🔰 بر کرانه آیه‌ها 5️⃣ #معرفی_نسخه (تصویر مربوط به مطالب آیه ششم سوره مبارکه بقره) ❇️🔆 نسخه‌ای کهن در کتابخانه آستان قدس رضوی 🔆❇️ قرآن شماره 26 کتابخانه #آستان_قدس_رضوی یکی از مهمترین مصاحف کهنی است که در این کتابخانه نگهداری می‌شود. این نسخه از چند جهت اهمیت دارد: 🔘 1- تاریخ کتابت: بر اساس شواهد متنی، کتابت این مصحف شریف به اواخر قرن اول و اوایل قرن دوم هجری بازمی‌گردد، امری که با انجام آزمایش کربن 14، روی این نسخه نیز تأیید و بازه کتابت آن به حدود سال‌های 80 تا 120 هجری محدود شد. 🔘 2- رسم کلمات: رسم به‌کاررفته در نگارش کلمات نیز منطبق با قرآن‌های قرن اول هجری بوده و در برخی مواضع، #رسم آن مانند مصاحف حجازی است (درباره ویژگی‌های مصاحف حجازی، اینجا ضربه بزنید). 🔘 3- نظام نقطه‌گذاری: ❇️ در این مصحف با چند نوع نظام نقطه‌گذاری مواجه هستیم: ← الف. نقط مستطیل: از این نقاط که هنگام کتابت وضع شده‌اند بیشتر برای جدا کردن آیات از همدیگر استفاده شده است. این شیوه در قرآن‌های حجازی و کوفی قدیم، کاملا مرسوم بوده است. ← ب. نقط مُدَوَّر (مشکی): از این نقاط به منظور نقطه‌گذاری بر روی حروف متشابه بهره گرفته شده که به آن نَقط‌ُالاِعجام گویند. با توجه به رنگ مرکب و شکل نقطه، این نقطه‌گذاری به احتمال زیاد در قرون بعدی انجام شده است. ← ج. نقط مدور (قرمز و سبز): از این نقاط برای نشان حرکات حروف و کلمات استفاده شده که همان‌گونه که قبلا هم اشاره شد، به آن، شیوه ضبط ابوالاَسوَد گفته می‌شود. در مواضعی که کلمات، دارای قرائت دیگری نیز هستند با رنگ سبز به آن اشاره شده است. 🔘 4- نظام شمارش آیات: چنانکه اشاره شد در این نسخه، پایان آیات با وضع چند نقطه، متمایز شده و برای پایان هر 5 آیه، حرف «ه» -که در حساب ابجد، معادل 5 است- قرار دارد. این کار را #تخمیس می‌گویند. همچنین در پایان هر 10 آیه، یک مربع طلایی‌رنگ که داخل آن، حرف ابجد نوشته است قرار داده شده که به این عمل #تعشیر می‌گویند. سوره‌ها با یک نوار طلایی‌رنگ که داخل آن #تذهیب و تزیین شده، از یکدیگر جدا شده‌اند و در بالای نوار، نام سوره به همراه تعداد آیات آن با مرکب قرمز نوشته شده است. ✴️ این مصحف در ۳۱۰ برگ و بر روی پوست، کتابت شده است. 💢 شایان ذکر است که مرکز طبع و نشر قرآن کریم در راستای پژوهش بر روی مصاحف کهن، تحقیق این نسخه ارزشمند را انجام داده و ان‌شاءالله به‌زودی در اختیار پژوهشگران و علاقه‌مندان به علوم قرآنی قرار خواهد گرفت. 💠 کانال رسمی مرکز طبع و نشر قرآن کریم 👇👇👇👇👇 🔹@moshaf_org🔹

🗓️ دوشنبه 16 مهر 1403 🔅 يُخٰدِعونَ اللهَ وَالَّذينَ ءامَنوا وَما يَخدَعونَ اِلّآ اَنفُسَهُم وَما يَشعُرونَ (بقره/9) 📝 فهرست نکات: 1️⃣ معرفی نسخه 2️⃣ نکات لغوی-ادبی 3️⃣ اشاره روایی 4️⃣ شرح تفسیری 5️⃣ نکات نگارشی و علامت‌گذاری

