💢صوت‌های ارائه‌ی کتاب تنبیه الامه💢 ✳️ «برای برداشتن گامهای استوار در آینده، باید گذشته را درست شناخت و از تجربه‌ها درس گرفت؛ اگر از این راهبرد غفلت شود، دروغها به جای حقیقت خواهند نشست و آینده مورد تهدیدهای ناشناخته قرار خواهد گرفت.» (بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی) 🔹تاریخ مشروطه، تاریخ سرگذشتی است که امروزِ ما، مرهون و در گِرو اوست. 🔹جنگ ایران و روس، در دو دوره بر سر تصرف منطقه قفقاز به وقوع پیوست. دوره اول بین سالهای 1218ـ 1228 ه.ق (1803ـ 1813 میلادی) و دوره دوم بین سالهای 1241ـ 1243ه.ق (1826ـ 1828 میلادی) شکل گرفت که به ‌شکست‌ ایران ‌و انعقاد عهدنامه‌های‌ گلستان ‌و ترکمان‌چای ‌انجامید. 🔹جنگهای ایران و روس، هر چه بود به تحولات اجتماعی ایران شتاب داد و مقوله #پیشرفت را به مابه‌النزاع جریان‌های مختلف؛ اعم از «درباریان» و «روشنفکران» و «علمای شیعه» بدل ساخت و با عمومی سازی #انگاره_عقب‌افتادگی، «در آستانه‌ی تحول بودن» را امری اجتماعی و فراگیر نمود. 🔹هر یک از جریانهای سه گانه فوق، طرحی در انداختند و به استقبال و مواجهه‌ی تحولات رفتند و تلاش کردند که نبض تحولات این دوران را به دست گیرد... 🔹در این میان علمای شیعه نیز با درک اهمیتِ زمانه و فوق‌العادگی موقعیت ملت ایران، برای آگاهی بخشی و هدایت مردم، پا به عرصه‌ای این حادثه گذاشتند؛ نهضت تنباکو و فتوای تاریخی میرزا بزرگ شیرازی در سال 1308 ه.ق اعتماد به نفس بسیاری به علما داده بود و از اینرو، علمای تبریز و شمال و جنوب و اصفهان و تهران و نجف، همه واکنش نشان دادند و رساله‌ها نوشتند که این رساله‌ها خوشبختانه حاملِ میراث بسیار گرانقدری از تلاش‌های نظری و عملی علمای شیعه در این برهه‌ی بسیار حساس تاریخ معاصر ایران است. 🔹کتاب ارزشمند #تنبیه‌الأمه‌و‌تنزیه‌المله، نوشته‌ی محمدحسین غروی نایینی (۱۲۷۶-۱۳۵۵ق/۱۲۴۰-۱۳۱۵ش)،معروف به میرزای نایینی، یکی از مهمترین مکتوبات این دوران است که اندیشه‌های بخش قابل توجهی از علمای نجف به ریاست مرحوم آخوند محمدکاظم خراسانی (۱۲۵۵-۱۳۲۹ق) را نمایندگی می‌کند. 🔹این کتاب، در توضیح ارکان مشروطه و در رد دیدگاه‌های مرحوم شیخ فضل‌الله نوری نگاشته شده است. اختلافات میرزای نایینی و شیخ فضل الله نوری رحمت الله علیهما ـ که عمدتاً بر سر مسئله #موضوع‌شناسیِ‌مشروطه، خود را نشان داده ـ، هرچند یکی از فصول غمبار و عبرت‌آموزِ تاریخ معاصر ایران است،ولی کتاب تنبیه الامه و تنزیه المله را می‌توان یکی از اولین تلاشهای فقاهت شیعه قلمداد کرد که در تلاش برای ورود به عرصه‌ی#نظام‌سازی_اجتماعی است و به تعبیر خود مرحوم میرزای نایینی، می خواهد به قانون اساسی (دستور اساسی) ـ که در حکم رساله عملیه ابواب‌ سياسيّه‌ و نظامات‌ نوعيّه‌ ‌است ـ بپردازد. 🔹این کتاب که توسط یکی از متبحرترین و پرآوازه‌ترین فقهای معاصر شیعه نگاشته شده، می‌تواند تا حد زیادی نمایانگر ظرفیت فقاهت شیعه در ورود به مقوله #نظام‌سازی باشد و نموداری راقیه برای #فقه_حکومتی و #ققه_نظام به حساب آید. 🔹حقیر امسال (سال 99) در طی 23 جلسه (45 دقیقه‌ای) این کتاب را برای طلاب مدرسه مبارکه امیرالمؤمنین علیه السلام ارائه کردم که صوت این جلسات، به تدریج در همین گروه تقدیم می‌شود. طبیعی است که نقادی اساتید و عزیزان، مزید امتنان خواهد بود ...🌹 #تمدن_نوین_اسلامی #عقلانیت_انقلابی #انقلاب_مشروطه #فقه‌حکومتی #فقه_نظام #تنبیه‌الأمه ❇️تاریخ نگارش:1399/12/7 مصادف به میلاد با سعادت حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام و همچنین سالروز شهادت آیت الله شیخ فضل الله نوری در 13 رجبِ سال 1327 ه.ق/1288 ه.ش https://eitaa.com/alimohammadi1389/317

