❇️ نظریه اثبات عدم اعتبار رأی مردم بر مشروعیت حکومت و مرجعیت فقیه از دیدگاه فلسفی و کلامی. 🔻 آیت‌الله ابوالقاسم علیدوست در درس خارج فقه سیاسی تشریح کرد؛ ⬅️ برخی در زمان معاصر بر این باور هستند که اداره حکومت وظیفه فقیه است و مردم در آن نقشی ندارند. ⬅️ بنیان فلسفی - کلامی این نظریه: بر اساس بینش اسلامی همه عالم هستی ملک حقیقی خداوند است. از این روی هر تصرفی در جهان هستی باید به اذن او انجام شود. در نتیجه نمی‌توان بدون اذن خداوند در اعتباریات او تصرفی کرد که از مصادیق آن جایگاه پیامبر(ص) و امام(ع) و فقیه است. ⬅️ ملاک در این نظریه اراده شارع است. همان چیزی را که او راده کرده باشد حق است. از این روی در موضوعی مانند عدل، آن چیزی عدل است که خداوند اراده کرده است. از نتایج این نگاه نبود عدل پیشینی است. ⬅️ شاید طرح چنین مطلبی در زمان خودش برای مقابله با برخی رویکردهای تفریطی، سکولاریزم و اومانیسم لازم بوده است. لکن در آن ناهمسویی و تناقض در صدر و ذیل دیده می‌شود؛ نتیجه این‌که امتداد این تفکر در سپهر سیاست جمهوری اسلامی قابل توجیه نیست... —————————- #درس_خارج #فقه_نظام #سیاست #آیت_الله_علیدوست 🔎 @fiqhenezam_com

❇️ آیت‌الله ابوالقاسم علیدوست در درس خارج «فقه سیاسی» عنوان کرد: 🔻تشریح دیدگاه قائلین به تطابق بیعت با دموکراسی؛ ⬅️ الف: برخی بیعت را نوعی دموکراسی میدانند. در باور این گروه بیعت انشاء عقد ولایت از سوی بیعت کننده است و معصومین در قول و فعل و رفتار خود آن را تایید کرده‌اند. ⬅️ ب: مشروعیت بخشی از طریق نصب الهی و رأی مردم حاصل می شود و بیعت همان رأی مردم است. نتیجه این رویکرد این است که برای پیامبر(ص) و دوازده امام بیعت لازم نیست؛ زیرا مشروعیت خود را از طریق نصب الهی به دست آورده اند. ⬅️ ج: به دلالت عقل و شرع، مردم دارای حق تعیین سرنوشت هستند و بیعت حاکی از تعیین سرنوشت مردم به دست خود است که به امام معصوم(ع) می‌سپارند؛ بر این اساس اگر شخصی حتی معصوم باشد نمی‌تواند بدون رضایت مردم بر آن‌ها حکومت کند. به تعبیر دیگر در نظام تشریع صلاحیت معصوم تأیید شده ولی برای بالفعل شدن نیازمند بیعت مردم می‌باشد. 🔻 نقد دیدگاه‌: به نظر می‌رسد بیعت‌های انجام شده در طول تاریخ دلالت بر مدعی مذکور ندارند زیرا: ⬅️ عدم حضور اکثریت مردم در بیعت‌ها. در بیعت مسلمانان با امیرالمومنین(ع) همه مسلمانان حاضر نبودند مانند مسلمین ایران، مصر و... ⬅️ همه بیعت‌های برای واگذاری امور بیعت کننده به بیعت شونده نبوده است. در قرآن کریم به دو بیعت رضوان و بیعت پیامبر(ص) با نساء اشاره شده است که بیعت نخست برای تحکیم قدرت و نفوذ پیامبر(ص) و بیعت دوم برای فرمانبرداری و اطاعت بوده است. ----—————————- #فقه_نظام #درس_خارج #فقه_سیاسی #آیت_الله_علیدوست 🔎 @fiqhenezam_com

❇️ از مستندات قائلین به مشروعیت حکومت با رأی مردم، وکالت کارگزاران از ناحیه مردم - نه ولایت - است و از مهمترین این اسناد نامه ۵۱ نهج‌البلاغه می‌باشد. 🔻وجه استدلال ️⬅️ امیرالمومنین(ع) درباره اصحاب خراج می‌فرماید «وکلاء الامه و سفراء الائمه». در روایت از اصحاب خراج به وکلای امت تعبیر شده است. از سوی دیگر افعال وکیل بدون نظر موکل مشروعیت ندارد؛ بنابراین مشروعیت آن‌ها وابسته به رای مردم است. ⬅️ مراد از کلمه وکیل همه کارگزاران است، زیرا اصحاب خراج از خصوصیت ویژه که آن‌ها را از دیگر کارگزاران جدا کند، بهره نمی‌برند. 🔻 پذیرش این روایت با دو مشکل اساسی مواجه است؛ ⬅️ سند روایت: زمانی که دلالت روایت مورد استدلال در یک کلمه نهفته باشد، روایت باید از سند معتبری برخوردار باشد. در اینجا هر چند مستند نهج‌البلاغه است اما باید توجه داشت که همه محتوای نهج‌البلاغه را نمی‌توان بدون سند پذیرفت. ⬅️ با توجه به این‌که وکالت دارای دو معنای اصطلاح فقهی و لغوی است، اگر مراد از وکالت مصطلح فقهی باشد باید همه لوازم آن که در فقه بیان شده است را بپذیریم. اما اگر مراد وکالت لغوی باشد دیگر قسیم ولی نیست زیرا اصطلاح فقهی منظور نیست. ----—————————- #فقه_نظام #درس_خارج #فقه_سیاسی #آیت_الله_علیدوست 🔎 @fiqhenezam_com

