#محاضرات_فی_أصول_الفقه #محقق_خویی #اصول #تمهید 📚 ۲- اقسام قواعد اصولی (ج۱/ص۶): 🔶️🔸️ ۱) قسم اول: قواعد مفید #علم_وجدانی (مباحث ملازمات عقلیه) #مقدمه_واجب، #ضد، #اجتماع_امر_و_نهی، #نهی_عبادات، مبحث #مفاهیم. 🔶️🔸️ ۲) قسم دوم: قواعد مفید #علم_تعبّدی (مباحث حجج و امارات) این قواعد دو گونه‌ بحث‌ دارند: ✔️ بحث‌های صغروی (مباحث الفاظ) ▫️ظهور ذاتی الفاظ بدون قرینه (ظهور امر و نهی و مفهوم و عام و خاص و مطلق و مقید) ▫️ظهور الفاظ با توجه به قرینه‌ی خارجی (بعضی از مباحث الفاظ مانند بعضی از مباحث عام و خاص و مطلق و مقید) ✔️ بحث‌های کبروی (مباحث حجّیّت) حجّیّت #خبر_واحد، حجّیّت #اجماع_منقول، حجّیّت #شهرت_فتوائیه، حجّیّت #ظواهر_کتاب، حجّیّت #ظنّ_انسدادیّ_کشفیّ، مبحث #تعادل_ّو_تراجیح. 📌 نکته‌ی جالب توجه آن است که مرحوم #محقق_خویی در اینجا مباحث #حجیت_ظهور را -به دلیل اتفاق علماء و سیره‌ی قطعی عقلاء بر آن و عدم وجود اختلاف در آن- خارج از چارچوب علم #اصول می‌دانند. 🔶️🔸️ ۳) قسم سوم: اصول عملیه‌ی شرعیّه (#استصحاب_شرعیّ، #برائت_شرعیّ، #احتیاط_شرعیّ) 🔶️🔸️ ۴) قسم چهارم: اصول عملیه‌ی عقلیّه (#برائت_عقلیّ، #احتیاط_عقلیّ، مبحث #ظن_انسدادیّ_حکومیّ) ✴️@fegh_osoul_rafiee

#الحلقة_الثانیة #شهید_صدر #خلاصه‌ی_مباحث #الأصول_العملية #القاعدة_الثانوية_في_حالة_الشكّ 📚 ١- #القاعدة_الثانویة_في_حالة_الشكّ: ✅ #شهید_صدر -که #قاعده‌ی اولیه_عملیه را #اشتغال می‌دانست- در #قاعده‌ی_ثانویه_عملیه با دیگر اصولیان همراه شده و #برائت_شرعی را می‌پذیرد و آن را نفی‌کننده‌ی موضوعِ اشتغالی می‌داند که آن را با توضیحاتِ خود از دلِ نظریه‌ی #حق_الطاعة بیرون کشید‌. ایشان -مانند دیگر اصولیان- برای اثبات #برائت_شرعی به کتاب و سنّت تمسّک می‌کند. ✅ آیه‌ی اول: آیه‌ی تکلیف "لَا یُکَلِّفُ اللهُ نَفْساً إلَّا مَا آتَاهَا" (طلاق/۷) 🔸️ تقريب استدلال: مورد موصول (مَا) در این آیه "مال" است، اما با اطلاقش شامل "فعل" یا "تکلیف" یا "جامع" (جامع بین مال و تکلیف) نیز می‌شود، و "ایتاء" در هر کدام از این مصادیق باید به حسب خودش معنا شود؛ از این رو، "ایتای تکلیف" یعنی بیان‌ِ تکلیف. 🔸️ نقد استدلال (#شیخ_انصاری): مورد آیه که از مفاد آیه قابل حذف نیست و معنای جامع بین آن و "تکلیف" نیز مستلزم آن است که موصول (ما) هم مفعولٌ‌به شود و هم مفعول مطلق؛ و این استعمال لفظ در بیش از یک معناست که مُحال است. ✴️@fegh_osoul_rafiee