💢عدم نظام در اصطلاح #فقه_نظام ! 💢 🔹فقه نظام، از اصطلاحات پرکاربردی است که امروزه برای دلالت بر صورتی از تفقه استعمال می شود که تلاش دارد #انسجام و #نظم بیشتری از شریعت الهی را منکشف کند. (توجه شود که علم فقه، علم کشفّ شریعت الهی است.) 🔹اما در این میان، اختلاف بر سر اینکه فقه نظام، دقیقاً #چه_چیزی را منسجم‌تر و نظام‌مندتر ملاحظه می‌کند، معانی‌ِ متعددی از فقه نظام را رقم زده است که متأسفانه کم‌توجهی به اشتراک و اختلاف این موارد، بر اغلاق و ابهام این اصطلاح افزوده است که همین مسئله، ضرورت #فعالیت_دبیرخانه‌ای را بیشتر نشان می‌دهد. 🔹فقه نظام، در میان صاحب‌نظران این عرصه لااقل به #چهار_معنا به کار می رود که هر یک از این معانی، لوازم خاص خود را دارد و حتی تحولی خاص را در #علم_اصول‌فقه استدعا می‌کند، گو اینکه مانعة الخلو بودن این معانی نیز موجب گردیده که انحای متعددتری از فقه نظام متصور گردد:👇 1️⃣اصطلاح اول: فقه نظام به معنای «فقه استنباط احکام شریعت به نحو نظام‌مند» (در برابر استنباط احکام به نحو اتمیک و تجزیه‌ای) 2️⃣اصطلاح دوم: فقه نظام به معنای «فقه استنباط احکامِ مکلف کلان» (در برابر استنباط احکام مکلف فردی یا مکلف خُرد) 3️⃣اصطلاح سوم: فقه نظام به معنای «فقه استنباط احکام عناوین منصوصه که به صورت یک شبکه معنایی لحاظ شده باشند.» (در برابر استنباط احکام عناوین منصوصه‌ی منفرده و مستقله) 4️⃣اصطلاح چهارم: فقه نظام به معنای «فقه استنباط احکام ساختارسازی و نهادسازی اجتماعی» (در برابر استنباط احکام فردسازی) 🔹این چهار اصطلاح را بگذارید کنار اینکه برخی از فقه نظام، اراده #فقه_منظم می‌کنند و منظورشان این است که علم فقه، بی در و پیکر نیست و علم قاعده‌مند و منضبطی است! 🔰 برای مشاهده اختلاف دیدگاه استاد اراکی و استاد علیدوست در توضیح فقه نظام، به کلیپ‌های زیر توجه کنید:👇 💠کلیپ اول: مفهوم فقه کلان؛ آیت الله اراکی در جلسه هم اندیشی فقه نظام (بخش اول): https://eitaa.com/meftaah_com/6222 💠کلیپ دوم: موضوع فقه کلان؛ آیت الله اراکی در جلسه هم اندیشی فقه نظام(بخش دوم): https://eitaa.com/meftaah_com/6239 💠کلیپ سوم: معنای فقه نظام؛ آیت الله علیدوست در جلسه هم اندیشی فقه نظام(بخش اول): https://eitaa.com/meftaah_com/6289 🔹 در این کلیپها به وضوح روشن است که استاد علیدوست، فقه نظام را در معنای اصطلاح اول، اراده می کند و لذا فقه نظام را در برابر فقه اتمیک قرار می دهد، ولی استاد اراکی، فقه نظام را در اصطلاح دوم مراد می کند و فقه نظام (فقه کلان) را در برابر فقه خرد قلمداد می کند. 🔹قابل توجه است که جناب آقای اراکی در انتهای کلیپ دوم، می فرماید که معنایی که ایشان از فقه کلان می گوید، بر اساس توجه به #مکلف_کلان_اجتماعی است که از قرار گیری اراده آحاد جامعه در ذیل یک اراده حاکمیتی واحد پدیده آمده است، ولی اگر به همین فقه، از جنبه #حکم نگاه کنیم، می شود فقه استنباط نظام مند احکام (معنای اول از فقه نظام). 🔹البته این ملاحظه بر فرمایش اخیر ایشان ضروری است که ممکن است کسی مدعی شود که در دیدگاه مرحوم شهید صدر هرچند اصطلاح فقه نظام وجود ندارد، ولی هم معنای اول از فقه نظام قابل قبول است و هم معنای دوم فقه نظام، ولی باید توجه داشت که معنای اول و دوم فقه نظام، تلازمی با یکدیگر ندارند و ممکن است که صاحب نظری، معنای اول از فقه نظام را قبول داشته باشد، ولی معنای دوم را نپذیرد؛ همانطور که به نظر می‌رسد که جناب استاد علیدوست چنین دیدگاهی داشته باشد... #تمدن_نوین_اسلامی #عقلانیت_انقلابی #فقه_نظام #دبیرخانه‌_هم‌اندیشی ❇️تاریخ نگارش: 1399/12/11 https://eitaa.com/alimohammadi1389/321

💢 مفهوم فقه کلان 📹 آیت الله اراکی در جلسه هم اندیشی فقه نظام(بخش اول): 🔷 «آنچه مجموعه انسان‌ها را تبدیل به یک جامعه می‌کند حاکمیت یک اراده واحد بر مجموع اراده ها است». ـ_ـ_ـ_ـ_ـ_ـ_ـ_ #فقه_نظام #فقه_کلان #سلسله_جلسات #دبیرخانه_مفتاح #قم 🔳 با #مفتاح همراه باشید 🆔 @meftaah_com

