💠روزی که امام سجاد یک تار از عبایشان را گرو گذاشتند تا پولی قرض کنند! (لطفاً تا آخر بخوانید)
🌿...عَنِ اَلْعَبَّاسِ بْنِ عِيسَى قَالَ: ضَاقَ عَلَى عَلِيِّ بْنِ اَلْحُسَيْنِ عَلَيْهِمَا اَلسَّلاَمُ ضِيقَةٌ فَأَتَى مَوْلًى لَهُ فَقَالَ لَهُ: «أَقْرِضْنِي عَشَرَةَ آلاَفِ دِرْهَمٍ إِلَى مَيْسَرَةٍ.» فَقَالَ: لاَ لِأَنَّهُ لَيْسَ عِنْدِي وَ لَكِنْ أُرِيدُ وَثِيقَةً. قَالَ: فَشَقَّ لَهُ مِنْ رِدَائِهِ هُدْبَةً فَقَالَ لَهُ: «هَذِهِ اَلْوَثِيقَةُ.» قَالَ: فَكَأَنَّ مَوْلاَهُ كَرِهَ ذَلِكَ فَغَضِبَ وَ قَالَ: «أَنَا أَوْلَى بِالْوَفَاءِ أَمْ حَاجِبُ بْنُ زُرَارَةَ؟» فَقَالَ: أَنْتَ أَوْلَى بِذَلِكَ مِنْهُ. فَقَالَ: «فَكَيْفَ صَارَ حَاجِبٌ يَرْهَنُ قَوْساً وَ إِنَّمَا هِيَ خَشَبَةٌ عَلَى مِائَةِ حَمَالَةٍ وَ هُوَ كَافِرٌ فَيَفِي وَ أَنَا لاَ أَفِي بِهُدْبَةِ رِدَائِي؟» قَالَ: فَأَخَذَهَا اَلرَّجُلُ مِنْهُ وَ أَعْطَاهُ اَلدَّرَاهِمَ وَ جَعَلَ اَلْهُدْبَةَ فِي حُقٍّ فَسَهَّلَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُ اَلْمَالَ فَحَمَلَهُ إِلَى اَلرَّجُلِ ثُمَّ قَالَ لَهُ: «قَدْ أَحْضَرْتُ مَالَكَ فَهَاتِ وَثِيقَتِي.» فَقَالَ لَهُ: جُعِلْتُ فِدَاكَ ضَيَّعْتُهَا. فَقَالَ: «إِذَنْ لاَ تَأْخُذَ مَالَكَ مِنِّي لَيْسَ مِثْلِي مَنْ يُسْتَخَفُّ بِذِمَّتِهِ.» قَالَ: فَأَخْرَجَ اَلرَّجُلُ اَلْحُقَّ فَإِذَا فِيهِ اَلْهُدْبَةُ فَأَعْطَاهُ عَلِيُّ بْنُ اَلْحُسَيْنِ عَلَيْهِمَا اَلسَّلاَمُ اَلدَّرَاهِمَ وَ أَخَذَ اَلْهُدْبَةَ فَرَمَى بِهَا وَ اِنْصَرَفَ.
📚الکافي، ج۵، ص۹۶
🌿از عباس بن عیسی نقل شده است:
🔶امام سجاد (علیهالسلام) دچار تنگنایی (در زندگیشان) شدند. نزد یکی از دوستانشان رفتند و به او فرمودند:
🔸«به من دههزار درهم قرض بده تا زمانی که دستم باز شود.»
🔷آن مرد گفت:
🔹نه؛ چون اینمقدار پول نزدم نیست. ضمن اینکه از شما وثیقه میخواهم.
🔶حضرت رشتهای از تار و پود عبایشان را جدا کردند و به او فرمودند:
🔸«این هم وثیقه.»
🔷گویا دوست حضرت (از این وثیقه) خوشش نیامد.
🔶لذا حضرت خشمگین شدند و فرمودند:
🔸«من وفادارتر هستم یا حاجب بن زراره؟»
🔷آن شخص عرض کرد:
🔹شما از او وفادارتر هستید.
🔶حضرت فرمودند:
🔸«پس چهطور است که حاجب، در زمانی که کافر بود، کمانش را که از چوب بود، گرو گذاشت و به عهدش وفا نمود،1⃣ اما من در مقابل تار عبایم به عهدم وفا نمیکنم؟!»
🔷آن مرد، آن تار عبا را از حضرت گرفت و آن مبلغ را به ایشان داد و آن تار عبا را در ظرف کوچکی گذاشت.
🔶پس (از مدتی) خداوند (عزّوجلّ) مالی به امام سجاد (علیهآلسلام) رساند. حضرت آن را نزد آن مرد بردند و فرمودند:
🔸«پولت را آوردهام، وثیقهی مرا بیاور.»
🔷آن مرد عرض کرد:
🔹فدایتان شوم، آن را از دست دادهام [گم کردهام.]
🔶حضرت فرمودند:
🔸«بنابراین پولت را از من نخواهی گرفت. شخصی مثل من وثیقهاش کوچک شمرده نمیشود.»
🔷آن مرد، آن ظرف کوچک را [از میان وسایلش] بیرون آورد و تار عبا را در آن پیدا کرد.
🔶آنگاه امام سجاد (علیهالسلام) آن درهمها را به او دادند و آن نخ را گرفتند و (بر زمین) انداختند و از پیش او رفتند.2⃣
📝پاورقیـــــــــــــــــــــــــــــــــ
1⃣حاجب بن زرارة بن عُدس، از بزرگان عرب در زمان جاهلیت و از رؤسای قبیله بنیتمیم بوده است. نقل شده است که وقتی سرزمین اعراب دچار خشکسالی شد، نزد حاکم مناطق مرزی با ایران رفت تا اجازه استفاده از چراگاههای مرزی را از او بگیرد. وقتی حاکم ایرانی از او تضمین خواست که اعراب ایجاد ناامنی نکنند، او کمانی که همراه داشت را از جانب بنیتمیم گرو گذاشت. حاکم ایرانی که مردانگی او را پسندیده بود، این تضمین را از او پذیرفت. این ماجرا در میان اعراب به ضربالمثل تبدیل شده است. (مثل ضربالمثل گرو گذاشتن تار سِبیل در فارسی.) حاجب بعدها اسلام آورد و از جانب رسول خدا (صلیاللهعلیهوآله) مأمور اخذ زکات از بنیتمیم شد.
