#بر_آستان_وحی_و_خرد (3) ✅✅جستارهایی در معارف وحیانی و فلسفه اسلامی ؛ بازتاب اندیشه ها و دروس استاد معظم شیخ #احمد_فربهی (مد ظله) برگرفته از درس های #الشواهد_الربوبیه ✅ چند نکته درباره مرحوم #ملاصدرا و #حکمت_متعالیه 1. نقش مرحوم #ملاصدرا در #فلسفه_اسلامی ؛ آنچه مرحوم #ملاصدرا کرده است 🔰برهانی کردن و به افق استدلال رساندن بسیاری از مباحث عرفانی و ادعاهای به دست آمده با کشف و شهود 🔰احیاء میراث گذشتگان؛ مثلاً در مباحث منطقی تا قبل از مرحوم #ملاصدرا ، بحث برهان در حال حذف از کتب منطقی بود. 🔰استفاده از سرمایه‌های فلسفی و کاربردی کردن آن‌ها: کارکردها و نقش‌های وسیع نتایج فلسفی را آشکار کرد. • مثلاً حمل اولی و شایع توسط پیشینیان تبیین شده بود و مرحوم #ملاصدرا از این بحث به عنوان یک سرمایه در مواضع متعدد استفاده کرد. • همچنین این مرحوم #ملاصدرا بود که کارایی های بحث #اصالت_وجود و بحث وجود ربطی و بحث تشکیک در وجود را نشان داد. • مرحوم #ملاصدرا کارایی بحث حرکت جوهری را در مباحث تغیرات و تحولات و حدوث عالم نشان داد و توضیح داد که حدوث زمانی عالم از مسلمات دینی است البته حدوث زمانی‌ای که محصول تغیر جوهری اشیاء است. 🔰استفاده از جنبه تبیینی منابع وحیانی در راستای استنباط معارف فلسفی و بهره مندی از مباحث فلسفی در راستای تبیین منابع وحیانی: مرحوم #ملاصدرا معتقد است که اگر فلسفه را از #مشکات_نبوت اخذ نکنیم گرفتار تناقض و تعارض و امثال اینها می شویم و نمی توانیم به فلسفه ای منسجم دست پیدا کنیم و لذا حتماً باید در محضر مشکات نبوت زانو زد چه اینکه اهل بیت (علیهم السلام) محیط بر علل بودند و از همین رو همه سخنانشان کاشف از علل هستی شناختی است. 2. #حکمت_متعالیه ، تلفیق یا تحلیل ♦دیدگاه اول: تلفیق سارقانه ♦ دیدگاه دوم: تلفیق همراه با تحلیل ♦ دیدگاه سوم: تلفیق همراه با نظام پیشینی ♦ دیدگاه چهارم: تلفیق همراه با نظام پیشینی و زبان برتر 3. رابطه #حکمت_متعالیه با کلام و شریعت؛ #حکمت_متعالیه، کلام یا فلسفه ♦ دیدگاه اول: مرحوم #ملاصدرا متکلمی در قامت یک فیلسوف ♦ دیدگاه دوم: مرحوم #ملاصدرا فیلسوفی متعلم از وحی ♦ دیدگاه سوم: مرحوم #ملاصدرا فیلسوفی باقدرت جمع بندی بین فلسفه و شریعت 4. رابطه #حکمت_متعالیه با عرفان ♦ دیدگاه اول: #حکمت_متعالیه یک فریب است زیرا القاء آرام آراء #ابن_عربی است. ♦دیدگاه دوم: #حکمت_متعالیه برهانی شده عرفان همراه با نقدها ⭐️⭐️⭐️ ❇️❇️ @esra_rasane

تقریر #الشواهد_الربوبیه فهرست مطالب ✅✅ چند نکته درباره مرحوم ملاصدرا و حکمت متعالیه 1. نقش مرحوم ملاصدرا در فلسفه اسلامی؛ آنچه مرحوم ملاصدرا کرده است 2. حکمت متعالیه، تلفیق یا تحلیل 3. رابطه حکمت متعالیه با کلام و شریعت؛ حکمت متعالیه، کلام یا فلسفه 4. رابطه حکمت متعالیه با عرفان ⭕️✏️ المشهد الاول فیما یفتقر الیه فی جمیع العلوم فی المعانی العامه 🔰🔰الشاهد الاول فی