💢 موضوع فقه کلان 📹 آیت الله اراکی در جلسه هم اندیشی فقه نظام(بخش دوم): 🔷 «قوام جامعه به یک اراده حاکمیتی است که آن را دارای شخصیت واحد کرده و به همه افراد جامعه سرایت می دهد. از این جامعه به انسان کلان تعبیر می شود که موضوع فقه کلان است». ـ_ـ_ـ_ـ_ـ_ـ_ـ_ #فقه_نظام #فقه_کلان #سلسله_جلسات #دبیرخانه_مفتاح #قم 🔳 با #مفتاح همراه باشید 🆔 @meftaah_com

💢تبیین محل نزاع موافقین و مخالفین فقه نظام 📹 آیت الله علیدوست در جلسه هم اندیشی فقه نظام(بخش اول): 🔷 «آیا فارغ از مجموعه احکام و مقاصد شریعت حلقه واسطی به نام نظام (نظامات) می توان متصور شد؟» 🔷 « آیا در استنباطات احکام خرد (استنباطات اتمیک) باید به نظامات توجه داشت؟» ـ_ـ_ـ_ـ_ـ_ـ_ـ_ #فقه_نظام #سلسله_جلسات #دبیرخانه_مفتاح #قم 🔳 با #مفتاح همراه باشید 🆔 @meftaah_com

💢صوت جلسه ششم تنبیه‌الأمه و تنزیه‌المله💢 ✳️عنوان: نظارت‌ بيرونی، جايگزين‌ قوّه عاصمه عصمت‌ در ساختار حکومت‌های دوران غیبت 📝محدوده: مقدمه کتاب، بند ب 🔊 در این صوت می‌شنوید: 🔰تقاوت مهمی که میرزای نایینی بین مسئله «شرایط حاکم» و »ماهیت حکومت» می گذارد. 🔰با این تفاوت، میرزای نایینی فقه سیاسی را وارد مقیاس جدید #نظام‌سازی_اسلامی می کند. میرزا نمی تواند غصب سلطان قاجار را منتفی کند، بلکه می خواهد اصلاحیه ای بزند که در همان حالی که سلطان غاصب بر رأس امور است، لااقل #ماهیت_حکومت را اسلامی کند! #تنبیه‌الامه 6 #تمدن_نوین_اسلامی #فقه_حکومتی #فقه_نظام https://eitaa.com/alimohammadi1389/435

💢صوت جلسه هفتم تنبیه‌الأمه و تنزیه‌المله💢 ✳️عنوان: راهکارهای نظارت بیرونی بر حکومتهای اسلامی در دوران غیبت 📝محدوده: مقدمه کتاب، بند ب 🔊 در این صوت می‌شنوید: 🔰تظارت بیرونی با دو راهکار ممکن است: 1ـ تدوین قانون اساسی 2ـ تشکیل مجلس شورای ملی 🔰مشروعیت نوشتن #قانون_اساسی (دستور) یکی از موارد مهم اختلافی میان میرزای نایینی و شیخ فضل الله نوری رحمت الله علیهما است. 🔰تعبیر میرزای نایینی در خصوص #قانون_اساسی بسیار جالب و مهم است. 👇 ➖ «دستور مذكور ‌در‌ ابواب‌ سياسيّه‌ و نظامات‌ نوعيّه‌ ‌به‌ #منزله‌_رسائل‌_عمليه_تقليديّه‌ ‌در‌ ابواب‌ عبادات‌ و معاملات‌ و نحوهما و اساس‌ حفظ محدوديّت‌ مبتنی بر ‌عدم‌ تخطّی ‌از‌ ‌آن‌ ‌است‌، لهذا نظامنامه‌ و قانون‌ اساسیاش‌ خوانند و ‌در‌ صحّت‌ و مشروعيّت‌ ‌آن‌، ‌بعد‌ ‌از‌ اشتمال‌ برتمام‌ جهات‌ راجعه‌ ‌به‌ تحديد مذكور و استقصاء جميع‌ مصالح‌ لازمه نوعيّه‌، جز ‌عدم‌ مخالفت‌ فصولش‌ با قوانين‌ شرعيّه‌، شرط ديگری معتبر نخواهد بود.» #تنبیه‌الامه 7 #تمدن_نوین_اسلامی #فقه_حکومتی #فقه_نظام https://eitaa.com/alimohammadi1389/436

