💠 کلیاتی درباره عهد قدیم (1)
✡️ بررسی متنی و سندی متون مقدس یهودی (قسمت دوم)
🌐 الف) دو نسخه‌ی قدیمی عهد قدیم
1⃣ مجموعه‌ی #عهد_قدیم در اصل به زبان #عبری، و اندکی از آن به زبان #آرامی که هم خانواده‌ی عبری است، نوشته شده است.
2⃣ اما پس از فتوحات اسکندر مقدونی در قرن چهارم و رواج فرهنگ و زبان یونانی در سراسر حوزه‌ی دریای مدیترانه، بسیاری از یهودیانی که در سراسر این مناطق پراکنده بودند دیگر زبان اولشان عبری نبود، بلکه به زبان یونانی سخن می‌گفتند.
3⃣ این امر موجب شد که در قرن سوم قبل از میلاد و در زمانی که #بطلمیوس_فیلادلفوس (285-247 ق.م.) بر مصر حکومت می‌کرد به دستور او مجموعه‌ی عهد قدیم به زبان #یونانی ترجمه شود.
4⃣ گفته می‌شود 72 عالم در ترجمه‌ی این مجموعه نقش داشته‌اند؛ به همین سبب این نسخه به «سبعینیه» یا «هفتادین» معروف شده و از آن با علامت «Lxx» که به عدد رومی به معنای 70 است یاد می‌شود.
5⃣ گفته می‌شود بطلمیوس از کاهن اورشلیم درخواست کرد تا عالمانی را برای ترجمه‌ی #کتاب_مقدس یهودی به مصر بفرستد و آن کاهن از هر قبیله شش نفر را فرستاد.
6⃣ اما دانشمندان جدیدِ کتاب مقدس می‌گویند این ترجمه تدریجاً صورت گرفته و به‌تدریج بخش‌هایی به آن افزوده شده است. ابتدا اسفار خمسه #تورات در زمان بطلمیوس و سپس بقیه‌ی کتاب‌ها به‌تدریج تا حدود سال 180 ق.م. ترجمه شده است.
7⃣ بنابراین ما با دو نسخه‌ی قدیمی از مجموعه‌ی عهد قدیم روبه‌رو هستیم، یکی #نسخه_عبری که یهودیان آن را #کتاب_مقدس_عبرانی می‌نامند و دیگری #نسخه_یونانی که #سبعینیه یا Lxx خوانده می‌شود.
✍️ نویسنده: عبدالرحیم سلیمانی اردستانی
📚 منبع: كتاب «بررسی متنی و سندی متون مقدس یهودی – مسیحی»، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)، چاپ اول: بهار 1396.
📖 متن کامل مقاله در سايت اندیشکده:
👉 http://yon.ir/Torah
✅ اندیشکده مطالعات یهود:
👉 @jscenter
🔸 هشتگ اصلی: #متون_مقدس_یهودی
💠 کلیاتی درباره عهد قدیم (2)
✡️ بررسی متنی و سندی متون مقدس یهودی (قسمت دوم)
🌐 الف) دو نسخه‌ی قدیمی عهد قدیم
1⃣ گفتیم ما با دو نسخه قدیمی #عهد_قدیم روبه‌رو هستیم، یکی #نسخه_عبری (کتاب مقدس عبرانی) و دیگری نسخه یونانی يا #نسخه_سبعینیه. این دو ترجمه علاوه بر تفاوت‌های جزئی محتوایی دو تفاوت عمده دارند:
2⃣ اول: در نسخه سبعینیه 7 کتاب وجود دارد که اثری از آنها در نسخه عبری نیست. همچنین در کتاب‌هایی که در هر دو نسخه وجود دارد، نسخه سبعینیه فصل‌هایی اضافه دارد (کتاب‌های اضافی، کتاب‌های قانونی درجه‌ی دوم یا کتاب‌های اپوکریفایی خوانده می‌شود).
