💠 نهج البلاغه و مسئله عدالت #بخش_دوم 🔺در بخش دیگری از بحث دیانی اظهار کرد: اینجا شاید منتقدین نقدی را درباره این خوانش داشته باشند؛ ما تجربه‌های تاریخی در اسلام و در قرن‌های بعد از صدر اسلام داریم که شاید مردم اشتباه انتخاب کرده باشند و الزاما انتخاب مردم به معنای کشف صالح نیست، برای تمایز قائل شدن میان آنجا که انتخاب مردم کشف صالح است و جایی که انتخاب مردم کشف صالح نیست آیا می شود معیاری را در نظر گرفت؟ ممکن است اشکال صغروی و البته کبروی ایجاد شود. البته حق انتخاب محفوظ است و باید در مبادی انتخاب و اثرگذاری یک هادی گذاشته شود تا زمینه انتخاب بهترشان را فراهم کنیم نه اینکه ولایت را تبدیل به سلطان کنیم که این به لحاظ کبروی بود. بنابراین به لحاظ صغروی در تاریخ گذشته ما چه زمانی عامه مردم انتخاب کرده‌اند؟ قنبریان در پاسخ گفت: وقتی مردم عهد ایمانی می بندند. در دوره مدینه هرگز اکثرهم به لایعقلون توصیف نشدند و در آنجا به دلیل عهدی است که با پیامبر(ص) داشتند. بحث و دعوای من به لحاظ صغروی این است که در کجا عموم مردم دست به انتخاب زدند که بد شد؟ اینکه خلیفه ای بیاید و خلیفه دیگری را نصب کند آیا انتخاب مردم است؟ دیانی در ادامه به طرح این پرسش پرداخت که آیا آنچه که در سقیفه اتفاق افتاد حضور مردم نیست؟ قنبریان گفت: یک شورای شش نفره ویک نصب یک نفره که عموم مردم نیست. حضرت امیر (ع) عالی ترین سطح انعقاد امامت و خلافت را آن جایی می داند که عموم مردم بیایند. چه در جریان غدیر که عموم مردم حضور داشتند و چه در این جریان که اتفاقا هر دو در تاریخ ۱۸ ذی الحجه اتفاق افتاد. این همان فهم عدالت سیاسی است که مردم سر جای خودشان می نشینند. این نشستن ولایت الهی هم محقق می کند. 🔺در ادامه دیانی اظهار کرد: نسبت عدالت سیاسی با وضعیت مدرن سیاسی چگونه است؟ آیا در این عدالت سیاسی امکان رقابت و حزب و انتخابات رقابتی وجود دارد یا خیر؟ قنبریان گفت: ما می توانیم از نهج‌البلاغه این را بفهمیم که جایی منع نشده است. وقتی که می گوییم بهترین راه کشف صالحین مردم هستند یکبار می توان آن را در انتخابات و یکبار در ساز و کارهای دیگر محقق کرد. دیانی تصریح کرد: در حکومت های مدرن نوعا این قدر دارای رویکرد مثبت نیستند، یعنی اگر بخواهیم عنصر قدرت را از آنها خارج کنیم عملا چیزی باقی نمی ماند. در اینجا کمال گرایی باقی می ماند. آیا این نگاه از آن ایده آل و آرمان به رئال می رسد و آیا اصلا شدنی است؟ آیا در دوره امیرالمومنین اتفاق افتاده است؟ قنبریان افزود: بله! همه کارگزاران امیرالمومنین (ع) که مالک اشتر نبودند، جالب است که دعای کمیل خوانِ آن مذمت شده اما در زمانی که اشعث حکومت دستش بود مذمتی نداریم؛ اتفاقا هنر امیرالمومنین هنر سلیمان است. نَه اینکه اگر نماز شب‌خوان در جامعه درست کردیم الزاما یعنی حاکم خوب درست کرده ایم، برای مثال نامه پنجم به اشعث که تا زمانی که او عامل در آذربایجان است تخلفی ندارد. در قرآن می خوانیم که حضرت سلیمان