❇️ آیت‌الله ابوالقاسم علیدوست در درس خارج فقه سیاسی تأکید کرد؛ 🔻 بررسی دلایل مدعیان مشروعیت حکومت به وسیله رأی مردم ⬅️ دلیل: نصوص پراکنده‌ای در متون دینی وجود دارد که با در نظر گرفتن مجموع آن‌ها ادعای وجوب امیر برای مردم و انتخاب آن به وسیله مردم به اثبات می‌رسد، مانند روایتی که در آن پیامبر اکرم(ص) در انتخاب فرمانده لشکر اسلام در جنگ موته می‌فرمایند «... انتخاب الامیر بعد ابن رواحه الی انفسهم فیظهر منه صحه ذلک...» ⬅️ نقد دلیل: از ادله مورد استناد چنین برداشت می‌شود که رأی مردم زمانی مشروعیت دارد که نص نباشد از این روی مخالفین این نظریه مدعی وجود نص در زمان غیبت می‌باشند و بر این باور هستند که مجرای دلیل مذکور زمانی است که مردم نیازمند امیر هستند نه این‌که حتما امیر را باید مردم انتخاب کنند. ⬅️ بر اساس نگاه اتمیک از این دلیل مشروعیت حکومت به رأی مردم و عدم وجود نص در زمان غیبت به اثبات نمی‌رسد؛ بنابراین دلیل مذکور در اثبات مشروعیت رأی مردم ناقص است. ----—————————- #فقه_نظام #درس_خارج #فقه_سیاسی #آیت_الله_علیدوست 🔎 @fiqhenezam_com

معرفی دروس خارج فقه نظام (1) استاد: آیت الله علیدوست موضوع: فقه سیاسی ———————————— #فقه_نظام #درس_خارج #فقه_سیاسی #آیت_الله_علیدوست 🔎 @fiqhenezam_com

❇️ آیت‌الله علیدوست در درس خارج «فقه سیاسی» بیان داشت: 🔻برخی از ادله عدم اعتبار مشروعیت رأی مردم عبارتند از؛ ⬅️ نصوص قرآنی و روایی که دال بر مذمت از حاصل رأی اکثریت است مانند اکثرهم لا یعقلون، اکثرهم لا یشعرون و... با رأی اکثریت و دموکراسی منافات دارد. ⬅️ دلیل نقلی: اولا اسناد نقلی دال بر جانشینی فقیه یا ولایت فقیه در عصر غیبت از امام معصوم در اداره امور اجتماع وجود دارد. ثانیا همه اختیارا معصوم را فقیه نیز دارد مگر دلیلی بر خلاف آن باشد. ثالثا: در عصر حضور معصوم، کسی قائل به رأی مردم نبوده است. نتیجه اینکه اگر فقیه جانشین معصوم در اداره امور اجتماع است رأی مردم مشروعیت نمی اورد. ⬅️ دلیل عقلی: جامعه نیازمند حاکم است. از سویی احکام اسلام شامل همه شئون مردم می شود، در این صورت فقیه باید در رأس امور باشد و رأی مردم اعتبار و مشروعیت ندارد. ⬅️ رأی اکثریت کی و کجا تحقق پیدا می کند؟ در بهترین و نادرترین فرض این است که بیش از 50 درصد مردم در انتخابات شرکت کنند و بیش از نیمی از این افراد به فرد منتخب یا جریان حاکم رأی بدهند. آیا با وجود کسانی که حایز رأی دادن نیستند (نیم مردم) و کسانی که رأی نداده‌اند و کسانی که به فرد غیر منتخب رأی داده اند، رأی اکثریت تحقق پیدا می کند؟ در این صورت اقلیت بر اکثریت تصمیم می گیرند. ————————— #فقه_نظام #درس_خارج #فقه_سیاسی #آیت_الله_علیدوست 🔎@fiqhenezam_com

❇️ آیت‌الله علیدوست در درس خارج «فقه سیاسی» بیان داشت: 🔻نقد دلیل اول عدم مشروعیت رأی اکثریت؛ ⬅️ برخی از فقها بر این باور هستند که آیاتی با مضمون اکثرهم لایعقلون و اکثرهم لا یشعرون، اختصاص به مسائل غیب که مردم نسبت به آنها عالم نیستند مانند قضا و قدر، خصوصیات قیامت و...، دارد. لذا این آیات ربطی به عقود و مقررات اجتماعی ندارند. همچنین افراد فرهیخته و عاقل در میان مجتمع انسانها متفرق هستند. اگر مجتمع را در انتخابات به اکثریت و اقلیت تقسیم کنیم، میزان افراد عاقل و فرهیخته در اکثریت بیشتر از اقلیت است؛ بنابراین در انتخابات رجحان با اکثریت است. 🔻نقد این بیان: 1️⃣ اگر چه مورد اکثر آیات غیب است اما برخی دیگر از آیات مانند آیه «و ان تطع أکثرمن فی الارض یضلوک عن سبیل الله»، حاصل رأی اکثر مردم زمین را انحراف می‌داند. 2️⃣ پذیرش اینکه عاقلان و نخبگان همیشه در اکثریت بیشتر از اقلیت هستند، خلاف واقع است؛ زیرا در مواقع کثیری اکثریت مردم به دلیل تقلید از گذشتگان، هوا و هوس، تبلیغات و ... طرفی را می گیرند در حالی که فرهیختگان سمت دیگر که اقلیت باشد را گرفته‌اند. 🔻به نظر در نقد تعین اول می توان گفت: 1️⃣ فقیه باید همه نصوص دینی را به صورت نظام‌مند مشاهده کند. در نصوص دینی دلایلی دال بر اعتبار رأی اکثریت وجود دارد که با جمع میان آنها و ادله عدم اعتبار رأی اکثریت، تواتر معنوی به دست می‌آید مبنی بر اینکه رأی اکثریت در اموری که مرتبط با آنها است اعتبار دارد. 2️⃣ زمانی رأی اکثریت اعتبار ندارد که متعلق انتخاب آنها امر الله و حکم الله باشد مانند برگزاری رفراندوم برای اینکه آیا حدود الهی اجرا شود یا نه و ... اما زمانی که متعلق رأی اکثریت امور دنیای و اموری که از شئون مردم محسوب می¬شود، باشد، اعتبار دارد. 3️⃣ روایات متعددی از امیرالمومنین و معصومین علیهم السلام با مضمون تمسک به رأی مردم و انعقاد اصل حکومت را رأی مردم ذکر شده است. ————————————— #فقه_نظام #درس_خارج #فقه_سیاسی #آیت_الله_علیدوست 🔎@fiqhenezam_com

