🔶 #جوان_مؤمن_انقلابی نخواهد گذاشت #تقی‌زاده‌ها حرفشان به کرسی بنشیند!
🔹 یکی از ویژگی‌هایی که در میان برخی روشنفکران تجددگرای #تاریخ_معاصر_ایران مشاهده می‌شود، تناقضی است که میان ادعای ترقی‌خواهیِ آنان و انعقاد #قراردادهای_استعماری وجود دارد.
🔹 به عنوان نمونه، فردی چون #میرزا_ملکم‌خان ناظم‌الدوله ـ که به اعتقاد برخی، پدر تئوریک غرب‌زدگیِ مدرن در ایران است ـ شیفته‌ی ترقیِ ایران بود. نگاهی به رساله‌ی «اصول ترقی» او نشان می‌دهد که وجه اقتصادیِ #تمدن_غرب برای وی از اهمیت بیشتری برخوردار بوده و از همین رو، سعی می‌کرده با تلاش در جهت ورود اندیشه‌ی غربی به ایران، #پیشرفت کشور را میسّر سازد.[1] با این حال، همین روشنفکری که شیفته‌ی ترقی ایران، آن هم با قرائت غربی‌اش بوده، امتیازی چون #لاتاری را در کارنامه‌ی سیاسی خود ثبت می‌کند که به گفته یکی از تاریخ‌پژوهان معاصر «داستان فضاحت‌باری‌ست که لکه‌ی ننگی در پرونده‌ی #روشنفکری ایران است... و بی‌تردید انگیزه‌ای جز انگیزه‌ی شخصی و منفعت‌پرستی حقیرانه نداشته است.»[2]
🔹 نمونه‌ی دیگر، یکی از اَخلاف نام‌آشنای او یعنی سیدحسن #تقی‌زاده بود که به گفته‌ی خود، بیشترین تأثیر را از ملکم‌خان پذیرفت.[3] به اعتقاد تقی‌زاده، لازمه‌ی ترقی ایران این بود که «ايرانى بايد ظاهراً و باطناً، جسماً و روحاً فرنگی‌مآب شود و بس»![4] اگرچه وی بعدها سعی کرد این اظهارنظر خود را تا حدی تعدیل نماید، اما این موضعگیریِ صریح، کار خود را کرده بود.
🔹 جالب این‌جاست که این روشنفکر دوران #مشروطه نیز همچون سَلف خود، با وجود تمام ادعاهایش مبنی بر لزوم پیشرفت برون‌زای ایران، یک نقطه‌ی تاریک بزرگ در کارنامه‌ی حیات سیاسی‌اش در دوران رضاشاهی دارد؛ آنجایی که در کسوت وزیر دارایی، در امضای تجدید قرارداد نفت #دارسی به سال 1312ش ایفای نقش می‌کند و البته بعداً مدعی می‌شود که در آن خیانت ملی، فقط «آلت فعل» بوده و نقشی ایفا نکرده است.
🔹 چنین تناقضاتی که در میان حلقه‌ای از روشنفکران معاصر دیده می‌شود، حکایت از این دارد که در نگاه روشنفکر تجددخواهِ غرب‌گرا ـ که مبتنی بر «برون‌زایی» است ـ آن چیزی که اصالت دارد، تحقق مدرنیزاسیون غربی در جامعه به هرقیمتی است، ولو آنکه منجر به اعطای امتیازهای گزاف به بیگانه و به خاک سیاه نشاندن هموطنان شود!
