📝 #تحلیل #تصوف_در_گذر_تاریخ (۱) ✳️ مروری کوتاه وگذرا بر تحولات وادوار تاریخ تصوف 💯 🚥🚥🚥🚥🚥🚥🚥🚥 🔰دوره اولیه(۱۵۰_۲۵۰ ه ق) ؛ رهابنیت وترک دنیا وتزهد افراطی ☑️مشخصات این دوره ؛ 1⃣در این دوره صوفیان زبان خاص و #اسرار_ناگفتنی و مطالب عرفانی نداشتند و اگر نغمه هایی از امثال #رابعه_عدویه و #ذوالنون_مصری و #سری_سقطی درباره معرفت و محبت و #باطن_جویی شنیده می شد، بسیار ساده و سطحی بود و از آنچه از زبان رهبانان مسیحی آن زمان می‌شنیدند، تجاوز نمی کرد. 2⃣صوفیان این عصر چندان از #شریعت و متشرّعه فاصله نگرفته اند و تنها نقطه ضعفی که در رویه آنها مورد اعتراض قرار می گرفت روش تند و افراطی آن ها درباره ترک دنیا و #پشمینه_پوشی و فقر بود. 3⃣تصوف در این دوره چندان تشکل و مرکزیت به خود ندید اکثر صوفیان این دوره با سیاحت و دوره گردی و خانه به دوشی زندگی می‌کردند و عمده اقامت آنها در مصر و سوریه و عراق بود. 4⃣صوفیان دوره اول با توجه به روایات شدید اللحن لعن وطردصوفیه، بر #مذهب_اهل_تسنن بوده اند. 🔅تنها مطالعه کتبی از قبیل اللمع فی التصوف و کشف المحجوب و رساله قشیریه و تذکره الاولیاء و نفحات الانس کافیست که موضوع #مذهب را در مراحل اولیه تصوف به طور غیر قابل تردیدی روشن می نماید. 🔷🔶🔷🔶🔷 🔰دوره دوم(۲۵۰_۳۵۰) ؛اشراق وباطن گرائی شدید به محوریت جنید بغدادی 🔸در این دوره (نهضت نوین تصوف) مشایخ صوفیه به جز زهد و ترک دنیا و ریاضت کِشی یک سلسله مراتب مطالب دیگری (عقیده به #وحدت_وجود، کشف وشهود، عشق به خدا،ادعا انا الله، لیس فی جبتی الا الله )را مورد توجه قرار دادند و لذا مورد #تکفیر فقها ومتشرعین قرار گرفتند وناگزیر از مقاصد خود به #اشارات_و_رموز تعبیر کردند . 🔹در این دوره #صوفیگری از صورت پراکندگی به تجمع و مرکزیت گراییده و حوزه مستقلی در شهر بغداد پیدا می کند. 🕎 #مشایخ_صوفیه در این عصر از نظر مذهب تعصب به خرج نمی دادند و می توان گفت؛ نه تابع مذهب حنفی و حنبلی و شافعی و مالکی محسوب می شدند و نه پیروی اشاعره و معتزله و یا شیعه بودند ولی از نظر عقیده ظاهراً معتقد به عقاید اهل سنت بودند و درباره هیچ کدام از آنها نسبت تشیع در کتب مربوطه دیده نمی شود. 🔸موضوع دیگری که در شرح حال صوفیان این دوره جلب توجه می‌کند یک سلسله #کرامات خارق العاده ای است که بیوگرافی نویس های صوفی آنها را در کتابهای خود به تفصیل نقل نموده اند ☑️ مشخصات عمده این دوره را می‌توان در چند موضوع زیر خلاصه کرد ؛ 👈 تمایل تصوف به عرفان 👈صوفیان به رموز و اسرار پناه می‌برند 👈باطن جویی حاد و برتری حقیقت بر طریقت 👈تشکل و تحزب صوفیه 👈حلقات صوفیه 👈نخستین تالیفات مشایخ صوفیه 👈مظاهر انشعاب در تصوف و آغاز دوره سوم 🔷🔶🔷🔶🔷 🔰دوره سوم(۳۵۰_۴۰۰ ه ق) عصر تدوین تصوف 🔹در این عصر، تصوف به صورت تدوین درآمده و اصول و قوانین آن به طور منظم به رشته تحریر درآمد و مشایخ صوفیه طبقه‌بندی شده و شرح حال آن‌ها نوشته شد. 🔸عده زیادی از #صوفیان_ایرانی پس از تکمیل مراحل سلوک و تصوف در مکتب جنید به نواحی مختلف ایران از قبیل فارس، ری بلخ،مرو، شیراز، نیشابور، آمل، خرقان، توستر، کرمان پراکنده شده به ارشاد و اشاعه صوفیگری پرداختند و با انتشار تصوف در ایران ذوق و ابتکار خلاقی ایرانی نیز بر آن افزوده شد و سیر تکاملی دامنه داری را آغاز نمود. 💎نویسندگان صوفی این عصر برای تطبیق عقائد و مبانی تصوف با عقائد و موازین شریعت اسلامی دست به تاویل و تفسیر کتاب و سنت زده و در این باره کوشش فراوانی به خرج دادند. ☑️مهمترین تالیفات صوفیه این قرن عبارت است از؛ 👈اللمع فی التصوف تالیف ابونصر سراج طوسی 👈التعرف لمذهب التصوف تالیف ابوبکر ابراهیم نجاری 👈قوت القلوب فی معامله المحجوب تالیف ابوطالب محمد بن علی مکی 👈طبقات الصوفیه تالیف ابو عبدالرحمان السلمی 🔷🔶🔷🔶🔷 🔰دوره چهارم(قرن ۵و۶) ؛ رونق تصوف و عرفان در فارس و خراسان 🔹از اواخر قرن چهارم تصوف و عرفان از بغداد به فارس و خراسان انتقال یافت و صوفیان و عرفای مشهوری در دو منطقه شرق و جنوب ایران آوازه بلندی یافتند . 