نشست برخط نقد و بررسی کتاب «غلط ننویسیم» ارائه‌دهندگان: سید محمد بصام (مدرس ویرایش و مدیرعامل مؤسسۀ آموزشی متنوک) فرهاد قربان‌زاده (زبان‌شناس و فرهنگ‌نویس) فیلم نشست در تلگرام مؤسسه:👇 t.me/Matnook_com/4243 #زبان‌شناسی #ویرایش_زبانی #کتاب_خوب_بخوانیم ۱۴۰‌۲/۰‌‌۳‌/۰‌۱ سید محمد بصام @Matnook_com

قاعدۀ شکسته‌نویسی «را» درِ یخچالو ببند یا یخچال‌و یا یخچال رو؟ #گفتاری‌نویسی #املا_رسم‌الخط ۱‌‌۴۰‌۲/۰‌‌۳‌‌/‌۰۴‌ سید محمد بصام @Matnook_com

تفاوت «معنا» و «معنی» + یک نکتهٔ فاصله‌گذاری مهم! #واژه‌شناسی #فاصله‌گذاری ۱۴۰‌۲/۰‌‌۳‌/‌۰‌‌‌۶‌ سید محمد بصام @Matnook_com

مثلث سه‌میم در ویرایش در ویرایش،‌ متن و موضوع و مخاطب اهمیت بسزایی دارد. این سه مقولۀ میم‌دار مثلثی را به نام «مثلث سه‌میم» می‌سازند که سبک و گونۀ زبانیِ هر نوشته‌ای را تعیین می‌کند و معیاری است برای ویرایش و حتی نگارش (در کارگاه، دربارۀ آن به‌تفصیل سخن می‌گویم). متن: آنچه بتوان آن را خواند و فهمید و انتقال‌دهندۀ پیامی باشد. موضوع: آنچه دربارۀ آن سخن می‌گویند یا می‌نویسند. مخاطب: آن‌که برای او سخن می‌گویند یا می‌نویسند. برای مثال، متنی با موضوع زبان‌شناسی برای متخصصان یا دانشجویان این رشته است و متنی با ژانر داستانِ کوتاه برای عموم مردم. پس سبک و گونۀ زبانیِ هریک (مثلاً معیار یا غیررسمی) باید مطابق و متناسب با موضوع و مخاطب آن متن باشد و بر همان اساس هم ویرایش شود. دو اصطلاح و اصل در ویرایش: ۱) درست‌نویسی؛ یعنی به‌گونه‌ای بنویسیم که متناسب با متن و موضوع و مخاطب اثر باشد. (مثلث سه‌میم) ۲) ساده‌نویسی؛ یعنی به‌گونه‌ای بنویسیم که نوشتۀ ما آسان خوانده و ساده فهمیده شود، نه این‌که لزوماً از تعابیر ساده و پیش‌پاافتاده استفاده کنیم. بنابر آنچه گفته شد، به نمونه‌های زیر بنگرید. ناویراسته: شما در گذشته نیز اقدام به مشاهده این فیلم کرده‌اید. در صورت تمایل می‌توانید ادامه آن را تماشا کنید. ویراسته: در گذشته، بخشی از این فیلم را دیده‌اید. اکنون می‌توانید ادامهٔ آن را هم ببینید. ناویراسته: براساس برخی گزارش‌ها، دست‌کم شش تیراندازی و دو انفجار انتحاری در پاریس انجام شده‌است و این برای نخستین بار در تاریخ فرانسه است که عملیات انتحاری در خاک این کشور انجام می‌شود. ویراسته: طبق برخی از گزارش‌ها، دست‌کم شش تیراندازی و دو انفجار انتحاری در پاریس روی داده، که در تاریخ فرانسه بی‌سابقه بوده‌است. این را هم ببینید: جمله‌های «دیریاب» و «زودیاب». #ویرایش_زبانی ۱۴۰‌۲/۰‌‌۳‌/‌۰‌‌‌‌۷‌ سید محمد بصام @Matnook_com

