⚪️🔵🔴 اقسام افعال ناقصه از نظر تصرف و عدم تصرف به سه دسته تقسیم می شوند. 1⃣ متصرف کامل : ماده هایی که دارای فعل ماضی، مضارع،امر،اسم فاعل و مصدر می باشند. هفت فعل اند👈🏼 کان ، ظل ، بات ، اصبح، اضحی ،امسی،صار 2⃣ متصرف متوسط : فعل امر و مصدر ندارند. چهارفعل اند👈🏼 زال ، برح،فتیء،انفک 3⃣غیرمتصرف: فقط فعل ماضی دارند. دو فعل اند👈🏼 مادام ،لیس 🔮@shahed_adabiyat

🍀نمونه هایی از استعمال فعل کاد در قرآن کریم سوره #فرقان ۴۲ إِن كَادَ لَيُضِلُّنَا عَنْ آلِهَتِنَا لَوْلَا أَن صَبَرْنَا عَلَيْهَا وَسَوْفَ يَعْلَمُونَ حِينَ يَرَوْنَ الْعَذَابَ مَنْ أَضَلُّ سَبِيلًا ﺍﮔﺮ ﻣﺎ ﺑﺮ ﭘﺮﺳﺘﺶ ﺑﺘﻬﺎﻳﻤﺎﻥ ﺍﻳﺴﺘﺎﺩﮔﻲ ﻧﻤﻰ ﻛﺮﺩﻳﻢ ، ﻧﺰﺩﻳﻚ ﺑﻮﺩ ﻣﺎ ﺭﺍ ﺍﺯ ﭘﺮﺳﺘﺶ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻨﺤﺮﻑ ﻛﻨﺪ . سوره #توبه ۱۱۷ لَّقَد تَّابَ اللَّهُ عَلَى النَّبِيِّ وَالْمُهَاجِرِينَ وَالْأَنصَارِ الَّذِينَ اتَّبَعُوهُ فِي سَاعَةِ الْعُسْرَةِ مِن بَعْدِ مَا كَادَ يَزِيغُ قُلُوبُ فَرِيقٍ مِّنْهُمْ ثُمَّ تَابَ عَلَيْهِمْ إِنَّهُ بِهِمْ رَءُوفٌ رَّحِيمٌ ﻣﺴﻠﻤﺎً ﺧﺪﺍ ﺭﺣﻤﺖ ﻭﻳﮋﻩ ﺍﺵ ﺭﺍ ﺑﺮ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻭ ﻣﻬﺎﺟﺮﺍﻥ ﻭ ﺍﻧﺼﺎﺭ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺳﺎﻋﺖ ﺩﺷﻮﺍﺭ ﺍﺯ ﺍﻭ ﭘﻴﺮﻭﻱ ﻛﺮﺩﻧﺪ ، ﺍﺭﺯﺍﻧﻲ ﺩﺍﺷﺖ ، ﭘﺲ ﺍﺯ ﺁﻧﻜﻪ ﻧﺰﺩﻳﻚ ﺑﻮﺩ ﺩﻝ ﻫﺎﻱ ﮔﺮﻭﻫﻲ ﺍﺯ ﺁﻧﺎﻥ ﻣﻨﺤﺮﻑ ﺷﻮﺩ ﺳﭙﺲ ﺧﺪﺍ ﺗﻮﺑﻪ ﺁﻧﺎﻥ ﺭﺍ ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ ﺯﻳﺮﺍ ﺧﺪﺍ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺁﻧﺎﻥ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺭﺅﻭﻑ ﻭ ﻣﻬﺮﺑﺎﻥ ﺍﺳﺖ. ✅ "ما" قبل از کاد ، موصوله می باشد.