شیاطین را به کار گرفت. این یعنی شیاطین پنهانی در یک شخص بوده اما در کارگزاری او بروز نکرده است. این واقعیت است. در ادامه دیانی گفت: و در اینجا شخصی مثل کمیل سرزنش شد در حالی که به لحاظ تقوا و دین داری درجاتی داشت. قنبریان در پاسخ گفت: امام (ع) در نامه به اشعث می نویسد: « حوزه فرمانرواييت طعمه تو نيست، بلكه امانتى است بر گردن تو، و از تو خواسته اند كه فرمانبردار كسى باشى كه فراتر از توست. تو را نرسد كه خود هر چه خواهى رعيت را فرمان دهى ...»، پس بازخواست های حضرت حدی و واقع گرایانه است. با نظارت و توبیخ و تشویق باید با کارگزار برخورد که حضرت  نیز چنین کرد. این پژوهشگر گفت: حال در چنین شرایطی و با در نظر گرفتن آنچه که مطرح شد بحث می کنیم که اگر دولت ها و کارگزاران خوب انتخاب نشوند در عدالت اقتصادی هم دچار مشکل می شویم. حضرت امیر (ع) در دوره حکومت‌اش کیک اقتصادش هم کوچک شد. ☑️ @m_ghanbarian

💠 نهج البلاغه و مسئله عدالت #بخش_سوم 🔺در ادامه دیانی اظهار کرد: این مساله را ذیل بحث و نسبت عدالت و کارآمدی می‌برم. در فصل بنی امیه هم این بحث را داشتیم که این رویکرد حضرت امیر(ع) در دوره خلافت و حکمرانی مشکلات فراوانی را برای حضرت ایجاد می کند و ما در یک سری از شاخص ها می بینیم که با افت مواجه شدند در حالی که رقیب در همان زمان دارد منابع اقتصادی سرشاری از فتوحات و منابع دیگر پیدا می کند. آیا منطق اموی که این کارآمدی را بر عدالت ترجیح می دهد منطق درست تری نیست و آیا آنچه که حضرت امیر(ع) دنبال آن بود با این مشکلات اقتصادی که برای جامعه ایجاد شد ضررش به خود مردم نرسید؟ در ادامه دیانی تصریح کرد: با وجود بسیاری از مشکلات و پایین آمدن برخی از شاخص ها، تهدیدها و کمبود در منابع مالی برای حضرت امیر(ع)، فقر در دوره حضرت کاهش می یابد. قنبریان پاسخ داد: فقر اصلا از بین رفت، لا اقل در دوره آخر بعد از حکمیت و نهروان که شش شورش انجام شد و فقط کوفه ماند بود فقر از بین رفت. یک گزارش از این دوره داریم که حضرت می فرماید: هیچ کسی در کوفه صبح نمی‌کند مگر در نعمت است. همچنین می فرماید: پایین ترین طبقه آنها نان گندم می خورد، سایبان دارد و از آب فرات می خورد. وی ادامه داد: پس حضرت فقر را به عنوان قدم اول عدالت از بین برده و در مقابل آن محدودیت‌ها برای اقتصاد، سراغ عدالت تخصیصی برای منابع آمده به این معنا که آن منابع را احیا کرده است. پس ما کارآمدی را درون عدالت صاحب نهج البلاغه می بینیم. برای مثال در نامه ۵۳ به مالک اشتر صراحتا می فرماید: «آبادانی زمین را از خراج مقدم بدار.» این یعنی سیاست اصلی اقتصادی ات آباد کردن زمین باشد، چراکه مالیات بدون آبادی زمین به دست نمی آید. آن حضرت تولید ثروت را جزو آرمان خود قرار می دهد. بنابراین دوگانه عدالت و کارآمدی در جنگ با هم نیستند. قنبریان در پاسخ اظهار کرد: این دست غیبی آدام اسمیتی عمل نمی کند. اگر قرار بود درست شود تا الان رفع شده بود. مقام معظم رهبری سال ۱۳۷۵ به خوزستان می روند و ۸۰۰ هزار هکتار تخصیص به کشاورزی می دهند، ۲۵ سال می‌گذرد و این مقدار زیر آب می رود و نهایتا ۳۰۰ هزار هکتار محقق می شود. این یعنی آباد نکردن زمین که بیکاری و فقر را درست کرد. اما چگونه است که فرد ثروتمندی شهرکی در مشهد می سازد و همه کارهایش سریع انجام می شود؟ 