❇️ آیت الله علیدوست در جلسه هم اندیشی فقه نظام(بخش اول): ⬅️در شریعت مطهر اسلام مجموعه احکام به دو صورت خرد و قاعده هستند. نهاد دیگری نیز در شریعت وجود دارد به نام مقاصد شریعت یعنی اهداف کلانی که مدنظر شارع در بعث رسل، انزال کتب و تشریع مقرات است.———————————- #سلسله_نشستهای_هم_اندیشی_فقه_نظام #فقه_نظام #آیت_الله_علیدوست 🔎 @fiqhenezam_com

❇️ آیت الله علیدوست در درس خارج «فقه سیاسی» مطرح کرد؛ 🔻 در دوران معاصر، فقه سیاسی دارای دو استعمال وصفی و اضافی است. 1️⃣ فقه سیاسی در استعمال وصفی به معنای استنباطی است که فقیه با نگاه سیاسی به ادله شرعی انجام می‌دهد گاه به این معنا از فقه سیاسی «فقه حکومتی» نیز اطلاق می‌شود؛ یعنی فقهی که فقیه نگاه حکومتی به ادله شرعی دارد. ⬅️ واژه «سیاسی» در این‌جا به معنای «تدبیر» استعمال شده است. با توجه به این‌که تدبیر جامعه بدون توجه به نظام‌های فقهی میسور نیست از این رو فقه سیاسی، نظام‌های فقهی را نیز در نظر دارد؛ بنابراین می‌توان گفت فقه سیاسی به دنبال تدبیر زندگی انسان‌ها بر اساس گزاره‌های شرعی است. ⬅️ «نظام سازی فقهی» نیز به چنین روشی در فقه اشاره دارد؛ از این رو فقه نظام سیاسی یا اقتصادی یا ... به فقهی اطلاق می‌شود که در صدد است با نگاهی سیاسی یا اقتصادی یا ... به ادله شرعی، از تک تک مسائل فقهی به استخراج یک نظام سیاسی یا اقتصادی یا ... نائل شود. 2️⃣ در استعمال وصفی از فقه، پدیده‌ای -مثل دیه، قضا، هنر یا ...- وجود دارد و فقیه به دنبال آن است که احکام آن پدیده و نحوۀ استنباط آن احکام را استخراج کند؛ بر این اساس فقه سیاسی در این معنا به فقهی گفته می‌شود که به استنباط احکام مسائلِ مربوط به سیاست و تدبیر زندگی انسان‌ها می‌پردازد. ⬅️ فقه سیاسی دراین استعمال به رویکرد و روش خاصی در فقه اشاره نمی‌کند؛ لذا این فقه بر خلاف استعمال وصفی ناظر به همه ابواب فقه نیست و تنها مسائل سیاسی فقه را در بر می‌گیرد. ————————— #فقه_نظام #درس_خارج #فقه_سیاسی #آیت_الله_علیدوست 🔎@fiqhenezam_com

❇️ آیت‌الله علیدوست در درس خارج «فقه سیاسی» مطرح کرد؛ 🔻پیشینه فقه سیاسی ⬅️ در بین گذشتگان اثری تحت عنوان فقه سیاسی موجود نیست. تنها در عصر حاضر می‌توان به برخی آثار در این موضوع اشاره کرد مانند کتب « دراسات فی ولایة الفقیه»، «کتاب الحسبه» و «الاحکام السلطانیة». 🔻فقه سیاسی شیعه به چهار دوره تقسیم می‌شود: 1️⃣ دوره تکوین: گزاره‌های فقه سیاسی در این دوره شکل می‌گیرد. این دوره با هجرت پیامبر اکرم (ص) آغاز می‌شود زیرا هنگام هجرت پیامبر اکرم (ص) به مدینه مسئلۀ جهاد، دفاع، معاهدات، نوشتن نامه به سلاطین و... که همه از مسائل فقه سیاسی است مطرح شد. 2️⃣ دوره تدوین: فقها به تدوین کتاب‌هایی همچون کتاب جهاد، کتاب امر به معروف و نهی از منکر، کتاب حسبه و ... همت می‌گمارند. دوره تثبیت: مسائل فقه سیاسی وارد متن جامعه شده و یک نظریه سیاسی شکل می‌گیرد. به عنوان مثال نظارت عالی علما بر حکومت سلاطین صفویه در این دوره جای می‌گیرند. 3️⃣ دوره تحقق: عملیاتی شدن فقه سیاسی در جامعه است. به عنوان نمونه وقوع انقلاب اسلامی به رهبری امام خمینی ذیل این دوره جای می‌گیرد. 4️⃣ دانش فقه سیاسی در شیعه بر خلاف تلاش فراوان علما، حجم بسیار اندکی از کتاب‌ها را به خود اختصاص داده است؛ زیرا شیعه در این مدت از حکومت دور بود و مهم‌تر از آن، تقیه است. از طرف دیگر بسیاری از مسائل عصر حاضر برای گذشتگان به عنوان مسئله مطرح نبوده است؛ به عنوان مثال مسئلۀ حزب، دموکراسی، مصونیت سیاسی و مرزهای ملی در فهرست مسائل گذشتگان جای نداشته است. ————————— #فقه_نظام #درس_خارج #فقه_سیاسی #آیت_الله_علیدوست 🔎@fiqhenezam_com

