✍️ بازخوانی یک کتاب 👓 «علم تحولات جامعه؛ پژوهشی در فلسفه‌ی تاریخ و تاریخ‌گرایی علمی» ⛳️ قطعه‌ی شماره‌‌ی 8 الف) نظریه‌های فلسفه‌ی تاریخی؛ 1. نظریه‌ی جغرافیایی بنیان‌گذاران نظریه‌ی جغرافیایی تاریخ، یا به‌عبارت‌روشن‌تر، پایه‌گذاران مذهب اصالت جغرافیایی در تبیین #تاریخ، یونانیان بودند. البته، برخی خردمندان #بابل و #ایران و #مصر که به منجمین معروفند، هم‌چنین پیامبران عهد عتیق و اصحاب کلیسا - به‌خصوص سنت #آگوستین و #آکویناس – و از میان مسلمانان ابن‌خلدون به‌نحوی از اصحاب نظریه‌ی جغرافیایی در امر تکامل و پیدایش تمدن و جامعه‌ی انسانی به‌شمار می‌آیند. به‌نظر پیروان این نظریه، عوامل جغرافیایی یعنی آب و خاک و هوا، اصیل‌ترین عامل تشکیل‌دهنده‌ی جامعه و تاریخ و علت تامه‌ی تشخص جامعه‌ها و تمدن‌هاست. آن‌ها با قبول عوامل جغرافیایی به‌عنوان عناصر اصلی و سازنده‌ی محیط معتقدند که این عوامل تاثیر قاطع و تعیین‌کننده‌ای در سرنوشت تمدن‌ها، پیدایش تاریخ و چگونگی رفتار و خوی آدمی و سازمان‌های اجتماعی و فعالیت‌های انسانی دارند. #عوامل_جغرافیایی در نزد اصحاب این نظریه عبارتند از آب و هوا طبیعی، حرارت، تغییرات فصلی، جریان‌های زیرزمینی، پدیده‌ی جاذبه، جریان رودها و دریاها به‌اندازه‌ای که مستقل از دخالت انسان وجود دارند و #شرایط_کیهانی مستقل از فعالیت‌های آدمی محسوب می‌شوند؛ لذا تغییرات مستقل این عوامل ناشی از روابط ذاتی خود آن‌هاست. از شاخص‌ترین اصحاب متاخر جغرافیاگرایی در #فلسفه_تاریخ می‌توان به فهرست زیر اشاره کرد: مارک، #کارل_ریتر، #هومبولت، #مونتسکیو، #راتزل، بولکه، لوپله، ست چین کوف، #هانتینگتون، آرنولو، هانری گیوت (A.H. Gwuwt)، یوهان جرج کوهل (J.G. Kohl)، اسکار پرشل (O. Perchal)، لاروف (Lavrow)، #مکیندر (Mwscinder)، #کیرچوف (CKirchof) و موگلوله. متقدمین این مکتب نیز عبارت‌اند از: هپیوگراتس (Hefhacrctes)، #افلاطون، ارسطو، تئوسیدیس، گزنفون، هرودوت، استرابو، پولیبوس، اراتوستن، سیسرون، فلوروس، لوکرتیوس و سنکا. ر.ک. پیشین، صص.33-34. پی‌نوشت: اگرچه در متن کتاب، در فهرست جغرافیاگرایان متاخر از کسی به اسم "راتنرل" نام برده شده است، ولی به‌نظر می‌رسد که خطای تایپی در کتاب بوده و احتمال زیاد، باید مدنظر مولف، "فردریک راتزل" است که موسس جغرافیای سیاسی محسوب می‌شود. مهم‌ترین مولفه نظریه‌ی وی، توجه به کشور به‌مثابه یک موجود زنده است که این دیدگاه را در #جغرافیای_سیاسی به بحث می‌گذارد. #علم_جغرافیا #علم_تحولات_جامعه #مکاتب_فلسفه‌ی_تاریخ #جغرافیاگرایی #محیط_طبیعی @doranejadid

🔴 این 200 سال را بخوانید... روشنفکران مسلمان، تاریخچه‌ی #اسلام_زدایی در منطقه‌ی آسیای غربی یا آسیای میانه، منطقه‌ی #هند، #ایران، #افغانستان را با دقت نگاه کنند، ببینند #استعمار ـ که در این منطقه استعمارِ #انگلیس یکه‌تاز بود و در بعضی از مناطق، #روس ـ در این مناطق با اسلام چه کار داشت و نسبت به اسلام چگونه فکر می‌کرد و تأثیرات آن حرکات وسیع و همه‌جانبه و پول‌های زیادی را که خرج کردند، بر روی جریان فکر اسلامی در این منطقه مطالعه کنند