🔰 نکاتی در باب خمس 3⃣ آثار خمس‏ 🔻 🖌 پرداخت خمس داراى آثار فراوانى است: 🔸 1. پاكى مال‏ امام #صادق عليه السلام مى‏فرمايد: ما اريد بذلك الا ان #تطهّروا (1) من از گرفتن خمس شما هدفى جز پاك كردن اموال شما ندارم. 🔸 2. تقويت دين‏ امام #رضا عليه السلام مى‏فرمايد: الخُمس #عَونُنا على ديننا (2) خمس پشتوانه مكتب و راه ماست. 🔸 3. كفاره گناهان‏ امام #رضا عليه السلام فرمود: فَانَّ اخراجه #تَمحيصُ_ذُنوبُكم‏ (3) خارج كردن خمس وسيله آمرزش گناهان شماست. 🔸 4. وسعت روزى‏ امام #رضا عليه السلام فرمود: فَانَّ اخراجه #مِفتاح_رِزقكم‏ (4) پرداختن خمس كليد روزى شماست. ---------------- 1. وسائل الشيعه، ج 9، ص 538. 2. وسائل الشيعه، ج 9، ص 538. 3. وسائل الشيعه، ج 9، ص 538. 4. همان. 📚 كاسب بهشتى ؛ ص139 💢 حجة الاسلام محمود اکبری 🔻 @ahkam_akbari

🔰 پرداخت #دستمزد 🖌 مردى به نام شعيب نقل مى‏كند: «در باغِ امام صادق عليه السلام عدّه‏اى كارگر مشغول كار بودند و قرار شد تا عصر كار كنند. همين كه كارشان تمام شد، حضرت به معتب (غلامش) فرمود: «مزد ايشان را بپرداز قبل از آنكه #عرق بدنشان #خشك شود.» (1) 📌 نكته‏ها 🔹1. اجير #بايد عمل را انجام دهد و كسى هم كه او را اجير كرده اجرت را به او #بدهكار مى‏شود. (2) 🔹2. در صورتى كه در اجرت اجير، طرفين توافق نكرده باشند، بايد اجرت #متعارف (اجرة المثل) پرداخت گردد. 🔹3. اجرت بر كارهاى #حرام، حرام است، مانند اجير كردن كسى براى ساختن يا فروختن شراب. -------------------- 1. بحار الانوار، ج 47، ص 57؛ وسائل الشيعه، ج 13، ص 246؛ قَوْماً يَعْمَلُونَ فِي بُسْتَانٍ لَهُ وَ كَانَ أَجَلُهُمْ إِلَى الْعَصْرِ فَلَمَّا فَرَغُوا قَالَ لِمُعَتِّبٍ أَعْطِهِمْ أُجُورَهُمْ قَبْلَ أَنْ يَجِفَّ عَرَقُهُم. 2. توضيح المسائل مراجع، م 2218. 📚 احكام داستانى ؛ ص109 💢 حجة الاسلام محمود اکبری 🔻 @ahkam_akbari

🔰 اداى #بدهى‏ 1⃣ 🖌 يكى از اهالى مدينه مى‏گويد: «هنگامى كه حضرت رضا عليه السلام (طبق دستور مأمون) از مدينه به سوى خراسان رفت. من چهار هزار درهم از آن حضرت طلب داشتم و اين مطلب را فقط من و آن حضرت مى‏دانستيم. فرداى آن روز امام جواد عليه السلام براى من پيام فرستاد كه به نزد ما بيا. من به‏ خانه آن حضرت رهسپار شدم، حضرت به من فرمودند: «پدرم امام رضا عليه السلام از مدينه بيرون رفتند، آيا تو چهار هزار درهم از آن حضرت طلب دارى؟» گفتم: «آرى» آنگاه گوشه جا نمازش را بلند كرد؛ ديدم دينارهايى در آنجاست و آنها را بابت طلبكاريم به من دادند كه به قيمت روز چهار هزار درهم بودند.» (1) دو نكته درباره اداى بدهى‏ 🔻 🔸1. مستحب است انسان هميشه براى #مرگ آمادگى داشته باشد و تكاليف خود را به موقع انجام دهد و پيش از مردنش #وصيت كند، بدهى‏هايش را بپردازند و نمازهاى قضا شده را بجا آورند. (2) 🔸 2. در حالت طبيعى وصيت مستحب است ولى كسى كه نشانه‏هاى مرگ را در خود ديد، اگر به كسى بدهكار است و وقت پرداخت آن رسيده، بدهى را بپردازد و اگر خودش نمى‏تواند بدهى را بپردازد يا وقت آن نرسيده، وصيت كند كه بدهى‏اش را بدهند. (3) ----------------- 1. اعلام الورى، ص 334. 