2⃣گویا حضرت با این برخورد میخواستند او را ادب کنند که اولاً وقتی کسی از او قرض میخواهد، بزرگوارانه برخورد کند، ثانیاً با هرکس به تناسب شخصیت و جایگاهش برخورد کند و ثالثاً برای امانت و وثیقهای که نزدش گذاشته شده، اهمیت و مسؤولیت قائل باشد.
#امام_سجاد_علیه_السلام #غربت_اهل_بیت #قرض #بدهی #اهل_بیت_علیهم_السلام #پول #وثیقه #گرو #تربیت #تأدیب #ادب #حدیث
💠 جرعهای از احادیث کمترشنیدهشده اهلبیت ﴿علیهمالسلام﴾ در «حـدیـثـنـا»:
💠 @hadithona
👨👩👧👦 سه دوره هفتساله برای تربیت کودک (۱)؛ مقدمه
🔷یکی از مسائل اساسی در تربیت فرزند، توجه به مراحل رشد اوست. از آنجا که ویژگیهای انسان در مراحل مختلف عمر متفاوت است، باید در هر مرحلهای، روش خاص آن مرحله را در نیز پیش گرفت.
🔹در میان احادیث تربیتیِ اهلبیت (علیهمالسلام)، گروهی از روایات راهبردهای کلانی در مورد مراحل مختلف رشد کودک بیان کردهاند و بههمینخاطر مورد توجه صاحبنظران قرار گرفتهاند.
🔹در این دسته از روایات، سه مرحلهی شش یا هفت ساله برای کودک در نظر گرفته شده است، ویژگیهای کودک در هر یک از این مراحل بیان شده است و توصیههایی برای برخورد با او در هر مرحله ذکر گردیده است.
🔹البته این احادیث بهلحاظ سندی نقلهای متعددی دارند و به لحاظ محتوایی نیز دارای تفاوتهایی هستند. بنابراین لازم است بررسی دقیقی در موردشان صورت گیرد.
🔹در مطلب حاضر، به دو نمونهی متفاوت از این احادیث اشاره میشود و در مطالب بعد، هر دوره بهصورت جداگانه مورد بررسی قرار میگیرد و در نهایت یک جمعبندی ارائه میگردد.
🌿...عَنْ يَعْقُوبَ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اَللَّهِ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ:
🍃«الْغُلَامُ يَلْعَبُ سَبْعَ سِنِينَ وَ يَتَعَلَّمُ الْكِتَابَ سَبْعَ سِنِينَ وَ يَتَعَلَّمُ الْحَلَالَ وَ الْحَرَامَ سَبْعَ سِنِينَ.»
📚الكافي، ج۶، ص۴۷
🔶از امام صادق (علیهالسلام) نقل شده است:
🔸«فرزند، هفت سال بازی میکند، هفت سال کتاب (قرآن) میآموزد و هفت سال حلال و حرام را یاد میگیرد.»
•┈┈••✾•🌿🌺🌿🌺🌿•✾••┈┈•
🌿قالَ اَلصَّادِقُ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ:
🍃«دَعِ ابْنَكَ يَلْعَبْ سَبْعَ سِنِينَ وَ يُؤَدَّبْ سَبْعَ سِنِينَ وَ أَلْزِمْهُ نَفْسَكَ سَبْعَ سِنِينَ فَإِنْ أَفْلَحَ وَ إِلَّا فَإِنَّهُ مِمَّنْ لَا خَيْرَ فِيهِ.»
📚منلايحضرهالفقيه، ج۳، ص۴۹۲
🔶از امام صادق (علیهالسلام) نقل شده است:
🔸«فرزندت را هفت سال رها کن تا بازی کند، هفت سال ادب بیاموزد و هفت سال او را همواره با خودت همراه کن.
🔸آنگاه اگر در مسیر صلاح قرار گرفت، (که چه خوب) و الا از کسانی خواهد بود که خیری در آنها نیست.»
📝پانوشتـــــــــــــــــــــــــــــــــ
♦️برای تهیه این مجموعه (مطلب حاضر و چهار مطلب بعد)، از مقالهی ارزشمند استاد عباس پسندیده با عنوان «روایات «سبع سنین» در فرزندپروری، گونهها و تحلیل درونی آنها» که در سال ۱۳۹۵ و در فصلنامه «علوم حدیث» به چاپ رسیده، بهره گرفته شده است.
📍لینک دانلود مقاله:
📍http://hadith.riqh.ac.ir/article_12541_7fed6be08b148945d24bf4cb7557ee02.pdf
#امام_صادق_علیه_السلام #تربیت #فرزند #پدر #مادر #والدین #بازی #قرآن #احکام #ادب #تأدیب #آموزش #مراحل_رشد_کودک #حدیث
💠 جرعهای از احادیث کمترشنیدهشده اهلبیت ﴿علیهمالسلام﴾ در «حـدیـثـنـا»:
💠 @hadithona
👨👩👧👦 سه دوره هفتساله برای تربیت کودک (۳)؛ هفت سال دوم
🔷در مطالب پیشین، به گروهی از احادیث که مراحل رشد کودک را به سه دوره هفتساله تقسیم میکرد، اشاره شد و بیان گشت که این روایات نقلهای متعددی دارند و به لحاظ محتوایی نیز دارای تفاوتهایی هستند و لازم است بررسی دقیقی در موردشان صورت گیرد.
🔹پیشتر دوره هفتساله نخست بررسی شد و در این مطلب، به بررسی دوره دوم میپردازیم.
🔰عبارات متعددی در مورد هفتسال دوم زندگی کودک بیان شده است که به طور خلاصه از این قرارند:
🔶«...وَ يُؤَدَّبْ سَبْعَ سِنِينَ...»
🔸«و فرزندت هفتسال تأدیب میشود.»
📚منلايحضرهالفقيه، ج۳، ص۴۹۲
🔶«...ثُمَّ أَدِّبْهُ فِي الْكِتَابِ سِتَّ سِنِينَ...»
🔸«سپس فرزندت را هفت سال به کتاب (قرآن) ادب نما.»