🔰 بر کرانه آیه‌ها 1️⃣ #معرفی_نسخه (تصویر مربوط به مطالب آیه نهم سوره مبارکه بقره) ❇️ این نسخه به شماره 1203 در موزه حرم حضرت معصومه سلام‌الله‌علیها نگهداری می‌شود. 👈 ابعاد آن 24 ✖️ 18.3 سانتی‌متر بوده و تعداد اوراق آن، 244 برگ و هر صفحه شامل 22 سطر است. 👈 خط نسخه، #کوفی و بر روی پوست و احتمالا در سده سوم هجری کتابت شده است. 👈 متن نسخه، بدون نقطه کتابت شده و نقطه‌گذاری حروف متشابه (نَقط‌ُالاِعجام) در زمانی متأخرتر از کتابت نسخه (با قلم و مرکبی متفاوت) صورت گرفته است. 👈 علامت‌گذاری آیات با استفاده از نقاط قرمز‌رنگ ( #شَنگَرف ) موسوم به ضبط ابوالاَسود انجام شده و از نقاط سبزرنگ برای نشان دادن همزه و برخی نشانه‌های تجویدی مانند ادغام، اماله و تسهیل و حتی سایر قرائات استفاده شده است. 👈 علائم پایان آیات، ظاهرا پس از زمان کتابت به آن افزوده شده‌اند. این علامت دایره‌ای، متشکل از یک گل طلایی‌رنگ شش‌پَر است. علامت #تخمیس (جداسازی پنج‌تایی آیات)، حرف «هاء» (به حساب ابجد) است و علامت #تعشیر (جداسازی ده‌تایی آیات) دایره‌ای طلایی و مُذَهَّب است که با نقاط سبز و قرمز، تزئین شده و شماره آیات به عربی و به حروف در میان آن نوشته شده است مانند «اربعون، خمسون، ستون و ...» 👈 نام سوره‌ها در وسط قابی مستطیل‌شکل که با رنگ طلایی و گل‌های تزئینی، تذهیب شده است، به خط کوفی و با رنگ سفید به همراه تعداد آیات سوره نوشته شده است. 💢 قواعد #رسم_المصحف در مصاحف این دوران (قرون سوم و چهارم) به صورت نسبی رعایت شده است، یعنی کلماتی بر خلاف قواعد رسم و به صورت قیاسی نگارش شده‌اند که عمدتاً کلمات دارای الف را شامل می‌شود. 💠 کانال رسمی مرکز طبع و نشر قرآن کریم 👇👇👇👇👇 🔹@moshaf_org🔹

🔰 بر کرانه آیه‌ها 2️⃣ #نکات_لغوی_ادبی (بقره/9) يُخـٰدِعونَ اللهَ وَالَّذينَ ءامَنوا: «خيال می‌کنند که می‌توانند به خدا و مسلمانان نيرنگ بزنند» يا «در صدد نيرنگ زدن به خدا و مسلمانان هستند.» ما يَشعُرونَ: «نمی‌دانند» يا «حس نمی‌کنند» (اين عبارت به معنای «شعور ندارند» نيست) 🔸منبع: #در_محضر_قرآن_کریم ، ج1، ص18 💠 کانال رسمی مرکز طبع و نشر قرآن کریم 👇👇👇👇👇 🔹@moshaf_org🔹