🔺دیانی در ادامه اظهار کرد: من می گویم اگر یک حاکم، یک فعال اقتصادی، یک سیاست گذار، اگر تعلق قلبی و ایمانی خود را از امیرالمومنین(ع) بردارد، این الگو را نزد خود بگذارد شاید نپسندد و بگوید آن الگوی اموی بهتر است که با حدی از فساد کنار بیاییم، در واقع برخی از مسایل فسادزا را به عنوان بخشی از درآمد حفظ کند. چه چیزی (به جز) باور ایمانی به حضرت امیر(ع) ما را قانع می‌کند که این الگوی صحیحی است؟ دیانی ادامه داد: چه چیزی است که ما را قانع می کند که پای این مشکلات بایستیم ولو اینکه خواص از ما زده شوند، نخبگان سر ناسازگاری با ما بگذارند؟ این پژوهشگر گفت: نکته بعد تعارض منافعی است که امکان دارد در قسمت دولت با بازار و چه خود بازار شکل بگیرد، اگر خودش چاره ای نکند هم کارآمدی آسیب می بیند و هم عدالت. نمونه تاریخی برای این مساله داریم که مرحوم نراقی و صاحب جواهر بر اساس این مساله فتوا دادند که: عدالت نمی‌ورزد یک والی که خود اهل تجارت در رعیت اش باشد. وی گفت: بنابراین به لحاظ اقتصاد سیاسی حضرت امیر(ع) مراقبت می کرد. در دوره خلیفه قبل چنین نبود. حضرت توجه به اقتصاد سیاسی داشت. آن حضرت زمانی که خودش خلیفه شد هیچ از بیت‌المال دریافت نمی کند و اصلا حقوق نمی‌گرفته است. پس بازار باید بازار باشد. وی تصریح کرد: من  چند سیاست در عدالت اقتصادی حضرت نوشته ام، نخست اینکه تقسیم منابع ثروت را بر تقسیم درآمدها مقدم می کند، یعنی به جای اینکه فقط زکات بگیرد و آن را بازتولید کند منابع اصلی ثروت را تقسیم می کند. برای مثال در خطبه بحث نگهداشت در پرداخت به این معنا که او را نگه داریم که رشوه نگیرد،وقتی می فرماید: اگر مهریه زنان تان باشد من بر می گردانم منظور زمین و شتر و... است. البته زکات هم جای خودش را داشت. برای مثال در حال حاضر چند درصد منابع ما به عنوان انفال تولید ثروت کرده است و آن مقداری که هست چگونه تقسیم شده است؟ قنبریان افزود: دومین موضوع بحث تساوی بیت المال است. این بیت المال همان عایدی ها از جزیه و خراج است. این حقوق کارمندان نیست بلکه همان چیزی است که به آن امروز یارانه می گوییم. ماجراهای فراوانی در این مورد داریم. تقسیم مساوی صورت می گرفته است. سیاست بعدی حضرت در نظام حقوق و پرداخت است، شهید مطهری چهارگانه ای را در این مورد طرح می کند: که هر قانونی باید مبنی بر عدالتی باشد، هیچ قانونی قانون نمی شود مگر آنکه عادلانه باشد و... پس نباید معیشت را تبدیل به یک نظام امتیاز کرد. ☑️ @m_ghanbarian