3⃣ دوم: ترتیب و تقسیم این دو نسخه با هم تفاوت دارد. گویا نسخه عبری با توجه به اهمیت یا وثاقت نویسنده تقسیم شده است. در ابتدای این مجموعه پنج سِفر #تورات و سپس کتاب‌های منسوب به انبیاست که #نبییم خوانده می‌شود. در بخش سوم کتاب‌هایی واقع شده است که مکتوبات يا #کتوبیم خوانده می‌شود.
4⃣ اما تقسیم نسخه سبعینیه گویا برحسب موضوع است. در ابتدا بخش تاریخی عهد قدیم واقع شده است که با پنج سِفر تورات آغاز می‌شود. پس از آن کتاب‌های حکمت، مناجات و شعر و در پایان کتاب‌های پیشگویی آمده است.
5⃣ نکته‌ی دیگر این‌که برخی از کتاب‌هایی که در نسخه‌ی عبری یک کتاب واحد است، در نسخه‌ی سبعینیه تقسیم شده و به صورت دو کتاب آمده است.
✍️ نویسنده: عبدالرحیم سلیمانی اردستانی
📚 منبع: كتاب «بررسی متنی و سندی متون مقدس یهودی – مسیحی»، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)، چاپ اول: بهار 1396.
📖 متن کامل مقاله در سايت اندیشکده:
👉 http://yon.ir/Torah
✅ اندیشکده مطالعات یهود:
👉 @jscenter
🔸 هشتگ اصلی: #متون_مقدس_یهودی
💠 کلیاتی درباره عهد قدیم (3)
✡️ بررسی متنی و سندی متون مقدس یهودی (قسمت دوم)
🌐 الف) دو نسخه‌ی قدیمی عهد قدیم
📚 کتاب‌های #عهد_قدیم مطابق ترتیب و چینش #نسخه_عبری به قرار زیرند:
1⃣ #تورات، مشتمل بر پنج سِفر پیدایش، خروج، لاویان، اعداد و تثنیه.
2⃣ انبیاء یا #نبییم به دو بخش انبیای متقدم و متأخر تقسیم می‌شود و این دومی به نوبه خود به انبیای بزرگ و کوچک تقسیم می‌شود (مقصود از بزرگ و کوچک زیاد یا کم بودن حجم کتاب‌هاست). انبیای متقدم کتاب‌های یوشع، داوران، سموئیل و پادشاهان را شامل می‌شود و انبیای متأخر پانزده کتاب را در بر می‌گیرد که از این میان کتاب‌های اشعیا، ارمیا و حزقیال انبیای بزرگ خوانده می‌شوند و دوازده کتاب باقیمانده انبیای کوچک که عبارت‌اند از: هوشع، یوئیل، عاموس، عوبدیا، یونس، میکاه، ناحوم، حَبقوق، صَفَنیا، حجّی، زکریا و ملاکی.
3⃣ #کتوبیم يا مکتوبات یا نوشته‌ها شامل یازده کتاب می‌شوند که عبارت‌اند از: مزامیر داود، امثال سلیمان، ایوب، غزل غزل‌های سلیمان، روت، مراثی اِرمیا، اِستَر، جامعه سلیمان، دانیال، عزرا و نحمیا، تواریخ ایام.
📚 اما ترتیب کتاب‌های عهد قدیم مطابق #نسخه_سبعینیه (غیر از هفت کتابی که در نسخه‌ی عبری نیست) به قرار زیر است:
1⃣ کتاب‌های تاریخی که اسفار پنجگانه تورات، یوشع، داوران، روت، دو کتاب سموئیل، دو کتاب پادشاهان، دو کتاب تواریخ ایام، عزراء، نحمیا و استر را شامل می‌شود. کتاب‌های سموئیل و پادشاهان و تواریخ ایام که در نسخه‌ی عبری یک کتاب بودند در این نسخه هریک دو کتاب‌اند. همچنین عزراء و نحمیا که در نسخه‌ی عبری یک کتاب بودند در اینجا از هم جدا هستند.
