🔺در این اثر که اخیرا توسط کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی و با همکاری قطب فلسفه دین منتشر شده نسبت #انسان‌شناسی‌شناختی و دین بررسی شده است و باید آن را مقدمه‌ای بر #الهیات فرهنگی در اسلام و نیز مدخلی بر تفسیر فرهنگی قرآن دانست. ✅مهم‌ترین بحث #انسان‌شناسی‌شناختی cognitive anthropology بحث از #مدل‌های‌فرهنگی است. تعاریف متعددی از مدل‌های فرهنگی وجود دارد. اما مدل‌ها خصلت طرحواره‌ای دارند. در دین هم باید مدل‌های فرهنگی به این معنا در کار باشد. از این رو، باید زمینه‌های مختلف علوم اسلامی مورد بازخوانی قرار گیرد و مدل‌های فرهنگی کشف شود. نگارنده در ادامه تلاش کرده تا اقسام مدل‌های فرهنگی در دین را کشف و مورد بررسی قرار دهد. @hekmatebaleghe

دین و مدلهای فرهنگی: ✅نگارنده در این کتاب دو نظریه را در ارتباط با #مدل‌های‌فرهنگی مطرح کرده است: یکی، #نظریه‌برنامه‌های‌معنایی که بنا به آن، مدل‌های فرهنگی برنامه‌های معنایی هستند. هر فرهنگی درون خود برنامه‌ای معنایی را در بر دارد که در ذهن اعضای آن نصب می‌شود و در مواجهه با هر پدیده‌ای معنای آن را از نظر فرهنگ تعیین می‌کند. دو، #نظریه‌نرم‌افزارسازی‌مدل‌های‌فرهنگی که بنا به آن، فضای مجازی و ابزارهای دیجیتال به مثابة سخت‌افزاری برای مدل‌های فرهنگی خاص خود هستند و در مقابل هم مدل‌های فرهنگی متناسب با آنها به مثابة نرم‌افزاری هستند که بر روی آنها اجرا می‌شوند. کاربران با قرار گرفتن در فضای مجازی و با استفاده از ابزارهای دیجیتال، این نرم‌افزارها را به اجرا در می‌آورند. اما همگام با اجرای این برنامه‌ها فعالیت‌های شناختی خاصی در مغز و ذهن آنها رخ می‌دهد. این برنامه برای آنها درونی می‌شود و در ذهن آنها به اجرا در می‌آید. از این طریق، این برنامه گسترش سخت‌افزاری هم پیدا می‌کند و در مغز کاربران نصب می‌شود. ✅اثر نوآوری‌ها و نظریات دیگری هم در بردارد. مانند: تفسیر #مدل‌های‌فرهنگی بر اساس #اعتباریات، تفسیر وجودی فطرت، طرح روش‌شناسی کشف مدل‌های فرهنگی در دین و غیره. @hekmatebaleghe

با سلام و احترام جهت دریافت مطالب مرتبط لطفا عضو کانال «فلسفه کوانتومی ذهن» شوید. مطالب این کانال توسط دکتر قائمی‌نیا بارگذاری می‌شود: @quantum_philosophy_of_mind

السَّلامُ عَلَى وَلِيِّ اللَّهِ وَ حَبِيبِهِ السَّلامُ عَلَى خَلِيلِ اللَّهِ وَ نَجِيبِهِ السَّلامُ عَلَى صَفِيِّ اللَّهِ وَ ابْنِ صَفِيِّهِ السَّلامُ عَلَى الْحُسَيْنِ الْمَظْلُومِ الشَّهِيدِ السَّلامُ عَلَى أَسِيرِ الْكُرُبَاتِ وَ قَتِيلِ الْعَبَرَاتِ فرارسیدن اربعین حسینی (ع) تسلیت باد 🏴🏴🏴 #حکمت‌بالغه @hekmatebaleghe