♨️مبحث ششم ♨️افعال مقاربه 🔶🔸این افعال از لحاظ معنی به سه دسته تقسیم می شوند : 1⃣ قرب : دلالت بر نزدیک بودن حصول خبر برای اسم میکنند که عبارتند از : کاد ، کرب ، اوشک سوره #اعراف ۱۵۰ وَلَمَّا رَجَعَ مُوسَىٰ إِلَىٰ قَوْمِهِ غَضْبَانَ أَسِفًا قَالَ بِئْسَمَا خَلَفْتُمُونِي مِن بَعْدِي أَعَجِلْتُمْ أَمْرَ رَبِّكُمْ وَأَلْقَى الْأَلْوَاحَ وَأَخَذَ بِرَأْسِ أَخِيهِ يَجُرُّهُ إِلَيْهِ قَالَ ابْنَ أُمَّ إِنَّ الْقَوْمَ اسْتَضْعَفُونِي وَكَادُوا يَقْتُلُونَنِي فَلَا تُشْمِتْ بِيَ الْأَعْدَاءَ وَلَا تَجْعَلْنِي مَعَ الْقَوْمِ الظَّالِمِينَ #شاهد_مثال 🖇 در استعمال کادوا به عنوان فعل مقاربه است ، و معنی آخر آیه چنین است : این گروه مرا ناتوان شمرده اند و نزدیک بود مرا به قتل برسانند. 📌در چهار آیه دیگر از قرآن نیز فعل کادوا بدین معنی آمده است.

سوره #کهف ۹۳ حَتَّىٰ إِذَا بَلَغَ بَيْنَ السَّدَّيْنِ وَجَدَ مِن دُونِهِمَا قَوْمًا لَّا يَكَادُونَ يَفْقَهُونَ قَوْلًا #شاهد_مثال 🖇در لایکادون می باشد که از افعال مقاربه ست و معنی آیه به این شکل است : ﺗﺎ ﺯﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﻴﺎﻥ ﺩﻭ ﻛﻮﻩ ﺭﺳﻴﺪ ، ﻧﺰﺩ ﺁﻥ ﺩﻭ ﻛﻮﻩ ، ﻗﻮﻣﻰ ﺭﺍ ﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﺳﺨﻨﻲ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺁﺳﺎﻧﻲ ﻧﻤﻰ ﻓﻬﻤﻴﺪﻧﺪ .(به آسانی نمی فهمیدند یعنی حتی نزدیک فهم آن سخن هم نمی رفتند) 📌در آیه ی ۷۸ سوره #نساء نیز لایکادون به کار رفته است. ✅✅نکته : افعال کاد و اوشک علاوه بر صیغه ماضی شان ، به صورت مضارع و اسم فاعل هم استعمال شده اند به خلاف بعضی دیگر از این افعال که فقط به صورت ماضی استعمال شده اند که در ادامه بیان می شوند. 🆔 @shahed_adabiyat

📌 از دیگر مواردی که ماده ی کاد به صورت مضارع به کار رفته ست. در این شش جا می باشد که یکاد استعمال شده است. سوره #بقره آیه ی ۲۰ : يَكَادُ الْبَرْقُ يَخْطَفُ أَبْصَارَهُمْ سوره #ابراهیم ۱۷ : يَتَجَرَّعُهُ وَلَا يَكَادُ يُسِيغُهُ سوره #نور ۳۵ : يَكَادُ زَيْتُهَا يُضِيءُ سوره #نور ۴۳ : يَكَادُ سَنَا بَرْقِهِ يَذْهَبُ بِالْأَبْصَارِ سوره #زخرف ۵۲ :أَمْ أَنَا خَيْرٌ مِّنْ هَٰذَا الَّذِي هُوَ مَهِينٌ وَلَا يَكَادُ يُبِينُ سوره #قلم ۵۱ :وَإِن يَكَادُ الَّذِينَ كَفَرُوا لَيُزْلِقُونَكَ بِأَبْصَارِهِمْ

☑️ پاسخ پرسش اول خبر مادام نمیتواند جمله ی فعلیه ی ماضویه باشد. زیرا این فعل به همراه دو معمول خود ،مفید بخش استمرار معنی تا زمان تکلم به آن می باشد. درحالی که فعل ماضی دال بر انقطاع به زمان تکلم است. ☑️ پاسخ پرسش دوم ثبوت خبر برای اسم در اینجا به معنی اسناد(به همراه تاکید ) است نه به معنی ثبوتی که در مقابل حدوث است. بنابراین تنافی وجود ندارد. 🆔 @shahed_adabiyat