2⃣ بخش دوم یعنی «حکمت و مناجات شعر» پنج کتاب ایوب، مزامیر داود، امثال سلیمان، جامعه سلیمان و غزل و غزل‌های سلیمان را شامل می‌شود.
3⃣ کتاب‌های پیشگویی شامل هفده کتاب می‌شود که به این قرار است: اشعیا، ارمیا، مراثی ارمیا، حزقیال، دانیال، هوشع، یوئیل، عاموس، عوبدیا، یونس، میکاه، ناحوم، حبقّوق، صفنیا، حجّی، زکریا و ملاکی.
✡ بنابراین تعداد کتاب‌های عهد قدیم بنابر نسخه‌ی سبعینیه بدون احتساب کتاب‌های اضافی 39 عدد و با احتساب آنها 46 عدد است. اما در نسخه‌ی عبری با توجه به این‌که هفت کتاب اضافی در آن نیست و برخی از کتاب‌های دیگر که در نسخه سبعینیه دو کتاب‌اند در این نسخه یک کتاب هستند، تعداد کتاب‌ها کمتر است. علاوه بر این کتاب‌های دوازده‌گانه‌ی انبیای کوچک هم به دلیل کمی حجمشان در یک طومار نوشته می‌شده است و بنابراین گفته می‌شود که کتاب عهد قدیم یهود مشتمل بر 24 کتاب است.
✍️ نویسنده: عبدالرحیم سلیمانی اردستانی
📚 منبع: كتاب «بررسی متنی و سندی متون مقدس یهودی – مسیحی»، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)، چاپ اول: بهار 1396.
📖 متن کامل مقاله در سايت اندیشکده:
👉 http://yon.ir/Torah
✅ اندیشکده مطالعات یهود:
👉 @jscenter
🔸 هشتگ اصلی: #متون_مقدس_یهودی
💠 کلیاتی درباره عهد قدیم (5)
✡️ بررسی متنی و سندی متون مقدس یهودی (قسمت دوم)
🌐 ب) فرایند قانونی شدن مجموعه عهد قدیم
1⃣ گفتیم #عهد_قدیم دو نسخه‌ی قدیمی متفاوت دارد و در واقع از چند قرن قبل از میلاد #یهودیان عمدتاً با دو زبان و فرهنگ زیست می‌کردند.
2⃣ یک گروه از فرهنگ و زبان اجدادی، یعنی #عبری و #فرهنگ_اسرائیلی، جدا نشده بودند و با آن انس داشتند؛ ولی گروه دیگر جذب #فرهنگ_یونانی شده و زبان و فرهنگ اجدادی را تا حدی رها کرده بودند.
3⃣ در واقع جریان شکل‌گیری و #قانونی_شدن مجموعه‌ی عهد قدیم با توجه به این دو دسته از یهودیان دو مسیر متفاوت را طی کرده است، یکی در زبان عبری که به #نسخه_عبری منتهی شده و دیگری در زبان یونانی که #نسخه_سبعینیه نتیجه‌ی آن بوده است.
4⃣ همان‌طور كه گذشت، نسخه عبری مشتمل بر سه بخش #تورات، #نبییم (انبیا) و #کتوییم (نوشته‌ها) است.
5⃣ گاهی از فرایندی که این نسخه تا شکل‌گیری مجموعه طی کرده است به «قانون سه بخشی» یاد می‌شود و گویا هریک از این سه بخش در دوره‌ای خاص و طی فرایند مخصوصی شکل گرفته و قانونی شده‌اند.
6⃣ گفته می‌شود از سه بخش #کتاب_مقدس_عبری، بخش نخست، یعنی تورات، حدود سال 400 ق.م.، بخش دوم، یعنی نبییم، حدود 200 ق.م. و بخش آخر، یعنی کتوبیم، نزدیک به سال 100 م. فرایند قانونی شدن را تمام کرده‌اند.