2. فرهنگ فقه، ج 1، ص 158. 3. توضيح المسائل مراجع، م 2700. 📚 احكام داستانى ؛ ص106 💢 حجة الاسلام محمود اکبری 🔻 @ahkam_akbari

🔰 مهلت دادن بر بدهكار #تنگدست‏ 🖌 روزى رسول اكرم صلى الله عليه و آله و سلم دو نفر را ديدند كه يكى، ديگرى را گرفته و رها نمى‏كند. حضرت پيش آمدند و از وضع آنان پرسش نمودند. يكى از آن دو نفر گفت: من از اين مرد طلبى دارم و اكنون آن را مطالبه مى‏كنم. آن مرد گفت: يا رسول الله! او بر من حق دارد. اما من تنگدستم و به خدا قسم چيزى ندارم. حضرت، به مرد طلبكار فرمودند: اگر بخواهى خداوند تو را از گرماى شديد آتش جهنم در سايه خود قرار دهد، در آن روز كه جز سايه او سايه‏اى نيست، بايد به تنگدست مهلت دهى يا از طلب خود، بگذرى. آن مرد فكرى كرد و گفت: يك سوم طلبم را به او مى‏بخشم، يك سوم را تا يك سال مهلت مى‏دهم و فقط يك سوم باقيمانده را به من بپردازد. حضرت با خوشحالى فرمودند: چه عمل خوبى انجام دادى، خدا تو را پاداش دهد. (1) 🖌 اسماعيل بن جابر روايت مى‏كند كه امام صادق عليه السلام اين نامه را براى يارانش نوشت و دستور داد آن را براى يكديگر بخوانند. در بخشى از آن آمده است: «... و بپرهيزيد از اين كه يكى از برادران مسلمانتان را به خاطر حقى كه از وى طلبكاريد، در #فشار و #تنگنا قرار دهيد! در حالى كه وى تنگدست است، زيرا جد ما- پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم- پيوسته مى‏فرمود: مسلمان حق ندارد مسلمانى را در فشار و تنگنا قرار دهد و هركس به‏ بدهكار تنگدستى فرصت دهد، خداوند او را در زير سايه خويش پناه مى‏دهد، در روزى كه سايه‏اى جز سايه او نيست. (2) 🔻چند نكته درباره #اعسار 🔸1. به كسى كه به دليل تنگدستى و فقر، از پرداخت بدهى ناتوان است، معسر گفته مى‏شود. 🔸2. اعسار بدهكار با #اعتراف طلبكار يا طلبكاران و يا #شهادت دو عادل ثابت مى‏شود. 🔸3. اگر بدهكار ادعاى اعسار كند و اموالى افزون بر #مستثنيات دَين داشته باشد، بايد آن اموال را #بفروشد و بدهى خود را بدهد. 🔸4. در صورت اثبات اعسار، بايد به او مهلت داده شود و بر طلبكار #حرام است كه او را در تنگنا قرار دهد. (3) ------------------ 1. مستدرك الوسائل، ج 2، ص 493. 