جمله‌های «دیریاب» و «زودیاب» جمله‌ها را از جهات مختلفی می‌توانیم بررسی کنیم. از جهت خوانش، جمله ممکن است «دشوارخوان» یا «خوش‌خوان» باشد. از جهت تعداد واژه‌ها، می‌تواند «کوتاه» یا «بلند» باشد. و از جهت درک و دریافت، می‌تواند «دیریاب» یا «زودیاب» باشد. دیریابی و زودیابیِ جمله‌ها ارتباطی به کوتاهی یا بلندی آن‌ها ندارد. چه‌بسا جمله‌ای که کوتاه باشد و دیریاب و جمله‌ای که بلند باشد و زودیاب. مهم‌ترین عاملی که به نظر من موجب زودیابی یا دیریابی جمله می‌شود آرایش واژه‌ها و گروه‌ها در جمله است. اگر سازه‌های جمله را با یک بار خواندن بفهمیم و روی برخی از آن‌ها درنگ نکنیم، با جملۀ زودیاب روبه‌روییم. ولی اگر جمله یا سازه‌های آن را دو بار یا بیشتر بخوانیم یا لازم باشد برای فهم آن درنگ کنیم، با جملۀ دیریاب روبه‌روییم. به عبارت دیگر، اگر برای فهم سازه‌های جمله مدام آن‌‌ها را در ذهن خود پس‌وپیش می‌کنیم، جمله‌مان دیریاب است. ولی اگر چنین نمی‌کنیم، یعنی زنجیره‌وار پیش می‌رویم و بی‌درنگ می‌فهمیم، جمله‌مان زودیاب است. چند مثال ببینیم: دیریاب: امروزه با توجه به افزایش روزافزون کاربران سیم‌کارت‌ها، شرکت همراه اول که به‌عنوان اولین اپراتور کشور که از دیرباز خدمات زیاد و کاربردی را در اختیار مشترکین قرار داده‌است، به‌تازگی خدمتی جدید نیز ارائه کرده‌است. زودیاب: شرکت همراه اول به‌عنوان اولین اپراتور در کشور همواره به مشترکان/ مشتریان خود خدمات کاربردی و فراوانی داده‌ و به‌دلیل افزایش روزافزون کاربران، خدمت جدیدی نیز ارائه کرده‌است. دیریاب: همچنین می‌توانید در صورتی که تمایل داشته باشید توضیح این را که انتقال وجه بابت چه کاری است را در بخش توضیحات وارد کنید. زودیاب: در صورت تمایل، علت انتقال وجه را در بخش توضیحات بنویسید. دیریاب: خوشحالم که می‌بینم تعداد شما کسانی که آنچه را در آموزش همگانی و اجباری ما شایستهٔ فراگرفتن است فراگرفته‌اید بسیار زیاد است. زودیاب: خوشحالم که می‌بینم شمار فراگیرانی که آموزش همگانی و اجباری ما را دیده‌اند بسیار فراوان است. در نتیجه، بهترین جمله جمله‌ای است که فقط یک بار خوانده شود و با همان یک بار هم سریع و آسان فهمیده شود. فرقی هم ندارد که موضوعش چه باشد و مخاطبش چه کسی، چون مثلاً کتابی با موضوع فیزیک را برای دانشجویان زبان انگلیسی نمی‌نویسند و برعکس. پس برای هر مخاطبی و در هر موضوعی که می‌‌نویسیم، باید از جمله‌های زودیاب استفاده کنیم. این کار یکی از اصول مهم در «ساده‌نویسی» است. #ویرایش_زبانی ۱۴۰‌۲/۰‌‌۳‌/‌۰‌‌‌‌۹‌ سید محمد بصام @Matnook_com

#فارسی_چه_بدی_داشت_که_یک_بار_نگفتی! فرهنگستان زبان و ادب فارسی «شهرآورد» را برای واژۀ انگلیسی derby تصویب کرده‌است. در این واژه، «آورد» به معنای «نبَرد» و توسعاً «مسابقه» است و بنابراین «شهرآورد» یعنی «مسابقۀ ورزشی بین دو تیم رقیب از یک شهر یا منطقه». شهرآورد پایتخت یا شهرآورد سرخابی یکی از معروف‌ترین شهرآوردهای ایران و جهان است که در ورزشگاه آزادی میان دو تیم استقلال و پرسپولیس برگزار می‌شود. ۱۴۰‌۲/۰‌‌۳‌/‌۱‌۰‌ سید محمد بصام @Matnook_com

