شب قدر شب انسان کامل است. در شب قدر قرآن نازل شد و پیغمبر هر سال شب قدر داشته است و هر امامی هر سال شب قدر دارد و هیچ وقت زمین از انسان کامل خالی نیست و به همین دلیل هیچ سالی از شب قدر خالی نیست. (آشنایی‌باقرآن، ج۱۴، ص۸۵) @motahari_nab

روح عبادت یاد پروردگار است. روح عبادت این است که انسان وقتی که عبادت می‌کند، نمازی می‌خواند، دعایی می‌کند و هر عملی که انجام می‌دهد، دلش به یاد خدای خودش زنده باشد: "وَ اقِمِ الصَّلوةَ لِذِکری‏". قرآن می‌گوید نماز را بپا بدار، برای چه؟ برای اینکه به یاد من باشی. (آزادی‌معنوی، ص۴۱،۴۲) @motahari_nab

«جمهوری اسلامی» یعنی حکومتی که شکل آن انتخاب حاکم است از طرف عامه مردم برای مدت موقت و نه شکل موروثی، و محتوای آن اسلامی است یعنی بر اساس معیارها و موازین اسلامی است. (آینده‌انقلاب‌اسلامی‌ایران، ص۲۵۴) @motahari_nab

ایام شهادت مولای متقیان علی(علیه‌السلام) است، ایام شهادت آن مردی که یکی از بزرگ‌ترین بندگان خداست. بعد از پیغمبراکرم(ص) ما بنده‌‏ای به این بندگی سراغ نداریم. تخمین زده‌اند در حدود چهل و پنج ساعت از ضربت خوردن علی(علیه‌السلام) تا وفات و شهادتش یعنی تا آن لحظه‌ای که مرغ روحش به عالم ملکوت پرواز کرد فاصله شد و به نظر من این مدت چهل و پنج ساعت از حیرت‌انگیزترین دوره‌های زندگی علی(علیه‌السلام) است. شخصیت علی را در این چهل و پنج ساعت انسان می‌بیند. یقین و ایمان علی در این چهل و پنج ساعت بر دیگران نمایان می‌شود. از نظر خود او لحظات و ساعاتی است که جایزه خودش را گرفته است، مسابقه را به نهایت رسانده است، با کمال افتخار می‌خواهد نزد پروردگارش برود. (آزادی‌معنوی، ص۵۳) @motahari_nab

عبادت بدون توبه قبول نیست، اول باید توبه کرد. گفت: «شستشویی کن و آنگه به خرابات خرام» اول باید شستشو کرد، بعد وارد آن محل پاک و پاکیزه شد. (آزادی‌معنوی، ص۱۲۴) @motahari_nab

یکی از بدبختی‏‌های بشر این است که همه مقدسات را به چشم ابزار و وسیله مادیات بنگرد. قدیم این مزیت را بر جدید داشت که برای علم و عالم و معلم احترام بیشتر قائل بود ولی در جدید با اینکه علم توسعه پیدا کرده مقامش تنزل کرده. طلاب قدیم برای استادان و معلمان خود یک نوع خضوع و احترام دیگری قائل بودند. (یادداشت‏‌ها، ج۶، ص۳۶۳) @motahari_nab

آیا بیشتر سرزمین فلسطین از آنِ ملت یهود است؟ قبل از اسلام هم مال آنها نبود، بعد از اسلام هم مال آنها نبود. روزی که مسلمین فلسطین را فتح کردند، فلسطین دراختیار مسیحی‌ها بود نه در اختیار یهودی‌ها. و اتفاقاً مسیحی‌ها که با مسلمین صلح کردند، یکی از مواردی که در صلح‌نامه گنجاندند این بود که شما یهود را در اینجا راه ندهید. گفتند: ما با شما زندگی می‌کنیم ولی با یهود زندگی نمی‌کنیم. (حماسه‌حسینی، ج۱، ص۲۷۱) @motahari_nab