الوجود 💢الاشراق الاول؛ فی تحقُّقِه 1. عنوان و شیوه طرح بحث 2. سابقه بحث از مفهوم وجود 3. نفی مفهوم وجود توسط برخی از متکلمین 4. شیخ اشراق و بحث اصالت وجود 4.1. شیخ اشراق و توجه به حیثیت وجودی و حیثیت ماهوی 4.2. مبنای برخی از فلاسفه مشاء درباره زیادت وجود بر ماهیت 4.3. نقد شیخ اشراق نسبت به مبنای «زیادت وجود بر ماهیت در خارج» 4.4. جمع‌بندی 5. مرحوم ملاصدرا و بحث اصالت وجود 6. معانی موجود 7. شیوه‌های اثبات اصالت وجود 7.1. دو طریق پیموده شده 7.2. شیوه مرحوم ملاصدرا در اثبات اصالت وجود 7.2.1. برهان اول بر اصالت وجود؛ ملاک تحقق اشیاء اثبات مقدمه اول در برهان اول 7.2.2. برهان دوم بر اصالت وجود؛ اصالت جعل توضیح مقدمه اول در برهان دوم 8. مراتب بحث در اصالت وجود 9. بحثی درباره نفس الامر 10. بررسی مفاهیم و ماهیات 10.1. عام‌ترین مفاهیم درباره واقعیت خارجی 10.2. ملازمات عامه 10.3. معانی ماهیت 10.4. تقسیم ماهیت به معنای اعم [خصوصیت معنایی] 10.5. ماهیت و واقعیت محدود و نامحدود 10.6. ماهیت در ممکنات و واجب تعالی 10.7. منظور از ماهیت در بحث اصالت وجود ترجمه و توضیح عبارت 💢 الاشراق الثانی؛ فی وجدانه 1. تفاوت شناخت وجود عینی با سایر ماهیات 2. رابطه مفهوم وجود با حقیقت وجود 3. عدم احتیاج وجود عینی به تحصل بخش ترجمه و توضیح عبارت 💢 الاشراق الثالث؛ بررسی شمول وجود 1. شمول سریانی وجود عینی 2. رابطه وجود و ماهیات مختلف الحقایق 4. بررسی تعبیر «ما لا اتم منه» 5. ماهیت داشتن نفس رحمانی 6. عدم انتزاع ماهیت از موجود اول 7. توحید اطلاقی 8. بساطت واجب تعالی ترجمه و توضیح عبارت الاشراق الرابع و الخامس 1. رابطه صفات وجود با وجود 2. بررسی تفصیلی رابطه قسم دوم از صفات وجود با وجود ترجمه و توضیح عبارت 💢 الاشراق السادس؛ بررسی جوهر و عرض بودن وجود 1. مدعای مرحوم ملاصدرا 2. مدعا و استدلال بهمنیار 3. نقد مدعای بهمنیار؛ تبیین معنای عروض وجود بر ماهیت 4. لمعه تفریعیه؛ کونُ الشیءِ فی شیءٍ ترجمه و توضیح عبارت 💢 الاشراق السابع: ما به یتخصص الوجودُ العینیُّ 1. امتیاز بین وجودات 2. عدم زیادت تشخص و مراتب تشکیکی نسبت به عینیت 3. مقوِّم بودن مرتبه 4. معانی تشکیک ترجمه و توضیح عبارت 💢الاشراق الثامن؛ تحقيق اتصاف الماهية بالوجود 1. اتصاف ماهیت به وجود 2. نسبت هلیه بسیطه با قاعده فرعیه 2.1. توضیح مشکل 2.1.1. مقدمه اول؛ تقسیم قضیه به بسیط و مرکب 2.1.2. مقدمه دوم؛ قاعده فرعیه 2.1.3. مقدمه سوم؛ لایه‌های سه‌گانه قاعده فرعیه 2.1.4. اصل مشکل 2.2. نظریات ارائه‌شده برای حل مشکل 2.2.1. نظریه اول؛ ملا جلال‌الدین دوانی 2.2.2. نظریه دوم؛ فخر رازی 2.2.3. نظریه سوم؛ سید سند مرحوم صدرالدین دشتکی 2.2.4. نظریه چهارم؛ مرحوم ملاصدرا 2.3. پاسخ‌های مرحوم ملاصدرا [و یا برمبنای مرحوم ملاصدرا] به تعارض بین قاعده فرعیه و هلیه بسیطه 2.4. جمع بندی پاسخ های ارائه شده 2.5. منشأ شبهات مطرح شده 2.6. مقایسه «وجود» و «اعراض» 2.7. ریشه تفاوت «هلیه بسیطه» با «هلیه مرکبه» 3. جمع‌بندی بحث رابطه وجود با ماهیت 3.1. نقد استاد فیاضی نسبت به دیدگاه مشهور درباره رابطه وجود با ماهیت 3.2. پاسخ طرفداران دیدگاه مشهور به‌نقد استاد فیاضی 3.3. مدعای استاد فیاضی درباره رابطه ماهیت با وجود 3.4. اقسام ماهیت به معنای اعم ترجمه و توضیح عبارت 💢 الاشراق التاسع؛ الاشارة إلى حلِّ الاشكالاتِ الواردةِ على كونِ الوجودِ متحققاً في الاعيان ترجمه و توضیح عبارت 💢 الاشراق العاشر؛ أنَّ الوجودَ هو الموضوعُ في الحكمة الإلهية 1. مقدمه 2. تفکیک بین ماهیت و موجودیت یک علم 3. بررسی ماهیت و موجودیت فلسفه 4. رابطه نظریه محوری و مکتب 5. اجزاء علم 6. مطالب علم 7. اجزاء علم فلسفه 7.1. موضوع فلسفه 7.2. مسائل فلسفه نکته: مرز مسائل فلسفی 7.3. مبادی تصوری فلسفه 7.4. مبادی تصدیقی فلسفه ⭐️⭐️⭐️ ❇️❇️ @esra_rasane

پیشنهادات و انتقادات و نظرات خود را جهت بهبود تقریر درس #الشواهد_الربوبیه با ما در میان بگذارید. آنچه در این تقریرات منعکس شده ما حصل تلاش های غیر معصومانه و احیانا همراه با ضعف در برداشت و فهم مقرر در راستای فهم بیانات و توضیحات ارزشمند حضرت استاد بوده و بالطبع به هیچ عنوان بیان نهایی استاد محسوب نمی شود لذا برای فهم دقیق و عمیق بیانات استاد حتما صوت جلسات را استماع فرمایید. ⭐️⭐️⭐️ ❇️❇️ @esra_rasane

#درسهای_حکمت_متعالیه #الشواهد_الربوبیه #استاد_فربهی پایان جلسه 26 ⭐️⭐️⭐️ ❇️❇️ @esra_rasane

🆔 @mtfalsafeh

♨️♨️ کتاب شرح مکاسب 🔰 استاد علی فرحانی 👈 محدوده: ج5، خیارات، از ابتدا تا مسقطات خیار 📝 تهیه و تنظیم: سیدمحمد هاشمی #فقه #مکاسب #پای_درس_استاد #محصولات_المرسلات @amoozesh_figh @almorsalat

✍️آیه آیه سیاست(1)/ آزمایش مردم و خواص، دلیل تأخیر در دست یابی فوری حکومت اسلامی به آرمان هایش 🔸«وَ ما أَرْسَلْنا مِنْ قَبْلِكَ مِنْ رَسُولٍ وَ لا نَبِيٍّ إِلاَّ إِذا تَمَنَّى أَلْقَى الشَّيْطانُ فِي أُمْنِيَّتِهِ فَيَنْسَخُ اللَّهُ ما يُلْقِي الشَّيْطانُ ثُمَّ يُحْكِمُ اللَّهُ آياتِهِ وَ اللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ؛ ما هيچ رسول و پيامبرى را پيش از تو نفرستاديم مگر اينكه هرگاه آرزو مىكرد (و طرحى براى پيش برد اهداف الهى خود مىريخت) شيطان القائاتى در آن مىكرد، اما خداوند القائات شيطان را از ميان مىبرد. سپس آيات خود را استحكام مىبخشد و خداوند عليم و حكيم است.» (حج: 52) 🔰قرآن کریم در این آیه شریفه به یکی از سنت های اجتماعی- سیاسی خداوند اشاره می فرماید و آن اینکه، با وجود برنامه صحیح و متقن عقلانی و وحیانی از یک سو و با وجود مجریان خوش فکر و مخلص و پرتلاش و حتی معصوم از سوی دیگر، همه آرزوها، آرمان ها، طرح ها و برنامه ریزی های ولیّ خدا برای پیشرفت مادی و معنوی جامعه اسلامی، بلافاصله محقق نمی شود؛ بلکه منافقین