🔸با گسترش تصوف در مناطق خراسان به ویژه در نیشابور به تدریج از اوایل قرن پنجم خانقاه ها که با تفاوتی #تکیه و #زاویه و #رباط نیز نامیده می‌شدند رو به افزایش نهادند و مراکز متعدد و با شکوهی با عناوین مختلف توسط نیکوکاران ساخته شد و به خلوت صوفیان و ریاضت و مراقبت و سیر و سلوک و آموزش صوفیان اختصاص یافت. --------------------- 📚برگرفته از کتاب پژوهشی در پیدایش و تحولات تصوف و عرفان، عباسعلی عمید زنجانی 🆔 @safiresheytan🕸

📝 #تحلیل #تصوف_در_گذر_تاریخ (۲) ✳️ مروری کوتاه وگذرا بر تحولات وادوار تاریخ تصوف 💯 🚥🚥🚥🚥🚥🚥🚥🚥 🔰دوره پنجم (قرن ۶و۷) تحول نوین در تصوف وعرفان با اوج گیری افکار تند حلول واتحاد وآراء تهور آمیز وشطحیات صوفیان تندروئی همچون عین القضات همدانی،روزبهان بقلی شیرازی، ابن فارض و... بازار عرفان وتصوف رونق گرفت وبه وسیله ابن عربی وشارحان مکتب او ( مولوی، قونوی و...)بخش علمی ونظری وفلسفی عرفان بنیان گذاری شد . یکی از خصوصیات تصوف در قرن های ششم و هفتم توجه فوق العاده مشایخ صوفیه به بعد نظری و عرفانی است ولی این بدان معنا نیست که تصوف زاهدانه و عملی و سنتی به فراموش سپرده شده و خانقاه نشینی و سماع و آداب ذکر خفی و نظایر آن جای خود را به عرفان نظری و مکاشفات و رموز بیخودی داده باشد 🔷🔶🔷🔶🔷 🔰دوره ششم(قرن ۸و۹) دوره اعتدال صوفیان ،انتشار سلسله نعمت اللهیه ورونق سلسله قلندریه دوران تاتار ومغول در سراسر جهان[ اسلام ایران هند ترکستان شام رو مصر عراق آفریقا] دوران شکوفایی تصوف بوده است و صوفیه و فتیان و قلندران و در رأس آنها مشایخ صوفیه همواره مورد تکریم مسلمانان و حکام بوده‌اند و نسبت ثبت و اسناد خرقه مشایخ صوفیه مانند سلسله اجازات حدیث بسیار با اهمیت تلقی می شده است. 🔷🔶🔷🔶🔷 🔰دوره هفتم (قرن ۱۰ به بعد)دوران افتراق عرفان نظری از تصوف رسمی 🛑از قرن دهم دشواریهای علمی و عملی موجب گردید هردو تضعیف شود و راه‌های میانبری برای رسیدن به آنچه سالک صوفی می طلبد انتخاب گردد . به عنوان مثال از #سماع و #رقص به عنوان راه میانبرِ آسان برای رسیدن صوفی به بیخودی که تحصیل آن با نظر و عمل بسیار دشوار بود، می توان نام برد. 🚭 افراط در بهره گیری از حالت های غیر طبیعی و از وسایل غیر طبیعی برخی از صوفیان را تا آنجا کشاند که استفاده از #چرس و #بنگ و #مواد_سکر_انگیز را تجویز نمودند و بعضی از معتدلین آنها مانند #شاذلیه در تحریک به صرف #قهوه بسنده کردند. 🔘از این به بعد دیگر #اقطاب_متصوفه همه یا غالباً آن برجستگی علمی و فرهنگی که پیشینیان داشته اند، ندارد 🔘و تصوف رسمی بیشتر غرق در آداب و ظواهر واحیاناً بدعت هایی که ایجاد کرده است می شود. 🔸قرن‌های دهم و یازدهم هجری شاهد ظهورِ عارفانی است که حتی با تصوف رسمی نیز سر ستیز داشتند. گاه در میان این عارفان کسانی دیده می‌شوند که در تندترین مسلک های عرفانی نیز تخصص دارند و مشابه آن ها در هرگز در میان متصوفه رسمی پیدا نمی شود. 🔹با به وجود آمدن عرفای غیر صوفی و صوفیان غیر عارف دو جریان متفاوت از دل عرفان و تصوف برخاست. 💥تهی شدن تصوف از مسائل علمی و نظری به علما و فقهای زمان فرصت داد تا به مقابله و مبارزه علنی با آنها بپردازد و حتی عارفان چون ملا #محمد_تقی_مجلسی _پدر مجلسی معروف_ مجبور شدند از #صوفیه برائت بجوید و حتی #سلاطین_صفویه که خود #زاده_خانقاه بودند به سرکوب صوفیه برخیزند و #نهضت_ضد_تصوف به صورت بی سابقه ای شکل بگیرد و کتاب‌های زیادی در ردّ عقاید و احیاناً در تکفیر آنها به رشته تحریر در آید. ----------------- 📚برگرفته از کتاب پژوهشی در پیدایش و تحولات تصوف و عرفان، عباسعلی عمید زنجانی 🆔 @safiresheytan🕸