❇️ آیت الله علیدوست در درس خارج «فقه سیاسی» مطرح کرد؛ 🔻 بررسی دیدگاه فقیهان شیعه در مورد جایگاه تشکیل حکومت در عصر غیبت امام زمان (عج)؛ ✅ در بین فقها کسی به صراحت به این مسئله پاسخ نداده است. از این رو لازم است در آثاری که احتمال می‌رود مطلبی در این باب یافت شود به جستجو پرداخت. به طور معمول در آثار فقهی در کتاب‌هایی همچون امر به معروف و نهی از منکر، حدود، قضا و جهاد در این زمینه مطالبی یافت می‌شود. 1️⃣ شیخ مفید: در کتاب مقنعه خویش اقامه حدود الهی -یعنی مجازات‌های وارد شده برای برخی گناهان در شریعت- را از اختیارات امامان شیعه و کسانی که از جانب ائمه برای اقامه حدود نصب شده‌اند، یعنی فقهای شیعه، می‌ داند. ⬅️ شیخ مفید اختیارات فقیه را تنها منحصر در اقامه حدود نمی‌داند و تنفیذ احکام، امر به معروف، نهی از منکر و جهاد را نیز به آن می‌افزاید. با نظر به گسترگی و نیاز این امور به ابزار و تشکیلات، می‌توان گفت نظر شیخ مفید دلالت بر تشکیل حکومت به معنای امروزی آن دارد. 2️⃣ شیخ طوسی: اگر کسی -فقیه یا حتی غیر فقیه- بتواند وارد حکومت شود و مسئولیتی را بر عهده گیرد، در صورتی که سلطان وقت عادل بوده، امر به معروف و نهی از منکر کند و اشیا را در جایگاه خود بگذارد، بر او جائز بلکه مستحب است مسئولیت مذکور را قبول کند. ⬅️ اگر فقیهی بتواند با تشکیل مستقیم حکومت چنین امکانی را برای امر به معروف و نهی از منکر و اقامۀ عدل به دست آورد، تعلیل مذکور شامل تشکیل مستقیم حکومت نیز می‌شود و باید حکم به جواز آن صادر کرد. ————————— #فقه_نظام #درس_خارج #فقه_سیاسی #آیت_الله_علیدوست 🔎@fiqhenezam_com

❇️ آیت الله علیدوست در درس خارج «فقه سیاسی» مطرح کرد؛ ⬅️ مجموعه‌ای از ادله و قرائن یافت می‌شود که نه تنها اصل مشروعیت، بلکه وجوب مطلق تشکیل حکومت اسلامی در عصر غیبت امام معصوم علیه السلام را -فارغ از در نظر گرفتن ساختار خاصی برای حکومت- اثبات می‌کند. 🔻دلیل عقلی: 1️⃣ بی شک شارع مقدس در فرستادن پیامبران، کتاب‌های آسمانی و تشریع مقررات مقاصدی را در نظر داشته است. 2️⃣ اسلام دینی جامع، جاودان و جهانی است. جامع بودن دین اسلام به این معنا است که همۀ شئون زندگی انسان‌ها را فرا می‌گیرد. 3️⃣ شارع به دنبال پیاده کردن اهداف دین اسلام است؛ اهدافی که جامع، جاودان و جهانی است و محدود به زمان پیامبر اکرم (ص) و ائمه هدی نیز نمی‌باشد. 4️⃣ بدون حاکمیت به معنای امروزی، پیاده کردن این اهداف امکان پذیر نیست. مؤمنان عادل در فرض نبود دولت به معنای امروزی نمی‌توانند این اهداف را متناسب با این سه ویژگی پیاده کنند 5️⃣ بنابراین می‌توان گفت تشکیل حکومت به معنای امروزی آن برای پیاده کردن اهداف جامع، جاودان و جهانی دین اسلام نه تنها مشروع بلکه ضروری است. ⬅️ توجه به اهداف جامع، جهانی و جاودان دین اسلام و استدلال بر مشروعیت و ضرورت حکومت بر این اساس، متأسفانه در ادبیات فقه سیاسی مغفول مانده است. از این رو دلیل بالا را می‌توان دلیل تازه‌ای در این زمینه در ادبیات فقه سیاسی به شمار آورد. ————————— #فقه_نظام #درس_خارج #فقه_سیاسی #آیت_الله_علیدوست 🔎@fiqhenezam_com

❇️ آیت الله علیدوست در درس خارج «فقه سیاسی» مطرح کرد؛ ⬅️ مجموعه‌ای از ادله و قرائن یافت می‌شود که نه تنها اصل مشروعیت، بلکه وجوب مطلق تشکیل حکومت اسلامی در عصر غیبت امام معصوم علیه السلام را -فارغ از در نظر گرفتن ساختار خاصی برای حکومت- اثبات می‌کند. 🔻دلیل نقلی: 1️⃣ در منابع روایی اهل سنت روایات متعددی بر مشروعیت تشکیل حکومت دلالت دارد. به عنوان نمونه: «لابد للناس من امارة برة او فاجرة ... والامارة خیرٌ من الهرج» ⬅️ بر اساس این روایت تشکیل حکومت ضروری است؛ خواه این حکومت نیکوکار باشد یا بدکار. این روایت حکومت را از هرج و مرج بهتر می‌شمارد. 2️⃣ روایتی از امام رضا علیه السلام نقل شده است که به نظر می‌رسد به خوبی بر مشروعیت حکومت دلالت دارد.«أَنَّا لَا نَجِدُ فِرْقَةً مِنَ‏ الْفِرَقِ‏ وَ لَا مِلَّةً مِنَ‏ الْمِلَلِ‏ بَقُوا وَ عَاشُوا إِلَّا بِقَيِّمٍ وَ رَئِيسٍ لِمَا لَا بُدَّ لَهُمْ مِنْهُ فِي أَمْرِ الدِّينِ وَ الدُّنْيَا...» ما هيچ گروه و پیروان یک دینی را نمى‏يابيم كه به حيات و زندگى اجتماعى خود ادامه دهند، مگر با داشتن سرپرست و رئيسی براى امورى كه لازم است در امر دین و دنیایشان بپا دارند. ⬅️ بررسی دلالی: در ابتدای روایت، بقای هر جامعه‌ای در گرو وجود سرپرست برای آن جامعه دانسته شده است. در ادامه روایت حضور رئیس در جامعه امری ضروری تلقی شده که قوام خلق به آن وابسته است؛ بنابراین با توجه به روایت مزبور تشکیل حکومت دینی در زمان غیبت امام معصوم نه تنها مشروع بلکه ضروری است. ⬅️بررسی سندی: شیخ صدوق این روایت را با دو سند نقل می‌کند. از شیخ صدوق تا امام رضا علیه السلام، در سند اول سه نفر و در سند دوم پنج نفر واسطه هستند. وثاقت آنها نزد شیعه مورد اختلاف است. اما با توجه به مجموعه‌ای از قرائن مانند؛ مفاد روایت، شهرت روایت نزد علما و این‌که شخصی همچون شیخ صدوق ، حدیث معتبر دانست. ————————— #فقه_نظام #درس_خارج #فقه_سیاسی #آیت_الله_علیدوست 🔎@fiqhenezam_com