استاد محسن اراکی مطرح کرد: 💢فقه نظام پاسخگوی نیاز جامعه است؛ نه فقه معاصر/ فقه معاصر در مشکلات اجتماعی به پاسخ غلط می‌رسد💢 تاریخ سخنرانی: 2 مرداد ۱۴۰۰ 🔹عضو شورای عالی حوزه های علمیه با ذکر روند اقتصادی جامعه افزود: اقتصاد جامعه روندی دارد که از یک نقطه شروع می‌شود و به نقطه‌ای ختم می‌یابد. نظام اقتصادی مسائل پراکنده نیست مانند تولید. تولید یک رفتار جدا از رفتارهای اقتصادی دیگر نیست بلکه یک حلقه از یک زنجیره می‌باشد. 🔹ایشان در تبیین فقه نظام اقتصادی و تفاوت آن با فقه متعارف فرمود: ما در مصطلحات خود، فقه را چنین تعریف می‌کنیم: «و هو العلم باحکام افعال المکلفین من العله التفصیلیه» پس موضوع فقه، فعل مکلف است که بر اساس آیات و روایات و آنچه بر اساس تجربه‌های عینی جوامع و روابط اجتماعی برمی‌آید، دو گونه است: 1- فعل فردی 2- فعل اجتماعی. ... گاهی فعل مکلف، فعل فرد است ... در مقابل فقهی وجود دارد که در باره فعل جامعه بحث می‌کند و فعل فردی نیست. این فعل بدون شکل‌گیری جامعه به وجود نمی‌آید . 🔹استاد اراکی تصریح کرد: جامعه متقوم به دو عنصر است که اگر این دو عنصر به وجود نیاید جامعه‌ای شکل نمی‌گیرد: 1- عنصر حاکمیت و حاکم 2-عنصر مردم و کسی که حکم حاکم را اطاعت کند. حاکم فرمان می‌دهد و فرمان حاکم قانون نام دارد. اگر این دو عنصر فراهم باشد، جامعه شکل می‌گیرد حتی اگر این دو عنصر با دو نفر شکل بگیرد. 🔹آیت‌الله اراکی درباره نام‌گذاری فقه نظام فرمود: چرا فقه نظام گفته می‌شود؟ زیرا تا جامعه از قانون حاکم تبعیت نکند جامعه نیست. قانون و حاکم، جامعه را تشکیل می‌دهد. حال اگر قانون باشد اما مردمی که از قانون و فرمان حاکم تبعیت کنند وجود نداشته باشد (حتی اگر صد میلیارد نفر جمعیت باشند) این را جامعه نمی‌نامند. وقتی جامعه، جامعه می‌شود که از قانون و دستگاه حاکمیت تبعیت کند یعنی: نظم بر آن جامعه حاکم باشد. حاکم یعنی برقرارکننده نظم در جامعه. اگر کسی تنها زندگی کند نظم خیلی معنا ندارد. نظم یعنی نظم روابط اجتماعی. فقه نظام یعنی روابط فقهی را جهت می‌دهد و تکلیف روابط اجتماعی را معین می‌کند. به طور مثال اگر فقه اقتصاد است فقه اقتصاد این روابط اجتماعی است و اگر فرهنگ است فرهنگ یک پدیده اجتماعی است یعنی روابطی که بین مردم بر اساس اعتقادات و باورها شکل می‌گیرد و پدیدار می‌شود. زندگی شخص تنها حتی اگر پایبند مسائلی باشد اموری را انجام دهد و اموری را ترک کند فرهنگ در مورد او معنا ندارد بلکه می‌توان از آنها به التزامات شخصی تعبیر کرد و به رفتار اجتماعی و نظام نمی‌توان تعبیر نمود؛ بنابراین فقه نظام یعنی فقه تبیین‌کننده روابط اجتماعی و رفتار جامعه. 🔹امام خمینی (ره) می‌فرمود: فقه متعارف برای اداره نظام کافی نیست. زیرا فقه متعارف فقه مسائل مبتلا به جامعه در دورانی است که حاکمیت در کار نبوده و حکومتی وجود نداشته است. مردم مسائل شخصی نماز و روزه و طهارت و … را می‌پرسیدند که چگونه نماز بخوانم؟ و … حتی حج نیز حج نظام نبوده است. 🔹ایشان در ادامه افزود: اگر این جامعه مبتنی بر ولایت الهی پایبند به فقه نظام باشد و در رفتار اقتصادی طبق نظام اقتصادی حاکم بر کشور عمل کند، بانکش بر رشد قانون اسلامی عمل کند، خمس و زکات می‌دهد که اساساً از احکام فقه اجتماعی است و فقه فردی نیست چون مربوط است به امام و جامعه‌ای که امام دارد و جامعه‌ای که در یک نظم اجتماعی خاص شکل می‌گیرد که محور این نظم اجتماعی امام است؛ فقه رفتاری چنین جامعه‌ای را فقه نظام می‌گویند خواه فقه نظام تربیتی باشد یا فقه نظام فرهنگی و اقتصادی و فقه‌های متعدد دیگر. بنابراین #فقه_معاصر واژه مبهمی است و پاسخ گوی نیازهای جامعه معاصر نیست. باید دقت کرد که تمام فقه قدیم، فقه معاصر است. آیا احکام مربوط به طهارت و نماز و…. فقه معاصر نیست؟ آیا انسان معاصر به این مسائل مبتلا نیست؟ بله مبتلاست و به فقه معاصر نیاز دارد. اما فقه نظام پاسخگوی نیاز جامعه است نه فقه معاصر. حتی مسائل مستحدثه از واژه فقه معاصر از یک نظر بهتر است زیرا مربوط به مسائل مبتلا به جدید است اما مسائل مبتلا به جدید نیز با فقه نظام تفاوت دارد. 🔹عضو شورای‌عالی حوزه‌های علمیه فرمود: اگر مسائل اقتصادی به‌عنوان مسئله مطرح شود، این پاسخگوی فقه نظام نیست. لذا با فقه معاصر نمی‌توان جامعه را اداره کرد و فقه معاصر پاسخگوی مشکلات اقتصادی جامعه نخواهد بود نه‌تنها پاسخگو نیست بلکه به نتیجه غلط خواهد رسید. به بیمه و بانک و … نیز اگر به‌عنوان مسئله خاص نگاه شود به نتیجه نمی‌رسد همچنین اگر به مسئله حکم رمز ارزها با معیارهای فقه خورد بررسی شود به نتیجه نخواهید رسید. #فقه_نظام #فقه_معاصر #فقه_اداره https://eitaa.com/alimohammadi1389/488