داخلی و دشمنان خارجی که هردو تحت سلطه شیطان هستند، همواره درپی ایجاد مانع و سنگ اندازی در مسیر پیشرفت مادی و معنوی حکومت اسلامی می باشند. اما از سوی دیگر خداوند نیز وعده داده است که در نهایت همه موانعی که شیطان ایجاد کرده است را برخواهد داشت و درنتیجه، آرزوها و برنامه ریزی های رهبران الهی را تحقق خواهد بخشید. اما سؤال این است که چرا خداوند این اجازه را به دشمنان داخلی و خارجی داده است تا اینگونه عمل کنند؟ چرا از همان ابتدا، رهبران الهی را به اهداف و آرمان هایشان نمی رساند؟ پاسخ این سؤال در دو آیه بعد داده شده است: 🔸«لِيَجْعَلَ ما يُلْقِي الشَّيْطانُ فِتْنَةً لِلَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ وَ الْقاسِيَةِ قُلُوبُهُمْ وَ إِنَّ الظَّالِمِينَ لَفِي شِقاقٍ بَعِيدٍ * وَ لِيَعْلَمَ الَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ أَنَّهُ الْحَقُّ مِنْ رَبِّكَ فَيُؤْمِنُوا بِهِ فَتُخْبِتَ لَهُ قُلُوبُهُمْ وَ إِنَّ اللَّهَ لَهادِ الَّذِينَ آمَنُوا إِلى صِراطٍ مُسْتَقِيمٍ؛ هدف از اين ماجرا اين بود كه خداوند القاى شيطان را آزمونى براى آنها كه در قلبشان بيمارى است و آنها كه سنگدلند قرار دهد، و ظالمان در عداوت شديدى دور از حق قرار گرفتهاند * و نيز هدف اين بود كسانى كه به آنان علم داده شده است، بدانند اين حقى است از سوى پروردگار تو، در نتيجه به آن ايمان بياورند و دلهايشان در برابر آن خاضع گردد و خداوند كسانى را كه ايمان آوردند به سوى صراط مستقيم هدايت مىكند.»(حج: 54-53) طبق فرمایش آیه شریفه، فتنه ای که شیطان به اذن تکوینی خداوند در مسیر پیشرفت حکومت اسلامی ایجاد می کند، برای آزمایش مردم جامعه است؛ هم خواص از مردم و هم عوام آنان. و در مواجهه با این طراحی خداوند است که گروههای مختلف سیاسی شکل می گیرند: بیماردلان (الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ)، مرده دلان (الْقاسِيَةِ قُلُوبُهُمْ) و جریان خواص با بصیرت (الَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ). جدیدترین تحلیل های قرآنی_روایی از موضوعات سیاسی_فرهنگی را در کانال «بصائر» دنبال کنید: 👇 @basaer_fi🔸

1539 رُوِّينَا عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ آبَائِهِ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص أُتِيَ بِامْرَأَةٍ لَهَا شَرَفٌ فِي قَوْمِهَا قَدْ سَرِقَتْ فَأَمَرَ بِقَطْعِهَا فَاجْتَمَعَ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ ص نَاسٌ مِنْ قُرَيْشٍ فَقَالُوا يَا رَسُولَ اللَّهِ تَقْطَعُ امْرَأَةً شَرِيفَةً مِثْلَ فُلَانَةَ فِي خَطَرٍ يَسِيرٍ قَالَ نَعَمْ إِنَّمَا هَلَكَ مَنْ كَانَ قَبْلَكُمْ بِمِثْلِ هَذَا كَانُوا يُقِيمُونَ الْحُدُودَ عَلَى ضُعَفَائِهِمْ وَ يَتْرُكُونَ أَقْوِيَاءَهُمْ وَ أَشْرَافَهُمْ فَهَلَكُوا‌1540 وَ عَنْهُ أَنَّهُ نَهَى عَنْ تَعْطِيلِ الْحُدُودِ وَ قَالَ إِنَّمَا هَلَكَ بَنُو إِسْرَائِيلَ لِأَنَّهُمْ كَانُوا يُقِيمُونَ الْحُدُودَ عَلَى الْوَضِيعِ دُونَ الشَّرِيفِ‌ ⭐️⭐️⭐️ ❇️❇️ @esra_rasane