📚مكارمالأخلاق، ص۲۲۲
🔶«...وَ يَتَعَلَّمُ الْكِتَابَ سَبْعَ سِنِينَ...»
🔸«و هفت سال باید کتاب (قرآن) را بیاموزد.»
📚الكافي، ج۶، ص۴۷ و تهذيبالأحكام، ج۸، ص۱۱۱
🔶«...وَ عَبْدٌ سَبْعَ سِنِينَ...»
🔸«و هفت سال عبد (فرمانبر) است.»
📚مكارمالأخلاق، ص۲۲۲
⬅️در مجموع، با توجه به دستورات ذکر شده در این احادیث، راهبرد کلان در برخورد با کودک در هفت سال دوم، عبارت است از:
👈آزاد نبودن و مطیع و خاضع بودن؛
👈آموختن قرآن؛
👈ادبآموزی؛
♦️تذکر:
🔺این نوع برخورد با کودک، مرزهایی دارد و این مرزها، با توجه به نکاتی که در مورد دورههای اول و سوم ذکر شده است، مشخص میگردد.
🔺إنشاءالله پس از بررسی دورههای سهگانه، جمعبندی نهایی ارائه خواهد شد.
#امام_صادق_علیه_السلام #تربیت #فرزند #پدر #مادر #والدین #ادب #تأدیب #قرآن #کودک #مراحل_رشد_کودک #حدیث
💠 جرعهای از احادیث کمترشنیدهشده اهلبیت ﴿علیهمالسلام﴾ در «حـدیـثـنـا»:
💠 @hadithona
👨👩👧👦 سه دوره هفتساله برای تربیت کودک (۵)؛ جمعبندی
🔷در مطالب پیشین، به گروهی از احادیث که مراحل رشد کودک را به سه دوره هفتساله تقسیم میکرد، اشاره شد و بیان گشت که این روایات نقلهای متعددی دارند و به لحاظ محتوایی نیز دارای تفاوتهایی هستند و لازم است بررسی دقیقی در موردشان صورت گیرد.
🔹پیشتر هر سه دوره هفتساله به طور مستقل بررسی شد و در این مطلب، به جمعبندی راهبرد کلانی تربیتی در مراحل مختلف زندگی کودک میپردازیم.
🔹با توجه به اینکه در این احادیث ویژگیهای هر دوره در کنار ویژگیهای دو دوره دیگر قرار گرفتهاند، میتوان نتیجه گرفت که حد و مرز شیوه برخورد در هر دوره، با توجه به بایستههای برخورد در دو دوره دیگر مشخص میگردد.
🔹بنابراین با توجه به نکاتی که در مورد هر یک از سه دوره ذکر گردید، راهبرد کلان در برخورد با کودک در سه مرحله از رشدش، از این قرار است:
✅هفت سال اول؛ دوره بازی و رهایی
♦️ویژگی اصلی دوره اول، آزاد بودن در بازی، نرمش تام با او و نافذ بودن خواست اوست. اگر ویژگیهای دو دوره بعد را از این دوره نفی کنیم، بدین معناست که اولاً لازم نیست مطیع خاضع باشد و کتاب و ادب بیاموزد، ثانیاً لازم نیست همواره کنار والدین باشد، حلال و حرام بیاموزد و بار مسؤولیتی را به دوش گیرد.
🔺اگرچه این دوره، دوره بازی و رهایی است، اما این به معنای آزادی مطلق نیست، بلکه به این معناست که نیاز نیست مطیع باشد، آموزش رسمی ببیند و مسؤولیت بپذیرد؛ چراکه کودک در این سن هنوز برای این کارها آماده نیست.
✅هفت سال دوم؛ دوره اطاعت و آموزش
♦️ویژگی اصلی دوره دوم، اطاعت و آموختن علم و قرآن و ادب است. اگر ویژگیهای دو دوره دیگر را از آن نفی کنیم، یعنی اولاً کودک را در این سن نباید آزاد گذاشت و نباید در این راه با نرمی تام با او برخورد نمود، ثانیاً درعینحال لازم نیست پیوسته همراه والدین باشد و حلال و حرام بیاموزد و مسؤولیتی تام بپذیرد.
🔺کودک در این سن به حدی از رشد رسیده است که هم دستورپذیر است و هم برای آموختن، آمادگی کامل دارد. بنابراین باید از این فرصت استفاده کرد و بار او را برای موفقیتهای آینده بست.
✅هفت سال سوم؛ دوره همراهی و کارآموزی
♦️ویژگی محوری دوره سوم، همراه بودن با والدین، آموختن حلال و حرام و پذیرش مسؤولیت است. اگر ویژگی دو دوره دیگر را از آن نفی کنیم، بدین معناست که اولاً کودک را نباید در بازی آزاد گذاشت و نباید با نرمی تام با او برخورد نمود، ثانیاً لازم نیست مطیع و خاضع باشد و کتاب و ادب بیاموزد.
🔺در این دوره فرزند با همراهی والدین خود، یک دوره کارآموزی عملی میگذراند. او بازیگوشیهایش را کرده و آموختنیها را نیز به صورت تئوری آموخته است. حال مثل شاگردی که باید به دست استادش نگاه کند تا بتواند تئوریها را در عمل پیاده کند، باید با والدینش همراه شود در حین زندگی از آنان ادب و اخلاق و احکام بیاموزد.
🔺لازمه موفقیت در این مرحله آن است که والدین صلاحیت انتقال این حالت و معارف را داشته باشند و این مستلزم آن است که از سالها پیش به خودسازی پرداخته باشند.
🔺البته در صورت وجود نواقصی در والدین، چاره این است که فرد صالحی جایگزین آنها گردد؛ مربیِ دلسوز، پاک و کاردانی که فرزندشان با او همراه شود، از او بیاموزد و فضائلش به او منتقل شود.