💠 مناسبات جریان های فقهی با پشرفت اجتماعی ( فقه اجتماعی، فقه نظام و فقه حکومتی) ارائه دهنده: 🔹حجت الاسلام علی محمدی ( مسئول اندیشکده معنا) ناقدان: 🔸 حجت الاسلام دکتر سیدمحمود موسوی (عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم) 🔸 حجت الاسلام دکتر مهدی سلطانی (عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم) دبیر علمی: 🔸حجت الاسلام دکتر رفیعی علوی(عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم) #فقه_حکومتی #فقه_نظام #فقه_اجتماعی 🗓زمان: دوشنبه ۸ آذر ۱۴۰۰ https://eitaa.com/alimohammadi1389/519

💠 معرفی کتاب تنبیه الأمه و تنزیه المله 💠 ◽️«برای برداشتن گام‌های استوار در آینده، باید گذشته را درست شناخت و از تجربه‌ها درس گرفت؛ اگر از این راهبرد غفلت شود، دروغ‌ها بجای حقیقت خواهند نشست و آینده مورد تهدیدهای ناشناخته قرار خواهد گرفت.» ـ بیانیۀ گام دوم انقلاب اسلامی ـ ◽️تاریخ مشروطه، سرگذشتی است که امروزِ ما، مرهون و در گِرو آن است. ◽️جنگ ایران و روس، در دو دوره بر سر تصرف منطقۀ قفقاز به‌وقوع پیوست؛ دورۀ اول بین سال‌های 1218ـ 1228 ه.ق (1803ـ 1813 میلادی) بود و دورۀ دوم بین سال‌های 1241ـ 1243ه.ق (1826ـ 1828 میلادی) که درنهایت، به ‌شکست‌ ایران ‌و انعقاد عهدنامه‌های‌ گلستان ‌و ترکمان‌چای ‌انجامید. ◽️جنگ‌های ایران و روس، هرچه بود به تحولات اجتماعی ایران شتاب داد و مقولۀ #پیشرفت را به مابه‌النزاع جریان‌های مختلف، اعم از «درباریان» و «روشنفکران» و «علمای شیعه» بدل ساخت و با عمومی‌سازی #انگاره_عقب‌افتادگی، «در آستانۀ تحول بودن» را امری اجتماعی و فراگیر نمود. هریک از جریان‌های سه‌گانۀ فوق، طرحی در انداختند و به استقبال و مواجهۀ تحولات رفتند و تلاش کردند که نبض تحولات این دوران را به‌دست گیرند... ◽️در این میان، علمای شیعه نیز با درک اهمیتِ زمانه و فوق‌العادگی موقعیت ملت ایران، برای آگاهی‌بخشی و هدایت مردم، پا به عرصۀ این حادثه نهادند؛ نهضت تنباکو و فتوای تاریخی میرزای شیرازی در سال 1308 ه.ق اعتماد به‌نفس بسیاری به علما داد و از همین‌رو، علمای تبریز و و اصفهان و تهران و نجف، از شمال تا جنوب ایران همگی به آن واکنش نشان دادند و دربارۀ آن رساله‌ها نوشتند که همگی آن رساله‌ها خوشبختانه حاملِ میراث بسیارگرانقدری از تلاش‌های نظری و عملی علمای شیعه در این برهۀ‌ بسیار حساس تاریخ معاصر ایران است. ◽️کتاب ارزشمند #تنبیه‌الامه‌و‌تنزیه‌المله، نوشتۀ‌ محمدحسین غروی نایینی (۱۲۷۶-۱۳۵۵ه‌.ق/۱۲۴۰-۱۳۱۵ه.‌ش)، معروف به «میرزای نایینی» یکی از مهم‌ترین مکتوبات این دوران است که اندیشه‌های قابل توجهی از علمای نجف به ریاست مرحوم «آخوند محمدکاظم خراسانی» (۱۲۵۵ـ ۱۳۲۹ه.ق) را نمایندگی می‌کند. ◽️این کتاب، در توضیح ارکان مشروطه و در رد دیدگاه‌های مرحوم «شیخ فضل‌الله نوری» نگاشته شده است. اختلافات «میرزای نایینی» و «شیخ فضل‌الله نوری» (رحمت‌الله علیهما) که عمدتاً بر سر مسئله #موضوع‌شناسیِ‌مشروطه خود را نشان داده، هرچند یکی از فصول غمبار و عبرت‌آموزِ تاریخ معاصر ایران است، اما کتاب #تنبیه‌الامه‌و‌تنزیه‌المله را می‌توان یکی از اولین تلاش‌های فقاهت شیعه قلمداد کرد که در تلاش برای ورود به عرصۀ#نظام‌سازی_اجتماعی است و به تعبیر خود «میرزای نایینی» می‌خواهد به قانون اساسی (دستور اساسی) ـ که در حکم رسالۀ‌ عملیۀ ابواب‌ سياسيّه‌ و نظامات‌ نوعيّه‌ ‌است ـ بپردازد. ◽️کتاب #تنبیه‌الأمه که توسط یکی از متبحرترین و پرآوازه‌ترین فقهای معاصر شیعه نگاشته شده، می‌تواند تا حد زیادی نمایان‌گر ظرفیت فقاهت شیعه در ورود به مقولۀ #نظام‌سازی باشد و نموداری راقیه برای #فقه_حکومتی و #ققه_نظام به‌حساب آید. ◽️بنده در سال 1399 در طی 23 جلسه (تقریباً ۴۵ دقیقه‌ای) این کتاب را برای طلاب مدرسه مبارکۀ امیرالمؤمنین (ع) ارائه کردم که طبیعی است نقادی اساتید و عزیزان، مزید امتنان خواهد بود. #تمدن_نوین_اسلامی #عقلانیت_انقلابی #انقلاب_مشروطه #فقه‌حکومتی #فقه_نظام #تنبیه‌الأمه