گروهی از مفسران معتقدند باید مضمون آیه را به معنای توحید فطری[۱۹] حمل نمود. به عقیده این افراد، خدا انسانها را از پشت پدران و رحم مادران بیرون آورد و آفرینش آنها را با خصوصیاتی ترکیب داد که پیوسته پروردگار خود را بشناسند و نیاز خود را به او احساس کنند. هنگامی که انسانها به نیاز خود به خدا توجه پیدا کردند و خود را غرق در نیاز دیدند، گویی به آنان گفته می‌شود: من خدای شما نیستم؟ آنان می‌گویند: بله گواهی می‌دهیم که خدای ما هستی.[۲۰] برخی نیز در توضیح گفته‌اند که خداوند هنگام خروج فرزندان آدم به صورت نطفه از صلب پدران به رحم مادران که ذراتی بیش نیستند، فطرت توحیدی را با وجود آنان آمیخته است و گفت وگوی خدا با انسان به زبان تکوین بوده است.[۲۱] ملکوت عالَم علامه طباطبایی دیدگاه خاصی دارد و معتقد است که این جریان مربوط به عالم ملکوت است که واقعیت این عالم و ورای آن است. در این عالم که ورای هر زمان و مکان است، همه انسان‌ها و موجودات در محضر خداوند حاضرند و هیچ موجودی غایب نیست. در چنین فضایی، گویی همه فرزندان آدم یک جا از پشت پدران گرفته شده، گرد هم جمع آمده‌اند و در برابر خدا حضور دارند. در این حالت هر انسانی خود را به صورت علم حضوری درمی‌یابد و یافته‌اش گواهی روشن بر وجود خدا و خداوندگاری او است. اما با قرار گرفتن انسان‌ها در گردونه زمان و تحولات و حوادث جهان و روزگار، آدمی را چنان مشغول و از خود بی‌خود می‌کند که از آن علم حضوری که به آفریدگار خود داشت، غافل می‌گردد.[۲۲] نظریه نمادین گروه دیگری از دانشمندان، زبان آیه را زبانی نمادین و تمثیلی دانسته‌اند؛ به این صورت که خداوند با فرستادن انبیا و اعطای نعمت عقل به انسان‌ها در همین دنیا، از ایشان بر ربوبیت خود پیمان گرفته است.[۲۳] عالم ذر در آیات بیش از ده آیه در سوره‌های قرآن آمده است که گفته شده به عالم ذر اشاره دارد. این آیات عبارتند از: سوره اعراف، آیه ۱۷۲: این آیه مهم‌ترین و صریح‌ترین آیات است: وَ إِذْ أَخَذَ رَبُّک مِنْ بَنِی آدَمَ مِنْ ظُهُورِهِمْ ذُرِّیتَهُمْ وَ أَشْهَدَهُمْ عَلی أَنْفُسِهِمْ أَ لَسْتُ بِرَبِّکمْ قالُوا بَلی شَهِدْنا أَنْ تَقُولُوا یوْمَ الْقِیامَةِ إِنَّا کنَّا عَنْ هذا غافِلِینَ* أَوْ تَقُولُوا إِنَّما أَشْرَک آباؤُنا مِنْ قَبْلُ وَ کنَّا ذُرِّیةً مِنْ بَعْدِهِمْ أَ فَتُهْلِکنا بِما فَعَلَ الْمُبْطِلُونَ* وَ کذلِک نُفَصِّلُ الْآیاتِ وَ لَعَلَّهُمْ یرْجِعُونَ (ترجمه: و به یاد آور هنگامی که پروردگارت از پشت فرزندان آدم ذریه آنها را بر گرفت و ایشان را بر خود گواه ساخت که آیا من پروردگار شما نیستم؟ گفتند:آری، (و فرشته‌ها نیز گفتند ما هم) گواهی می‌دهیم که مبادا روز قیامت بگویید ما از این(پیمان) غافل بودیم* یا بگویید پدران ما پیش از ما مشرک شدند و ما هم از آنها بودیم (که به ناچار از آنان پیروی کردیم) آیا ما را به خاطرآنچه اهل باطل انجام دادند به هلاکت می‌رسانی* و این چنین آیات را شرح می‌دهیم شاید به سوی حق بازگرداند)