#رسول_خدا_صلی_الله_علیه_و_آله #امام_علی_علیه_السلام #امام_صادق_علیه_السلام #تربیت #فرزند #پدر #مادر #والدین #بازی #قرآن #احکام #ادب #تأدیب #آموزش #کودک #نوجوان #حلال #حرام #مراحل_رشد_کودک #حدیث
💠 جرعهای از احادیث کمترشنیدهشده اهلبیت ﴿علیهمالسلام﴾ در «حـدیـثـنـا»:
💠 @hadithona
💠تربیت فرزند؛ صدقهی جاریه
🌿عنِ اَلنَّبِيِّ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ:
🍃«لَأَنْ يُؤَدِّبَ أَحَدُكُمْ وَلَدَهُ خَيْرٌ لَهُ مِنْ أَنْ يَتَصَدَّقَ بِنِصْفِ صَاعٍ كُلَّ يَوْمٍ.»
📚مكارمالأخلاق، ص۲۲۲
🔶از رسول خدا (صلیاللهعلیهوآله) نقل شده است:
🔸«اگر یکی از شما فرزندش را تأدیب1️⃣ کند، برایش بهتر است از اینکه در هر روز بهاندازه نصف صاع2️⃣ صدقه بدهد.»
📝پاورقیـــــــــــــــــــــــــــــــــ
1️⃣تأدیب، یعنی به شخصی چیزی بیاموزیم و بعد، از او بخواهیم آن را در عمل نیز به کار بندد. یعنی آنچه برای سعادت فرزندمان لازم است را ابتدا به صورت تئوری به او آموزش دهیم، سپس او را واداریم تا در عمل نیز آموختهاش را به کار گیرد.
2️⃣هر صاع، معادل حدود سه کیلوگرم غذاست.
#رسول_خدا_صلی_الله_علیه_و_آله #تربیت #فرزند #پدر #مادر #والدین #ادب #تأدیب #صدقه #حدیث
💠 جرعهای از احادیث کمترشنیدهشده اهلبیت ﴿علیهمالسلام﴾ در «حـدیـثـنـا»:
💠 @hadithona
💠ثمرات ادبآموزی در کودکی
🌿...عَنْ حَمَّادٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَيْهِ السَّلاَمُ عَنْ لُقْمَانَ وَ حِكْمَتِهِ اَلَّتِي ذَكَرَهَا اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ، فَقَالَ:
🍃«...يَا بُنَيَّ إِنْ تَأَدَّبْتَ صَغِيراً انْتَفَعْتَ بِهِ كَبِيراً، وَ مَنْ غَنِيَ بِالْأَدَبِ اهْتَمَّ بِهِ وَ مَنِ اهْتَمَّ بِهِ تَكَلَّفَ عِلْمَهُ وَ مَنْ تَكَلَّفَ عِلْمَهُ اشْتَدَّ طَلَبُهُ وَ مَنِ اشْتَدَّ طَلَبُهُ أَدْرَكَ مَنْفَعَتَهُ فَاتَّخِذْهُ عَادَةً فَإِنَّكَ تَخْلُفُ فِي سَلَفِكَ وَ تَنْفَعُ بِهِ مَنْ خَلَفَكَ وَ يَرْتَجِيكَ فِيهِ رَاغِبٌ وَ يَخْشَى صَوْلَتَكَ رَاهِبٌ وَ إِيَّاكَ وَ الْكَسَلَ عَنْهُ وَ الطَّلَبَ لِغَيْرِهِ...»
📚تفسيرالقمي، ج۲، ص۱۶۴
🔶از امام صادق (علیهالسلام) نقل شده است که لقمان به فرزندش گفت:
🔸«پسرم! اگر در خردسالی «ادب» بپذیری،1️⃣ در بزرگسالی از آن بهره خواهی برد.
👈کسی که از «ادب» سرشار شود، به آن اهتمام میورزد
👈و کسی که به آن اهتمام ورزد، در پیِ دانشِ آن سخت میکوشد
👈و کسی که در پی دانشش سخت بکوشد، اشتیاقش شدید میگردد
👈و کسی که اشتیاقش شدید گردد، به منفعت آن دست خواهد یافت.
🔸پس ادبآموزی را عادت خویش کن؛
👌چراکه دراینصورت جانشین خوبی برای گذشتگانت خواهی بود و به آیندگانت سود خواهی رساند. رغبت کنندگان به تو امیدوار خواهند شد و بیمداران در برابر ابهت تو کرنش خواهند کرد
🔸و بپرهیز از اینکه نسبت به ادبآموزی سستی و تنبلی نمایی و به دنبال چیز دیگری باشی.»2️⃣
📝پاورقیـــــــــــــــــــــــــــــــــ
1️⃣همانطور که در مطلب پیشین نیز ذکر شد، «تأدیب» یعنی به شخصی چیزی بیاموزیم و بعد او را واداریم که آن را در عمل نیز به کار بندد. «تأدّب» نیز یعنی کسی که تحت تأدیب است، پذیرش و همراهی داشته باشد.
2️⃣در سلسهمطالبی که با عنوان «سه دوره هفتساله برای تربیت کودک» ارائه شد، ملاحظه فرمودید که بهترین زمان برای «تأدیب»، دوره هفتساله دوم است؛ دورهای که دورهی «اطاعت و آموزش» نام گرفت و کودک در این دوره باید تحت آموزش و تأدیب باشد.
#امام_صادق_علیه_السلام #تربیت #فرزند #پدر #مادر #والدین #ادب #تأدیب #علم #تنبلی #سستی #کسالت #آموزش #لقمان #حدیث
💠 جرعهای از احادیث کمترشنیدهشده اهلبیت ﴿علیهمالسلام﴾ در «حـدیـثـنـا»:
💠 @hadithona
💠سن حساس «نوجوانی» و کاری که بر عهده والدین است
🌿امیرالمؤمنین در ضمن نامه معروفشان به امام حسن (علیهماالسلام)، خطاب به فرزندشان نوشتند:
🍃«...إِنَّمَا قَلْبُ الْحَدَثِ كَالْأَرْضِ الْخَالِيَةِ مَا أُلْقِيَ فِيهَا مِنْ شَيْءٍ قَبِلَتْهُ فَبَادَرْتُكَ بِالْأَدَبِ قَبْلَ أَنْ يَقْسُوَ قَلْبُكَ وَ يَشْتَغِلَ لُبُّكَ لِتَسْتَقْبِلَ بِجِدِّ رَأْيِكَ مِنَ الْأَمْرِ مَا قَدْ كَفَاكَ أَهْلُ التَّجَارِبِ بُغْيَتَهُ وَ تَجْرِبَتَهُ فَتَكُونَ قَدْ كُفِيتَ مَئُونَةَ الطَّلَبِ وَ عُوفِيتَ مِنْ عِلَاجِ التَّجْرِبَةِ فَأَتَاكَ مِنْ ذَلِكَ مَا قَدْ كُنَّا نَأْتِيهِ وَ اسْتَبَانَ لَكَ مَا رُبَّمَا أَظْلَمَ عَلَيْنَا مِنْه...»