❇️ آیت الله علیدوست در درس خارج «فقه سیاسی» مطرح کرد؛ ✅ تنها دلایلی که می‌توان بر نفی مشروعیت تشکیل حکومت در عصر غیبت بیان کرد دلیل عقلی متکی بر تجربه و تعدادی از روایات است. 🔻 دلیل عقلی: ⬅️ حکومت‌ها در ساحت‌های مختلفی ناتوان هستند به گونه‌ای که به تبعض و ظلم نیز کشیده می‌شوند. از این رو همواره بخشی از مردم از حاکمیت ناراضی خواهند بود. ⬅️ اگر حکومتی منسوب به دین باشد، این عدم رضایت به بدبینی نسبت به دین نیز می‌انجامد و بر باور‌های دینی مردم أثیر خواهد گذاشت. در چنین زمانی بدبینی نسبت به دین و تضعیف باور‌های دینی مردم بر تسهیل اجرای مقاصد و احکام الهی که ثمرۀ تشکیل حکومت است، غلبه خواهد داشت. ⬅️ بنابراین تشکیل حکومت اسلامی در زمان غیبت اثر سوء بیش‌تری خواهد داشت. 🔻نقد: ⬅️ نمی‌توان این امور را از لوازم ذاتی حکومت دانست و دلیل مذکور نیز این امور را بر اساس تجربه، اموری غالبی دانسته است. ⬅️ طرفداران این دلیل آماری برگرفته از پژوهش‌های تاریخی و میدانی ارائه نداده‌اند. ⬅️ حتی در صورت پذیرش غلبۀ این امور، مشروعیت تشکیل حکومت نفی می‌شود نه مطلق حکومت؛ زیرا با توجه به غالبی بودن این امور می‌توان حکومت‌هایی را در نظر گرفت که دچار ظلم، تبعیض و نارضایتی مردم نمی‌شوند. ⬅️ غلبه این امور در حکومت‌ها برای جعل قانونِ عدم مشروعیت به طور مطلق کافی نیست؛ زیرا غلبۀ ملاک حکم در احکامِ عقلی، معتبر نیست و تنها در احکامِ غیر عقلی معتبر است. ————————— #فقه_نظام #درس_خارج #فقه_سیاسی #آیت_الله_علیدوست 🔎@fiqhenezam_com

❇️ آیت الله علیدوست در درس خارج «فقه سیاسی» مطرح کرد؛ 🔻 نقد دلیل عقلی مبنی بر نفی مشروعیت تشکیل حکومت در عصر غیبت؛ ⬅️ این‌که گفته شد لازمۀ تشکیل حکومت تبعیض، ظلم و بدبینی مردم نسبت به دین نیست، به نوع قرائت از دین، رهبران و کارگزارن آن حکومت دینی بستگی دارد. ⬅️ ممکن است فساد یا صلاح برخی از ساختار‌های حکومت بر دیگر ساختارهای آن بیش‌تر باشد؛ بنابراین بهتر است این‌گونه گفته شود که لازمۀ تشکیل حکومت دینی در عصر غیبت توسط رهبران حکیم و کارگزاران صالح بر اساس قرائت صحیح از دین، بدبینی نسبت به باور‌های دینی را به همراه ندارد. ⬅️ در طول تاریخ تشیع شاهد حکومت‌های دینی شیعی مانند آل‌بویه، همدانیان، حلبیان، ادریسیان، فاطمیان مصر، مرعشیون، صفویه هستیم که گرچه توالی فاسدی نیز داشته‌اند، اما نه تنها باور‌های مذهبی شیعیان را دچار خدشه نکرده‌اند بلکه خدمات بزرگی را نیز برای تشیع به ارمغان آورده‌ و حتی شیعیان مدیون این حکومت‌ها نیز بوده‌اند. ⬅️ ممکن است در دفاع از دلیل عقلی مذکور به حکم عقل بر وجوب دفع ضرر محتمل تمسک شود. اما باید دانست وجوب دفع ضرر محتمل مورد قبول نیست؛ زیرا بسیاری از فعالیت‌های انسان‌ در زندگی مانند سرمایه گذاری، مسافرت و ... بر اساس ضرر محتمل انجام می‌شود. ✅ بر اساس آن‌چه در نقد دلیل عقلی بر نفی مشروعیت تشکیل حکومت گذشت، باید گفت این دلیل به صورت مطلق صحیح نیست و تنها شامل حکومت‌هایی می‌شود که قرائت صحیحی از دین نداشته و فاقد رهبران حکیم و کارگزاران صالح هستند و از این رو توالی فاسد پیش‌گفته را سبب می‌شوند. ————————— #فقه_نظام #درس_خارج #فقه_سیاسی #آیت_الله_علیدوست 🔎@fiqhenezam_com