✅✅✅ #عالَم_ذَرّ یا عالم اَلَسْت یا عالم قالوا بَلیٰ یکی از جهان‌های آفرینش که در قرآن و روایات به آن اشاره شده است. بنا بر عقیده اندیشمندان اسلامی، این عالم مربوط به دوران پیش از خلقت آدم و یا همزمان با خلقت اوست. در عالم ذر تمام انسان‌هایی که قرار بوده تا روز قیامت به دنیا بیایند، به صورت «ذرّه» و به تعبیر بعضی از روایات به شکل مورچه در آنجا ظاهر شدند. در عالم ذر، از همه «ذرات» پیمانی بر توحید و ربوبیت خدا و نبوت پیامبران از جمله پیامبر اسلام(ص) و ولایت اوصیا، از جمله ولایت امیر المؤمنین(ع) گرفته شد و سپس آن افراد که به صورت ذره بوده از بین رفتند و یا به جایگاه اولی خود بازگشتند. دیدگاه‌های دیگری نیز در مورد این عالم ارائه شده است. محتویات ۱ مفهوم شناسی ۲ دیدگاه‌های مختلف در مورد عالم ذر ۲.۱ میثاقی حقیقی از همه فرزندان آدم ۲.۲ فطرت توحیدی ۲.۳ ملکوت عالَم ۲.۴ نظریه نمادین ۳ عالم ذر در آیات ۴ عالم ذر در روایات اسلامی ۵ کتاب شناسی ۶ پانویس ۷ منابع مفهوم شناسی ذریه: این لغت در اصل به معنی" فرزندان کوچک و کم سن و سال" است، ولی غالبا به همه فرزندان گفته می‌شود، گاهی به معنی مفرد و گاهی به معنی جمع استعمال می‌گردد اما در اصل معنی جمعی دارد. موطن پیمان: در مورد محل گرفتن پیمان، بین اندیشمندان اختلاف نظر وجود دارد: برخی موطن آن را در عالم ارواح می‌دانند. شماری دیگر، عالم ملکوت را موطن آن می‌شمارند. برخی نیز موطن آن را در دنیا می‌دانند.[۱] مخاطبان: در مورد مخاطب این خطاب الهی (اَلَستُ بِرَبِّکُم) بین اندیشمندان اسلامی اختلاف نظر وجود دارد: همه انسانها: بر اساس روایات اهل بیت(ع) در عالم ذرّ، ولایت اولیای الهی به خلایق عرضه شده و همه بندگان نسبت به ولایت ایشان معرفت دارند.[۲] همه مخلوقات نه فقط انسان‌ها.[۳] ملائکه نه انسان‌ها.[۴] مفاد پیمان: یکی دیگر از موارد اختلاف در تفسیر این آیه و عالم ذر، اختلاف در مورد محتوای پیمان است. مواردی که به عنوان محتوای پیمان ذکر شده عبارتند از: دین حنیف و فطرت:[۵][۶] ربوبیت پروردگار: ألَسْتُ بِرَبِّکُمْ[۷] توحید: أَوْ تَقُولُوا إِنَّما أَشْرَکَ آباؤُنا[۸] ربوبیت خدا، رسالت پیامبر(ص) و ولایت اهل بیت(ع):[۹][۱۰] میثاق پیامبران اولوالعزم برای یاری کردن حضرت مهدی(عج).