2. كافى، ج 8، ص 9 وَ إِيَّاكُمْ وَ إِعْسَارَ أَحَدٍ مِنْ إِخْوَانِكُمُ الْمُسْلِمِينَ أَنْ تُعْسِرُوهُ بِالشَّيْ‏ءِ يَكُونُ لَكُمْ قِبَلَهُ وَ هُوَ مُعْسِرٌ فَإِنَّ أَبَانَا رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه و آله و سلم كَانَ يَقُولُ لَيْسَ لِمُسْلِمٍ أَنْ يُعْسِرَ مُسْلِماً وَ مَنْ أَنْظَرَ مُعْسِراً أَظَلَّهُ اللَّهُ بِظِلِّهِ يَوْمَ لَا ظِلَّ إِلَّا ظِلُّه. 3. تحريرالوسيله، ج 1، ص 651؛ فرهنگ فقه، ج 1، ص 575. 📚 احكام داستانى ؛ ص104 💢 حجة الاسلام محمود اکبری 🔻 @ahkam_akbari

🔰 اداى #بدهى‏ 2⃣ 🖌 ابوثمامه گويد: حضور امام باقر عليه السلام رسيدم و عرض كردم: فدايت شوم! من مردى هستم كه مى‏خواهم در مكه اقامت گزينم ولى يكى از پيروان مذهب #مرجئه از من #طلبكار است و من به او مديون مى‏باشم. نظر شما چيست؟ آيا بهتر است به وطنم بازگردم و بدهكاريم را به او بپردازم يا با توجه به اين كه مذهب او، مذهب باطلى است، مى‏توانم پرداخت بدهى خود را به تأخير انداخته و همچنان در مكه بمانم؟ 👈 امام عليه السلام فرمود: به سوى طلبكار بازگرد و قرضت را ادا كن و مصمم باش به گونه‏اى زندگى كنى كه هنگام مرگ و ملاقات خداوند طلبى از ناحيه ديگران بر عهده تو نباشد. زيرا مؤمن هرگز #خيانت نمى‏كند. (1) 📌 شش نكته درباره اداى بدهى‏ 🔸1. يكى از واجبات، اداى بدهى است كه وقت اداى آن رسيده باشد. 🔸2. بدهى به گونه‏هاى مختلف مطرح است همچون #مهريه، اشياى #جامانده، #قرض و ... 🔸3. با آن همه تأكيدى كه براى خواندن نماز اول وقت شده، اما پرداخت #طلب ديگران بر #نماز_اول_وقت مقدم است. (2) 🔸4. بر بدهكار واجب است براى اداى بدهى اگر پول ندارد، جنس و كالاى خود را ولو به قيمت #ارزان‏تر #بفروشد و بدهى خود را بپردازد. (3) 🔸5. اگر بدهكار #نمى‏تواند بدهى خود را بدهد بايد طلبكار به او #مهلت بدهد. (4) 🔸6. ردّ حقوق مردم واجب است گرچه اتلاف در سن #كودكي صورت گرفته باشد. ---------------- 1. بحارالانوار، ج 103، ص 142؛ علل الشرايع، ج 2، ص 528 🔻 إِنِّي رَجُلٌ أُرِيدُ أَنْ أُلَازِمَ مَكَّةَ وَ عَلَيَّ دَيْنٌ لِلْمُرْجِئَةِ فَمَا تَقُولُ قَالَ قَالَ ارْجِعْ إِلَى مُؤَدَّى دَيْنِكَ وَ انْظُرْ أَنْ تَلْقَى اللَّهَ تَعَالَى وَ لَيْسَ عَلَيْكَ دَيْنٌ فَإِنَّ الْمُؤْمِنَ لَا يَخُون. 2. عروه‏الوثقى، ج 1، فى اوقات الواجب، م 15. 3. تحريرالوسيله، ج 1، ص 650، م 10. 4. بقره/ 280؛ مهذب الاحكام، ج 21، ص 29. 📚 احكام داستانى ؛ ص107 💢 حجة الاسلام محمود اکبری 🔻 @ahkam_akbari