❇️ آیت الله علیدوست در درس خارج «فقه سیاسی» مطرح کرد؛ 🔻 دلیل نقلی نفی مشروعیت تشکیل حکومت در عصر غیبت: ⬅️ روایاتی که ادعا می‌شود بر نفی مشروعیت تشکیل حکومت در عصر غیبت دلالت دارند عبارتند از؛ 17 روایت در باب حکم الخروج بالسیف قبل قیام القائم (عج) کتاب وسائل الشیعه و 14 روایت در کتاب مستدرک الوسائل . ⬅️ غالب آنها ضعیف السند هستند اما در بین آن‌ها روایات دارای سند صحیح نیز حضور دارد. ⬅️ از جمله روایتی که از سند معتبری نیز برخوردار است، روایت امام صادق علیه السلام در خصوص قیام زید است که می فرماید: « ... وَ لَا تَقُولُوا خَرَجَ زَيْدٌ فَإِنَّ زَيْداً كَانَ عَالِماً وَ كَانَ صَدُوقاً وَ لَمْ يَدْعُكُمْ إِلَى نَفْسِهِ ...» 🔻 نقد و بررسی روایت: ⬅️ با توجه به تعبیر «الیوم» در مضامینی همچون «الخارج منا الیوم» و «لسنا نرضی به الیوم»، باید گفت امام صادق علیه السلام در مقام بیان وضعیت عصر خویش است؛ بر این اساس امام علیه السلام هیچ اشاره‌ای به وظیفۀ شیعیان از آن زمان تا عصر ظهور حضرت ولی‌عصر (عج) ندارد و مشروعیت تشکیل حکومت اسلامی در عصر غیبت را نفی نمی‌کند. ⬅️ از این‌که محور اساسی توصیف امام صادق علیه السلام از زید، فراخواندن مردم به اهل بیت است و حضرت بر این اساس قیام دیگران را نیز نکوهش می‌کند، می‌توان ضابطه‌ای در باب مشروعیت تشکیل حکومت به‌دست آورد. به اینکه در عصر غیبت نیز اگر پرچمی برافراشته شود و به اهل بیت دعوت کند، می‌توان آن حکومت را مشروع دانست. ⬅️ برای فهم دقیق این روایت لازم است به فضای حاکم بر آن در بستر تاریخ نیز توجه داشت. در غیر این صورت فهم نادرستی بوجود خواهد آمد ————————— #فقه_نظام #درس_خارج #فقه_سیاسی #آیت_الله_علیدوست 🔎@fiqhenezam_com

❇️ آیت الله علیدوست در درس خارج «فقه سیاسی» مطرح کرد؛ 🔻 دلیل نقلی نفی مشروعیت تشکیل حکومت در عصر غیبت: ⬅️ و اللَّهِ لَا يَخْرُجُ وَاحِدٌ مِنَّا قَبْلَ خُرُوجِ الْقَائِمِ (عج) إِلَّا كَانَ مَثَلُهُ مَثَلَ فَرْخٍ طَارَ... به خداوند سوگند کسی از ما قبل از قیام قائم (عج) قیام نمی‌کند مگر این‌که حال او مانند حال جوجه‌ای است که قبل از درآمدن بال‌هایش از لانه‌اش پرواز کند و کودکان آن را گرفته و با آن بازی ‌کنند. ⬅️ در روایت تعبیر «قبل از قیام قائم» آمده است که حاکی از عدم مقید بودن روایت به زمان خاصی است. از این رو نباید در همۀ زمان‌های قبل از قیام قائم (عج) قیامی صورت بگیرد. 🔻نقد: ⬅️ روایت مرفوع و مرسل است؛ زیرا روایت را به ربعی بن عبدالله استناد داده شده است که در عصر امام سجاد علیه السلام زندگی نمی‌کند؛ بنابراین راویان میان زمان امام سجاد (ع) ربعی بن عبدالله مجهول هستند. ⬅️ احتمال ساختگی بودن این روایت و روایات مشابه از طرف حاکمان اموی، عباسی و مروانی وجود دارد؛ زیرا آنها با ساخت و انتشار چنین روایاتی از حکومت خود محافظت می‌کردند. ⬅️ عاملی که موجب بدبینی و شک در صدور و گسترۀ دلالت روایت می‌شود، قیام زید و پسرش، یحیی، است. آیا زید چنین روایتی را از پدر خود امام سجاد علیه السلام نشنیده بود؟ ⬅️ در مقام مواجهه با احادیث باید احراز شود ائمه علیهم السلام در مقام بیان حکم شرعی بوده‌اند نه در مقام بیان واقعه‌ای که در آینده محقق می‌شود؛ بنابراین روایت مذکور برای آن‌که در مقام بیان شریعت باشد نیازمند قرینه است. ⬅️ احتمال تقیه ائمه علیهم السلام به خصوص در عصر امام سجاد علیه السلام که شاهد تسلط بنی‌امیه و بنی‌مروان بر جامعه هستیم، زیاد است. ————————— #فقه_نظام #درس_خارج #فقه_سیاسی #آیت_الله_علیدوست 🔎@fiqhenezam_com

❇️ آیت الله علیدوست در درس خارج «فقه سیاسی» مطرح کرد؛ 🔻 دلیل نقلی نفی مشروعیت تشکیل حکومت در عصر غیبت: ⬅️ ممکن است از روایاتی که به سکوت و تعجیل نکردن در عصر غیبت امر می‌کنند، عدم مشروعیت هر گونه اقدام برای تشکیل حکومت اسلامی در عصر غیبت برداشت شود. ⬅️ «قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام يَا سَدِيرُ الْزَمْ‏ بَيْتَكَ‏ وَ كُنْ حِلْساً مِنْ‏ أَحْلَاسِهِ‏ وَ اسْكُنْ مَا سَكَنَ اللَّيْلُ وَ النَّهَارُ فَإِذَا بَلَغَكَ أَنَّ السُّفْيَانِيَّ قَدْ خَرَجَ فَارْحَلْ إِلَيْنَا وَ لَوْ عَلَى رِجْلِك» امام صادق علیه السلام فرمودند: ای سدیر در خانه‌ات بنشین و از آن خارج مشو و مادامی که شب و روز آرام گرفته‌اند تو نیز آرام باشد. هرگاه با خبر شدی که سفیانی خروج کرده است، به سوی ما شتاب کن؛ هرچند با پای پیاده. 🔻 نقد و بررسی ⬅️ با توجه به این‌که روایات مذکور مضمون مشابهی دارند، بررسی سند همه روایات لازم نیست و ضعف روایات مانعی برای استناد به این روایات به شمار نمی‌رود. البته روایت ذکر شده از سند صحیحی برخوردار است؛ از این رو باید از جهت دلالی مورد بررسی قرار بگیرند. ⬅️ در مقام دلالت باید گفت این روایات بر عدم مشروعیت تشکیل حکومت در زمان غیبت دلالت نمی‌کنند. به عنوان نمونه در روایت فوق بر اساس شناختی که از سدیر در دسترس است، نمی‌توان خطاب حضرت به او را یک خطاب عام برای همگان دانست بلکه خطاب خاص به سدیر است. ⬅️ سدیر انسان عجولی بود که همواره امام صادق علیه السلام را در امر قیام تحت فشار قرار می‌داد و مدام برای حضرت نامه‌های مختلفی در باب قیام می‌آورد. امام علیه السلام به ناچار می‌بایست او را کنترل می‌کرد. از این رو نمی‌توان برای عدم مشروعیت تشکیل حکومت به این روایت استناد کرد. ⬅️ با نظر به روایات در موضوع مهدویت که در کتب حدیثی شیعه آمده است، باید گفت موضوع این قسم از روایات نیز جریان مهدویت و نفی ادعا‌های باطل در این زمینه است. ائمه علیهم‌السلام در صدد بوده‌اند به شیعیان بفهمانند زمان ظهور قائم آل محمد (عج) هنوز فرا نرسیده است. ————————— #فقه_نظام #درس_خارج #فقه_سیاسی #آیت_الله_علیدوست 🔎@fiqhenezam_com