♨️ ادامه دسته بندی افعال مقاربه 2⃣ رجاء : دلالت بر امید داشتن حصول خبر برای اسم می کنند. که عبارتند از : عسی ، اخلولق، حری در قرآن کریم موارد متعددی از فعل عسی استعمال شده است که خبر آن غالبا به همراه ان و فعل مضارع می آید. ✅نکته : این افعال فقط به صورت ماضی به کار برده شده اند. 3⃣ شروع : دلالت بر شروعِ فعلی (خبر) برای اسم میکنند. که عبارتند از : طَفِقَ ، انشَاَ ، جَعَلَ ، اَخَذَ ، عَلِقَ ، شَرَعَ ، هَبَّ ، بَدا ، قام سوره #صاد ۳۳ رُدُّوهَا عَلَيَّ فَطَفِقَ مَسْحًا بِالسُّوقِ وَالْأَعْنَاقِ سوره #طه ۱۲۱ فَأَكَلَا مِنْهَا فَبَدَتْ لَهُمَا سَوْآتُهُمَا و طَفِقا يَخْصِفَانِ عَلَيْهِمَا مِن وَرَقِ الْجَنَّةِ وَعَصَىٰ آدَمُ رَبَّهُ فَغَوَىٰ #شاهد_مثال 💬 در استعمال طفقا به عنوان افعال شروع می باشد. ✅ نکته : از این افعال فقط طفق و جعل به عنوان مضارع هم استعمال شده اند. 📚 #بدائه_النحو

🔆 مبحث هفتم 🔆حروف شبیه به لیس 📌سوره #بقره ۷۴ ......وَمَا اللَّهُ بِغَافِلٍ عَمَّا تَعْمَلُونَ سوره #هود ۱۲۳ ...وَمَا رَبُّكَ بِغَافِلٍ عَمَّا تَعْمَلُونَ #شاهد_مثال 📖 خبر "ما" گاهی اوقات به وسیله باء زائده مجرور واقع می شود. ✅همانطور که خبر لیس نیز این‌ گونه واقع می شود.👇🏼 سوره #زمر ۳۷ وَمَن يَهْدِ اللَّهُ فَمَا لَهُ مِن مُّضِلٍّ أَلَيْسَ اللَّهُ بِعَزِيزٍ ذِي انتِقَامٍ 📌 سوره #بقره ۲۷۰ وَمَا أَنفَقْتُم مِّن نَّفَقَةٍ أَوْ نَذَرْتُم مِّن نَّذْرٍ فَإِنَّ اللَّهَ يَعْلَمُهُ وَمَا لِلظَّالِمِينَ مِنْ أَنصَارٍ #شاهد_مثال 📖 از شروط عمل حروف شبیه به لیس ترتیب مبتدا و خبر می باشد که در این آیه مبتدا موخر شده است در نتیجه ما مهمل گردیده و عمل نکرده است و هردو جار و مجرور در محل رفع هستند. در چنین شرایطی که ما مهمل میشود ، من زائده بر مبتدا(که موخر است) داخل می شود. 📌 سوره #يس ۱۵ قَالُوا مَا أَنتُمْ إِلَّا بَشَرٌ مِّثْلُنَا #شاهد_مثال 📖 از دیگر شروط عمل حروف شبیه به لیس این است که نفی انها به وسیله ادات حصر شکسته نشود یعنی در صورتی این حروف عمل میکنند که نفی شان شامل همه چیز بشود و استثنایی درکار نباشد. بنابر این در این آیه که الّا آمده است در نتیجه ما مهمل شده است و بشر را نصب نداده است. ◾️@shahed_adabiyat

