#درسگفتار #حسین_کچویان 🔘 نظریه‌های کلاسیک جامعه‌شناسی جلسۀ (۲) .

🔸معرفی مقاله ✔️ مقالۀ الهیات اجتماعی شیعه (Shi’ite Social Theology) نوشتۀ محمود تقی‌زادۀ داوری است. ✔️ نویسنده در این مقاله سعی کرده است به معرفی حوزۀ مطالعاتی به خصوصی به نام «الهیات اجتماعی شیعه» بپردازد. ✔️ هدف الهیات اجتماعی، مانند شاخه‌های دیگر الهیات، دفاع از آموزه‌های دینی است، البته دفاع از آموزه‌هایی که سویه‌ای اجتماعی دارند. ✔️ این رشتۀ علمی، هرآنچه که از دانش‌های تفسیر، حدیث، فقه، اخلاق و کلام در جهت غرض خود (دفاع از آموزه‌های اجتماعی شیعه) به خدمت می‌گیرد. ✔️ به لحاظ روش‌شناختی، این رشته با توجه به کثرت موضوعات مورد بحث، از نوعی تنوع روش‌شناختی برخوردار است. ✔️ این مقاله به زبان انگلیسی نگارش یافته و توسط نشریۀ Message of Thaqalayn در زمستان 2010 چاپ شده است. #محمود_تقی‌زاده_داوری #الهیات_اجتماعی @DeepAnalysis

متن مقالۀ الهیات اجتماعی شیعه محمود تقی زاده داوری .

🔹درسگفتار ✔️ درسگفتار فلسفۀ علم اجتماعی در جهان اسلام (موسسه حکمت و فلسفه ایران) توسط دکتر سید علی سیدی فرد جلسه (۱) ✔️این درس‌گفتار یک دوره فلسفۀ علم اجتماعی از دیدگاه اندیشمندان مسلمان است. ✔️ خطوط کُلّی جلسۀ اول: در این جلسه دکتر سیدی فرد به بحث در باب مفهوم فلسفه، متافیزیک، انواع متافیزیک، مفهوم علم اجتماعی و اندیشمندان مسلمان می‌پردازد. #سیدعلی_سیدی‌فرد #فلسفه_علم_اجتماعی @DeepAnalysis

#درسگفتار #سیدعلی_سیدی‌فرد 🔘 فلسفه علم اجتماعی در جهان اسلام جلسه (۱) @DeepAnalysis

☑️ مباحث اصلی جلسه اول (فلسفه علم اجتماعی در جهان اسلام) دکتر سید علی سیدی فرد 🔹 فلسفه چیست؟ فلسفه کوششی عقلانی برای پاسخ دادن به پرسش‌های اساسی انسان است؛ پرسش‌هایی که معمولا با روش‌شناسی علوم تجربی قابل‌ پاسخ‌دهی نیستند. 🔸 آیا متافیزیک همان فلسفه است؟ در پرتو تصویر موسّعی که از فلسفه ارائه شد، متافیزیک تنها بخشی از فلسفه است و با آن این‌همان نیست. 🔹 سه نوع متافیزیک وجود دارد: ۱. متافیزیک ناظر به واقع (مانند متافیزیک ارسطویی یا متافیزیک با رویکرد صادق‌ساز). ۲. متافیزیک ناظر به ذهن (مانند متافیزیک توصیفی استراوسون). ۳. متافیزیک ناظر به زبان (مانند رویکرد پوزیتیویسم منطقی و رویکرد زبان عرفی آکسفورد). 🔸 محور دانش اجتماعی کنش اجتماعی است. در علم اجتماعی از کنش اجتماعی و علت‌های آن (نهادها، ساختارها، عوامل جغرافیایی و ....) بحث می‌شود. 🔹 فلسفه‌ی علم اجتماعی به پرسش‌های بنیادین مربوط به کنش اجتماعی و علل آن می‌پردازد. 🔸 در فلسفه علم اجتماعی سه دسته پرسش بنیادین وجود دارد: ۱. پرسش‌های متافیزیکی. ۲. پرسش‌های معرفت‌شناختی ۳. پرسش‌های ارزش‌شناختی. بنابراین، مباحث متافیزیکی در رابطه با بنیادهای علم اجتماعی تنها بخشی از مباحث فلسفه‌ی علم اجتماعی است. 🔹 ارزش‌ها به سه شیوه بر دانش اجتماعی تاثیر می‌گذارند («گزینش مساله»، «تعیین حدود اخلاقی پژوهش» و «تنظیم متغیرهای برساختی فرضیه»). 🔸 در بحث حاضر منظور از جهان اسلام اندیشمندان مسلمان است. #فلسفه_علم_اجتماعی #خلاصه_درس #جلسه_اول @DeepAnalysis