❇️ آیت الله علیدوست در درس خارج «فقه سیاسی» مطرح کرد؛ 🔻 دلیل نقلی نفی مشروعیت تشکیل حکومت در عصر غیبت: ✅ روایاتی که صاحب هر پرچم افراشته‌ای قبل از قیام قائم (عج) را طاغوت معرفی می‌کند. ⬅️ عنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: كُلُّ رَايَةٍ تُرْفَعُ قَبْلَ قِيَامِ الْقَائِمِ (عج) فَصَاحِبُهَا طَاغُوتٌ يَعْبدُ مَنْ دُونِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَل. امام صادق علیه السلام فرمودند: هر پرچمی که قبل از قیام قائم (عج) بالا رود، صاحبش طاغوت است و غیر خداوند را پرستش می‌کند. ⬅️ در سند این روایت محمد بن یحیای عطار از رجال مشهور شیعه، احمد بن محمد بن عیسای اشعری قمی و حسین بن سعید اهوازی از رجال شاخص و مورد توجه شیعه، حماد بن عیسای جهمی از اصحاب اجماع و حسین بن مختار قلانسیِ ثقه حضور دارند؛ بنابراین سند روایت معتبر است. 🔻 نقد و بررسی ⬅️ با تأمل در این روایات و روایات مشابه آن می‌توان به اطمینان رسید که این دسته از روایات ناظر به جریان‌های مدعی مهدویت و ارتباط با امام زمان (عج) (بابیّت) هستند. ⬅️ این دسته از روایات دو تعبیر «یعبد من دون الله» و «رایة ضلال» را از ویژگی حکومتی طاغوت محسوب می‌کنند؛ از این رو اگر حکومتی بر پا شود که غیر خدا را عبادت نمی‌کند و پرچم حقی را بر افراشته می‌سازد، مشروع خواهد بود. ⬅️ حضور پر رنگ پیروان فرقه واقفیه در سند این روایات محل تأمل است. آنها معتقد بودند امامت، پس از امام کاظم علیه السلام به اتمام می‌رسد و تا ظهور حضرت مهدی (عج) هیچ کس به امامت نخواهد رسید. به همین دلیل نمی‌توان به این روایات اعتماد مطلق داشت. ————————— #فقه_نظام #درس_خارج #فقه_سیاسی #آیت_الله_علیدوست 🔎@fiqhenezam_com

❇️ آیت الله علیدوست در درس خارج «فقه سیاسی» مطرح کرد؛ 🔻نقد و بررسی روایاتی که صاحب هر پرچم افراشته‌ قبل از قیام قائم (عج) را طاغوت معرفی می‌کند. ⬅️در منابع روایی شیعه و اهل سنت روایات متعددی نقل شده است که بر مشروعیت برخی از قیام‌های قبل از ظهور حضرت ولی‌عصر (عج) دلالت دارند. ⬅️ هرچند این روایات از سند مستحکمی برخوردار نیستند، اما به دلیل کثرتی که دارند، اطمینان از صدورآنها حاصل می‌شود؛ از این رو ضعف در سند، مانعی برای استناد به آنها نیست. ⬅️ با توجه به اندیشه اهل سنت در باب اولوالامر و عدم مشروعیت قیام در مقابل او، باید گفت آنها انگیزه‌ای برای ترویج اندیشه مهدویت و بیان مشروعیت برخی قیام‌های قبل از ظهور نداشته‌اند؛ از این رو روایاتی از اهل سنت که در مقوله مشروعیت برخی قیام‌های قبل از ظهور ذکر شده است از اهمیت خاصی برخوردار می‌باشد. ⬅️ سیرۀ امامان شیعه در مواجهه با قیام‌های معاصر خود نشان می‌دهد که آنان برخی از این قیام‌ها را تأیید کرده‌اند و نسبت به بسیاری دیگر رویکرد سلبی از خود نشان داده‌اند. ائمه معصومین علیهم السلام قیام ابومسلم خراسانی و بسیاری از قیام‌های فرزندان امام حسن علیه السلام و ... را مردود شمرده‌اند، اما قیام‌ زید، فرزند امام سجاد علیه السلام، و حسین بن علی را -که شهید فخ نام گرفت و از نوادگان امام حسن علیه السلام به شمار می‌رفت- را تأیید کرده‌اند. ⬅️ ائمه علیهم السلام در مواجهه با هر گونه قیامی باتوجه به ماهیت آن واکنش نشان می‌دادند و آن را تأیید یا مردود می‌شمردند. ————————— #فقه_نظام #درس_خارج #فقه_سیاسی #آیت_الله_علیدوست 🔎@fiqhenezam_com