🔰 اداى امانت‏ 🖌 پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم هنگام هجرت از مكه به مدينه، به امام على عليه السلام فرمود: يا على! ما به سوى مدينه هجرت مى‏كنيم و تو به مكه برگرد و در روز روشن با صداى رسا #اعلام كن كه محمد از شهر خارج شده، هركس #امانتى نزد او دارد يا از وى #طلبكار است، بيايد و امانت و طلب خود را بگيرد. (1) 🖌 مردى طىّ نامه‏اى به امام حسن عسكرى عليه السلام نوشت: نزد شخصى مالى به وديعه نهاده‏اند و گفته‏اند آن را در ملك خود حفظ كن يا چيزى نگفته‏اند، و آن مرد مال را به خانه همسايه‏اش برده و مال تلف گشته است آيا دادن عوض و #تاوان بر او، در صورتى كه نافرمانى كرده و مال را به جاى ديگرى انتقال داده و از محل خود خارج ساخته باشد، لازم است؟ امام عليه السلام در پاسخ نامه فرمود: او #ضامن است. (2) 📌 چند نكته درباره امانت‏ 🔸1. حفظ مالى كه نزد كسى به امانت گذاشته شده واجب و كوتاهى در نگهدارى آن حرام و ضمان آور است. (3) 🔸2. كسى كه نمى‏تواند از امانت نگهدارى كند، بنا بر احتياط واجب نبايد قبول كند. (4) 🔸3. اگر امانتدار براى امانت، جاى مناسبى ندارد، بايد جاى مناسبى تهيه كند، مثلًا اگر پول را نمى‏تواند در خانه نگهدارد، بايد به بانك بسپارد. (5) 🔸4. كسى كه چيزى را امانت مى‏گذارد، هر وقت بخواهد مى‏تواند آن را پس بگيرد و كسى كه امانت را قبول مى‏كند، هر وقت بخواهد مى‏تواند آن را به صاحبش برگرداند. (6) 🔸5. تصرف در امانت بدون اجازه حرام است. 🔸6. در سه مورد واجب است هر چه #زودتر، امانت به صاحبش برگردانده شود: 🔹الف) صاحب امانت، آن را مطالبه كند. 🔹ب) شرائط به گونه‏اى باشد كه احتمال دزديده شدن، از بين رفتن، آتش گرفتن و .... در بين باشد. 🔹ج) نشانه‏هاى مرگ در شخص امانت گيرنده بروز كند. (7) 🔸7. اگر انسان مال خود را به كسى بدهد و بگويد نزد تو امانت باشد و او هم قبول كند، بايد به احكام امانت دارى عمل نمايد. (8) 🔸8. امانت دار بايد طورى از امانت نگهدارى كند كه مردم نگويند در امانت خيانت و يا در نگهدارى آن كوتاهى كرده است. (9) 🔸9. در صورتى كه امانت از بين برود، اگر در نگهدارى آن كوتاهى كرده باشد، بايد عوض آن را به صاحبش بدهد و اگر در نگهدارى آن كوتاهى نكرده و به طور اتفاقى آن مال از بين رفته، مثلًا سيل برده است، امانتدار ضامن نمى‏باشد و لازم نيست عوض آن را بدهد. (10) 🔸10. امانت به گونه‏هاى مختلفى در احكام شرعى مطرح شده است. به چند نمونه از آنها اشاره مى‏شود: 🔹- مال مورد اجاره، امانتى است در اختيار #مستأجر. 🔹- اموالى كه در دست صاحبان صنعت قرار مى‏گيرد. همچون پارچه‏اى كه در اختيار #خياط قرار مى‏گيرد يا ماشينى كه براى تعمير در اختيار #مكانيك قرار مى‏گيرد و ... امانت است. 🔹- مالى كه در #گرو ديگرى است، امانت است. 🔹- مالى‏كه به عنوان #عاريه در اختيار ديگرى قرار مى‏گيرد، امانت است. ------------- 1. داستان‏ها و حكايت‏هاى سيد مهدى شمس الدين، ص 99. 