✍️ نویسنده: عبدالرحیم سلیمانی اردستانی
📚 منبع: كتاب «بررسی متنی و سندی متون مقدس یهودی – مسیحی»، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)، چاپ اول: بهار 1396.
📖 متن کامل مقاله در سايت اندیشکده:
👉 http://yon.ir/Torah
✅ اندیشکده مطالعات یهود:
👉 @jscenter
🔸 هشتگ اصلی: #متون_مقدس_یهودی
💠 کلیاتی درباره عهد قدیم (6)
✡️ بررسی متنی و سندی متون مقدس یهودی (قسمت دوم)
1⃣ یهودیان هر سه بخش #کتاب_مقدس خود (#نسخه_عبری) را الهامی، اما درجات آنها را متفاوت می‌دانند؛ از نظر آنان #تورات کلام خود خداست و بالاترین درجه‌ی الهامی بودن را دارد؛ کتب انبیا (#نبییم) درجه‌ی نبوت را دارد، یعنی کلام خدا به واسطه شخص نبی آمده است و در نتیجه درجه دوم را دارد؛ مکتوبات (#کتوبیم) پایین‌ترین درجه‌ی الهام را دارد و با روح القدس الهام شده است. اما در عمل فرقی بین این سه بخش نیست چون هر سه حجیّت دارند.
2⃣ اما #نسخه_سبعینیه پس از این‌که یهودیان آن را کنار گذاشتند، فراموش نشد؛ چرا که مسیحیان اولیه به سراغ این نسخه رفتند و حتی گفته‌اند تقریباً همه‌ی نقل‌های #عهد_جدید از #عهد_قدیم از همین نسخه‌ی سبعینیه است.
3⃣ در سده‌های نخست میلادی، مسیحیان، که با زبان یونانی بیشتر آشنا بودند، سراغ سنت یونانی رفتند و نسخه‌ی یونانی را به عنوان عهد قدیم پذیرفتند. بنابراین کتاب‌های اضافی نسخه‌ی سبعینیه به عنوان بخشی از کتاب مقدس پذیرفته شد.
4⃣ اما چه در آن زمان و چه در طول قرون وسطا عالمان مسیحی بین کتاب‌هایی که تنها در نسخه‌ی سبعینیه وجود داشت و نوشته‌های موجود در هر دو نسخه فرق می‌گذاشتند و در واقع برای اولی اعتبار درجه‌ی دوم قائل بودند.
5⃣ دو فرقه‌ی قدیمی مسیحی، یعنی #کاتولیک و #ارتدکس نسخه‌ی یونانی را به عنوان کتاب مقدس خود پذیرفتند. با این حال بین این دو گروه نیز درباره‌ی برخی از کتاب‌ها اختلاف است.
6⃣ با جدایی تدریجی بخش شرقی و غربی امپراتوری روم و تقسیم کلیسا به دو بخش شرقی و غربی، زبان دینی این دو بخش نیز از هم جدا شد و بدین صورت زبان دینی بخش شرقی همان زبان یونانی باقی ماند، اما زبان بخش غربی به لاتین تبدیل شد.
7⃣ این امر باعث شد به‌تدریج ترجمه‌هایی از کتاب مقدس به زبان لاتینی صورت گیرد. مهم‌ترین ترجمه لاتینی، که مورد قبول کلیسای کاتولیک واقع شد، ترجمه‌ی #جروم بود که شامل عهد قدیم و عهد جدید می‌شود و به #ولگات معروف است.
8⃣ او عهد قدیم را از اصل زبان عبری در سال‌های 392-450 م. به لاتین ترجمه کرد و کتاب‌های اضافی نسخه‌ی سبعینیه را به عنوان ضمیمه‌ی کتاب آورد.
9⃣ اما گروه متأخرتر مسیحی، که در قرن شانزدهم میلادی ظهور کرد، یعنی #پروتستان ها، نسخه‌ی عبری را به عنوان عهد قدیم پذیرفتند، ولی در ترتیب کتاب‌ها ترتیب نسخه‌ی سبعینیه را رعایت کردند.