جلسۀ اول «تنبیه ‌الأمه و تنزیه ‌المله» 💢عنوان جلسه: نکاتی درباره جایگاه کتاب تنبیه الأمه در حوادث مشروطه ♨️در این صوت می‌شنوید: 🔹تأملی بر حوادث 30 ـ 40 سال بین جنگ‌های ایران و روس تا ماجرای مشروطه 🔹مناقشات قفقاز بین ایران و روسیه تزاری 🔹اتحاد قدرتمند سه ضلع دربار، علماء و مردم، در این جنگ‌ها 🔹شکست سنگین ایران در دو دوره جنگ با روسیه 🔹پیدایش زمینه‌های تزلزل و تحول در جامعه ایرانی 🔹شکل‌گیری ایده‌های تحول در «دربار قاجار»، «جریان روشنفکری» و «علمای شیعه» 🔹تکامل خواهی دینی و عدالت خواهی، محور ایده علمای شیعه 🔹بروز اختلاف در علمای شیعه بر سر موضوع‌شناسیِ مقولۀ‌ مشروطه و فاسد یا افسد بودن آن، به نسبت استبداد سلاطین قاجار 🔹تنبیه الأمه و تنزیه المله، مهم‌ترین کتاب علمای مدافع مشروطه در مقابل استبداد سلاطین قاجار 🏷 به‌تدریج مشخص خواهد شد که اختلافات علماء بر سر ماجرای مشروطه، امروزه نیز یکی از ریشه‌های مهم اختلاف جریان‌های فکری ایران بعد از انقلاب اسلامی، بر سر پدیده تمدن مدرن است. 🏷 هم‌چنین مشخص خواهد شد که ایدۀ #جمهوری_اسلامی در قانون اساسی ما، تلفیقی از نظر «شیخ فضل‌الله‌نوری» و «میرزای نایینی» (رحمت‌الله‌علیهما) است که به خوبی توانسته نقاط قوت این دو ایده را جمع کند و از این اختلاف، درس گرفته و به خوبی از آن استفاده نماید. #تنبیه‌الأمه #تمدن_نوین_اسلامی #فقه_حکومتی #فقه_نظام «لینک تلگرام»

«جلسه دوم تنبیه‌الأمه و تنزیه‌المله» 💢عنوان جلسه: موضوع‌شناسی مشروطه (دستاوردهای غرب)، ریشۀ اختلافات علماء در دوران معاصر ♨️در این صوت می‌شنوید: 🔹اختلاف در موضوع‌شناسی، یکی از اساسی‌ترین عوامل اختلافات علماء از مشروطه تا اکنون 🔹تدقیق معنای موضوع‌، باتوجه به منزلت‌های استعمال آن در ادبیات فقهاء: ◽️ اصطلاح اول: موضوع را در مقام جعل و به منزلۀ علت حکم می‌داند. در این اصطلاح، موضوع، مجموعه اموری است که حکم بر آن‌ها متوقف است. ◽️اصطلاح دوم: موضوع را در مقام خطابات شرعی معنا می‌کند و متعلقِ متعلقِ حکم را موضوع می‌نامد؛ مانند کلمۀ «خمر» در عبارت «لاتشرب الخمر» ◽️اصطلاح سوم: موضوع را در رتبۀ فهم پدیدۀ خارجی به‌نحو کلی معنا می‌کند؛ مانند کاری که فقیه در بحث بانک و بیمه و... انجام می دهد و تلاش می‌کند با زدن برچسب عناوینی فقهی، پدیدۀ خارجی را در چارچوب فقه فهم کند. ◽️اصطلاح چهارم: موضوع را در مقام تطبیق به خارج و امتثال، استعمال می‌کند و مقصودش از موضوع، مصداق خارجی عناوین کلی منصوصه است. 🏷 مراد ما از موضوع‌شناسی، معانی اول و دوم و چهارم نیست، بلکه تنها «معنای سوم» مدنظر است. 🏷 رسالۀ «حرمت مشروطۀ شیخ فضل‌الله‌نوری» و «تنبیه الأمۀ میرزای نایینی» در یک سالِ استبداد صغیر (1326 ه.ق) نوشته شده‌ است. 🏷 مرحوم «محمد کاظم خراسانی» و «ملا عبدالله مازندرانی» از بزرگترین پشتوانه‌های سیاسی اجتماعی طرح میرزا هستند. #تنبیه‌الأمه #تمدن_نوین_اسلامی #فقه_حکومتی #فقه_نظام «لینک تلگرام»