💠 نهج البلاغه و مسئله عدالت #بخش_چهارم 🔺دیانی در ادامه گفت: در این موارد ما توجیهاتی داریم، برخی مناصب چهره های خاصی می خواهد، مثلا یک شخص قاضی است، مدیر است و برای کارآمدی بیشتر باید به آنها حقوق نجومی بدهیم. قاضی در برابر این است که اگر قرار است یک پرونده چند هزار میلیاردی را قضاوت کند در معرض رشوه است پس باید به گونه ای تامین شود که چشم و دل سیر شود. آیا امیرالمومنین(ع) این رویه ها را می پذیرد؟ قنبریان گفت: در این جا دو بحث است، یکی بحث نگهداشت در پرداخت تا یک نفر را نگاه داریم تا فرار نکند یا به کشور عربی برود. حضرت امیر (ع) تعبیری در نهج البلاغه دارد. اگر فرصت برابر ایجاد کردی که قدر متقن عدالت است. پس اول باید خدمت رایگان با حفظ شایستگی را مورد توجه قرار دهیم. دوم اینکه قول امیرالمومنین (ع) را با فعل خودش بررسی کنیم. یک جا می فرماید برای قاضی وسعت قرار ده. حضرت امیر(ع) حقوق قاضی را کاهش داد. این قاضی هم قاضی القضات بود هم در پایتخت بود. وی ادامه داد: معاویه بدعتی را گذاشت یکی بیت المال عمومی و دیگری بیت‌المال خاصه که یک دسته زمین های مرغوب را جزو دستگاه سلطنت کجاست. حضرت امیر (ع) نامه ای به قدامه دارد و می نویسد: از اموال بیت المال هرچه که از تقسیم زیاد آمده است ارسال کن که سهم تو بیش از سایر مسلمانان نیست. یعنی نمی توانی درآمدی بیشتر را کسب کنی و بعد بین خودت و کارگزارانت تقسیم کنی. چیزی که اکنون در نظام پرداخت ما هست. دلیل نابرابری پرداخت ها در نظام جمهوری اسلامی بیش از آنکه از حکم باشد از این موارد است. به نظرم این بدعتی است که تولید شده است. سیاست چهارم این بود که حضرت تمرکزگرایی را می گیرد و زکات را اولویت می دهد که در آن شهر تقسیم شود. یا در مورد مال بی وارث که دست امام(ع) می افتاد، بین همشهری ها تقسیم می شده است. این سیاست بسیار اثرگذاری است. سیاست پنجم مالیات بر اشرافیت است. مثل مالیاتی که حضرت بر اسب ها گذاشت. اسب ها را عربی وترکی تقسیم کرد. دوره ای بود که بیشتر غنیمت ها از جنگ ها، اسب ها بودند. قیمت اسب از شتر بیشتر بود لذا امیرالمومنین سر این مساله زکات گذاشت. نکته اصلی در مورد عدالت قضایی که پیش تر اشاره شد و ما از آن غفلت می کنیم آن است که وقتی حکومت اسلامی تشکیل می دهیم شرورها با دین بازی فساد تولید می کنند. به همین دلیل است که وقتی به فراز قاضی می رسد خصوصیاتی را برای قاضی برمی شمرد. چون این دین اسیر دست اشرار است. ما با افرادی مواجهیم که به وسیله دین چنین می کنند، خیریه، وقف، باعث این مسایل می شود و از این جهت است که امیرالمومنین (ع) برای قاضی ویژگی برمی شمرد تا دین را از اسارت در بیاورد. پس وظیفه اصلی دستگاه قضایی در حکومت اسلامی به آن سمت است که از قضا پوشش دین دارد. ☑️ @m_ghanbarian