✍️ نویسنده: عبدالرحیم سلیمانی اردستانی
📚 منبع: كتاب «بررسی متنی و سندی متون مقدس یهودی – مسیحی»، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)، چاپ اول: بهار 1396.
📖 متن کامل مقاله در سايت اندیشکده:
👉 http://yon.ir/Torah
✅ اندیشکده مطالعات یهود:
👉 @jscenter
🔸 هشتگ اصلی: #متون_مقدس_یهودی
✡ کتاب‌های رسمی درجه دوم (اپوکریفایی) عهد قدیم (1)
🎯 بررسی متنی و سندی متون مقدس یهودی (قسمت دوازدهم)
1⃣ یهودیان و مسیحیان مجموعه‌ی #عهد_قدیم را به‌عنوان متن مقدس قبول دارند. اما نوشته‌های دیگری وجود دارد که برخی از این گروه‌ها آنها را قبول دارند و برخی قبول ندارند.
2⃣ تاریخ نگارش یا تدوین نهایی بخش عمده عهد قدیم به دوره‌ی پس از #اسارت_بابلی مربوط است. از این زمان به بعد در مدتی حدود هفت قرن کتاب‌های بسیاری نوشته شده که تعداد زیادی از آنها باقی مانده است. اما از میان کتاب‌های موجود تعداد معیّنی از آنها در مجموعه‌ی متون مقدس رسمی آورده شده و بقیه کنار گذاشته شده‌اند. این فرایند، «قانونی شدن متون» خوانده شده است.
3⃣ در سده‌های قبل از میلاد دو نسخه از عهد قدیم وجود داشته: #نسخه_عبری، که به زبان اصلی بوده، و #نسخه_سبعینیه، که به زبان یونانی بوده است. به دستور بطلمیوس فیلادلفوس، حاکم مصر، این ترجمه را در قرن سوم قبل از میلاد بیش از هفتاد نفر از یهودیان ساکن مصر انجام داده‌اند. این دو نسخه از دو نظر با هم تفاوت دارد:
🔸 1. نسخه دوم تعدادی کتاب مجزا اضافه دارد و نیز در برخی از کتاب‌ها که در هر دو نسخه آمده، در نسخه سبعینیه بخش‌هایی اضافه است.
🔸 2. ترتیب و تنظیم این دو نسخه با هم متفاوت است. نسخه عبری با توجه به اهمیت نویسندگان کتاب‌ها آنها را به سه بخش تورات، نبییم (انبیاء) و کتوبیم (نوشته‌ها)، اما نسخه سبعینیه با توجه به مطالب، آنها را به سه بخش: «کتاب‌های تاریخی»، «حکمت، مناجات و شعر» و «کتاب‌های پیشگویی» تقسیم کرده است.
4⃣ در ابتدا یهودیانِ عبری‌زبان، نسخه عبری را قبول داشتند، اما یهودیانِ یونانی‌زبان از نسخه سبعینیه استفاده می‌کردند. اما بعداً همه یهودیان نسخه عبری را پذیرفتند و نوشته‌های اضافی نسخه سبعینیه و نیز کتاب‌های دیگر، غیر قانونی و غیر رسمی اعلام شدند.
✍ عبدالرحیم سلیمانی اردستانی
📖 متن کامل مقاله به‌همراه منابع:
👉 goo.gl/w3Sk2X
✅ اندیشکده مطالعات یهود:
👉 @jscenter
🕎 دو نسخهٔ قدیمی عهد عتیق (١)
1⃣ مجموعهٔ #عهد_قدیم در اصل به زبان #عبری، و اندکی از آن به زبان #آرامی که هم‌خانوادهٔ عبری است، نوشته شده است.
2⃣ اما پس از فتوحات اسکندر مقدونی در قرن چهارم و رواج فرهنگ و زبان یونانی در سراسر حوزهٔ دریای مدیترانه، بسیاری از یهودیانی که در این مناطق پراکنده بودند، دیگر زبان اولشان عبری نبود، بلکه به #زبان_یونانی سخن می‌گفتند.