«جلسۀ سوم تنبیه ‌الأمه و تنزیه ‌المله» 💢عنوان جلسه: تأملی بر غرب‌شناسی میرزای نایینی براساس مقدمۀ کتاب ♨️در این صوت می‌شنوید: 🔹میرزای نایینی معتقد است ما در زمان بیداری مردم هستیم و خیزشی اتفاق افتاده است 🔹میرزای نایینی، مشروطه را هرچند وارد شده از غرب می‌داند، اما آن را غربی نمی‌داند و معتقد است که آن عطیۀ خود ماست که به ما برگشته است. 🔹ادعای میرزا نایینی در وحدت موضع شیعه و سنی (علمای استانبول) در دفاع از مشروطیت 🔹توضیحی دربارۀ شکل‌گیری اختلاف مرحوم میرزای نایینی با مرحوم شیخ ‌فضل ‌الله ‌نوری در تعیین مصداق دفع افسد به فاسد 🔹مبارزه با بدعت استبداد و سلطنت مطلقه، انگیزۀ اصلی میرزای نایینی از نگارش کتاب #تنبیه‌الأمه #تمدن_نوین_اسلامی #فقه_حکومتی #فقه_نظام «لینک تلگرام»

«جلسۀ چهارم تنبیه ‌الأمه و تنزیه ‌المله» 💢عنوان جلسه: ضرورت برپایی حکومت در جامعۀ انسانی ♨️در این صوت می‌شنوید: 🔹تقسیمات حکومت از منظر میرزای نایینی: ▫️از یک منظر، حکومت یا «قائم به شخص واحد« یا «قائم به هیئت جمعیه (شورایی)» است ▫️از زاویه‌ای دیگر، حکومت‌ها یا «به حق» هستند یا «به اغتصاب (غصبی)» که در ادامه، این حکومت‌های غصبی یا به‌صورت «قهری و زوری» برسرکارآمده‌اند یا به «وراثت» یا به «انتخاب مردم» 🔹میرزای نایینی در این کتاب، قائل به یک #نظریه_پیشرفت_اجتماعی است. وی با تکیه بر یک قاعدۀ عقلایی، معتقد است که مسئله ترقی، آبادانی و ثروت و مکنت، برای سعادت یک جامعه کفایت نمی‌کند، بلکه سعادت جامعه در گرو سلامت نظام سیاسی است و این نظام سیاسی است که حافظ شرافت و هویت و استقلال یک جامعه است 🔹ایشان پس از طرح عقلایی می‌فرمایند که شرع مقدس اسلام همین مسئله را تأیید کرده و ‌از‌ اين‌ جهت‌ ‌است‌ ‌که #سلطنت_اسلامیه را از وظائف و #شئون_امامت مقرر کرده است . 🏷 مرحوم میرزای نایینی از این مطلب، دو اصل را استخراج می‌کند: 1. حفظ نظامات داخلیه مملکت و تربیت نوع اهالی رساندن هر ذی حقی به حق خود 2. تحفظ از مداخلۀ اجانب و حفظ بیضۀ اسلام اختلاف‌نظر میرزایی نایینی با روشنفکران بر سر ماهیت شرعی «حق مردم» 🏷 اختلاف‌نظر «میرزای نایینی» با «شیخ فضل الله نوری» دربارۀ وجود محدودۀ مالانص فیه و قاعده‌گذاری در آن #تنبیه‌الامه #تمدن_نوین_اسلامی #فقه_حکومتی #فقه_نظام «لینک تلگرام»

«جلسۀ پنجم تنبیه‌ الأمه و تنزیه ‌المله» 💢عنوان جلسه: علت اولویت اصلاح نظام سیاسی برای اصلاح یک ملت ♨️در این صوت می‌شنوید: 🔹میرزای نایینی سلطنت را دو قسم می‌داند: ۱. سلطنت تملکیه (استبدادی) ۲. سلطنت ولایتیه (امانیته) 🔹ایشان معتقد است سلطنت اسلامیه، سلطنت ولایتیه است؛ لذا اگر سلطنت اسلامیه، قلب ماهیت پیدا کرد و به سلطنت تملکیه تبدیل شد، اساس نسبت و نظام، به‌نحوی فاسد خواهد شد و دیگر هیچ‌کس حتی امام معصوم نیز نمی‌تواند در آن حاکم شود. 🔹از نگاه میرزای نایینی، پایگاه اخلاق اجتماعی به رفتار سلطان با رعیت بازمی‌گردد (الناس علی دین ملوکهم)؛ درنتیجه اصلاح رفتار جامعه مشروط به اصلاح رفتار حاکمیت با مردم است (تقدم مرحلۀ دولت سازی بر جامعه سازی) 🔹میرزای نایینی در طرح خود به‌دنبال توضیح ساختار و نظامی است که اگر حاکم تمامیت‌خواه و طاغوت هم در رأس قرار بگیرد، قانوناً بتوان او را قید زد و محدود نمود. در حقیقت ایشان به‌دنبال توضیح «نظام ولایتیه» است نه «حاکم ولایتیه»! 🔹حال چگونه می‌توان ضمانت اجرایی این چنین نظامی را تأمین کرد؟ میرزا پاسخ می‌دهد: مسئله «عصمت»! یعنی شخص حاکم بایستی دارای یک‌سری خصوصیات درونی باشد تا به‌وسیله آن‌ها حدود خود را بداند و هم مانع از غلبۀ شهوت در درون حاکم باشد و هم فعل او را از خطا صیانت کند. ناگفته نماند که عصمت، در اینجا، صفتی در حاکم قلمداد شده تا از ولایتیه بودن یک نظامِ اجتماعی حفاظت کند. 🔹حال که دست ما خالی از معصوم است، تکلیف ما چه می‌شود؟ #تنبیه‌الأمه #تمدن_نوین_اسلامی #فقه_حکومتی #فقه_نظام «لینک تلگرام»