و مشاهده کنند. البته در این خلال #روشنفکران و اصلاح‌گرانی از قبیل #سید_جمال‌_لدین و محمد عبدُه پدید آمدند، و بسیاری از روشنفکران در ایران، #مصر و بالاخره اقبال لاهوری در هند، فهمیدند که دارد چه اتفاق می‌افتد. این فریادی را که شما در کلمات اقبال مشاهده می‌کنید، فریادِ مصیبت یک انسان آگاه و روشنفکر است که مشاهده می‌کند اسلامش را دارند چه‌جور از دستش می‌برند. حرکات وسیع سیدجمال‌الدین در مصر، ایران، هند، اروپا و عثمانی، همه ناشی از این احساس خطر بسیار حادّی است که آن روز، دشمنِ اسلام طراحی و برای آن پول‌های بسیاری را خرج می‌کرد و متفکرین زبده‌ای را به این کار می‌گماشت. تعداد کنفرانس‌هایی که در آن، درباره‌ی اسلام فکر می‌شد، در کشورهای اروپایی به‌مراتب بیشتر از مجالسی است که علمای اسلام، در سطوح بالا برای #بازشناسی_اسلام و تحقیقات تشکیل می‌دادند. می‌شود گفت که: استعمار یک #نقشه‌_بلندمدت برای حذف و محو اسلام از کل مناطق اسلامی به‌دست آورد؛ طرحی که آمیزه‌ای بود از تلاش سیاسی و تلاش فرهنگی و تلاش اجتماعی و تلاش نظامی. #تاریخ_معاصر ، یعنی تاریخ نیم قرنِ اولِ قرن بیستم، کاملاً حاکی و نمایشگر این استراتژی وسیع و همه‌جانبه است. آیت‌الله خامنه‌ای: 12 بهمن 1367 #آیت_الله_خامنه_ای #تاریخ_ایران_معاصر #بازی_بزرگ #ساختارهای_وستفالیایی . https://virgool.io/@mhtaheri https://eitaa.com/doranejadid

| 🟥 متأسّفم از این‌که باسوادهای ما و کتاب‌خوان‌های ما از تاریخ نزدیک به ما و معاصر ما -چه تاریخ دوره‌ی #قاجار، چه تاریخ دوره‌ی #پهلوی- کمتر اطّلاع دارند؛ اطّلاعات‌شان خیلی محدود است؛ وسیع نیست؛ جزئیّات را غالباً مطّلع نیستند. از اواسط دوره‌ی قاجار به این طرف تا زمان دوره‌ی پهلوی... از این میراث معنوی در هنگام شکوفایی علم در دنیا، استفاده‌ی درستی نشد. 🔹دوران ما، یعنی همین قرن اخیر و صد سال اخیر، دوران شکوفایی و رشد علم در دنیا است و هر کشوری به جایی رسیده، در همین ۱۰۰ سال، ۱۲۰ سال به جایی رسیده. ما در این دوران... می‌توانستیم وقتی دانشگاه غربی و اروپایی را وارد کشور کردیم، از آن میراث استفاده کنیم... و دانشگاه را ایرانی بسازیم؛ دانشگاه را #بومی‌سازی کنیم. می‌توانستیم این کار را بکنیم، نکردیم... آن روز ما نه توانستیم از #اخلاق_علمی و زمینه‌ی علمی میراث خودمان استفاده کنیم؛ نه توانستیم از میراث معنوی و میراث اخلاقی محیط علمی خودمان استفاده کنیم... اخلاق علمی به‌کلّی تغییر پیدا کرد. نه میراث علمی ما و ظرفیّت علمی ما منتقل شد، نه میراث اخلاق علمی ما و اخلاق دانشگاهی ما منتقل شد. دانشگاه این‌جوری شکل گرفت. 🔸غربی‌ها برای آن‌چه آن را #جهان_سوم می‌نامیدند، برنامه‌ریزی کردند. برای تربیت آدم‌هایی که در این کشورها با اخلاق آن‌ها، با شیوه‌ی آن‌ها، با #سبک_زندگی آن‌ها تربیت بشوند و رشد کنند و #اداره آن کشور را به عهده بگیرند... می‌خواستند #دانشگاه ما پلی باشد به‌سمت سرازیرشدن هرآن‌چه غربی‌ها مایلند در #ایران اتّفاق بیفتد... می‌خواستند دانشگاه محلّ پمپاژ افکار غربی و سبک زندگی غربی باشد. خب تا حدودی هم در یک جاهایی موفّق شدند، در این تردیدی نیست... امّا در نهایت موفّق نشدند؛ [چون‌] هویّت ایرانی کار خودش را کرد. 