[۱۱] هدف از پیمان: دو هدف برای گرفتن این پیمان ذکر شده است که عبارت است از: اتمام حجت خدا بر بندگان تا در رستاخیز نگویند: ما از موضوع شناخت خدا بی‌خبر بودیم و لذا کافر شدیم؛أَنْ تَقُولُوا یوْمَ الْقِیامَةِ إِنَّا کُنَّا عَنْ هذا غافِلینَ؛[۱۲] اتمام حجت بر انسانها تا در رستاخیز نگویند: پدران ما بت پرست بودند و ما هم فرزندان همان پدران هستیم و چاره‌ای جز تبعیت از آنها نداشتیم: «أَوْ تَقُولُوا إِنَّما أَشْرَکَ آباؤُنا مِنْ قَبْلُ وَ کُنَّا ذُرِّیةً مِنْ بَعْدِهِمْ»[۱۳][۱۴] دیدگاه‌های مختلف در مورد عالم ذر بسیاری از دانشمندان مسلمان معتقدند خداوند معرفت خود را در وجود انسان قرار داده است و همه انسان‌ها با چنین معرفتی پا به عرصه وجود می‌گذارند و همین معرفت برای سعادت وی لازم و ضروری است.[۱۵] آرای گوناگونی درباره تفسیر آیه میثاق ارائه شده است که به طورکلی مهمترین آنها را می‌توان به چهار دسته تقسیم کرد: میثاقی حقیقی از همه فرزندان آدم محدثان اسلامی براساس فهم برخی از روایات، بر این باورند که خداوند به هنگام آفرینش حضرت آدم (ع)، تمام فرزندان آینده او را به صورت موجوداتِ ریز درآورد و به آنان گفت: "اَلستُ بربّکم" آنان گفتند "بلی" سپس همگی را به صُلب و پشت آدم بازگردانید. آنان هنگام خطاب الهی دارای عقل و شعور کافی بودند و سخن خدا را شنیدند و پاسخ او را گفتند. این پیمان به این خاطر از آنان گرفته شد که راه عذر در روز رستاخیز را روی آنان ببندد.[۱۶] بیشتر دانشمندانی که گرایش تفسیر قرآن به روایات دارند، در تفسیر آیه میثاق نیز به روایات ناظر به آن توجه کرده‌اند؛ روایاتی که دلالت دارند بر اینکه همه انسان‌ها در عالم ذر از پشت آدم به صورت ذراتی بیرون آمدند و خداوند بر ربوبیت خود از ایشان پیمان گرفت.[۱۷] از سوی محققان اسلامی، اشکالاتی بر این نظر وارد شده است.[۱۸] فطرت توحیدی

سوره تغابن، آیه ۲: هُوَ الَّذی خَلَقَکمْ فَمِنْکمْ کافِرٌ وَ مِنْکمْ مُؤْمِن (ترجمه: او کسی است که شما را آفرید، گروهی از شما کافر و گروهی مؤمنید.) سوره یونس، آیه۷۴: فَما کانُوا لِیؤْمِنُوا بِما کذَّبُوا بِهِ مِنْ قَبْلُ (ترجمه: به چیزی که از پیش آن را تکذیب کرده بودند ایمان نیاوردند) سوره نجم، آیه۵۶: هذا نَذیرٌ مِنَ النُّذُرِ الْأُولی (ترجمه: این (پیامبر)بیم دهنده‌ای از بیم دهندگان پیشین است) سوره انعام، آیه۱۱۰: وَ نُقَلِّبُ أَفْئِدَتَهُمْ وَ أَبْصارَهُمْ کما لَمْ یؤْمِنُوا بِهِ أَوَّلَ مَرَّةٍ وَ نَذَرُهُمْ فی طُغْیانِهِمْ یعْمَهُون (ترجمه: و ما دل‌ها و چشم‌های آنان را واژگون می‌کنیم (و ایمان نمی‌آورند) همان گونه که در بار اول به آن ایمان نیاوردند) سوره رعد، آیه۲۰: الَّذینَ یوفُونَ بِعَهْدِ اللَّهِ وَ لا ینْقُضُونَ الْمیثاق (ترجمه: کسانی که به عهد خدا وفا می‌کنند و پیمان را نمی‌شکنند) سوره حج، آیه۵: یا أَیهَا النَّاسُ إِنْ کنْتُمْ فی رَیبٍ مِنَ الْبَعْثِ فَإِنَّا خَلَقْناکمْ مِنْ تُرابٍ ثُمَّ مِنْ نُطْفَةٍ ثُمَّ مِنْ عَلَقَةٍ ثُمَّ مِنْ مُضْغَةٍ مُخَلَّقَةٍ وَ غَیرِ مُخَلَّقَة (ترجمه: ‌ای مردم! اگر در رستاخیز شک دارید، ما شما را از خاک آفریدیم، آنگاه از نطفه و سپس از خون بسته شده، و پس از آن از مضغه(چیزی نظیر گوشت جویده