📚نهجالبلاغة، ص۳۹۳
🔸«بهراستی که دل نوجوان مانند زمینی خالی است که هرچه در آن کاشته شود، میپذیرد.
🔸بههمینخاطر من پیش از آنکه دلت سخت گردد و خِرَدت [به آلودگیها] مشغول گردد، در تأدیبِ تو شتاب ورزیدم؛
🔸تا با نهایتِ توان به استقبال کارهایی روی که اهلتجربه در پِیاش رفتهاند و تجربه کردهاند و دیگر لازم نیست خودت تجربه کنی.
🔸در اینصورت از هزینه کردن برای انجام این کارها، بینیاز میشوی و از اینکه خودت (پس از انجامشان) تجربه اندوزی، معاف میگردی.
🔸حال، آنچه ما (پیشینیان) به آن رسیدهایم (و تجربه کردهایم) در اختیار توست و فضایی که چهبسا برای ما تاریک بوده، برای تو روشن شده است...»
📝پانوشتـــــــــــــــــــــــــــــــــ
🔺شش «مقدمه» و در نهایت یک «نتیجه»:
1️⃣همانطور که حضرت امیر (علیهالسلام) فرمودهاند، ای سن، سنِ حسّاسی است و باید برای «تأدیبِ» فرزندان، دغدغه و برنامه داشت.
2️⃣در این حدیث، حضرت میفرمایند با «انتقال حاصل تجربیاتِ» خود، بر این کار همت گماردهاند.
3️⃣در حدیثی (که پیشتر ذکر شده است) ایشان فرمودهاند: «جملات حکمتآمیز» را به فرزندانتان بیاموزید؛ چراکه موجب افزایش عقل، هوشیاری و (صحتِ) نظر میگردد.
4️⃣در حدیثی دیگر (که آن نیز پیشتر ذکر گردیده) امام صادق (علیهالسلام) فرمودهاند: پیش از آنکه صاحبان تفکرات انحرافی در جذب فرزندان (نوجوانانتان) از شما پیشی گیرند، با استفاده از «حدیث» (معارف اهلبیت علیهمالسلام)، نسبت به حفظ آنان شتاب ورزید.
5️⃣همچنین در سلسلهمطالب «سه دوره هفتساله برای تربیت کودک»، زمان «تأدیبِ کودک» و «آموزش قرآن به او»، دوره هفتساله دوم زندگی او بیان شده است.
6️⃣باید توجه داشت (همانطور که پیشتر ذکر شد،) «تأدیب کودک» اعم است از «انتقال معلومات به کودک» و «واداشتن او به بهکارگیری این معلومات در عمل».
⏪نتیجه: در مجموع میتوان گفت در دوره هفتساله دومِ زندگیِ کودک، که دوره «اطاعت و آموزش» است، باید با آموزش قرآن، معارف اهلبیت، سخنان حکمتآمیز و نیز با انتقال تجربیات، و بعد واداشتن کودک به بهکارگیری این دانستهها، به تأدیبِ کودک پرداخت.
🔰مطالب مرتبط:
📌حکمتآموزی؛ زمینهساز تربیت فرزندان
📌https://dastvar.blog.ir/1401/04/10
📌دستورالعمل امام صادق برای تربیت اعتقادی فرزندان
📌https://dastvar.blog.ir/1401/04/06
📌سه دوره هفتساله برای تربیت کودک، زیر ذرهبین
📌https://dastvar.blog.ir/1401/03/22-1
#امام_علی_علیه_السلام #تربیت #فرزند #پدر #مادر #والدین #ادب #تأدیب #کودک #نوجوان #جوان #تجربه #آموزش #حدیث
💠 جرعهای از احادیث کمترشنیدهشده اهلبیت ﴿علیهمالسلام﴾ در «حـدیـثـنـا»:
💠 @hadithona
👨👩👧👦چطور فرزندانی تربیت کنیم که با خودمان خوب رفتار کنند؟
♦️یکی از واجباتی که همه انسانها موظف به انجام آن هستند، «بِرّ الوالدین» است؛ یعنی رفتار نیکو با پدر و مادر. در مقابلِ «برّ الوالدین»، «عاقّ الوالدین» است؛ یعنی نافرمانی و سرکشیِ همراه با تندی نسبت به پدر و مادر.1️⃣
🌿...عَنِ اَلسَّكُونِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اَللَّهِ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ:
🍃«رَحِمَ اللَّهُ وَالِدَيْنِ أَعَانَا وَلَدَهُمَا عَلَى بِرِّهِمَا.»
📚الکافي، ج۶، ص۴۸
🔶از امام صادق، از رسول خدا (صلواتاللهعلیهما) نقل شده است:
🔸«خداوند رحمت کند پدر و مادری را که فرزندشان را یاری رسانند2️⃣ تا با آنها رفتار نیکویی داشته باشد.»
♦️سؤال این است که چطور میتوانیم چنین فرزندانی تربیت کنیم؟
🔺در حدیث دیگری، شیوهاش نیز از ایشان نقل شده است:
🌿و قَالَ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ:
🍃«رَحِمَ اللَّهُ عَبْداً أَعَانَ وَلَدَهُ عَلَى بِرِّهِ بِالْإِحْسَانِ إِلَيْهِ وَ التَّأَلُّفِ لَهُ وَ تَعْلِيمِهِ وَ تَأْدِيبِهِ.»