🔹 بریده گفتار ✔️ زیست اجتماعی انسان از دیدگاه علامه طباطبایی ✔️ «... و از همين جا است كه مى‏بينم قرآن همان عنايتى را كه به داستان اشخاص دارد، به داستان و تاريخ امتها نيز دارد بلكه اعتنايش به تواريخ امتها بيشتر است، براى اينكه در عصر نزول قرآن آنچه از تاريخ بر سر زبانها بود تنها احوال پادشاهان و رؤساى امتها بود و ناقلين تاريخ هيچ در صدد ضبط احوال امتها و تواريخ جوامع نبودند، شرح حال جوامع تنها بعد از نزول قرآن باب شد، آن هم بعضى از مورخين مانند مسعودى و ابن خلدون متعرض آن شدند، تا آنكه تحول فكرى اخير در تاريخ‏نگارى پديدار شد، و به جاى پرداختن به شرح حال اشخاص، به شرح حال امتها پرداختند، و بطورى كه مى‏گويند اولين كسى كه اين روش را باب كرد «اگوست كنت فرانسوى» متوفى در سال ۱۸۵۷ ميلادى بوده است». ترجمۀ تفسیر المیزان، ج ۴، ص ۱۵۳ (ذیل تفسیر آیۀ ۲۰۰ سورۀ مبارکۀ آل عمران). #علامه_طباطبایی #نظریه_اجتماعی @DeepAnalysis

🔹درسگفتار ✔️ درسگفتار فلسفۀ علم اجتماعی در جهان اسلام (موسسه حکمت و فلسفه ایران) جلسه (۲) ✔️این درس‌گفتار یک دوره فلسفۀ علم اجتماعی از دیدگاه اندیشمندان مسلمان است. ✔️ خطوط کُلّی جلسۀ دوم: در این جلسه به پیش‌زمینه‌های تاریخی تکون علم الاجتماع در جهان اسلام اشاره می‌شود. محور بحث جلسۀ دوم تمایز میان فلسفۀ اجتماعی نوصدری و نوصدرایی است. #سیدعلی_سیدی‌فرد #فلسفه_علم_اجتماعی @DeepAnalysis

#درسگفتار #سیدعلی_سیدی‌فرد 🔘 فلسفه علم اجتماعی در جهان اسلام جلسه (۲) @DeepAnalysis