#الحلقة_الثانیة #شهید_صدر #خلاصه‌ی_مباحث #الأصول_العملية #القاعدة_الثانوية_في_حالة_الشكّ 📚 ١- #القاعدة_الثانویة_في_حالة_الشكّ: ادله‌ی #برائت_شرعی: ✅ آیه‌ی دوم: آیه‌ی تعذیب "وَ مَا کُنَّا مُعَذِّبِینَ حَتَّی نَبْعَثَ رَسُولاً" (إسراء/١۵) 🔸️ تقریب استدلال: عذاب و عقاب تنها زمانی است که پیامبری مبعوث شود و تکالیف شریعت بیان شود. 🔸️ نقد استدلال: این آیه با این استدلال، ثابت‌بودنِ عقاب را در صورتی که حکم شرعی از جانب پیامبران و امامان (علیهم السلام) بیان شده باشد و به هر دلیلی -مانند مفقودشدن و از بین‌رفتنِ کتاب‌های حدیثی در طول تاریخ- به مکلّف نرسیده باشد را نفی نمی‌کند. 📌 نکته‌ی مهمّ آن است که #برائت_شرعی یعنی تنها به خاطرِ این که تکلیفی به مکلّف نرسیده است و مکلّف علم‌ به حکم ندارد عقاب از مکلّف برداشته شود؛ یعنی مجرّد عدمِ وصول و عدم علمِ مکلّف، حتی اگر در واقع پیامبران حکم را بیان کرده باشد. ✴️@fegh_osoul_rafiee

#الحلقة_الثانیة #شهید_صدر #خلاصه‌ی_مباحث #الأصول_العملية #القاعدة_الثانوية_في_حالة_الشكّ 📚 ١- #القاعدة_الثانویة_في_حالة_الشكّ: ادله‌ی #برائت_شرعی: ✅ آیه‌ی سوم: آیه‌ی عدم وجدان حرام "قُلْ لَا أجِدُ فِي مَا أوحِيَ إلَيَّ مُحَرَّماً عَلَى طَاعِمٍ يَطْعَمُهُ إلَّا أنْ يَكُونَ مَيْتَةً... " (أنعام/۱۴۵) 🔸️ تقریب استدلال: خدا به پیامبر (صلی الله علیه و آله) یاد می‌دهد که عدم وجدان و یافتنِ حکم شرعی کافی است برای دراَمان‌بودن از عقاب. 🔸️ نقد استدلال: پیامبران و امامان (علیهم السلام) مانند مکلفان نیستند که نیافتنشان به معنای عدم بیان باشد، بلکه اگر پیامبری حکمی را نیابد و نداند یعنی از اساس، حکم فعلی نشده است؛ ندانستن و نیافتن پیامبران با ندانستن و نیافتنِ مکلف قابل قیاس نیست. ✅ آیه‌ی چهارم: آیه‌ی اِضلال "وَ مَا کَانَ اللهُ لِیُضِلَّ قَوماً بَعْدَ إذْ هَدَاهُمْ حَتَّي يُبَيِّنَ لَهُمْ مَا يَتَّقُونَ..." (توبه/۱۱۵) 🔸️ تقریب استدلال: خداوند تا حکمی را بیان نکرده و به مکلف نرساند مکلفان را گمراه یا از رحمت خود دور نمی‌کند؛ یعنی بدون عقاب، نه عقابی متوجّه مکلف است و نه گمراهی‌ای. ✴️@fegh_osoul_rafiee

#الحلقة_الثانیة #شهید_صدر #خلاصه‌ی_مباحث #الأصول_العملية #القاعدة_الثانوية_في_حالة_الشكّ 📚 ١- #القاعدة_الثانویة_في_حالة_الشكّ: ادلّه‌ی #برائت_شرعی: ✅ روایت اول: روایت اِطلاق "کلُّ شیءٍ مطلقٌ حتّى يَرِدَ فِيهِ نهيٌ" 🔸️ تقریب استدلال: مکلّف شاکّ مصداق کسی است که نهی بر او وارد نشده است، پس وسعت عمل دارد و از عذاب در اَمان است. 🔹️ نقد استدلال: "ورود" (یَرِدَ) در روایت چنانچه احتمال دارد به معنای "وصول" -که اثبات برائت منوط به آن است- باشد احتمال دارد به معنای "صدور" باشد؛ هیچ قرینه‌ای بر هیچ کدام وجود نداشته، بنا بر این روایت از این جهت اجمال دارد. 🔹️ پاسخ به نقد: عنوان "ورود" در دلِ خود دلالت بر "وفود" (وصول) را دارد و به معنای مجرّد صدور نیست. 🔹️ پاسخ به پاسخ: پاسخ مذکور کفایت نمی‌کند، زیرا احتمال دارد مراد از "ورود"ِ مذکور -نه وصولِ نهی به مکلّف- بلکه وصول و تعلّقِ نهی و حرمت به خود آن شیء باشد. لفظ "فِیهِ" در روایت به همین نکته اشاره دارد، مانند آن که گاه گفته می‌شود: "در مورد فلان چیز حرمت وارد شده است" که یعنی آن چیز توسط شارع حرام شده است. در این صورت، غایت به معنای همان "صدور" است که دیگر دلالتی بر #برائت نخواهد داشت. ✴️@fegh_osoul_rafiee