بسیاری از یهودی‌ها اصلاً از نسل اسرائیل نیستند؛ جامع مشترکشان فقط مذهب است و بس. حتی نژادشان هم خالص نمانده است. یهودیانی که در اطراف و اکناف دنیا زندگی می‌کردند، فقط به دلیل اینکه فرنگی‌ها به اینها زجر داده‌اند و اینها دنبال نقطه‌ای می‌گردند که آنجا جمع شوند، و به دلیل اینکه مردم خیانت پیشه‏‌ای هستند، و به دلیل‏ اینکه کتاب مقدسشان به آنها اجازه داده که اگر به سرزمینی رفتید، رحم نباید در شما وجود داشته باشد و از هیچ وسیله‌ای برای پیشبرد هدفتان امتناع نکنید، بعد که انگلستان وسیله مهاجرتشان را فراهم کرد، به این سرزمین مهاجرت کردند و زمین‌ها را خریدند درحالی که یهودی بومی در فلسطین بیش از پنجاه هزار نفر نیست که الآن هم آن بی‌چاره‌ها در بدبختی فوق‌العاده‏‌ای زندگی می‌کنند؛ یعنی یهودیان اروپایی و آمریکایی که آمدند، از جمله بدبختی‌هایی که به وجود آورده‌اند این است که سربارِ یهودیان اصیلی هستند که حق دارند در آنجا زندگی کنند. (حماسه‌حسینی، ج۱، ص۲۷۲) @motahari_nab

در عصر ما ملت فلسطین در اثر رنج بزرگ اسرائیلی در حال بپاخاستن، خالص شدن، زنده شدن، شکستن موانع و خراب شدن دیوارهای‏ عادات است زیرا روح اسلامی‏‌اش زنده است. (یادداشت‏‌ها، ج۲، ص۳۰،۳۱) @motahari_nab

اسلام در عبادات تنها به روح آنها که تذکر است و خاصیت مهم آن قناعت نکرده است، بلکه از نظر تربیتی به عبادات شکل داده است. در عبادات نیت، طهارت و نظافت، احترام به حقوق، وقت شناسی، جهت شناسی، تصورات عالی، ضبط نفس در مقابل احساسات و غرایز، اعلام صلح و سلام با صالحان و پاکان، همکاری و همدلی و استعانت و عبادت دسته جمعی، اجتماع عملی در جماعات، در حج و غیره قرار داده است. (یادداشت‏‌ها، ج۶، ص۱۷۸) @motahari_nab

امروز همه دریافته‏‌اند که عصر علم محض به پایان رسیده است و یک خلأ آرمانی جامعه‌ها را تهدید می‌کند. برخی می‌خواهند این خلأ را با فلسفه محض پرکنند؛ بعضی دست به دامن ادبیات و هنر و علوم انسانی شده‌اند. در کشور ما نیز کم و بیش پیشنهاد فرهنگ انسان‏‌گرا و مخصوصاً ادبیات عرفانی از قبیل ادبیات مولوی و سعدی و حافظ برای پر کردن این خلأ معنوی و آرمانی مطرح است، غافل از اینکه این ادبیات روح و جاذبه خود را از مذهب گرفته است. روح انسان‏گرایی این ادبیات همان روح مذهبی اسلامی است، وگرنه چرا برخی ادبیات نوین امروزی با همه تظاهر به انسان‏گرایی این همه سرد و بی‏‌روح و بی‏‌جاذبه است؟! محتوای انسانی ادبیات عرفانی ما ناشی از نوعی تفکر درباره جهان و انسان است که همان تفکر اسلامی است. اگر روح اسلامی را از این شاهکارهای ادبی بگیریم تفاله‌‏ای و اندام مرده‌‏ای بیش باقی نمی‌ماند. (انسان‌وایمان، ص۲۵،۲۶) @motahari_nab

آیا معنویت بدون ایمان به خدا، بدون ایمان به مبدأ و معاد، بدون ایمان به معنویت انسان و این که در او پرتوی غیرمادی حاکم و مؤثر است، اساسا امکان‌‏پذیر هست؟ پاسخ همه این سؤالها منفی است. از جمله خصوصیات انقلاب ما این است که چون برپایه ایدئولوژی اسلامی قرار گرفته، به معنویتی واقعی متکی است. (آینده‌انقلا‌ب‌اسلامی‌ایران، ص۱۷۸) @motahari_nab

اگر بنا باشد که ماه مبارک بیاید و انسان سی روز گرسنگی و تشنگی و بی‌خوابی بکشد و مثلًا شب‌ها تا دیروقت بیدار باشد و به این مجلس و آن مجلس برود، و بعد هم عید فطر بیاید و با روز آخر شعبان یک ذره هم فرق نکرده باشد، چنین روزه‌ای برای انسان اثر ندارد. اسلام که نمی‌خواهد مردم بی‌جهت دهانشان را ببندند، بلکه با روزه گرفتن قرار است که انسان‌ها اصلاح شوند. (انسان‌کامل، ص۲۸) @motahari_nab

عید فطر عید انجام وظیفه است. (حج، ص۱۱۹) @motahari_nab

اسلام؛ عبادت و پرستش را منحصر به آنچه در معابد صورت می‌گیرد ندانسته، بازار و خیابان و محل کسب و محل کسب علم و محیط خانواده را نیز معبد شناخته بدون اینکه ارزش مسجد و معبد را پایین آورد. (یادداشت‏‌ها، ج۴، ص۱۶۵) @motahari_nab