«جلسۀ ششم تنبیه ‌الأمه و تنزیه ‌المله» 💢عنوان: نظارت‌ بيرونی، جايگزين‌ قوۀ عاصمۀ عصمت‌ در ساختار حکومت‌های دوران غیبت ♨️در این صوت می‌شنوید: 🔹تفاوت مهم «شرایط حاکم» و «ماهیت حکومت» میرزای نایینی با این تفاوت گذاشتن، فقه سیاسی را وارد مقیاس جدیدِ #نظام‌سازی_اسلامی می‌کند 🔹میرزا نمی‌خواهد غصب سلطان قاجار را منتفی کند، بلکه می‌خواهد اصلاحیه‌ای بزند که در همان حالی که سلطان غاصب بر رأس امور است، لااقل #ماهیت_حکومت را اسلامی کند! #تنبیه‌الأمه #تمدن_نوین_اسلامی #فقه_حکومتی #فقه_نظام «لینک تلگرام»

«جلسۀ هفتم تنبیه ‌الأمه و تنزیه ‌المله» 💢عنوان جلسه: راهکارهای نظارت بیرونی بر حکومت‌های اسلامی در دوران غیبت ♨️در این صوت می‌شنوید: 🔹نظارت بیرونی با دو راهکار ممکن است: «تدوین قانون اساسی»، «تشکیل مجلس شورای ملی» 🔹مشروعیت نوشتن #قانون_اساسی (دستور) یکی از موارد مهم اختلافی میان «میرزای نایینی» و «شیخ فضل الله نوری» (رحمت‌الله‌علیهما) است 🔹تعبیر میرزای نایینی در خصوص #قانون_اساسی بسیار جالب و مهم است: دستور مذكور ‌در‌ ابواب‌ سياسيه‌ و نظامات‌ نوعيه‌ ‌به‌‌منزله‌ «رسائل‌ عمليه تقليديه»‌ ‌در‌ ابواب‌ عبادات‌ و معاملات‌ و نحوهما و اساس‌ حفظ محدوديتِ‌ مبتنی بر ‌عدم‌ تخطّی ‌از‌ ‌آن‌ ‌است‌، لهذا نظام‌نامه‌ و قانون‌ اساسی‌اش‌ خوانند و ‌در‌ صحّت‌ و مشروعيّت‌ ‌آن‌، ‌بعد‌ ‌از‌ اشتمال‌ برتمام‌ جهات‌ راجعه‌ ‌به‌ تحديد مذكور و استقصاء جميع‌ مصالح‌ لازمه نوعيّه‌، جز ‌عدم‌ مخالفت‌ فصولش‌ با قوانين‌ شرعيّه‌، شرط ديگری معتبر نخواهد بود. #تنبیه‌الأمه #تمدن_نوین_اسلامی #فقه_حکومتی #فقه_نظام «لینک تلگرام»

«جلسۀ هشتم تنبیه ‌الأمه و تنزیه‌ المله» 💢عنوان: آزادی و مساوات، اساس سلطنت مشروطه ♨️در این صوت می‌شنوید: 🔹توجه به مقولۀ آزادی وحریت، به‌عنوان رسالت انبیای الهی در طول تاریخ 🔹امتداد معنای عبودیت تا سرسپاری و فرمانبرداری نسبت به هرشخص 🔹در تعارض قرار گرفتنِ عبودیت خدای متعال با سرسپاری و فرمانبرداری نسبت به طاغوت و حکام جائر مسئله مساوات و نسبت آن با عدالت 🔹اقسام مساوات: مساوات در حقوق، احکام و مجازات 🔹دو مقولۀ «حریت» و «مساوات»، دو مورد اختلافی شدید میان «میرزای نایینی» و «شیخ فضل الله نوری» (رحمت‌الله‌علیهما) هستند. لذا توجه به ریشه‌های اختلاف این دو عالم برجسته و مجاهد، برای امروز ما درس‌های فراوانی دارد؛ 🔹میرزای نایینی در اینجا طرح بحث اولیۀ خود از مفهوم «استبداد دینی» را ارائه می‌کند؛ هرچند که تفصیل آن را به خاتمۀ کتاب موکول کرده است #تنبیه‌الأمه #تمدن_نوین_اسلامی #فقه_حکومتی #فقه_نظام «لینک تلگرام»

🔹به لطف خدا، پنج‌شنبه این همایش را شرکت کردم. 🔹سخنرانی اساتید محترم محمدجواد ارسطا، سید محمدمهدی میرباقری و محسن اراکی و همچنین ارائه های برادران عزیزم جناب آقایان سیدمهدی موسوی و مجید رجبی را شنیدم. 🔹ارائه‌های جدی‌ای بود. اینکه ادبیات «فقه حکومتی»/«فقه نظام»/«فقه اجتماعی»، تا این حد فاخر و پخته شده، حقیقتاً مایه امیدواری و مباهات بود. 🔹صوت‌ مباحث اساتید در این همایش را در ادامه تقدیم می‌کنم:👇 #فقه_حکومتی #فقه_نظام #فقه_نظام‌ساز #فقه_اجتماعی #عقلانیت_انقلابی https://eitaa.com/alimohammadi1389/870