🔹 #هویت_ایرانی یک چیز عجیبی است در #تاریخ؛ همه‌ی کسانی که به ایران تهاجم کردند به یک نحوی، در ایران بعد از مدّتی حل شدند: زبان‌شان، آداب‌شان، فرهنگ‌شان؛ تنها چیزی که مستثنی‌ است، اسلام است که #اسلام آمد ایران و در ایران غرق نشد؛ ماند و ایرانی اسلام را از بُن دندان قبول کرد؛ والّا در کشورهای مورد تهاجمِ عرب‌های #مسلمان، هرجا رفته‌اند، زبان عوض شده است؛ #مصر زبانش عوض شد، #فلسطین زبانش عوض شد، #شامات زبانش عوض شد... ایران زبانش عوض نشد، فارسی باقی ماند؛ یعنی یک چیز عجیبی است در ایران. #آیت‌الله_خامنه‌ای؛ ۱۳۹۴/۰۸/۲۰ #استعمار #ایران_معاصر #استحاله 🌐 https://eitaa.com/doranejadid 🌐 https://t.me/doranejadid

| 🔸 #قرن_هجدهم، قرن تبدیل مجمع‌الجزایر #بریتانیا به امپراتوری فراقاره‌ای بود. تصرف و تسخیر #هند، فتح‌الفتوح آنگلاساکسون‎های جزیره‌ای به حساب می‌آمد. ثروت عظیمی که قلعه‌ی نفوذناپذیر هند توانسته بود قرن‌ها در آغوش بکشد، به دست گرگ‌هایی افتاد که از جزیره‌ای دورافتاده در مغرب‌زمین، از راه #اقیانوس به سراغش آمده بودند. تاریخی که به زبان #سانسکریت نوشته شده بود، ورق خورد و به‌تدریج مجبور شد که با مردمان انگلیسی #هم‌سرنوشت شود. این هم‌سرنوشی هم‌چنان علی‌رغم تغییرات عظیمی که پیش آمده است، تا حدودی پابرجاست. 🔹 فتح هند برای انگلستان، آن‌چنان که گمان می‌رود، بی‌درد سر نبود. ضرب‌المثلی جهانی می‌گوید: «هر که بامش بیش، برفش بیش‌تر». برف بیش‌تری که بر پشت بام ملکه‌ی بریتانیا با تصرف هند می‌نشست، مخاطراتی به‌همراه داشت. #انگلستان با این اقدام با آسیب بزرگ دست به گریبان می‌شد که اگر از آن غفلت می‌ورزید، می‌توانست هیبت امپراتوری‌اش را به کام مرگ فرو ببرد: راه‌های مواصلاتی طولانی از #لندن تا #دهلی! 🔸 تردد در این مسیر بسیار دور و دراز و پرخطر، به‌معنای درکمین‌بودن تهدید و حادثه در هر لحظه از لحظات بود. شاید این سنگینی را کسی بهتر از صاحب این امپراتوری لمس نمی‌کرد. ضربان قلب ملکه، مدام با این گمانه به تلاطم می‌افتاد که مبادا رقیبی از راه برسد و این مسیر را قطع نماید! #ناپلئون همان رقیبی بود که با حمله به #مصر در سال 1798میلادی، این کابوس را به حقیقت تبدیل کرد. 🔹 ناپلئون به رویای انگلیسی حمله برد. او اعلام کرد که می‌خواهد از #قاهره عازم #بابل در #بین‌النهرین شده و با گذر از #ایران، راهی #هند گردد تا جواهر شرق را از سینه‌ی ملکه بیرون کشیده و بر تاج خود نهد. اگرچه مجنون #فرانسه از رسیدن به این مقصد باز ماند، اما توانست تزار دیوانه‌ی روس را در سودای خود شریک کرده و او را تحریک نماید که از راه شرق و از کرانه‌های #دریای_مازندران و از گردنه‌های #هرات، راهی به هندوستان باز کند و خود را به آب‌های گرم #اقیانوس_هند برساند. 