#الحلقة_الثانیة #شهید_صدر #خلاصه‌ی_مباحث #الأصول_العملية #القاعدة_الثانوية_في_حالة_الشكّ 📚 ١- #القاعدة_الثانویة_في_حالة_الشكّ: ادلّه‌ی #برائت_شرعی: ✅ روایت دوم: #حدیث_رفع 🔷️🔸️ مرحله‌ی اول استدلال: پیرامون معنای #رفع #رفع دو احتمال دارد: 🔸️ ۱- احتمال اول؛ #رفع_واقعی یعنی تکلیف را واقعاً از جاهل بر می‌دارد؛ از این رو، #حدیث_رفع مُقیِّد و مُخصِّص ادلّه‌ی اوّلیه است. 🔸️ ۲- احتمال دوم؛ #رفع_ظاهری یعنی تنها عقاب را از دوشِ جاهل برداشته و وجوب احتیاط را از او بر می‌دارد. 📌 هر دو احتمال به خودیِ خود می‌تواند سعه و اباحه (#برائت) را ثابت کند، اما #رفع_واقعی به خودیِ خود امکان ندارد، زیرا مستلزمِ آن است که احکامِ واقعی، اختصاص به عالِم داشته باشد که مستحیل است، زیرا مستلزم آن است که علم به حکم در موضوعِ همان حکم اخذ شود که به اجتماع نقیصیْن خواهد رسید. 🔹️ #شهید_صدر در ادامه -بر اساس مبنای خود- در توضیح نکته‌ی بالا می‌فرماید: بله، ما معتقدیم اخذِ علمِ به #جعل (انشای شارع) در موضوعِ #مجعول (حکم فعلیّ)، امکان داشته و مستحیل نیست؛ یعنی شارع -با این که نمی‌تواند به مکلّف بگوید: "هرگاه علم به فعلیّتِ حکم پیدا کردی آن حکم بر تو فعلیّ می‌‌شود"، زیرا این قطعاً مستلزم اجتماع نقیضیْن است- اما می‌تواند بگوید: "هرگاه علم پیدا کردی شارع حکمی را برای تو جعل و انشاء کرده است آن‌ حکم بر تو فعلیّ می‌شود"؛ این به روشنی معقول است، اما در این بحث کارساز نبوده و قابل تطبیق نیست. زیرا اگر قرار باشد در بحثِ #رفع_واقعی و "اختصاصِ احکام به عالِم" نیز این گونه توجیه کنیم تا محذوری نداشته باشد معنایش این است که مرفوع (آن چه با حدیث، رفع می‌شود) همان #مجعول (فعلیّتِ حکم) باشد و علم، به #جعل تعلّق بگیرد، حال آن که ظاهرِ #حدیث_رفع این است که متعلَّقِ رفع و علم یک چیز است که اگر معلوم باشد رفعی صورت نخواهد گرفت و اگر معلوم نباشد رفع خواهد شد. 📌 باید توجه داشت که مرفوع در #رفع_تشریعی همیشه مجعول (فعلیّتِ حکم) است، زیرا رفعِ جعل و انشاى حکم -که در حقیقت، فعلی از افعالِ شارع است- معنایی ندارد. ادامه دارد... ✴️@fegh_osoul_rafiee