برون‌زایی، خصیصه‌ی اصلیِ جماعت روشنفکر غرب‌زده است و درست در نقطه مقابلِ «درون‌زایی» قرار می‌گیرد. ماهیت برون‌زایی این است که به مرور زمان، از دلش فجایعی چون دارسی، لاتاری، رِژی و... در می‌آید؛ در حالی که در نگاه درونزا و متکی به داخل ـ که یکی از دال‌های اصلی #گفتمان_انقلاب_اسلامی است ـ اساساً امکانی برای اعطای امتیازاتی چون لاتاری، دارسی و... فراهم نیست. لذا اگر پیشرفت درونزا، حاکم بر چشم‌انداز رشد کشور باشد، چنین نگاهی به پشتوانه‌ی مردم انقلابی ایران ـ خصوصا جوانان مؤمن انقلابی ـ این اجازه را به جریان روشنفکر غرب‌گرا نخواهد داد تا مسیر به اصطلاح تجددخواهی‌اش را به عقد قراردادهای ننگینی چون لاتاری، دارسی، #رژی و... ختم کند؛ نکته‌ای که #مقام_معظم_رهبری، در بیانات نوروزیشان در #حرم_رضوی، به خوبی بدان اشاره کردند:
💬 «در داخل، متأسّفانه بعضی‌ها غرب را بَزک می‌کنند، بدی‌های غرب را توجیه می‌کنند، رتوش می‌کنند،... مثل تقی‌زاده. در دوره‌ی طاغوت، آدمی مثل تقی‌زاده، به این مضمون گفت که ایران باید از فَرقِ سر تا ناخن پا غربی بشود؛ یعنی #سبک_زندگی در ایران باید غربی بشود. امروز هم تقی‌زاده‌های جدید از این حرف‌ها می‌زنند؛ البتّه به این صراحت نمی‌گویند امّا مضمون حرفشان این است.... آن‌هایی که پشت سرِ سند ۲۰۳۰ ـ سند ۲۰۳۰ یعنی برگرداندن سبک زندگی اسلامی به زندگی غربی ـ می‌ایستند، همان تقی‌زاده‌های امروز هستند؛ البتّه امروز به توفیق الهی جوان‌های مؤمن ما و مردم انقلابی ما نخواهند گذاشت این تقی‌زاده‌ها حرفشان به کرسی بنشیند....»[5]
hmp.me/ci0t
📚 پی‌نوشت‌ها:
1. محمد رادمرد، «اصلاح خط و توهم ترقی»، وبگاه اندیشکده برهان.
2. ماشاالله آجودانی، مشروطه ایرانی، تهران: نشر اختران، 1383، ص305.
3. ایرج افشار، زندگی طوفانی؛ خاطرات سید حسن تقی‌زاده، تهران: انتشارات علمی، 1368، ص26 و 383.
4. حسن تقی‌زاده، مجله کاوه، دوره جدید، ش1، جمادی الاول 1338ق.
5. بیانات مقام معظم رهبری در اجتماع زائران و مجاوران حرم مطهر رضوی، 1 فروردین 1398.
#گروه_تاریخ
#رونق_تولید #جریان_روشنفکری #تقی‌زاده‌های_جدید #پیشرفت_درونزا
💠اندیشکده برهان💠
@BORHAN_IR
📢 #انتشار_کتاب «توسعه از کدام مسیر» به همت اندیشکده برهان
🔺 بررسی تطبیقی دو الگوی «توسعه‌ی برون‌زا» و «پیشرفت درونزا»
📖 کتاب «توسعه از کدام مسیر» با موضوع بررسی تطبیقی الگوهای توسعه برون‌زا و #پیشرفت_درونزا، به همت #اندیشکده_برهان منتشر و روانه‌ی بازار نشر گردید.
🔹 این کتاب ـ که از مجموعه کتاب‌های #اندیشنامه_پیشرفت و حاصل تلاش جمعی از پژوهشگران اندیشکده برهان است ـ در 270 صفحه و 6 فصل، از سوی انتشارات #دیدمان به زیور طبع آراسته گردیده است.