☑️ فلسفه‌ علم اجتماعی در جهان اسلام دکتر سید علی سیدی فرد ✔️ خلاصه جلسه (۲): نوصدری‌ها و نوصدرایی‌ها (بخش اول) 🔸فلسفه علم اجتماعی در جهان اسلام به بحث در باب آراء فلسفی اندیشمندان مسلمان در باب مقولات بنیادین اجتماعی می‌پردازد؛ محور همه‌ی این مقولات کنش اجتماعی است. 🔹علم اجتماعی را به دو گونه می‌توان تصویر کرد: بر اساس تحلیل منطقی و مبتنی بر مطالعه تاریخی. به نظر می‌رسد بر اساس هر دو مسیر محور علم اجتماعی کنش اجتماعی است: علم اجتماعی به توصیف، تبیین و تجویز در مورد کنش‌های اجتماعی می‌پردازد. 🔸در این جلسه تنها به بحثی تاریخی و مربوط به دوره معاصر می‌پردازیم: مقایسه نوصدری‌ها و نوصدرایی‌ها. وقتی پیشوند نو را پیش از مکتبی فکری به کار می‌بریم مُراد این است که: اولا نوصدری‌ یا نوصدرایی‌ها نقدها و اصلاحیه‌هایی را نسبت به شکل اولیه مکتب مورد نظر دارند، اما به اصول و چارچوب اصلی آن مکاتب پایبندند. ثانیا مکتب اولیه را توسعه داده و مسائل جدیدی را بر اساس آن مکتب حل نموده‌اند. 🔹چنانکه در جلسه پیش بیان شد، می‌توان پرسش‌های فلسفه علم اجتماعی را در سه محور اساسی قرار داد: ۱. ارزش‌شناسی. ۲. معرفت‌شناسی. ۳. هستی‌شناسی. به تبع تفاوت‌ها و شباهت‌های نوصدری‌ها و نوصدرایی‌ها را می‌توان در سه قلمرو بالا تصویر کرد. #فلسفه_علم_اجتماعی #سیدعلی_سیدی‌فرد ادامه دارد ... @DeepAnalysis

☑️ فلسفه‌ علم اجتماعی در جهان اسلام دکتر سید علی سیدی فرد ✔️ خلاصه جلسه (۲): نوصدری‌ها و نوصدرایی‌ها (بخش دوم: نظریۀ ارزش) 🔸همگرایی در ارزش بنیادین: در رابطه با نظریه ارزش، باید گفت نوصدری‌ها و نوصدرایی‌ها در رابطه با ارزش بنیادین و محوری همگرا هستند؛ ارزش بنیادین توحید و سیر پیوسته‌ی امر نسبی (انسان) به سوی امر مطلق (خدا) می‌باشد. 🔹فلسفه اخلاق: نوصدرایی‌ها ضمن بحث و نقد نظریه اعتباریات علامه طباطبایی نظریه‌های اخلاقی روشن‌تری را صورت‌بندی کرده‌اند (شهید مطهری و استاد مصباح یزدی در این حیطه مهم‌تر هستند)، اما نوصدری‌ها در حوزه فراخلاق یا اخلاق هنجاری کم‌تر نظریه‌پردازی نموده‌اند. 🔸نظریه‌ی هنجاری اجتماعی: نوصدری‌ها ارزش‌شناسی خود را به طور سیستماتیک و با تکیه بر یک روش‌شناسی منسجم بسط داده‌اند؛ ایده‌ی ساخت نظام‌های اجتماعی با بسط نظریه‌ی ارزش در ساحت اجتماعی پیوند دارد. اما نوصدرایی‌ها در لایه‌های فلسفی‌تر اندیشیده‌اند و نظام هنجاری اجتماعی کاملی نساخته‌اند. 🔹دانش محوری در ساخت نظریه‌های هنجاری: در میان نوصدری‌ها دانش محوری در ساخت نظریه‌های هنجاری دانش فقه است، اما نوصدرایی‌ها بیشتر به بخش‌هایی از حکمت نظری مانند بحث نبوت و تقنین و برخی مباحث نفس و حکمت عملی توجه دارند. 🔸بازاندیشی در بنیادهای علوم هنجاری: نوصدری‌ها مفهوم فقه را توسعه داده و در پاره‌ای مفاهیم بنیادین نظیر علم و حجیت بازاندیشی کرده‌اند و نوصدرایی‌ها در پاره‌ای از مباحث نفس و حکمت عملی بازاندیشی نموده‌اند و نظریه اعتباریات مصداق چنین کاری است. 🔹 به نظر می‌رسد در بسیاری از موارد دیدگاه‌های نوصدری‌ها و نوصدرایی‌ها مکمل یکدیگرند. #فلسفه_علم_اجتماعی #سیدعلی_سیدی‌فرد ادامه دارد ... @DeepAnalysis