📚مستدركالوسائل، ج۱۵، ص۱۶۹
🔶از رسول خدا (صلیاللهعلیهوآله) نقل شده است:
🔸«خداوند رحمت کند بندهای را که فرزندش را یاری رساند تا با او رفتار نیکویی داشته باشد؛ بهوسیله:
👈احسان به او،3️⃣
👈تألّف با او،4️⃣
👈تعلیم او5️⃣
👈و تأدیبش.»6️⃣
📝پاورقیـــــــــــــــــــــــــــــــــ
1️⃣امام صادق (علیهالسلام) در ضمن حدیث معروف به «جنود عقل و جهل»، «برّ الوالدین» را یکی از سربازان عقل نامیدهاند و «عقوق الوالدین» را ضدّ آن و بهعنوان یکی از سربازان جهل معرفی نمودهاند. (ر.ک: الکافي، ج۱، ص۲۲)
2️⃣حضرت فرمودهاند فرزندش را برای اتصاف به این ویژگی، «یاری» نماید. پس والدین فقط میتوانند به فرزندشان کمک کنند تا خودش مسیر را طی کند. آنها نباید و نمیتوانند او را بهاجبار به این هدف برسانند.
3️⃣«احسان»: نیکیِ فراوان به کسی، پیش از آنکه او به سختی افتاده و اظهار نیاز کند.
4️⃣«تألّف»: همنشینی، نرمخویی، مدارا و انس گرفتن.
5️⃣«تعلیم»: آموختنِ دانش، به مرور و بهصورت تدریجی.
6️⃣«تأدیب»: آموختنِ آداب و اخلاق به شخصی و بهعملدرآوردنِ این آداب در او، به مرور و به صورت تدریجی.
📝پانوشتـــــــــــــــــــــــــــــــــ
🔹با بهرهگیری از این چهار وسیله، میتوان فرزندانی پرورش داد که با والدین خود رفتاری نیکو داشته باشند و نسبت به آنان سرکشی و بدرفتاری نداشته باشند.
#رسول_خدا_صلی_الله_علیه_و_آله #تربیت #فرزند #پدر #مادر #والدین #نیکی_به_والدین #بر_الوالدین #نیکی #خوبی #بدی #عاق #سرکشی #عاق_الوالدین #احسان #تألف #مدارا #نرمخویی #انس #تعلیم #آموزش #ادب #تأدیب #حدیث
💠 جرعهای از احادیث کمترشنیدهشده اهلبیت ﴿علیهمالسلام﴾ در «حـدیـثـنـا»:
💠 @hadithona
💠درس مردمداری و سخاوت امام رضا به فرزندشان امام جواد
🌿...عَنِ ابْنِ أَبِي نَصْرٍ قَالَ: قَرَأْتُ فِي كِتَابِ أَبِي الْحَسَنِ الرِّضَا إِلَى أَبِي جَعْفَرٍ ع:
🍃«يَا أَبَا جَعْفَرٍ بَلَغَنِي أَنَّ الْمَوَالِيَ إِذَا رَكِبْتَ أَخْرَجُوكَ مِنَ الْبَابِ الصَّغِيرِ فَإِنَّمَا ذَلِكَ مِنْ بُخْلٍ مِنْهُمْ لِئَلَّا يَنَالَ مِنْكَ أَحَدٌ خَيْراً وَ أَسْأَلُكَ بِحَقِّي عَلَيْكَ لَا يَكُنْ مَدْخَلُكَ وَ مَخْرَجُكَ إِلَّا مِنَ الْبَابِ الْكَبِيرِ فَإِذَا رَكِبْتَ فَلْيَكُنْ مَعَكَ ذَهَبٌ وَ فِضَّةٌ ثُمَّ لَا يَسْأَلُكَ أَحَدٌ شَيْئاً إِلَّا أَعْطَيْتَهُ وَ مَنْ سَأَلَكَ مِنْ عُمُومَتِكَ أَنْ تَبَرَّهُ فَلَا تُعْطِهِ أَقَلَّ مِنْ خَمْسِينَ دِينَاراً وَ الْكَثِيرُ إِلَيْكَ وَ مَنْ سَأَلَكَ مِنْ عَمَّاتِكَ فَلَا تُعْطِهَا أَقَلَّ مِنْ خَمْسَةٍ وَ عِشْرِينَ دِينَاراً وَ الْكَثِيرُ إِلَيْكَ إِنِّي إِنَّمَا أُرِيدُ بِذَلِكَ أَنْ يَرْفَعَكَ اللَّهُ فَأَنْفِقْ وَ لَا تَخْشَ مِنْ ذِي الْعَرْشِ إِقْتَاراً.»
📚الکافي، ج۴، ص۴۳
🌿ابن ابینصر بزنطی گوید:
🔶در نامهی امام رضا به امام جواد (علیهماالسلام) خواندم (که نوشته شده بود):
🔸«ای ابو جعفر! به من خبر رسیده که خدمتکاران هرگاه تو را با مرکب جابهجا میکنند، از درب کوچک (اختصاصی) عبور میدهند.
👈این بهخاطر بُخلِ آنهاست؛ تا از تو به کسی خیری نرسد.
🔸از تو میخواهم - قسم به حقی که بر گردنت دارم - ورود و خروجت فقط از درب بزرگ (عمومی) باشد
🔸و وقتی سوار بر مرکب عبور میکنی، حتماً با خودت (سکههای) طلا و نقره همراه داشته باشی و آنگاه هرکس از تو چیزی خواست، به او ببخش.
🔸اگر یکی از عموهایت از تو خواست نیکیای به او کنی، کمتر از پنجاه دینار (سکه طلا) به او نده و اختیار با خودت است که بیشتر بدهی
🔸و اگر یکی از عمههایت از تو چیزی خواست، کمتر از بیستوپنج دینار به او نده و اختیار با خودت است که بیشتر بدهی.
👌قصدم از این توصیهها فقط این است که خداوند (مقامِ) تو را والا گرداند.
👈پس انفاق کن و از جانب (خداوندِ) صاحب عرش، نگران نباش که (با انفاق) تنگدست شوی.»
📝پانوشتـــــــــــــــــــــــــــــــــ
♦️امام جواد (علیهالسلام) در آن روزگار حدود شش هفت سال داشتهاند و چون فرزند ولیعهدِ خلیفهی مسلمین بودهاند، یکی از آقازادههای روزگار خویش محسوب میشدند و با احترام ویژهای با ایشان رفتار میشده.
🔺به همین خاطر، امام رضا (علیهالسلام) توصیههای لازم را به فرزندشان اعلام داشتهاند تا در حلقهی اطرافیانِ بخیل و تشریفات احمقانه محصور نشوند و چهرهی مردمیشان تقویت گردد.