🔻در حکومت دینی شرورها با دین‌بازی فساد تولید می‌کنند؛ #عدالت_قضایی ▪️بخشی از گفتگوی محسن قنبریان با سوره ⬅️ وقتی حکومت اسلامی تشکیل می دهیم شرورها با دین بازی فساد تولید می کنند. امام در خطبه‌ای می‌گوید در انتخاب قاضی دقت کن و چهارده ویژگی برای قاضی می‌شمارد. ⬅️ ما با دزدان سرگردنه که عریان و قابل تشخیص دزدی کنند رو به رو نیستیم. همه چیز بنام دین انجام میشود. خیریه عامل پولشویی می‌شود. وقف عامل استئثار و ویژه خواری می‌شود، ساحل خواری توسط دستگاه های حاکمیتی با نام‌های مقدس انجام میشود. جنگل خواری با نام حوزه علمیه صورت می‌گیرد. ⬅️ امیرالمومنین اینها را می‌بیند که چهارده ویژگی برای قاضی بر می‌شمرد و میگوید کم هستند قاضیانی که این خصوصیات را داشته باشند. تا بتوانند دین را از اسارت در بیاورند. وظیفه اصلی دستگاه قضائی اتفاقا باید به سمت جاهایی باشد که پوشش دین دارد. ⬅️ امام میگوید بر امام واجب است که فاسقین از علما را در بند کند. نه کسانی که اختلاف اجتهادی یا سیاسی دارند. امام مادامی که کسانی دست به شمشیر نمیبردند مجرم امنیتی شان نمیکرد. ☑️ @m_ghanbarian

🔅جرعه ای از نور/ برنامه #لطف_لطیف رادیو اقتصاد/ رمضان ۱۴۰۱ #حجت_الاسلام_قنبریان ▫️ لطیفه دهم: هلاک و نمو مال ۱ • هلاک مال غیر از طمس مال است! - الان هم میزان زیادی از مال صرف جنگ ها میشود! - هلاک مال خروج از چرخه شدن است، غذا، زباله شود و... • دو نحوه اهلاک مال: ۱. اسراف: مصرف در مورد اما زیاده از حد! - مثلا سالیانه غذای ۱۵تا۱۸ میلیون نفر را اسراف و دور ریز می کنیم! ۲. تبذیر: مصرف در غیر مورد! - طلا جای سکه و زینت، خوراک شود! • نمو مال، همه مروّت است! - نمو هم غیر از مدّ مال است. - مدّ با جمّ و جمع مال و عمدتا با بازارهای مالی بود. مثلا ایام کرونا و رکود اقتصادی با همین ابزار میلیاردهای ایران بیش از متوسط جهانی رشد کردند! - نمو مال، کیک اقتصاد را بزرگ تر می کند • مروّت اسم جامع فضایل - مواسات و مساوات هم از جمله مروتهاست که با نمو مال(نه ممدود شدنش) اتفاق می افتد. #اقتصاد ☑️ @m_ghanbarian

📖 نهج البلاغه و مسئله عدالت برنامه سوره - ۱۴۰۱/۱/۲۱ حجت الاسلام محسن قنبریان 1⃣ عدل سیاسی = امامت • امامت+انتخاب مردم - انتخاب مردم بهتر از تعیین نخبگان! • نه فقط امام عادل بلکه "تشکیل مخروط امامت عدل" - نفی تبارگزینی! 2⃣ عدالت اقتصادی • ریشه کنی فقر علیرغم کاهش gdp بخاطر جنگها و فتنه ها • توجه به اقتصاد سیاسی: - منع تجارت والیان!(تعارض منافع) - بهره مندان از بیت المال • اقدامات: ۱.تقدیم تخیصی عادلانه منابع ثروت بر توزیع درآمدها ۲.تساوی در تقسیم بیت المال ۳.نظام پرداخت عادلانه جبران خدمات ۴. تمرکز زدایی و توزیع محلی زکات و... ۵.مالیات بر اشرافیت! ۶.تامین اجتماعی عمومی 3⃣ عدالت قضایی • در حکومت دینی، اشرار با دین بازی فساد می کنند! • وظیفه اصلی قاضی(با ۱۴ویژگی) نجات دین از اسارت اشرار! • حبس عالمان فاسق نه دارای اجتهاد یا تحلیل متفاوت! - نکاتی درباره دادگاه ویژه روحانیت * (تمام شنیدن، شرط داوری!) ☑️ @m_ghanbarian