🔹 بریده گفتار ✔️ ابن سینا و تعین ضروری اراده‌ی انسانی از طریق اسباب زمینی و آسمانی ✔️ «همۀ اراده‌ها پس از آنکه نبوده‌اند محقق می‌شوند [و حادث‌اند]، بنابراین برای اراده‌ها سبب‌هایی است که چون محقق شوند، موجب تحقق اراده می‌گردند. اراده به وسیلۀ اراده‌ای [سابق] محقق نمی‌شود، زیرا در این صورت تسلسلی از اراده‌ها به وجود می‌آید [و هر اراده باید مسبوق به ارادۀ دیگری باشد]؛ همچنین اراده نتیجۀ طبیعت شخص اراده‌کننده نیست، زیرا در این صورت مادامی که طبیعت تحقق دارد باید اراده نیز موجود باشد، [پس اراده تابع اراده‌ی سابق و طبیعت نیست،] بلکه اراده‌ها به سبب علت‌هایی محقق می‌شوند که ضرورت‌بخش‌اند، انگیزه‌ها نیز به امور زمینی و آسمانی مستندند و بالضرروة موجب تحقق اراده می‌شوند». ✔️ ابن سینا، مقالۀ دهم شفا، ص ۴۸۲ #ابن‌سینا #فلسفه_کنش @DeepAnalysis

🔸قیصر امین پور (دردواره‌ها) ... دردهای من گرچه مثل درد مردم زمانه نیست درد مردم زمانه است مردمی که چین پویستینشان مردمی که رنگ روی آستینشان مردمی که نام‌هایشان جلد کهنۀ شناسنامه‌هایشان درد می‌کند من ولی تمام استخوان بودنم لحظه‌های سادۀ سرودنم درد می‌کند انحنای روح من شانه‌های خستۀ غرور من تکیه‌گاه بی‌پناهی دلم شکسته است کتف گریه‌های بی‌بهانه‌ام بازوان حس شاعرانه‌ام زخم خورده است دردهای پوستی کجا؟ درد دوستی کجا؟ ... #قیصر_امین‌پور #شعر @DeepAnalysis

🔹درسگفتار ✔️ درسگفتار فلسفۀ علم اجتماعی در جهان اسلام (موسسه حکمت و فلسفه ایران) جلسه (۳) ✔️این درس‌گفتار یک دوره فلسفۀ علم اجتماعی از دیدگاه اندیشمندان مسلمان است. ✔️ خطوط کُلّی جلسۀ سوم: در این جلسه، ابتدا پرسش‌ اصلی بحث هستی‌شناسی اجتماعی توضیح داده شد. سپس دیدگاه خواجه نصیرالدین طوسی در باب هستی اجتماعی و تفاسیر مختلف از آن مورد بحث قرار گرفت. سپس، دیدگاه علامۀ طباطبایی در باب واقعیت اجتماعی مورد بحث و بررسی قرار گرفت. #سیدعلی_سیدی‌فرد #فلسفه_علم_اجتماعی @DeepAnalysis

#درسگفتار #سیدعلی_سیدی‌فرد 🔘 فلسفه علم اجتماعی در جهان اسلام جلسه (۳) @DeepAnalysis

🔹بریده‌گفتار (ابن سینا) 🔸 بی‌عدالتی در ساحت اجتماع و مداخله عوامل فراطبیعی (عامل بیرونی غیرمشهود) ✔️ بدان بیشتر آنچه مردمان به آن اقرار یا تکیه نموده‌اند و به آن قائل‌اند حق است و این فیلسوف‌نمایان [المتشبهة بالفلاسفة] به دلیل ناآگاهی از علل و اسباب آن امور، آن‌ها را نفی می‌کنند. ما کتاب البر و الإثم [نیکی و گناه] را در این باب تالیف نموده و شرح این امور را باید در آنجا یافت و در باب آن تامل نمود. ✔️ آنچه از عقوبت‌های الهی بر شهرهای فاسق و افراد ستمکار نازل شده است را تصدیق نما و نیک بنگر که حق چگونه یاری می‌شود. * ابن سینا، الهیات شفا، مقاله دهم، ص: ۴۸۴ و ۴۸۵ #ابن‌سینا #عامل_بیرونی_غیرمشهود @DeepAnalysis

