ ۱) گیومه‌گذاری نقل‌قول مستقیم - تعریف نقل‌قول مستقیم و غیرمستقیم ۱-۱) گیومه‌گذاری نثر یکم: کمتر از ۴۰ واژه دوم: بیش از ۴۰ واژه - نقطه، قبل از گیومه یا بعد از آن؟ آنچه در قسمت‌های بعدی آمده‌است: ۱-۲) گیومه‌گذاری نقل‌قول داستانی ۱-۳) گیومه‌گذاری نقل‌قول متون کهن ۱-۴) گیومه‌گذاری نقل در نقل ۱-۵) گیومه‌گذاری شعر یکم: شعر کلاسیک (سنتی) دوم: شعر نو و ۵ کاربرد دیگر گیومه... #نشانه‌گذاری سید محمد بصام @Matnook_com www.matnook.com

جدول فاصله‌گذاری فعل‌های فارسی یک بار برای همیشه فاصله‌گذاری تمام فعل‌های فارسی را یاد بگیرید و همه را درست فاصله‌گذاری کنید. #فاصله‌گذاری سید محمد بصام @Matnook_com www.matnook.com