دو شرط از شرایط عمل حروف شبیه به لیس در ذیل شاهدمثال ها بیان شد. شرط سوم: بعد از این حروف ان زائده واقع نشود. 🖇 این سه شرط باید در جمله ای که "ما" شبیه به لیس قرار دارد، وجود داشته باشد. در کتاب #النهجه_المرضیه و #بدائه_النحو شرط چهارمی را برای "ما" ذکر کرده اند. ↩️شرط چهارم : اگر معمول خبر غیرظرف و جارومجرور باشد و بر اسم ما مقدم شود ، ما عمل نمی کند. ✅ در کتاب #ابن_عقیل دو شرط دیگر برای "ما" ذکر کرده است. 1⃣ : "ما"تکرار نشود. 2⃣ :بدل موجبی برای خبر "ما" نیامده باشد. 🖇اما در "اِن" شبیه به لیس فقط دو شرط اول باید وجود داشته باشد و از آنجا که غالبا با الاّ استعمال می شود در نتیجه غالبا عمل نمی کند. 📖سوره #يوسف ۳۱ وَقُلْنَ حَاشَ لِلَّهِ مَا هَٰذَا بَشَرًا إِنْ هَٰذَا إِلَّا مَلَكٌ كَرِيمٌ 📖سوره #انعام ۲۹ وَقَالُوا إِنْ هِيَ إِلَّا حَيَاتُنَا الدُّنْيَا وَمَا نَحْنُ بِمَبْعُوثِينَ #شاهد_مثال 📝 ان نافیه می باشد و بعد از آن الّا آمده است در نتیجه مهمل گردیده است 🔳 @shahed_adabiyat

‌🖇 "لا" شبیه به لیس نیز علاوه برسه شرط اول "ما" ، داری شرط چهارمی می باشد که اسم و خبر آن باید نکره باشد. ❌اما در کتاب #النهجه_المرضیه ، مصنف شرط عدم زیادت "ان" را برای "لا" بیان نکرده است. چون در کلام عرب ان زائده بعد از لا واقع نشده است. 🖇 برای حرف "لات" در کتاب #الهدایه_فی_النحو فقط دو شرط ذکر کرده اند که عبارتند از : 1⃣ : اسم و خبر آن از اسماء زمان باشد مانند حین و ساعه. 2⃣ یکی از دومعمولش حذف می شود که آن محذوف غالبا اسم لات می باشد. 📖سوره #صاد ۳ و لَاتَ حِينَ مَنَاصٍ #شاهد_مثال 📝 در این آیه اسم لات حذف شده است و خبر آن باقی مانده است. ✅ در کتاب #بدائه_النحو علاوه بر این دو شرط ، شروط عمل لا را نیز برای لات واجب دانسته است. 🔳 @shahed_adabiyat

🌐 جست و جویی درباره حقیقتِ کلمه ی "لاتَ" (تنوع در مطالب) در این باره سه قول وجود دارد 1⃣ : فعل ماضی ست. و همین کسانی که میگویند فعل ماضی ست نیز اختلاف دارند 1⃣ : یک عده قائل شده اند که از لاتَ یلیتُ است و به معنی نقص است ولی به لحاظ تناسبی که نقص با نفی دارد این فعل به معنی نفی نیز استعمال شده است. 2⃣: اصل لَیِسَ بوده است و یاء تبدیل به الف شده است بنابر قاعده اعلال ، سین نیز قلب به تاء شده است! 2⃣ :دو کلمه است : مرکب از لانافیه و تاء تانیث(قول جمهور) 3⃣ : مرکب از یک کلمه (لانافیه) و بعض کلمه ی دیگر است : لاتحین بوده است که تاء از حین جداشده است! و قائل اند که این تاء زائده است. 📚 #مغنی_الادیب 🔊@shahed_adabiyat

💠 مبحث هشتم 💠 حروف مشبه بالفعل 🏵 شاهد مثال های قرآنی ایی که در این درس بررسی می‌شوند مربوط به این مسائل است 📌معانی این حروف 📌 حکم تخفیف(مشدد نبودن) این حروف 📌 اهمال این حروف 📌مواضع فتح و کسر انّ ✅تمامی موارد بالا را ان شاءالله در روز های آینده به همراه شاهد مثال های قرآنی بیان خواهیم نمود.🌹