📋 عناوین فصول 6گانه این کتاب عبارتند از:
🔹 چالش‌های توسعه‌گرایی در تضارب نظریات غربی
🔹 تجربه و نتایج الگوهای #توسعه در جهان
🔹 تجربه تاریخی توسعه‌گرایی در عصر #قاجار و #پهلوی
🔹 پیشرفت در #منظومه_فکری_امامین_انقلاب اسلامی
🔹 اجزا و ابعاد پیشرفت درونزا
🔹 چالش‌های تحقق الگوی پیشرفت بومی درونزا در ایران
👓 در بخشی از مقدمه این کتاب می‌خوانیم:
🔹 کاربرد واژه توسعه توسط اندیشمندان و سیاست‌مداران غربی، با بار ارزشی و ارزش‌گذاری شخصی همراه است. غرب با تقسیم‌بندی جهان به توسعه‌یافته، درحال‌توسعه و توسعه‌نیافته این مفهوم را القا می‌کند که کشوری توسعه‌یافته به شمار می‌رود که دارای فرهنگ، آداب، رفتار و جهت‌گیری سیاسی با مختصات غربی باشد. درحال‌توسعه یعنی کشوری که در حال غربی شدن است و توسعه‌نیافته یعنی کشوری که در مسیر غربی شدن قرار ندارد. ملاک این تقسیم‌بندی نه برخورداری از دانش و فناوری پیشرفته، بلکه برخورداری از فرهنگ و ارزش‌های غربی و حرکت در مسیر کسب آن‌ها است. در این راستا، ایده توأم بودن فرهنگ و فنّاوری را مطرح نمودند. مدعای این ایده این بود که یا باید فنّاوری را با فرهنگ پذیرفت یا هر دو را رد کرد و چون فنّاوری از غرب می‌آید، باید فرهنگ هم از غرب بیاید.
🔹 در مقابل، پیشرفت در اندیشه و نظام معنایی اسلام، معنایی خاص دارد و در چالش با توسعه غربی است.... در جهان معاصر، هویت و شخصیت حقیقی جوامع اسلامی در پرتو فرهنگ و ایدئولوژی آسمانی‌شان رقم می‌خورد. بدین معنا که اگر جهان غرب با ابتنا بر انسان‌محوری با فرهنگ مادی و فنّاوری پیشرفته‌اش شناخته می‌شود، جهان اسلام با ابتنا بر خدامحوری با معنویت، انسانیت و اخلاق و با فلسفه، حکمت و ایدئولوژی متافیزیکی‌اش هویت می‌یابد. اندیشه اسلامی، پیشرفت و تکامل را یکی از ابعاد وجودی انسان تلقی می‌نماید و هر روزِ انسان را بهتر از روز قبل می‌خواهد؛ البته این پیشرفت و ترقّی باید در چارچوب اصول، احکام و ارزش‌های دینی خود تحقق یابد، چرا که اساساً سعادت حقیقی این جهانی انسان، علاوه بر سعادت اخروی، از همین راه حاصل شدنی است. پیشرفت در نظام معرفتی اسلام، عبارت است از حرکت تصاعدی و رو به کمال انسان که تمام ابعاد وجودی او را در بر دارد و به‌طور متوازن و متناسب انجام می‌گیرد.
🔹 با همین رویکرد در نگاه اجتماعی و کلان نیز می‌توان پیشرفت یک کشور و جامعه را تبیین کرد. پیشرفت جامعه اسلامی، تعالی و تکامل معنوی و مادی در نهایت حاکم شدن حیات طیبه اسلامی در آن است. نکته قابل‌تأمل آن است که رویکرد و جهت‌گیری‌های کلان انقلاب اسلامی در مسیری مغایر با منافع قدرت‌های حاکم بر نظام بین‌الملل تعریف شده است و اصولاً نظام اسلامی یکی از کارویژه‌های خود را برهم زدن نظام ابر سرمایه سالاری سلطه‌گر می‌داند. طبیعی است که در چنین شرایطی، نیروهای قدرت‌های خارجی به‌عنوان نیروی تضعیف‌کننده و معارض مسیر پیشرفت‌طلبی ملت ایران تلقی می‌گردند....
علاقه‌مندان جهت تهیه‌ی این کتاب می‌توانند به غرفه اندیشکده برهان در سی‌ودومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران (شبستان مصلی، راهرو ۲۲، غرفه ۱۶) و یا پایگاه اینترنتی انتشارات دیدمان به نشانی DidemanBook.ir مراجعه فرمایند.
hmp.me/ckci
#کتاب #انتشارات_دیدمان #گفتمان_انقلاب_اسلامی #نمایشگاه_کتاب
💠اندیشکده برهان💠
@BORHAN_IR