🔰 بر کرانه آیه‌ها 3️⃣ #اشاره_روایی (بقره/9) ❇️ الرَّسولُ صَلَّی اللهُ عَلَیهِ وَآلِهٖ قیلَ لَه: وَکَیفَ یُخادِعُ اللهَ؟ قالَ: یَعمَلُ بِما اَمَرَ اللهُ بِهٖ ثُمَّ یُریدُ بِهٖ غَیرَه، فَاتَّقُوا اللهَ وَاجتَنِبُوا الرِّیاءَ فَاِنَّه شِرکٌ بِاللّٰهِ. ❇️ به پیامبر صلی الله علیه و آله عرض شد: چگونه کسی خدا را فریب می‌دهد؟ فرمودند: [در ظاهر] به فرمان خداوند عزوجل عمل می‌کند، اما در دل، نیتی به جز او دارد و قصدش چیز دیگری است. #تقوا پیشه کنید و از ریا بپرهیزید که #ریا شرک به خداوند است. 🔸منبع: بحارالانوار، ج69، ص295 💠 کانال رسمی مرکز طبع و نشر قرآن کریم 👇👇👇👇👇 🔹@moshaf_org🔹

🔰 بر کرانه آیه‌ها 4️⃣ #شرح_تفسیری_آیه 🔸 يُخـٰدِعونَ اللهَ وَالَّذينَ ءامَنوا وَما يَخدَعونَ اِلّآ اَنفُسَهُم وَما يَشعُرونَ (بقره/9) (به خیالشان) خدا و کسانی را که ایمان آورده‌اند، فریب می‌دهند؛ درحالی که فقط خویش را می‌فریبند و (خود) نمی‌فهمند. ✅ در صدر اسلام، پیامبر خدا و مسلمانان از طرف دو گروه تهدید می‌شدند؛ گروه نخست، کافران بودند، کسانی که دعوت پیامبر را آشکارا رد می‌کردند و برای نابودی اسلام، شمشیر کشیده بودند. گروه دوم، منافقان بودند، کسانی که اسلام را در ظاهر پذیرفته بودند اما در حقیقت هیچ اعتقادی به آن نداشتند و تمام همّ و غمّ آنها نابود کردن دین خدا بود. ✅ خداوند بارها و بارها مسلمانان را از خطر منافقان آگاه کرده است و در آیه 4 سوره منافقون به پیامبر درباره آنان فرموده است: «دشمنان واقعی، آنان هستند؛ بنابراین از آنها بپرهیز.» همین افراد، مسیر خلافت پیامبر را تغییر دادند و جانشین حقیقی آن حضرت یعنی علی‌ابن‌ابی‌طالب را کنار زدند، این درحالی بود که حدود دو ماه پیش از رحلت پیامبر اکرم «ص» بیش از صدهزار نفر از مسلمانان در #غدیر_خم با او بیعت کرده بودند. ✅ پیامبر گرامی اسلام: «من از منافق پنهان‌کار می‌ترسم که به شما آسیب برساند؛ کسانی که به زیبایی سخن می‌گویند و سخنانی بر زبان می‌آورند که شما آن را سخنان خوب می‌دانید؛ ولی کارهایی می‌کنند که آن کارها را زشت می‌شمارید.» 🔸 منبع: قرآن حکیم (ویژه دانش‌آموزان)، ص3 💠 کانال رسمی مرکز طبع و نشر قرآن کریم 👇👇👇👇👇 🔹@moshaf_org🔹