🔸 مولوی (زبان و جان) ... آدمی مخفی است در زیر زبان این زبان پرده‌ست بر درگاه جان چونک بادی پرده را در هم کشید سرّ صحن خانه بر ما شد پدید کاندر آن خانه گهر یا گندمست گنج زر یا جمله مار و کژدم است #مولوی #شعر @DeepAnalysis

💢 موسسه پژوهشی مطالعات اجتماعی معنا برگزار می‌کند: 🔸 درس‌گفتار نظریه اجتماعی و بنیادهای فلسفی-تاریخی آن 👤 ارائه دهنده: دکتر سید علی سیدی فرد عضو هیئت علمی موسسه حکمت و فلسفه ایران 🔹برخی پرسش‌های مورد بحث: نظریه اجتماعی چیست و نظریه‌ها چگونه ساخته می‌شوند؟ اندیشمندان مسلمان چه تصویری از انسان اجتماعی دارند؟ رابطه انسان، زبان و جامعه چگونه است؟ و ... . ⏰ زمان: شنبه‌ها صبح ساعت ۱۰:۳۰ تا ۱۲ 🏢 پژوهشگاه امام سجاد (تهران، میدان رسالت، خیابان شهید بختیاری، پژوهشگاه امام سجاد) 🆔 آی‌دی جهت ثبت‌نام: @mohammadaliifa 📌 پخش برخط: https://gharar.ir/r/e2e21376 _ـ_ـ_ـ_ـ_ـ_ـ_ #علوم_اجتماعی #درس_گفتار #تهران 🔳 با #مفتاح_اندیشه همراه باشید 🆔 @meftahandishe_com

🔹درسگفتار ✔️ درسگفتار فلسفۀ علم اجتماعی در جهان اسلام (موسسه حکمت و فلسفه ایران) جلسه (۴) ✔️این درس‌گفتار یک دوره فلسفۀ علم اجتماعی از دیدگاه اندیشمندان مسلمان است. ✔️ خطوط کُلّی جلسۀ چهارم: در این جلسه، ابتدا دیدگاه شهید مطهری در باب هستی اجتماعی مورد بحث قرار می‌گیرد و در مرحلۀ بعد دیدگاه‌های کُل‌گرایانۀ جدیدتر که مبتنی بر اصول فلسفی حکمت متعالیه‌اند مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد. #سیدعلی_سیدی‌فرد #فلسفه_علم_اجتماعی @DeepAnalysis

#درسگفتار #سیدعلی_سیدی‌فرد 🔘 فلسفه علم اجتماعی در جهان اسلام جلسه (۴) @DeepAnalysis

🔸الحق اظهر من الشمن فمن طلب البیان بعد العیان فهو فی الخسران. 🔹در پیشگاه مهر تابان، مَرد در زیان باشد اگر از دیده بگریزد و در پی شنیده برآید. جامی، نقد النصوص في شرح الفصوص، ص ۲۴ @DeepAnalysis

🔹درسگفتار ✔️ درسگفتار فلسفۀ علم اجتماعی در جهان اسلام (موسسه حکمت و فلسفه ایران) جلسه (۵) ✔️این درس‌گفتار یک دوره فلسفۀ علم اجتماعی از دیدگاه اندیشمندان مسلمان است. ✔️ خطوط کُلّی جلسۀ چهارم: در این جلسه برخی دیدگاه‌های فردگرایانه در جهان اسلام مورد بحث قرار گرفت. به طور خاص دیدگاه شهید محمد باقر صدر و آیت الله مصباح یزدی به بحث گذاشته شد. #سیدعلی_سیدی‌فرد #فلسفه_علم_اجتماعی @DeepAnalysis

#درسگفتار #سیدعلی_سیدی‌فرد 🔘 فلسفه علم اجتماعی در جهان اسلام جلسه (۵) @DeepAnalysis