🔸 بدین‌ترتیب #رقابت بر سر هند، به مسابقه‌ی جغرافیایی دامنه‌داری تبدیل شد؛ زمینه را برای #بازی_بزرگ فراهم ساخت و سرنوشت ده‌ها ملت را به اسباب رقابت خود تبدیل کرد. بازی بزرگ، یکی از پندآموزترین #مسابقات_جغرافیایی تاریخ جهان است که به رقابت سیاسی، معنای کاملا جدیدی بخشید و ظرفیت بازی قدرت را افزون‌تر ساخت. از آن زمان تا به اکنون هر پادشاه و حاکمی که از این مقیاس بازی غافل بوده است، نه‌تنها تاج و تخت خود را بر باد داده، بلکه ملت خود را نیز به دست گرگ‌های سیری‌ناپذیر #آنگلاساکسون سپرده است. #روایت_ایران #عصر_جدید 🌐 https://eitaa.com/doranejadid 🌐 https://t.me/doranejadid

| 🔸مردمان #فنیقیه در میانه‌ی دو حکومت بزرگ باستان، یعنی فراعنه‌ی #مصر در شمال شرقی آفریقا و پادشاهان مستبد #بین‌النهرین در #غرب_آسیا می‌زیستند. این موقعیت جغرافیایی، خصلت‌ها و ویژگی‌های فرهنگی خاصی را در ایشان پدید آورد. 🔹توانایی اقتباس از علوم و فنون مصری و بین‌النهرینی، وقتی به هنر #دریانوردی ایشان اضافه شد، قدرت ویژه‌تری را به ایشان بخشید. فنیقیایی‌ها توانا شدند که به‌منظور گریز از استیلای مصری‌ها، مستعمره‌هایی را در سواحل مدیترانه برپا کنند. آن‌ها در کرانه‌های جنوبی #مدیترانه به حرکت درآمدند؛ سرزمین‌های جدیدی را کشف کردند و مناطق بکری را برای زندگی و تفریح و تجارت در اختیار خود درآوردند. 🔸لرنس وادل (Laurence Waddell)، باستان‌شناس انگلیسی در کتابی تحت‌عنوان «Phoenician Origin of the Britons, Scots, and Anglo-Saxons» 📎 معتقد است که ریشه‌های نژاد بریتانیایی، اسکاتلندی و #آنگلاساکسون به فنیقیه برمی‌گردد. وی می‌گوید گروهی از فنیقیایی‌ها از سواحل #صیدا به راه افتاده، به #کارتاژ رسیده و حتی در #بریتانیا نیز برای خود سرزمین‌های جدیدی اختیار کرده‌اند. 🔹اگرچه نخستین محرک مردمان #فنیقیه، گریز از استیلای فراعنه‌ی بین‌النهرین و مصر بود، اما مرور زمان، ایشان را به استعمارگرانی تبدیل کرد که جهان را به‌نحو بی‌سابقه‌ای زیر یوغ خویش کشیدند و سلطه‌ی جهانی بی‌سابقه‌ای را برای چپاول ملت‌ها خلق کردند. آن‌ها از تفرعن گریختند، اما بنیان‌گذار #استعمار گردیدند. 🔸فینیقیایی‌ها به‌تدریج این امکان را یافتند که سواحل شمالی مدیترانه را تحت تصرف خود درآورند. آن‌ها بندرهایی را در این مناطق ساختند و تجارت‌خانه‌هایی را برپا نمودند که یک تفکر مشترک بر آن حاکم بود: اصالت #سود و اهمیت ذاتی #سرمایه. 🔹فنیقیایی‌ها با صید صدف در جزایر #دریای_اژه، به‌ویژه آب‌های #یونان و جزیره‌ی #کرت، رنگ ارغوانی زیبایی به عمل آوردند و آن را در رنگ‌آمیزی پارچه‌های پشمی به کار گرفتند. این کار در کنار خریدوفروش عطر، فلزات، سنگ‌های قیمتی و چوب، تجارت بسیار پرسودی محسوب می‌شد. #تجارت_برده نیز به این فهرست اضافه گردید و به یک بازار پررونق دیگر تبدیل شد. 🔸#بازار_دریایی مردمان #فنیقی، که مرکز آن بندرهای لبنان (#صور، صیدا، جبیل و #بیروت) بود، تجارت و بازرگانی #چین و #هند را از راه دریا به #سیسیل ایتالیا، #اسپانیا، مارسی فرانسه و نهایتا #بریتانیا متصل کرد. این نخستین چهره‌ی #اقتصاد_دریاپایه بود که لاجرم #شرق_مدیترانه و بنادر #لبنان، با #دست_پنهان_جغرافیا در مرکز و کانون آن قرار می‌گرفت. 🌐 https://eitaa.com/doranejadid 🌐 https://t.me/doranejadid