3⃣ این امر موجب شد که در قرن سوم قبل از میلاد و در زمانی که #بطلمیوس_فیلادلفوس بر مصر حکومت می‌کرد به‌دستور او مجموعهٔ عهد قدیم به زبان یونانی ترجمه شود.
4⃣ گفته می‌شود ٧٢ عالِم در ترجمهٔ این مجموعه نقش داشته‌اند؛ به همین سبب این نسخه به #سبعینیه یا #هفتادین معروف شده و از آن با علامت «Lxx» که به عدد رومی به‌معنای ٧٠ است یاد می‌شود.
5⃣ گفته می‌شود بطلمیوس از کاهن اورشلیم درخواست کرد تا عالمانی را برای ترجمهٔ #کتاب_مقدس یهودی به مصر بفرستد و آن کاهن از هر قبیله ۶ نفر را فرستاد.
6⃣ اما دانشمندان جدیدِ کتاب مقدس می‌گویند: این ترجمه تدریجاً صورت گرفته و به‌تدریج بخش‌هایی به آن افزوده شده است. ابتدا #اسفار_خمسه تورات در زمان بطلمیوس و سپس بقیهٔ کتاب‌ها به‌تدریج تا حدود سال ١٨٠ ق.م. ترجمه شده است.
7⃣ بنابراین ما با دو نسخهٔ قدیمی از مجموعهٔ عهد قدیم روبه‌رو هستیم، یکی #نسخه_عبری که یهودیان آن را #کتاب_مقدس_عبرانی می‌نامند و دیگری #نسخه_یونانی که سبعینیه یا Lxx خوانده می‌شود.
✍️ عبدالرحیم سلیمانی اردستانی
✅ اندیشکده مطالعات یهود:
🇮🇷👉 @jscenter
🕎 دو نسخهٔ قدیمی عهد عتیق (٢)
1⃣ گفتیم ما با دو نسخهٔ قدیمی #عهد_قدیم روبه‌رو هستیم، یکی #نسخه_عبری (کتاب مقدس عبرانی) و دیگری #نسخه_یونانی يا #سبعینیه. این دو ترجمه علاوه بر تفاوت‌های جزئی محتوایی، دو تفاوت عمده دارند:
2⃣ اول: در نسخهٔ سبعینیه ٧ کتاب وجود دارد که اثری از آنها در نسخهٔ عبری نیست!! همچنین در کتاب‌هایی که در هر دو نسخه وجود دارد، نسخهٔ سبعینیه فصل‌هایی اضافه دارد (کتاب‌های اضافی، کتاب‌های قانونی درجهٔ دوم یا کتاب‌های اپوکریفایی خوانده می‌شود).
3⃣ دوم: ترتیب و تقسیم این دو نسخه با هم تفاوت دارد. گویا نسخهٔ عبری با توجه به اهمیت یا وثاقت نویسنده تقسیم شده است. در ابتدای این مجموعه پنج سِفر #تورات و سپس کتاب‌های منسوب به انبیاست که #نبییم خوانده می‌شود. در بخش سوم کتاب‌هایی واقع شده است که مکتوبات يا #کتوبیم خوانده می‌شود.
4⃣ اما تقسیم نسخهٔ سبعینیه گویا برحسب موضوع است. در ابتدا بخش تاریخی عهد قدیم واقع شده است که با پنج سِفر تورات آغاز می‌شود. پس از آن کتاب‌های حکمت، مناجات و شعر و در پایان کتاب‌های پیشگویی آمده است.
5⃣ نکتهٔ دیگر این‌که برخی از کتاب‌هایی که در نسخهٔ عبری، یک کتابِ واحد است، در نسخهٔ سبعینیه تقسیم شده و به‌صورت دو کتاب آمده است.