🔘 درسهایی از #چهل_حدیث امام خمینی حجت الاسلام محسن قنبریان رمضان ۱۴۰۱/ جلسه نهم ▫️ منزل عزم • عزم جوهر انسانیت و عامل امتیاز • تفکر و حزم(دوراندیشی) و نشکستن تصمیم موجب شدت عزم • لهویات و بخصوص مغنیّات عامل کاهش عزم • نکاتی درباره موسیقی - دو مبنای فقهی در اطراب؛ وصف صوت یا وصف نفس؟! - سخن ابن سینا در مقامات العارفین؛ آیا عرفان صدای ساز لازم دارد؟! - موزیک هیجان خفته و انباشت نفس را بیدار می کند؛ اگر اسیر شهوات، شهوت و اگر خالی از شهوت، هیجان آن مرتبه! - اگر موزیک بر مضمون غلبه کند نوحه و قرآن هم اثر معنوی ندارد و همان هیجانات خفته را بیدار می کند! #اخلاق ☑️ @m_ghanbarian

🔻دوگانۀ واهی عدالت و کارآمدی؛ #عدالت ▪️بخشی از گفتگوی محسن قنبریان با سوره ⬅️ بدون عدالت کارآمدی‌ای نیست. و با عدالتِ آرمانیِ واقع بین، قطعا کارآمدی هم خواهد بود. ⬅️ در حکومت امیرالمومنین GDP کاهش پیدا کرد. این چند دلیل داشت، از جمله قطع شدن غنائم ناشی از فتوحات، کاهش ورودیِ زکات و جزیه و مسائل دیگر. ⬅️ در عین حال که این اتفاق افتاده اما حضرت فقر را از بین برده است. گزارش هایی هست که پایین ترین طبقه مردم در ایالت کوفه حداقل ها را داشتند. با وجود تمام مشکلات، فقر به عنوان قدم اول عدالت، از بین میرود. ⬅️ به محض اینکه نهج البلاغه میخوانی یک عده میگویند سقف آرمان را انقدر بالا میبرید که شدنی نیست. صاحب نهج البلاغه شدنی کرده این کار را. کارآمدی را در درون عدالت اشراب کرده. امام در وضعیت کاهش تمام مواردی که گفتیم آبادانی زمین‌ها را گسترش داده و این رمز کار است. ☑️ @m_ghanbarian

🔅 جرعه ای از نور/ برنامه #لطف_لطیف رادیو اقتصاد/ رمضان ۱۴۰۱ #حجت_الاسلام_قنبریان ▫️ لطیفه یازدهم: هلاک و نمو مال ۲ • آیا هر به کار بستنی، موجب نمو مال است؟! • سه فرض: ۱. مال سرمایه یک کار شود: موجب نمو میشود! ۲. رایگان بخشی: قرآن می فرماید موجب نمو میشود! - بر اساس محاسبات یک پایان نامه دانشگاهی در سال۸۹، طی سالهای ۸۰ تا ۸۷ در آمد بالقوه زکات به حدی بود که بتواند سطح زندگی ۴ دهک پایین جامعه را به سطح زندگی دهک پنجم برساند! ۳. از مال مردم بخورد مثل زالو: قرآن می فرماید نمو نمی کند! - ربا بالعیان موجب ورشکستگی ها و چاله های فقر میشود • تفسیر آیه ۲۷۶ بقره؛ خداوند چگونه ربا را از بین و زکات ها را رشد می دهد؟! - قاعده خزائن عنداللهی اشیاء - شاهد روایی مُحقّ ربا #اقتصاد ☑️ @m_ghanbarian

🔘 درسهایی از #چهل_حدیث امام خمینی حجت الاسلام محسن قنبریان رمضان ۱۴۰۱/ جلسه دهم ▫️ منزل عزم ۲ • آناتومی اخلاقی انسان: - حوزه ادراکها - حوزه امیال و قوای تحریکی • تدارک عزم از ادراکات: - حزم(عاقبت اندیشی) ریشه عزم ، صحت و قوت عزم - فکر در جوانب و تبیّن قبل از عزم • تدارک عزم در قوای تحریکی: - نشکستن تصمیم پس از عزم - ترک لهویات بخصوص غناء - صبر و جزع نکردن #اخلاق ☑️ @m_ghanbarian

🔅 جرعه ای از نور/ برنامه #لطف_لطیف رادیو اقتصاد/ رمضان ۱۴۰۱ #حجت_الاسلام_قنبریان ▫️ لطیفه دوازدهم: شریک مال! • مال همیشه شریک دارد یا شیطان یا نیازمند! • قاعده ای غیبی در زندگی عینی: - منع از خرج کردن مال در موارد طاعت = خرج کردن دو برابرش در معصیت الهی! • فقیری گرسنه نمی ماند الا از منع کردن اغنیاء #اقتصاد ☑️ @m_ghanbarian