یک نکته‌ات بگویم! الگوی «واژه + بُن مضارع + -‌ی» اسم می‌سازد و همیشه با نیم‌فاصله یا بی‌فاصله نوشته می‌شود. مثال: درست‌نویسی: درست (واژه) + نویس (بن مضارع «نوشتن») + «-ی». ۴۰ مثال دیگر: آب‌رسانی، آدم‌فروشی، اتوشویی، اندازه‌گیری، ایمن‌سازی، بسته‌بندی، پاک‌سازی، پندپذیری، تندرَوی، جمهوری‌خواهی، خانه‌داری، خودزنی، خودکشی، خوش‌نویسی، خون‌ریزی، دروغ‌گویی، دوست‌یابی، رُک‌گویی، روشن‌بینی، زبان‌شناسی، سُس‌خوری، سهل‌گیری، شکسته‌نویسی، عقب‌نشینی، علم‌آموزی، عوام‌فریبی، فرصت‌طلبی، قالی‌شویی، کارتن‌سازی، کتاب‌خوانی، کم‌دانی، کناره‌جویی، گاه‌شماری، مردم‌گریزی، مشکل‌گشایی، ملی‌گرایی، نامه‌رسانی، واژه‌پژوهی، هستی‌بخشی، همه‌پرسی، و ... . یادآوری: بن مضارع = فعلِ امر منهای «بـ»: برو ← رو. #فاصله‌گذاری ‌۱‌‌۱‌‌۴۰‌۲‌/‌‌۰‌‌۳‌/۱‌۳ سید محمد بصام @Matnook_com

🔺معصومه تقی‌زاده، دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی و مترجم ۸ عنوان کتاب 🔰کانال مؤسسه در ایتا: @Matnook_com

یک نکته‌ات بگویم! های بیان حرکت (مثل آخر «مدرسه») + ضمیرهای شخصی پیوسته (-‌َم، -‌َت، -‌َش، -مان/ -مون، -تان/ -تون، -شان/ -شون) چگونه نوشته می‌شود؟ ۱) صورت رسمی: ✅درست: مدرسه‌ام، مدرسه‌ات، مدرسه‌اش، مدرسه‌مان، مدرسه‌تان، مدرسه‌شان ❌غلط: مدرسه‌یمان، مدرسه‌یتان، مدرسه‌یشان، مدرسهٔ‌مان، مدرسهٔ‌تان، مدرسهٔ‌شان ۲) صورت گفتاری: ✅درست: مدرسه‌م، مدرسه‌ت، مدرسه‌ش، مدرسه‌مون، مدرسه‌تون، مدرسه‌شون ❌غلط: مدرسم، مدرست، مدرسش، مدرسمون، مدرستون، مدرسشون #املا_رسم‌الخط ۱۴۰‌۲/۰‌‌۳‌/‌۱۶‌ سید محمد بصام @Matnook_com

بخشی از کارگاه آنلاین ویرایش متنوک تفاوت املا با رسم‌الخط چیست؟ #املا_رسم‌الخط سید محمد بصام @Matnook_com

۳۰ قید حرف‌اضافه‌ای فارسی این قید‌ها همواره با نیم‌فاصله نوشته می‌شوند: به‌آسانی، به‌اجبار، به‌اشتباه، به‌اندازه، به‌‌تدریج، به‌تنهایی، به‌خصوص، به‌خوبی، به‌درستی، به‌دقت، به‌راستی، به‌روشنی، به‌زحمت، به‌زودی، به‌زیبایی، به‌سادگی، به‌سختی، به‌سرعت، به‌سلامتی، به‌شدت، به‌ظاهر، به‌علاوه، به‌قاعده، به‌مرور، به‌موقع، به‌ناگاه، به‌نسبت، به‌وضوح، ‌به‌وفور، به‌ویژه. یادآوری: پنج قید عربی داریم که «بـ» در آن‌ها حرف جَرّ است‌ و بنابراین همیشه سرهم نوشته می‌شود: بذاته، برأی‌العین، بشخصه، بعینه، بنفسه. نادرست: به‌ذاته، به‌رأی‌العین، به‌شخصه، به‌عینه، به‌نفسه. #فاصله‌گذاری #املا_رسم‌الخط ۱۴‌۰‌۲‌/‌‌۰‌‌۳‌‌‌/‌‌‌۱‌۷ سید محمد بصام @Matnook_com

🔺رویا هاشمی‌زاده، دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی و ویراستار، از اصفهان 🔰کانال مؤسسه در ایتا: @Matnook_com