آمدن امام منتظَر برای این نیست که عده‌ای را بر عده دیگر و طبقه‌‌ای را بر طبقه دیگر فائق نماید، بلکه برای اجرای عدل کلی در همه عالم است و بلکه اصحاب و نزدیکانش باید بدانند که او چون به سیره علی عمل می‌‌کند آنها طرفی نمی‌‌بندند؛ پس از نظر مطامع مادی نباید استعجال داشته باشند. (یادداشت‏‌ها، ج۱۴، ص۷۶) @motahari_nab

شهادت در راه خدا و در راه ایمان، برای انسان تاج افتخار است که بر سر می‌گذارد و برای یک مرد مانند آن گردنبندی است که یک زن جوان به گردن خود می‏‌آویزد؛ زینت و زیور است. (آزادی‌معنوی، ص۱۶۲) @motahari_nab

دستور اسلام راجع به صلح و جنگ (جهاد) دستوری است که باید در آن دستور، منطق و ملاحظات مربوط به نتیجه نهایی را به کار برد، باید مصالح کلی را در نظر گرفت، اوضاع و شرایط را در نظر گرفت. (یادداشت‏‌ها، ج۹، ص۳۱۲) @motahari_nab

بدون شک یکی از شرایط تأمین حقوق و آزادی‌ها این است که صاحب حق، شعور به حق خود و غیرت دفاع از حق خود را پیدا کند و اسلام به طور عجیبی مردم را به قیام برای احقاق حق خود امر کرده است. (یادداشت‏‌ها، ج۱، ص۱۰۱) @motahari_nab

تجاوز بد است نه جنگ، و هر جنگی تجاوز نیست‌. صلح البته خوب است، شک ندارد. جنگ هم به معنی تهاجم به افراد دیگر و به مردمی که آن مردم نسبت به این مهاجم کاری ندارند و نسبت به این اجتماع هم کاری ندارند، تهاجم برای تصرف سرزمینشان و ربودن اموالشان یا برای برده ساختن آنها و زیر نفوذ و حکم قرار دادن آنها، شک ندارد که بد است. آنچه بد است تجاوز است. تجاوز بد است، ولی هر جنگی از طرف هر کسی تجاوز نیست، ممکن است تجاوز باشد و ممکن است جوابگویی به تجاوز باشد، چون جواب تجاوز را گاهی باید با زور داد یعنی راهی غیر از زور برای جواب دادن به تجاوز نیست. (جهاد، ص۳۹) @motahari_nab

دین برای انسان قید نیست بلکه مصونیت است، مانند مسکن که سنگر انسان است در برابر سپاه طبیعت و هر سنگر دیگری، و مانند جامه که انسان را در خود می‌‌پیچد و محصور می‌‌کند ولی نام قید نمی‌‌شود روی آن گذاشت. (یادداشت‏‌ها، ج۱۴، ص۱۵۶) @motahari_nab

زیارت قبر پیغمبر و امام و حتی همه اولیا و انبیا از باب اینکه خاطره آنها را تجدید می‌کند، یک عامل تربیتی است. (اسلام‌ونیازهای‌زمان، ج۲، ص۲۳) @motahari_nab

مسؤولیتِ ساختن خودمان با خود ماست نه با کس دیگر. در درجه اول، هر کس مسؤول ساختن خودش است و در درجه دوم مسؤول ساختن عائله خودش است، مسؤول ساختن همسر و فرزندان خود است و در درجه بعد مسؤول ساختن جامعه خود است. (آشنایی‌باقرآن، ج۷، ص۵۴) @motahari_nab

یکی از علائم حیات یک جامعه این است که همبستگی میان افرادش بیشتر است. خاصیت مردگی، متلاشی شدن و متفرق شدن و جدا شدن اعضا از یکدیگر است. خاصیت زندگی یک اجتماع، همبستگی و پیوستگی بیشتر اعضا و جوارح آن اجتماع است. (احیای‌تفکراسلامی، ص۲۳) @motahari_nab

دایره فهم سعدی دایره وسیعی است. شعر او به حماسه و غزل عرفانی و اندرز و نوع دیگر اختصاص ندارد؛ در همه قسمتها هم در سطح عالی است. (آزادی معنوی، ص۱۸۳) در اقصای عالم بگشتم بسی‏ بسر بردم ایام با هر کسی‏ ز هر گوشه‏‌ای توشه‏‌ای یافتم‏ ز هر خرمنی خوشه‏‌ای یافتم‏ @motahari_nab