2. من لا يحضره الفقيه، ج 3، ص 304🔻 كَتَبَ رَجُلٌ إِلَى الْفَقِيهِ عليه السلام فِي رَجُلٍ دَفَعَ إِلَى رَجُلٍ وَدِيعَةً وَ أَمَرَهُ أَنْ يَضَعَهَا فِي مَنْزِلِهِ أَوْ لَمْ يَأْمُرْهُ فَوَضَعَهَا الرَّجُلُ فِي مَنْزِلِ جَارِهِ فَضَاعَتْ هَلْ يَجِبُ عَلَيْهِ إِذَا خَالَفَ أَمْرَهُ أَوْ أَخْرَجَهَا مِنْ مِلْكِهِ فَوَقَّعَ ع هُوَ ضَامِنٌ لَهَا إِنْ شَاءَ اللَّهُ تَعَالَى. 3. فرهنگ فقه، ج 3، ص 317. 4. توضيح المسائل مراجع، م 2330. 5. توضيح المسائل مراجع، م 2334. 6. همان، م 2332. 7. كتاب الوديعة، مساله 15، 17، 18، ج 2، ص 103 و 104. 8. توضيح المسائل مراجع، م 2327. 9. توضيح المسائل مراجع، م 2334. 10. همان، م 2335. 📚 احكام داستانى ؛ ص109 💢 حجة الاسلام محمود اکبری 🔻 @ahkam_akbari

🔰 رباخوارى‏ 🖌 امام على عليه السلام فرمود: لَعَنَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه و آله و سلم الرِّبَا وَ آكِلَهُ وَ مُؤْكِلَهُ وَ بَائِعَهُ وَ مُشْتَرِيَهُ وَ كَاتِبَهُ وَ شَاهِدَيْه‏ (1) رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم هفت دسته را در رابطه با ربا #لعن فرمودند: ربا و خورنده ربا و خوراننده آن و فروشنده و مشترى آن و نويسنده و شاهدانش را. 🖌 عبدالرحمن بن حجاج مى‏گويد: امام صادق عليه السلام در مورد حكم مردى كه از شخص ديگرى درهم قرض كند و به او مثقال پس دهد يا مثقال قرض كند و درهم پس دهد پرسيدم، حضرت فرمود: اگر شرطى در اين زمينه نكرده باشد كه زياد بگيرد، اشكال ندارد و آن بهتر است. همان پدرم كه رحمت خداوند بر او باد وقتى درهم كم قيمت به قرض مى‏گرفت، به هنگام اداى قرض، درهم نفيس پس مى‏داد.(2) به من فرمود: فرزندم، اين‏ها را به كسى‏كه قرض گرفتيم بده، من گفتم: درهم‏هايى كه او داده بود، ساييده و كم قيمت بود و اين‏ها كه مى‏خواهى به او بدهى، نو و گران‏تر است. ايشان فرمود: اى فرزندم همانا اين #فضل و احسان است، همين را به او بده. (3) 📌 چند نكته درباره ربا 🔸1. رباخوارى يكى از گناهان كبيره است كه در قرآن #جنگ با خدا محسوب شده است.(4) چه با #سود #كم باشد يا #زياد، ربا گيرنده آشنا باشد يا غير آشنا، با رضايت طرفين باشد يا بدون رضايت، درخواست سود را به زبان آورد و يا به زبان نياورد، قصد خير داشته باشد يا نداشته باشد، جنس اضافى دهد يا پول اضافى. 🔸2. وظيفه رباگيرنده آن است كه ربا را به صاحبانش پس بدهد. (5) 🔸3. رباى قرضى مصاديق فراوانى دارد به چند نمونه از آنها اشاره مى‏شود: 🔹- قرض با بهره، گرچه بهره كم باشد. 🔹- قرض به شرط قرض با زياده. 🔹- قرض دادن به شرط اين كه قرض گيرنده، چيز كم ارزشى را به قيمت گزافى بخرد. 🔹- كسى كه تأخير در اداى قرض داشته، به عنوان سود يا تورم چيزى از او گرفته شود. 🔹- صاحبخانه، به جاى كسرى اجاره، پول بيشترى از مستأجر بگيرد. 🔸4. از مصاديق حسن القضا، پرداخت قرض به بيشتر از مبلغ دريافتى، #بدون_شرط است. (6) كه البته ربا محسوب نمى‏شود. 