✍️ عبدالرحیم سلیمانی اردستانی
✅ اندیشکده مطالعات یهود:
🇮🇷👉 @jscenter
🕎 دو نسخهٔ قدیمی عهد عتیق (٣)
📚 کتاب‌های #عهد_قدیم مطابق ترتیب و چینش #نسخه_عبری به قرار زیرند:
1⃣ #تورات، مشتمل بر پنج سِفر: پیدایش، خروج، لاویان، اعداد و تثنیه.
2⃣ انبیاء یا #نبییم که به دو بخش انبیای متقدم و متأخر تقسیم می‌شود و این دومی به‌نوبهٔ خود به انبیای بزرگ و کوچک تقسیم می‌شود (مقصود از بزرگ و کوچک، زیاد یا کم بودن حجم کتاب‌هاست). انبیای متقدم کتاب‌های یوشع، داوران، سموئیل و پادشاهان را شامل می‌شود و انبیای متأخر پانزده کتاب را در بر می‌گیرد که از این میان کتاب‌های اشعیا، ارمیا و حزقیال انبیای بزرگ خوانده می‌شوند و دوازده کتاب باقیمانده انبیای کوچک، که عبارت‌اند از: هوشع، یوئیل، عاموس، عوبدیا، یونس، میکاه، ناحوم، حَبقوق، صَفَنیا، حجّی، زکریا و ملاکی.
3⃣ #کتوبیم يا مکتوبات یا نوشته‌ها شامل یازده کتاب می‌شوند که عبارت‌اند از: مزامیر داود، امثال سلیمان، ایوب، غزل غزل‌های سلیمان، روت، مراثی اِرمیا، اِستَر، جامعه سلیمان، دانیال، عزرا و نحمیا، تواریخ ایام.
📚 اما ترتیب کتاب‌های عهد قدیم مطابق #نسخه_سبعینیه (غیر از هفت کتابی که در نسخهٔ عبری نیست) به قرار زیر است:
1⃣ کتاب‌های تاریخی که اسفار پنجگانهٔ تورات، یوشع، داوران، روت، دو کتاب سموئیل، دو کتاب پادشاهان، دو کتاب تواریخ ایام، عزراء، نحمیا و استر را شامل می‌شود. کتاب‌های سموئیل و پادشاهان و تواریخ ایام که در نسخهٔ عبری یک کتاب بودند، در این نسخه هریک دو کتاب‌اند. همچنین عزراء و نحمیا که در نسخهٔ عبری یک کتاب بودند در اینجا از هم جدا هستند.
2⃣ بخش دوم یعنی «حکمت و مناجات شعر» پنج کتاب ایوب، مزامیر داود، امثال سلیمان، جامعه سلیمان و غزل‌غزل‌های سلیمان را شامل می‌شود.
3⃣ کتاب‌های پیشگویی شامل هفده کتاب می‌شود که به این قرار است: اشعیا، ارمیا، مراثی ارمیا، حزقیال، دانیال، هوشع، یوئیل، عاموس، عوبدیا، یونس، میکاه، ناحوم، حبقّوق، صفنیا، حجّی، زکریا و ملاکی.
💥 بنابراین تعداد کتاب‌های عهد قدیم بنابر نسخهٔ سبعینیه بدون احتساب کتاب‌های اضافی ٣٩ عدد و با احتساب آنها ۴۶ عدد است. اما در نسخهٔ عبری با توجه به این‌که هفت کتاب اضافی در آن نیست و برخی از کتاب‌های دیگر که در نسخهٔ سبعینیه دو کتاب‌اند، در این نسخه یک کتاب هستند، تعداد کتاب‌ها کمتر است. علاوه بر این، کتاب‌های دوازده‌گانهٔ انبیای کوچک هم به‌دلیل کمیِ حجمشان در یک طومار نوشته می‌شده است و بنابراین گفته می‌شود که کتاب عهد قدیم یهود مشتمل بر ٢۴ کتاب است.
✍️ عبدالرحیم سلیمانی اردستانی
✅ اندیشکده مطالعات یهود:
🇮🇷👉 @jscenter