#امام_رضا_علیه_السلام #امام_جواد_علیه_السلام #پدر #پسر #فرزند #سخاوت #بخل #کمک_به_فقرا #کمک_به_دیگران #آقازاده #کرم #مردم_داری #مردم #تواضع #ادب #تأدیب #آموزش #حدیث
💠 جرعهای از احادیث کمترشنیدهشده اهلبیت ﴿علیهمالسلام﴾ در «حـدیـثـنـا»:
💠 @hadithona
💠 @hadithona
⛔️خط قرمز در تنبیه بدنی کجاست؟
♦️تنبیه بدنی روشی توصیه شده برای برخورد با کودک نیست، بلکه شاید بتوان گفت باید به عنوان راهحل پایانی بهکار گرفته شود.
👈پیشتر در مطلبی با عنوان «بهجای کتک؛ قهر کن، ولی طولش نده!» از امام کاظم (علیهالسلام) نقل شد که در پاسخ به شخصی که از یکی از پسرانش به ایشان شکایت داشت، فرمودند: «او را کتک نزن. با او قهر کن، اما طولش نده.» (عُدةالداعي، ص۸۹)
👈و نیز در مطلبی با عنوان «تنبیه کردن، شرط دارد» نقل شد که «رسول خدا (صلیاللهعلیهوآله) از تنبیه کردن هنگام عصبانیت نهی فرمودند.» (الكافي، ج۷، ص۲۶۰) چراکه تنبیه باید هوشمندانه، بهاندازه و با هدف اصلاح کودک باشد و در حالت عصبانیت، نمیتوان این ملاحظات را در نظر داشت.
👈در مورد پیامبر (صلیاللهعلیهوآله) نیز چنین نقل شده است که «ایشان هرگز کسی را - چه غلام و چه آزاد - نزدند، مگر در راه خدا.» (مجموعةورام، ج۲، ص۲۶)
🔺اما اگر کسی به هر دلیلی به این نوع تنبیه روی آورد، باید به محدوده آن آگاه باشد.
👈ملاحظه بفرمایید…
🌿…عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع فِي أَدَبِ الصَّبِيِّ وَ الْمَمْلُوكِ فَقَالَ: «خَمْسَةٌ أَوْ سِتَّةٌ وَ ارْفُقْ.»
📚الكافي، ج۷، ص۲۶۸
🔷حمّاد بن عثمان گوید:
🔹از امام صادق (علیهالسلام) در مورد تنبیه کودک و غلام سؤال کردم.
🔶حضرت فرمودند:
🔸«(حداکثر) پنج یا شش ضربه و با ملایمت.»
•┈┈••✾•🌿🌺🌿🌺🌿•✾••┈┈•
🌿...عَنِ النَّبِيِّ فِيمَا أَوْصَى بِهِ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع:
🍃«يَا عَلِيُّ… لَا تَضْرِبَنَ أَدَباً فَوْقَ ثَلَاثٍ فَإِنَّكَ إِنْ فَعَلْتَ فَهُوَ قِصَاصٌ يَوْمَ الْقِيَامَة.»
📚مجموعة ورام، ج۲، ص۱۵۵
🔶از رسول خدا نقل شده است که در ضمن توصیههایشان به امیرالمؤمنین (صلواتاللهعلیهما) فرمودند:
🔸«هرگز برای تنبیه، بیش از سه ضربه نزن؛ که اگر چنین کنی، در روز قیامت قصاص خواهی شد.»
•┈┈••✾•🌿🌺🌿🌺🌿•✾••┈┈•
🌿…عَنِ السَّكُونِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: «أَنَّ أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ ع أَلْقَى صِبْيَانُ الْكُتَّابِ أَلْوَاحَهُمْ بَيْنَ يَدَيْهِ لِيَخِيرَ بَيْنَهُمْ فَقَالَ: «أَمَا إِنَّهَا حُكُومَةٌ وَ الْجَوْرُ فِيهَا كَالْجَوْرِ فِي الْحُكْمِ أَبْلِغُوا مُعَلِّمَكُمْ إِنْ ضَرَبَكُمْ فَوْقَ ثَلَاثِ ضَرَبَاتٍ فِي الْأَدَبِ اقْتُصَّ مِنْهُ.»»
📚الكافي، ج۷، ص۲۶۸
🌿از امام صادق (علیهالسلام) نقل شده است:
🍃«چند کودک که خواندن و نوشتن میآموختند، نوشتههایشان را نزد امیرالمؤمنین (علیهالسلام) آوردند تا ایشان بهترینشان را انتخاب کنند.
🔶حضرت فرمودند:
🔸«بدانید که این کار نوعی قضاوت است و بیعدالتی در این کار، مثل بیعدالتی در قضاوت است.
🔸[بعد فرمودند: از طرف من] به آموزگارتان بگویید: اگر برای تنبیه، بیش از سه ضربه به شما بزند، او را از جانب شما قصاص خواهم کرد.»»
🔰مطالب مرتبط پیشین:
📌«بهجای کتک؛ قهر کن، ولی طولش نده!»
📌https://dastvar.blog.ir/1401/11/16
📌«تنبیه کردن، شرط دارد»
📌https://dastvar.blog.ir/1401/10/17
#رسول_خدا_صلی_الله_علیه_و_آله #امام_علی_علیه_السلام #امام_صادق_علیه_السلام #پدر #مادر #والدین #تربیت #فرزند #ادب #تأدیب #تنبیه #کودک #قیامت #آخرت #عدالت #قضاوت #قصاص #حدیث
💠 جرعهای از احادیث کمترشنیدهشده اهلبیت ﴿علیهمالسلام﴾ در «حـدیـثـنـا»:
💠 @hadithona
💠 @hadithona
💠سنتی که باید میان بزرگترها رایج شود
🌿…عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ مُصْعَبٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: سَمِعْتُ أَبِي يُحَدِّثُ عَنْ أَبِيهِ عَنْ جَدِّهِ ع قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص:
🍃«خَمْسٌ لَا أَدَعُهُنَّ حَتَّى الْمَمَاتِ الْأَكْلُ عَلَى الْحَضِيضِ مَعَ الْعَبِيدِ وَ رُكُوبِيَ الْحِمَارَ مُؤْكَفاً وَ حَلَبَ الْعَنْزِ بِيَدِي وَ لُبْسُ الصُّوفِ وَ التَّسْلِيمُ عَلَى الصِّبْيَانِ لِتَكُونَ سُنَّةً مِنْ بَعْدِي.»