🔰 بر کرانه آیه‌ها 5⃣ #نکات_نگارشی_و_علامتگذاری (بقره/9) 💢 «یُخـٰدِعونَ»: بر اساس نظر همه علمای رسم‌المصحف و کاتبان مدینه، کوفه، بصره و شام، کتابت این کلمه با حذف الف بعد از حرف خاء، صحیح بوده و بر آن، اتفاق نظر دارند. بنا بر آنچه در کتاب «نثر المرجان في رسم نظم القرآن» که یکی از کتب مرجع در زمینۀ رسم‌المصحف است نوشته شده، دلیل دیگر #حذف_الف در این کلمه و برخی کلمات مشابه در قرآن، #کوتاه و #سبُک کردن آنهاست. ✓ در شیوۀ علامت‌گذاری #مصری -همانطور که در آیات گذشته نیز توضیح داده شد- در کنار الف کوچک روی حرف خاء، حرکت #فتحه نیز نوشته شده است، همچنین بر روی حرف «ع»، حرکت #ضمه آمده است (یُخَـٰدِعُون). ✓ در شیوۀ علامت‌گذاری #هندی ، روی حرف خاء، فقط یک الف کوچک نوشته شده اما در حروف پایانی کلمه، هم روی حرف «ع»، حرکت #ضمه و هم روی حرف واو مدی، علامت #سکون گذاشته شده است (یُخـٰدِعُوْن). ✓ در ضبط #ترکی که رسم‌المصحف را رعایت نکرده و خاء را با الف آورده است، مانند ضبط مصری قبل از الف، روی حرف خاء، حرکت #فتحه گذاشته شده، همچنین بر روی حرف «ع»، حرکت #ضمه آمده است (یُخَادِعُون). ✓ در ضبط #کم_علامت اما -همانطور که قبلا نیز گفته شد- از حرکت و علامت غیرضروری پرهیز شده است، بنا بر این در علامت‌گذاری این کلمه -بر مبنای آنچه در نگارش فارسی آموزش داده می‌شود- بر روی حرف خاء فقط یک #الف_کوچک (بدون حرکت همراه) قرار داده شده و بر روی حرف «ع» و «واو»، علامتی نوشته نشده است (یُخٰدِعون). 💢 «ءامَنوا»: روز گذشته در توضیح کلمهٔ «ءَاَنذَرتَهُم» (بقره/6)، در خصوص #همزه بودن هر دو حرف ابتدای آن، مطالبی ارائه شد. اکنون در کلمۀ «ءامَنوا» هرچند از لحاظ شکل کلمه و نگارشی، ابتدای هر دو کلمه شبیه به هم هستند اما شرایط متفاوت است. ✓ #تفاوت دو حرف ابتدای این دو کلمه در آن است که در «ءامنوا» ابتدا #همزه آمده و سپس حرف #الف_مدی ، صدای کشیدۀ حرف همزه شده است، در حالی که در کلمۀ «ءَاَنذَرتَهُم» دو حرف #همزه با حرکت #فتحه آمده است که هیچ‌کدام از آنها مدّی نیستند. ❓ شاید در اینجا این سؤال مطرح شود که «چرا در "ءانذرتهم" همزۀ دوم (ا) شبیه به همزۀ اول (ء) نوشته نشده و شبیه به الف است؟» ✅ پاسخ این است که علمای رسم‌المصحف در مواضع استفهام (جملۀ سؤالی که در عربی با همزۀ مفتوح شروع می‌شود)، از نگارش دو بار از یک حرف در کنار هم خودداری نموده و در این‌گونه کلمات، به نگارش یک همزه اکتفا کرده‌اند که در مصاحف مختلف، گاه همزۀ اول به صورت کوچک (رأسُ العَین) نوشته شده است و گاه همزۀ دوم. ✓ این رویه در کلمات مشابه در قرآن نیز دیده می‌شود، مانند: «ءَاَشفَقتُم»، «ءَاَنتُم»، «اَءِلـٰهٌ» یا «اَءُلقِیَ». 💠 کانال رسمی مرکز طبع و نشر قرآن کریم 👇👇👇👇👇 🔹@moshaf_org🔹

🔰 بزرگداشت شیخ زین العابدین محلاتی با میزبانی یکصد استاد خوشنویسی کشور ❇️ بخوانید: ✅ برگزاری همایش شیخ زین العابدین‌محلاتی در سالن فرهنگسرای اندیشه محلات. ✅ سخنرانی «استاد علیرضا بخشی» پیرامون «زین العابدین محلاتی»، بیانات استاد «محسن جدیدی» در خصوص «تاثیرات زین العابدین محلاتی در هنر ایران»، اشاره به موضوع «مقایسه و تطبیق خط نسخ دوره صفوی و دوره قاجار» توسط «استاد فرهاد نصیری شیرازی»، پرداختن به موضوع «ساختار کتابت نسخ ایرانی در شیوه زین العابدین محلاتی و زین العابدین اصفهانی اشرف الکتاب» توسط استاد «مصطفی یونسیان» و سخنرانی «استاد مجید سعید کافی» در خصوص «ارزش‌های کتابت در خط نسخ زین العابدین محلاتی». ✅ برپایی نمایشگاه آثار شیخ زین العابدین محلاتی، شجره نامه و یک جلد قرآن کامل دست نویس ایشان. ✅ به نمایش گذاشته شدن آثار چهل هنرمند برتر خوشنویس کشور. ✅ کتابت آیات نورانی قرآن و ادعیه توسط خوشنویسان برتر خط نسخ و ثلث کشور. 💠 کانال رسمی مرکز طبع و نشر قرآن کریم: 👇👇👇👇 🔹@moshaf_org🔹