🔎قرآن و انسان پسین ✅اگر چنان که انسان‌شناسان می‌گویند، انسان هویت فرهنگی دارد و موجودی است که زیست‌جهان واقعی‌اش فرهنگ است، قرآن نمی‌تواند نگاهی به فرهنگ‌های بشری نداشته باشد. ✅مخاطب قرآن هم انسانی است که درون فرهنگ زندگی می‌کند (#انسان‌پسین). قرآن به انسانی که درون فرهنگ‌ها زندگی می‌کند و به فرهنگ خاصی تعلق دارد نظر می‌کند و ساز و کار فرهنگ‌های مختلف را بررسی می‌کند. ✅مخاطبان آیات الهی انسان‌هایی بودند که درون فرهنگ‌های مختلف زندگی می‌کردند. قرآن با انسان مجرد از تاریخ و فرهنگ سر و کار ندارد، بلکه انسانی را مخاطب خود قرار داده که در دل فرهنگ‌ها و در تاریخ می‌زیید. ✅یکی از آسیب‌های جدی مطالعات قرآنی به طور خاص، و مطالعات اسلامی به طور عام،‌ در گذشته به همین نکته بر می‌گردد که در آنها مخاطب آیات را انسان مجرد از تاریخ و فرهنگ در نظر می‌گرفتند و به اهمیت و نقش گزاره‌های فرهنگی و مدل‌های فرهنگی در قرآن واقف نبودند. (از مقدمه کتاب دین و مدل‌های فرهنگی) @hekmatebaleghe

🔎گزاره‌های #انسان‌شناختی در قرآن گزاره‌های انسان‌شناختی (antropological) در #قرآن بر سه دسته‌اند: 📌گزاره‌های اعضایی شامل اعضای متعلق به یک #فرهنگ: این قبیل گزاره‌ها از نظر منطقی به صورت قضیه خارجیه هستند. یعنی حکمی را نسبت به افراد یک فرهنگ اظهار می‌دارند. از این رو، آن‌ها «#گزاره‌های اعضایی» نامیده شده‌اند. مانند: «وَالَّذِينَ كَفَرُوا وَكَذَّبُوا بِآيَاتِنَا أُوْلَئِكَ أَصْحَابُ النَّارِ هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ *البقرة39*» «و[لى‏] كسانى كه كفر ورزيدند و نشانه‌هاى ما را دروغ انگاشتند، آنانند كه اهل آتشند؛ و در آن ماندگار خواهند بود». این آیه حکمی را راجع به افراد کافر؛ یعنی انسانی که فرهنگ کفر در او درونی شده، مطرح می‌کند. به عبارت دیگر، این آیه افرادی که مدل‌های فرهنگی خاص کفر در آنها تأثیر نهاده و کفر در آنها به صورت امری درونی شده اشاره می‌کند. فرهنگ کفر هم برای این که در درون افراد نفوذ کند ساز و کارهای خاصی دارد. 📌گزاره‌های #فرهنگی: این گزاره‌ها اجزای فرهنگ را بیان می‌کنند. از این رو، آن‌ها «گزاره‌های فرهنگی» نامیده شده‌اند. در سوره الرحمن به یک عنصر ارزشی از فرهنگ ایمان اشاره شده است: «هَلْ جَزَاءُ الْإِحْسَانِ إِلَّا الْإِحْسَانُ *الرحمن60* مگر پاداش احسان جز احسان است؟» 📌 #مدل‌های‌فرهنگی: این دسته به تبیین مدل‌های فرهنگی می‌پردازند. «إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ فَأَصْلِحُوا بَيْنَ أَخَوَيْكُمْ وَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ *الحجرات10* در حقيقت مؤمنان با هم برادرند، پس ميان برادرانتان را سازش دهيد و از خدا پروا بداريد، اميد كه مورد رحمت قرار گيريد.» بر یک مدل فرهنگی دلالت دارد. برادری مؤمنان در جامعه اسلامی را باید یک مدل فرهنگی دید. این اصل تنها یک اصل جامعه‌شناختی نیست؛ یعنی صرفاً یک توصیه اجتماعی در اسلام نیست. برادری در جامعه اسلامی به صورت یک مدل و طرحواره فرهنگی عمل می‌کند؛ به رفتارها و اندیشه‌ها و نحوه زندگی افراد جهت می‌دهد. (برگرفته از فصل نهم کتاب #دین‌ومدل‌های‌فرهنگی) #حکمت_بالغه @hekmatebaleghe