❇️ آیت الله علیدوست در درس خارج «فقه سیاسی» بیان کرد؛ 🔻 پیشینه بحث از ساختار حکومت عبارتند از؛ ✅ آیت الله سید محمدمهدی موسوی خلخالی: ایشان با این پیش فرض که در اسلام، شكل خاصى براى حكومت و كيفيّت معيّنى برای اداره امور كشور بیان نشده است، حکومت اسلامی را متشکل از چهار قوه می‌داند: 1) قدرت قانون گذاری مردم و امت اسلامی در آزادی رأی که در مجلس قانون گذاری تجلی می‌یابد. 2) قدرت اجرای مردمی: این قدرت در رئیس جمهور که از جانب مردم انتخاب می‌شود و وزرایی که از جانب مجلس نمایندگان انتخاب می‌شوند عینیت می‌یابد. 3) قدرت الهی: این قدرت در ولی امر تجلی می‌باید. 4) قوۀ قضائیه. مرحوم خلخالی بر چهار مقوم پیش‌گفته، شورای امت و شورای حکومت را نیز می‌افزاید. ✅ آیت‌ الله غروی نائینی: ایشان دو سلطنت را معرفی می‌کند: 1) سلطنت استبدادی مطلقۀ مالکیه؛ یعنی سلطنتی که سلطان خود را مالک کشور و مقدرات آن می‌داند. 2) سلطنت مشروطۀ ولایتیه؛ یعنی سلطنتی که سلطان مالک الرقاب نیست و بر اساس سرپرستی ولایتی که بر جامعه دارد در هرم قدرت قرار گرفته است؛ نه براساس مالکیت. ⬅️ هر کس به شریعت اسلام آگاه باشد، متوجه می‌شود که تلاش در راستای تبدیل سلطنت اول به سلطنت دوم تلاش مشروعی است و تبدیل سلطنت اول به سلطنت دوم از منظر اسلام واجب شمرده می‌شود؛ زیرا سلطنت مطلقه شامل سه غصب می‌شود؛ غصب حق خدا، حق امام زمان (عج) و حق مردم. اما اگر سلطنت، مشروطه شود، گرچه هنوز حق خداوند غصب شده است، اما با توجه به تشکیل هیئت منتخبان و حضور مجتهدین در آن، غصب حق امام زمان (عج) و حق مردم در کار نخواهد بود. زیرا مجتهد نائب امام زمان (عج) محسوب می‌شود و با حضور او حق امام (عج) غصب نمی‌شود. ————————— #فقه_نظام #درس_خارج #فقه_سیاسی #آیت_الله_علیدوست 🔎@fiqhenezam_com

💠 دبیرخانه مفتاح با همکاری مدرسه مطالعات تخصصی فقه نظام برگزار می کند: ✅ سلسله دروس خارج فقه نظام‌های اسلامی؛ فقه القضاء 🎙 استاد: آیت الله ابوالقاسم علیدوست 📆 زمان: شنبه تا سه شنبه هر هفته/ ساعت 8-9 🔹 محل برگزاری: نمازخانه دارالشفاء 💢 شروع کلاس‌ها: شنبه 21 شهریور سال 1400 🔰 توجه: در صورت برگزاری درس به صورت مجازی از طریق کانال و سایت استاد برگزار خواهد شد. ـ_ـ_ـ_ـ_ـ_ـ_ـ_ #درس_خارج_فقه_نظام_اسلامی #فقه_القضاء #آیت_الله_علیدوست 🔳 با #مفتاح همراه باشید 🆔 @meftaah_com

💠 دبیرخانه مفتاح با همکاری مدرسه مطالعات تخصصی فقه نظام برگزار می کند: ✅ سلسله دروس خارج فقه نظام‌های اسلامی؛ فقه سیاسی 🎙 استاد: آیت الله ابوالقاسم علیدوست 📆 زمان: چهارشنبه هر هفته/ (شهريورماه) ساعت 9-10 🔹 محل برگزاری: نمازخانه دارالشفاء 💢 شروع کلاس‌ها: چهارشنبه 24 شهریورماه سال 1400 🔰 توجه: در صورت برگزاری درس به صورت مجازی از طریق کانال و سایت استاد برگزار خواهد شد. ـ_ـ_ـ_ـ_ـ_ـ_ـ_ #درس_خارج_فقه_نظام_اسلامی #فقه_سیاسی #آیت_الله_علیدوست 🔳 با #مفتاح همراه باشید 🆔 @meftahandishe_com

✅ آیت‌الله علیدوست در درس خارج «فقه سیاسی» مطرح کرد؛ 🔻 تعینات دال بر عدم اعتبار رأی مردم ✅ دلیل دوم: اسناد نقلی دال بر جانشینی و نیابت فقیه در عصر غیبت از معصوم علیهم السلام در اداره امور اجتماع و مسلم انگاری عدم اعتبار به رای مردم در اداره شئون آنها در عصر حضور امام علیه السلام. 🔻 امام خمینی (ره) می فرماید: ⬅️ ولایت فقیه (یعنی داشتن حکومت و سیاست که مجری احکام شریعت و مقیم حدود الهی و اخذ خراج و متصرف آنها در مصالح مسلمین باشد) واضح است و نیاز به استدلال ندارد و مسئله نظری نیست. زیرا دین جامع، جهانی و جاودان است و باید شخص فقیه در رأس آن باشد ⬅️ روایاتی بر این پدیده دلالت می کند از جمله مرسله فقیه: «قال رسول الله اللهم ارحم خلفائی قیل یا رسول الله (ص) و من خلفائک؟ قال الذین یأتون من بعدی یروون عنی حدیثی و سنتی». ⬅️ سند: هر چند در کتاب من لا یحضره الفقیه سندی برای آن ذکر نشده است اما امام خمینی می فرماید تعدد طرق دارد. از سوی دیگر امام بر این باور است که چون در روایت از کلمه قال استفاده شده است اعتبار روایت کمتر از روایات ابن ابی عمیر نیست. ⬅️ دلالت: معنای خلافت یا اینگونه است که گفته شود روایت ظهور در معنای جانشین در حکومت‌داری است یا معنای عامی دارد که از باب قدر متیقن شامل معنای اول نیز می شود. ⬅️ نتیجه: «فیظهر من الروایه ان للعلما جمیع ما لَه الا ان یدل دلیل علی اخراجه فیتبع». پس جمیع آنچه که برای پیامبر است برای علما (فقها) نیز می‌باشد. از این روایت استفاده می شود فقیه در عصر غیبت در جمیع شئون جانشین پیامبر است. ————————— #فقه_نظام #درس_خارج #فقه_سیاسی #آیت_الله_علیدوست 🔎@fiqhenezam_com