🔸5. سه نوع از ربا حرام نيست: 🔹- ربا گرفتن پدر و فرزند از يكديگر. 🔹- ربا گرفتن زن و شوهر از يكديگر. 🔹- ربا گرفتن مسلمان از كافرى كه در ذمه اسلام نيست. (7) -------------- 1. من لايحضره الفقيه، ج 3، ص 274. 2. هر ده عدد درهم مساوى هفت عدد مثقال است و يك مثقال وزنش يك درهم باضافه سه هفتم آن است. 3. من لايحضره الفقيه، ج 3، ص 284 🔻 عَنِ الرَّجُلِ يَسْتَقْرِضُ مِنَ الرَّجُلِ الدِّرْهَمَ فَيَرُدُّ عَلَيْهِ الْمِثْقَالَ أَوْ يَسْتَقْرِضُ الْمِثْقَالَ فَيَرُدُّ الدِّرْهَمَ قَالَ إِذَا لَمْ يَكُنْ شَرَطَ فَلَا بَأْسَ وَ ذَلِكَ هُوَ الْفَضْلُ ... 4. بقره/ 279؛ توضيح المسائل مراجع، ج 2، ص 215. 5. توضيح المسائل آية الله مظاهرى، ص 476، م 118. 6. تحريرالوسيله، ج 1، ص 654. 7. توضيح المسائل مراجع، م 2080؛ مسائل جديد، محسن محمودى، ج 3، ص 175. 📚 احكام داستانى ؛ ص115 💢 حجة الاسلام محمود اکبری 🔻 @ahkam_akbari

🔰 اسراف‏ 🖌 روزى خدمتكاران امام رضا عليه السلام ميوه‏اى خوردند، ولى تمامى آن را مصرف نكردند و باقيمانده‏اش را دور انداختند. امام عليه السلام كه آن را ديد، فرمود: سبحان الله! اگر شما از اين ميوه بى نياز شده‏ايد، مردمانى هستند كه بدان نيازمندند، به آنها كه نياز دارند بخورانيد. (1) 🖌 اسحاق بن عمار مى‏گويد: از امام صادق عليه السلام سؤال كردم: آيا مؤمن مى‏تواند ده دست لباس داشته باشد؟ فرمود: آرى ... پرسيدم: اين اسراف نيست؟ حضرت فرمود: اسراف آن است كه لباسى را كه براى مهمانى و حفظ آبروست در خانه و وقت كار بپوشى. (2) 📌 نكته‏ها ♦️1. اسراف يكى از #گناهان #كبيره و حرام است. (3) ♦️2. اسراف گاهى در اموال شخصى است و گاهى در اموال غير شخصى. شخصى كه در اموال خود اسراف مى‏كند، حرمت تكليفى دارد اما ضمان ندارد، اما اگر اسراف مال ديگران باشد، چون اتلاف صدق مى‏كند، #ضامن‏ است. 👈 البته استفاده از مال ديگران بدون اجازه هميشه ضمان دارد حتى اگر به مرحله اسراف هم نرسد. ♦️3. چند چيز اسراف #نيست مانند: اسراف در كار #خير، لباس‏هاى مورد #نياز، #عطر زدن، آنچه براى بدن #مفيد است و غذاى مورد نياز بدن هر قدر كه باشد. ♦️5. خوردن بيجا و زياده‏روى در آن اسراف محسوب مى‏شود و مكروه است. (4) ------------- 1. كافى، ج 6؛ ص 297. 2. مكارم الاخلاق، ص 98 🔻 يَكُونُ لِلْمُؤْمِنِ عَشَرَةُ أَقْمِصَةٍ قَالَ نَعَمْ قُلْتُ عِشْرِينَ قَالَ نَعَمْ وَ لَيْسَ ذَلِكَ مِنَ السَّرَفِ إِنَّمَا السَّرَفُ أَنْ يُجْعَلَ ثَوْبُ صَوْنِكَ ثَوْبَ بِذْلَتِك. 3. تحريرالوسيله، ج 1، ص 275؛ فرهنگ فقه، ج 1، ص 479 4. توضيح المسائل مراجع، ج 2، ص 539، م 2637. 📚 احكام داستانى ؛ ص181 💢 حجة الاسلام محمود اکبری 🔻 @ahkam_akbari