#فوائد_الأصول #محقق_میرزای_نائینی #برائت_شرعی #حدیث_رفع ✅ #محقق_میرزای_نائینی در #فوائد_الأصول (ج۳/ص۳۳۶ تا ص۳۶۲) در تبیین #حدیث_رفع مطالب فراوانی دارد. 📜 قوله (صلی الله علیه و آله): "رفع عن أمتي تسعة أشياء؛ الخطأ، و النسيان، و ما استكرهوا عليه، و ما لا يعلمون، و ما لا يطيقون، و ما اضطرّوا إليه، و الطيرة، و الحسد، و الوسوسة في الخلق". 🔹️ ایشان در ابتدا در مورد اعتبار سند حدیث می‌فرماید: اشتهار #حدیث_رفع در میان اصحاب و اعتماد آنان بر این حدیث جایی برای خدشه در سند این حدیث باقی نمی‌گذارد؛ از این رو، مهمّ بررسی فقه و محتوای حدیث است. 🔺️ ایشان در ادامه مطالب خود را در قالب پنج امر بیان می‌فرماید. ادامه دارد... ✴️@fegh_osoul_rafiee

🔵 با تدریس ادلّه‌ی #برائت_شرعی از کتاب #الحلقة_الثالثة انشالله مطالب #محقق_میرزای_نائینی از کتاب #فوائد_الأصول در مورد #حدیث_رفع را شرح و تبیین خواهیم کرد.

#الحلقة_الثالثة #شهید_صدر #الاعتراضات_العامة #برائت_شرعی #انحلال_حقیقی ✏️ به تقریر دوست گرامی، آقای محمدحسین سلیمی نجف آبادی (از دوستان بحث #الحلقة_الثالثة) 📚 مرحوم #شهید_صدر در #الحلقة_الثالثة (ج۲/ص۳۳۸/چ‌جامعه) در موردِ اعتراضِ دوم -که نسبت به کارآییِ ادله‌ی #برائت_شرعی وارد شده است- دو جواب را بیان می‌کنند: 🔵🔷️🔸️ جواب اول: #انحلال_حقیقی #انحلال_حقیقی یعنی علم داریم ۲ ظرف از میان ۱۰ ظرف -که ۵ عددِ آن چینی و ۵ عددِ آن شیشه‌ای است- نجس است، سپس از طریقی یقین می‌کنیم که ۲ ظرفِ چینی نجس است. در این حال، #علم_اجمالی_کبیر -یعنی علم‌ به نجاستِ ۲ تا از ۱۰ ظرف- منحلّ می‌شود به #علم‌_اجمالی_صغیر -یعنی علم به نجاستِ ۲ تا از ۵ ظرف چینی- و وجودِ ظرف نجس از میان ۵ ظرف شیشه‌ای تبدیل به #شبهه‌ی_بدویه شده و #برائت در این ۵ ظرف شیشه‌ای جاری می‌شود. در همین مثال، اگر ما علم به نجاستِ تنها ۱ ظرف از ۵ ظرف چینی داشته باشیم انحلالی صورت نگرفته و علم اجمالی سر جای خود باقی خواهد ماند. 🔸️ از این رو، شرط #انحلال_حقیقی این است: ۱- موارد و اطرافِ #علم_اجمالی_صغیر بخشی از موارد #علم_اجمالی_کبیر باشد. ۲- مقدار معلوم به اجمال در صغیر با مقدار معلوم به اجمال در کبیر یکی باشد، مانند مثال اول، و بر خلاف مثال دوم. 🔷️🔸️ اما اصل بحث این است که مثلاً در #شبهات_حکمیّه_تحریمیه ما علم اجمالی داریم که در میان ۱۰۰ شبهه مثلاً ۲۰ حرام واقعی داریم، اما این علم اجمالیِ ما منحلّ به #علم_اجمالی_صغیر می‌شود، زیرا ما مثلاً ۵۰ اماره‌ی معتبر و حجّت داریم که آن ۲۰ حرام واقعی را برای ما بیان می‌کند؛ پس، دایره‌ی علم اجمالیِ ما قهراً همین ۵۰ عدد حُکمی است که اماراتِ معتبَر بیان می‌کند؛ در این فرض، ما ۲۰ حرامِ واقعی‌ِمان را با اَمارات معتبر به دست می‌آوریم و در مثلاً ۷۰ موردِ دیگری که اماره‌ی مُعتبَر وجود ندارد #برائت جاری می‌شود. 🔸️ هر دو شرطِ انحلالِ #علم_اجمالی_کبیر به #علم_اجمالی_صغیر در اینجا متوفّر است؛ پس، #برائت در #شبهات_حکمیّه کارساز است. 🔹️ مرحوم #شهید_صدر این جواب را نپذیرفته و در ادامه نقد می‌کند. ادامه دارد... ✴️@fegh_osoul_rafiee