☑️ فلسفه‌ علم اجتماعی در جهان اسلام ✔️ خلاصه جلسه (۵): فردگرایی هستی‌شناختی در جهان اسلام 🔸فردگرایی هستی‌شناختی در علم اجتماعی تنها کُل‌گرایی هستی‌شناختی را نفی می‌کند و ارتباطی با فردگرایی ارزشی ندارد. فردگرایی هستی‌شناختی به این معناست که واقعیت‌های اجتماعی قابل تقلیل به دیگر سطوح واقعیت می‌باشند. 🔹آیت الله جوادی آملی در کتاب جامعه در قرآن، فارابی، غزالی و اخوان الصفا را قائل به فردگرایی هستی‌شناختی (اصالت فرد) می‌داند. همچنین در جلسات قبل بیان کردیم بر خلاف برخی تفاسیر، خواجه نصیرالدین طوسی نیز در ردۀ فردگرایان قرار می‌گیرد. 🔸مرحوم آیت الله مصباح یزدی نیز معتقد است جامعه قابل تقلیل به سطوح روانی افراد و تعاملات میان آن‌هاست. ایشان استدلال به «وحدت آگاهی و تمایل افراد جامعه»، «عدم امکان فهم واقعیت‌ها اجتماعی با درون‌نگری و لزوم آموزش آن‌ها»، «الزام‌آوری و مقاومت امور اجتماعی» را نفی می‌کنند. 🔹شهید صدر واقعیت اجتماعی غیرقابل تقلیل به افراد را نفی می‌کند. از نظر او کنش‌های جامعه همان کنش‌های اجتماعی هستند و نیازی به مفروض انگاشتن واقعیت مُنحازی به نام جامعه نداریم؛ کنش اجتماعی کنشی است که علاوه بر داشتن علت فاعلی و غایی در بستر اجتماع و در پرتو تعامل با دیگر انسان‌ها صورت می‌گیرد. 🔸 آیت الله مصباح در دفاع از فردگرایی هستی‌شناختی برداشت‌های علامۀ طباطبایی از پاره‌ای آیات قرآنی را نقد می‌کند. از نظر ایشان اولاً در خود آیات ناظر به جامعه (امة) قرائن متصله‌ای وجود دارد که نشان می‌دهد مراد از جامعه آحاد و افراد است (مثلاً در همۀ موارد به استثنای یک مورد، افعال به صورت جمع مذکر به امّت‌ها نسبت داده شده است) و ثانیاً تعابیر کل‌گرایانه با محکمات آیات قرآنی ناسازگار است. 🔹دیدگاه‌های متاخرتر فردگرایانه از ابزارهای نظری در فلسفه اسلامی، اصول فقه و نظریه‌های ادبی در جهان اسلام برای توسعۀ تئوری‌های خود بهره‌برده‌اند. #فلسفه_علم_اجتماعی #سیدعلی_سیدی‌فرد @DeepAnalysis

🔹بریده‌گفتار (ابن سینا) 🔸لذت‌های غیر حسی در زندگی مردم عادی «گاه به ذهن مردم عامی چنین می‌آید که لذت‌های قوی‌ همان لذت‌های حسی هستند و لذت‌های غیر حسی لذت‌هایی ضعیف و اموری خیالی می‌باشند. در مقام متنبّه کردنِ چنین افرادی- البته آنان که صاحب تمییز و تشخیص باشند- می‌توان چنین گفت: آیا لذت‌بخش‌ترین امور حسیْ امور جنسی و خوردنی‌ها و نظایر آن نیست؟ با این حال شما می‌دانید گاه لذت‌هایی از این قبیل- امور جنسی و غذاهای خوب و نظایر آن- به فردی که در موقعیت غلبه بر دیگری است- حتی اگر این غلبه غلبه در امور غیرمهم و ناچیز مانند بازی شطرح و نرد و امثال آن باشد- عرضه می‌شود و او آن‌ها رد می‌کند تا به جای آن‌ ْ لذت وهمی غلبه را تجربه نماید». الاشارات و التنبیهات، النمط الثامن، في البهجة و السعادة #ابن‌سینا #نظریه‌_ارزش #وضع_ایدئال @DeepAnalysis