#انسان‌شناسی شناختی ✅مباحث انسان‌شناسی شناختی cognitive Anthropology در یک سه ضلعی محصور می‌شود که در رأس‌های آن ذهن و فرهنگ و زبان قرار دارند. ✅زبان برای انسان‌شناسان شناختی اهمیت ویژه‌ای دارد از میان همه رفتارهایی که انسان‌شناسان آنها را بررسی می کنند زبان این امتیاز را دارد که دسترسی بی‌واسطه به پدیده‌های شناختی را از نظر صورت و محتوا در دسترس آنها قرار می‌دهد. ✅زبان به دو دلیل برای آنها اهمیت دارد: اوّلاً، نخستین بار، این ادعا در انسان شناسی مطرح شد که زبان مقولات مفهومی و جهان‌بینی کاربران آنها را کُدگذاری می‌کند و نشان می‌دهد چه چیزی برای آنها مهم است. ورف این ادعا را نخستین بار در ۱۹۵۶م مطرح کرد. ✅ با توجه به سخن فوق، پژوهش انسان‌شناختی می‌بایست به تحلیل زبان و مقولات مفهومی بپردازد. ساپیر هم دیدگاهی مشابه ارائه داد. دیدگاه این دو به یکی از مهمترین موضوعات بحث انسان‌شناسی تبدیل شد و از آن به بعد، در پژوهش اصلی انسان‌شناختی ارتباط ساختار و نظم زبان با تجربه بشری دنبال می‌شد. ثانیاً، انسان‌شناسان الگوهای ساختارهای شناختی را با تشبیه به ساختارهای صوری زبان تبیین می‌کردند. به همین دلیل، عناصری از زبان‌شناسی ساختارگرا و دستور زبان گشتاری به طور تدریجی و اتفاقی در نگرش کلاسیکی انسان‌شناسی شناختی با هم ترکیب شدند. (برگرفته از فصل اول کتاب دین و مدلهای فرهنگی) @hekmatebaleghe

✅مفهوم #وحی در #اسلام، مفهومی بنیادین است. 📌 پدیدۀ #وحی - به معنای خاصی که در مورد #پیامبران به کار می‌­رود - حادثۀ خاصی است که تنها در مورد افراد معدودی از بشر رخ داده است. از میان آدمیان بی­شماری که بر روی کره خاکی زیسته‌­اند، تنها #انبیاء الهی به دریافت وحی الهی مفتخر بوده‌اند که این امر فلاسفه و متکلمان را به تکاپو واداشته است. «#فلاسفه» بیشتر به دنبال کشف و ابداع نظام فلسفی بودند تا بتوانند پدیدۀ وحی را تبیین و توجیه کنند. متکلمان نیز به دنبال اثبات ضرورت نبوّت بودند. 📌 #وحی در فرهنگ اسلامی، مفهومی اساسی است. معمولاً ادیان را به ادیان «وحیانی» و «غیروحیانی» تقسیم کرده‌اند. «ادیان وحیانی» ادیانی هستند که در آن‌ها حقایقی از خدا بر انسان نازل شده‌اند. و «ادیان غیروحیانی» ادیانی هستند که در آن‌ها سخنی از نزول حقایق از جانب خدا در میان نیست. ✅هیچ دینی مانند #اسلام بر #وحی تکیه نزده است. 📌 اساس #دین را حقایق وحیانی ـ که همان #قرآن باشد ـ تشکیل داده است. #خدا به جای این‌که در شخصی متجلّی شده باشد، در کلامش تجلّی کرده است: فتجلّی لهم سبحانه في کتابِه مِن غیرِ أن یکنوا رأوه بِما أراهم مِن قدرتِه، و خوّفهم مِن سطوتِه، و کیف محق من محق بالمَثُلات، و احتصد مَنِ احتصد بالنّقماتِ؟ (نهج‌البلاغه، ترجمه علینقی فیض‌الاسلام، خطبۀ ۱۴۷.) #خداوند در کتابش، بر بندگانش تجلّی کرد با آنچه از قدرت و توانایی‌اش به آن‌ها نشان داد، بی‌آن‌که او را ببینند و آنان را از سطوت و شوکتش بیم داد و آن‌ها را آگاه ساخت که چگونه به انواع عذاب، قومی را نابود ساخت و درو کرد قومی را با سختی‌ها. از این جهت #قرآن در #اسلام اهمیت فراوانی دارد. چرا که قرآن مجموعۀ وحی آسمانی است که بر #پیامبراکرم (ص) نازل شده و سند اصلی و زندۀ اسلام است: «لاَ یأتیه الباطلُ مِن بینِ یدیهِ و لا مِن خَلفهِ تنزیلٌ مِن حکیمٍ حمیدٍ.» (فصلت – ۴۲) 📌 در #کلام قدیم و در میان فلاسفۀ قرون وسطا کم و بیش این طرز تلقّی در کار بود که وحی مجموعه­‌ای از حقایق است که #پیامبر (ص) از #خدا اخذ می­‌کند، ولی در دورۀ مدرن دیدگاه­‌های متفاوتی نسبت به سرشت #وحی مطرح شده است. #نظریۀوحی‌گفتاری، حاصل تلاش مستمر و بی‌وقفه جهت تببین این موضوع است. در این نظریه ضمن پذیرفتن دیدگاه #افعال‌گفتاری در رویۀ ظاهری #وحی اسلامی، پیامدها و لوازمات آن را در زمینۀ #هرمنوتیک متون دینی و مباحث کلامی دنبال می‌گردد. این #نظریه تنها نظریه در باب سرشت #وحی نیست، بلکه آغاز و مبدأ آن، بحث سرشت وحی است و بی‌درنگ مدل #هرمنوتیکی خاصی را به تصویر می‌کشد و در مباحث درون‌دینی تأثیر بسیاری دارد. از این نظر، اثر حاضر را هم باید به #کلام جدید و هم به #هرمنوتیک متون دینی متعلق دانست. گزیده‌ای از فصل اول وحی و افعال گفتاری (ویراست دوم) 👇👇👇 https://hekmatebaleghe.ir/%d8%ae%d9%84%d8%a7%d8%b5%d9%87-%d9%88%d8%ad%db%8c-%d9%88-%d8%a7%d9%81%d8%b9%d8%a7%d9%84-%da%af%d9%81%d8%aa%d8%a7%d8%b1%db%8c/ @hekmatebaleghe