شده)که برخی دارای خلقت و شکل است و برخی این گونه نیست.) سوره روم، آیه۳۰: فِطْرَتَ اللَّهِ الَّتی فَطَرَ النَّاسَ عَلَیها (ترجمه: سرشت الهی که خداوند انسان‌ها را بر آن آفرید) سوه واقعه، آیه۱۰-۱۱: وَ السَّابِقُونَ السَّابِقُونَ أُولئِک الْمُقَرَّبُونَ (ترجمه: سبقت گیرندگان مقدمند، آنها مقربانند) سوره بقره، آیه۱۳۸: صِبْغَةَ اللَّهِ وَ مَنْ أَحْسَنُ مِنَ اللَّهِ صِبْغَة (ترجمه: رنگ خدایی (بپذیرید)و چه کسی است که رنگی بهتر از رنگ خدا دارد) سوره انعام، آیه۱۵۸: لا ینْفَعُ نَفْساً إیمانُها لَمْ تَکنْ آمَنَتْ مِنْ قَبْلُ (ترجمه: ایمان آوردن کسی که از قبل ایمان نیاورده است سودی ندارد) عالم ذر در روایات اسلامی روایات فراوانی در منابع مختلف اسلامی در کتب شیعه و اهل سنت در زمینه «عالم ذر» نقل شده است. در تفسیر برهان ۳۷ روایت و در تفسیر نورالثقلین ۳۰ روایت در ذیل آیات فوق نقل شده است. اگر روایات را با دقت تجزیه و تحلیل کنیم و اسناد و محتوای آنها را بررسی کنیم مشخص می‌شود که این روایات، غالبا از طریق‌های متعدد است نه اینکه روایات متعددی در کار باشد.[۲۴] این روایات به مباحث متعددی اشاره دارد که در ادامه به آنها پرداخته می‌شود: برخی روایات دلالت بر درک قلبی بندگان در عالم ذر دارد و اینکه اگر چنین درکی نبود، کسی خالق و رازقش را نمی‌شناخت.[۲۵] برخی دیگر خروج ذریه بنی آدم از پشت آدم(ع) در عالم ذر را بیان، و آنها را به ذره تشبیه می‌کنند.[۲۶] گروهی بر فراموشی محل گرفتن میثاق دلالت دارند و اینکه روزی همه آن محل را به یاد می‌آورند.[۲۷] بعضی اقرار و شهادت را به ملائکه نسبت می‌دهند، نه انسان‌ها[۲۸] شماری محل نام‌گذاری حضرت علی(ع) به امیرالمؤمنین را عالم ذر معرفی می‌کنند.[۲۹] برخی نیز به میثاق حجر الاسود و حمل میثاق نامه توسط او تأکید می‌ورزند.[۳۰] گروهی از روایات نیز بر گرفتن عهد و میثاق از همه مخلوقات دلالت دارد، نه فقط انسان‌ها. [۳۱] روایاتی نیز بر یکی بودن میثاق و فطرت دلالت دارد.[۳۲] روایاتی هم بر یکی بودن عالم میثاق و طینت دلالت دارند که این روایات بر وجود تکلیف در عالم ذر نیز دلالت می‌کنند.[۳۳] روایاتی یکی بودن عالم میثاق و عالم ظلال را می‌رسانند.[۳۴] روایاتی نیز علاوه بر ربوبیت خدا، بر رسالت پیامبر(ع) و ولایت اهل بیت(ع) دلالت می‌کنند.[۳۵] برخی از این منابع همچون کافی و بصائر بر میثاق پیامبران اولوالعزم برای یاری کردن امام مهدی دلالت دارند. برخی نیز سبقت داشتن میثاق پیامبر و اهل بیت(ع) را می‌رسانند.[۳۶] ⭐️⭐️⭐️ ❇️❇️ @esra_rasane

✅✅ #سلسله_یادداشت_های_قرآنی (1) ⭕️ #انواع_انسانها (1) سوره حمد صِرَاطَ الَّذِينَ أَنْعَمْتَ عَلَيْهِمْ غَيْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَيْهِمْ وَ لاَ الضَّالِّينَ انسان ها بر سه دسته هستند 1. بر آنها نعمت داده شده 2. بر آنها غضب شده 3. گمراهان ⭐️⭐️⭐️ ❇️❇️ @esra_rasane