🗓️ سه‌شنبه 17 مهر 1403 🔅 فی قُلوبِهِم مَرَضٌ فَزادَهُمُ اللهُ مَرَضًا وَلَهُم عَذابٌ اَليمٌ بِما كانوا يَكذِبونَ (بقره/10) 📝 فهرست نکات: 1️⃣ معرفی نسخه 2️⃣ نکات لغوی-ادبی 3️⃣ اشاره روایی 4️⃣ شرح تفسیری

🔰 بر کرانه آیه‌ها 1️⃣ #معرفی_نسخه (تصویر مربوط به مطالب آیه دهم سوره مبارکه بقره) نسخه حاضر که به شماره Minutoli296 در کتابخانه ایالتی برلین نگهداری می‌شود حاوی 21 پوست‌برگه قرآنی است. 18 برگ نخست آن بیشتر سوره بقره را در بر گرفته و سه برگ آخر، بخش‌هایی از سوره‌های حجر، ابراهیم و نحل است. این نسخه در 16 سطر در قطع افقی (بَیاضی) به خط #کوفی کتابت شده که بنا بر طبقه‌بندی فرانسوا دروش در کتاب سبک عباسی، در دسته B.II قرار می‌گیرد. این دسته از مصاحف معمولاً در ابتدای قرن دوم هجری کتابت شده‌اند. متن نسخه فاقد نقط الاعجام است و برای علامت‌گذاری از نظام #ابوالاسودی با بهره‌گیری از نقطه‌گذاری قرمز استفاده شده است. متن نسخه، حاوی نشانه پایان آیات (عدّ الآی) است. در پایان هر 10 آیه (تعشیر) دایره‌ای قرمزرنگ رسم شده و شماره آیه بر اساس حروف ابجد در میان آن نوشته شده است. در برگ پایانی نسخه، عبارت کتبه «عثمان بن عفان» نوشته شده است. این نسخه دارای اجزای دیگری نیز می‌باشد که بخشی از آن در کاخ گلستان به شماره 1041 و کاخ‌موزه توپقاپی موجود است. برخی از برگ‌های این مصحف نیز درحراج‌های کریستیز، بنهامز و ساتبیز، فروخته شده است. جهت مطالعه بیشتر ویژگی‌های نسخه و دیگر پاره‌های آن می‌توانید به کتاب «قرآن‌های کوفی در ایران و دیگر پاره‌های آن در جهان» صفحات 63 تا 80 مراجعه فرمایید. 💠 کانال رسمی مرکز طبع و نشر قرآن کریم 👇👇👇👇👇 🔹@moshaf_org🔹

🔰 بر کرانه آیه‌ها 2️⃣ #نکات_لغوی_ادبی (بقره/10) زادَ: اضافه کرد، افزود: اين فعل، در اينجا دومفعولی است، «هُم» مفعول اول و «مرضًا» مفعول دوم است. بِما کانوا يَکذِبونَ: به‌خاطر اينکه دروغ می‌گفتند، به‌خاطر دروغ‌گفتنشان 🔸منبع: #در_محضر_قرآن_کریم ، ج1، ص19 💠 کانال رسمی مرکز طبع و نشر قرآن کریم 👇👇👇👇👇 🔹@moshaf_org🔹