✅ #قرآن سرشت #استعاری دارد. 📌 #قرآن متن #آسمانی است که بشر را به باطن عالم و صحنه غیبی آن توّجه می‌دهد و این متن آسمانی باید #سرشت‌استعاری داشته باشد. از این رو، در متن #قرآن ارتباطی میان همه عوالم و زمینه‌های مختلف و ساحت‌های گوناگون وجودی #بشری می‌یابیم. به همین دلیل، می‌بینیم که #آیات راجع به طبیعت و جهان و آسمان‌ها در لابلای #آیات ناظر به معارف توحیدی و حقایق انفسی - حقایق راجع به عالم درون انسان - و سخن از آسمان ها در لابلای بحث از عالم طبیعت و زمین و آدمیان و سخن از تاریخ با توّجه به عالم طبیعت و خلقت آمده و قرآن بی‌وقفه میان این حوزه‌ها ارتباط برقرار می‌کند. 📌 برای فهم قرآن باید به سرشت #استعاری آن توّجه کرد. #قرآن همه عالم و همه زمینه‌ها و ساحت‌های گوناگون وجودی بشر را یک کل به هم پیوسته می‌بیند و وجود شباهت‌های #هستی‌شناختی و #معرفت‌شناختی میان آنها را مورد تأکید قرار می‌دهد و #معارف #توحیدی را با توّجه به آنها بیان می‌کند. برای فهم قرآن باید به این سرشت استعاری توّجه نمود و انتقال‌های فضایی - انتقال از فضایی به فضای دیگر و از زمینه‌ای به زمینه دیگر - را به عنوان یک اصل در فهم قرآن در نظر گرفت. از این‌رو، #زبان‌قرآن، زبان #استعاره‌های‌مفهومی است؛ قرآن مدام از #استعاره‌های‌مفهومی برای بیان #حقایق و #معارف کمک می‌گیرد. برگرفته از کتاب استعاره‌های مفهومی و فضاهای قرآن، 👇👇👇 https://hekmatebaleghe.ir @hekmatebaleghe