📚الخصال، ج۱، ص۲۷۱
🔶از امام صادق، از پدرشان، از پدرانشان، از رسول خدا (صلواتاللهعلیهم) نقل شده است:
🔸«پنج کار را تا زمان مرگم ترک نمیکنم؛ تا بعد از من سنت شوند:
1️⃣غذا خوردن روی زمین، کنار غلامان،
2️⃣سوار شدن بر الاغ پالانشده،
3️⃣دوشیدن شیر بز با دستم،
4️⃣پوشیدن لباس پشمین
5️⃣و (اول) سلام کردن به کودکان.»
📝پانوشتـــــــــــــــــــــــــــــــــ
♦️ریشه لغوی «سنت» این است که شخصی از جایی که محل عبور و مرور نیست، عبور کند تا آن مسیر پاکوب شود و بهمرور تبدیل به راهی شود و دیگران نیز از آن عبور کنند.
🔺رسول خدا (صلیاللهعلیهوآله) عمداً این رفتار را تکرار میفرمودهاند تا پیروانشان ببینند و از راهی که ایشان عبور کردهاند عبور کنند و بعد از ایشان، به سنتی که بنا نهادهاند، عمل نمایند.
🔺در یک نگاه کلی، همهی این پنج کار، مصادیقی از فروتنی و تواضع بزرگان است، اما با یک نگاه جزءنگر نیز میتوان به تکتک این گزارهها نگریست و دربارهشان تأمل کرد.
🔺مورد بحث ما در این مطلب، پنجمین کاری است که پیامبر خواستهاند پیروانشان به آن عمل کنند؛ «سلام کردن به کودکان».
🔺سلام کردن به کودکان، آن هم از سوی بزرگان، علاوه بر اینکه موجب میشود محبت آن بزرگتر در دل کودک جای گیرد و مقدمه حرفشنوی و الگوپذیری از او را فراهم شود، شخصیت کودک را نیز تقویت میکند.
👈پیشتر در مطلبی با عنوان «چگونه فرزندانمان را در برابر آلودگیها مصون سازیم؟»، احادیثی در مورد فوائد احساس کرامت نفس در کودکان، از جمله «مصونیتبخشی در برابر زشتیها، پلیدیها و هوسها» ذکر شد.
🤔حال بیاندیشیم که ما به عنوان یک مسلمان، تا چه اندازه به این سنت پایبندیم؟ آیا وقتی در کوچه و خیابان عبور میکنیم یا وقتی با بچههای اقوام و آشنایان یا حتی فرزندان خودمان روبهرو میشویم، در سلام کردن از آنها پیشی میگیریم؟ آیا تحویلشان میگیریم؟
🔰مطلب مرتبط پیشین:
📌«چگونه فرزندانمان را در برابر آلودگیها مصون سازیم؟»
📌https://dastvar.blog.ir/1401/06/27
#رسول_خدا_صلی_الله_علیه_و_آله #امام_صادق_علیه_السلام #تربیت #فرزند #کودک #تأدیب #ادب #تواضع #سلام #سنت #لباس #غذا #الاغ #حدیث
💠 جرعهای از احادیث کمترشنیدهشده اهلبیت ﴿علیهمالسلام﴾ در «حـدیـثـنـا»:
💠 @hadithona
💠 @hadithona
💠فرصتهایی که باید غنیمت شمرد
♦️یکی از ابزارهای تربیتیِ مربیان و والدین، تقلید و الگوپذیریِ فرزندان است.
🔺رسول خدا که سرپرستی علیبنابیطالب (صلواتاللهعلیهم) را از کودکی پذیرفته بودند، به بهترین شکل از این ابزار تربیتی بهره میجستند.
🌿از امیرالمؤمنین نقل شده است که درباره چگونگی تربیتشان توسط رسول خدا (صلواتاللهعلیهما) چنین فرمودهاند:
🍃«لَقَدْ كُنْتُ أَتَّبِعُهُ اتِّبَاعَ الْفَصِيلِ أَثَرَ أُمِّهِ يَرْفَعُ لِي فِي كُلِّ يَوْمٍ مِنْ أَخْلَاقِهِ عَلَماً وَ يَأْمُرُنِي بِالاقْتِدَاءِ بِه.»
📚نهج البلاغة، ص۳۰۰
🔸«بهراستی که من مانند بچهشتری که دنبال مادرش میرود، از رسول خدا (صلیاللهعلیهوآله) پیروی میکردم.
🔸ایشان در هر روزی (یکی) از خُلق و خوهایشان را برای من شاخص مینمودند و به من دستور میدادند که به ایشان اقتدا نمایم.»
📝پانوشتـــــــــــــــــــــــــــــــــ
♦️خداوند این ویژگی (تقلید و الگوپذیری) را در انسان قرار داده است تا زندگی و نگاه به زندگی را کمکم از کسانی که آنها را بزرگ میپندارد، بیاموزد.
🔺لازم است والدین و مربیان گرامی توجه داشته باشند که کودکان، آنها را بزرگ میپندارند، رفتارشان را بهدقت تحت نظر دارند و از آنان الگو میگیرند.
👈بنابراین باید از این ابزار تربیتی بهدرستی بهره گیرند، الگوی مناسبی برای متربیان خود باشند و با بیتوجهیها و ندانمکاریهایشان، این فرصت را به تهدید تبدیل ننمایند.
#رسول_خدا_صلی_الله_علیه_و_آله #امام_علی_علیه_السلام #اخلاق #تقلید #مربی #والدین #پدر #مادر #تربیت #فرزند #کودک #امر_به_معروف #نهی_از_منکر #ادب #تأدیب #حدیث
💠 جرعهای از احادیث کمترشنیدهشده اهلبیت ﴿علیهمالسلام﴾ در «حـدیـثـنـا»:
💠 @hadithona
💠 @hadithona