مسئله خدا مسئله علمی نیست! 🔹 خدا یک موضوع علمی (به معنای آنچه حسی، فیزیکی و تجربی است) نیست. 🔸از نگاه خداباوران، خدایی که مادی و حسی باشد، محدودیت دارد و اساساً خدا نیست 🔺به همین دلیل خدا موجودی #متافیزیک ی است نه فیزیکی 📌بر این اساس به هیچ وجه نمی‌توان با روش تجربی به خدا رسید (هرچند می‌توان اثرات و نشانه‌هایش را در علم تجربی پیدا کرد) ❗️چیزی هم که با تجربه قابل اثبات نباشد، با تجربه قابل انکار هم نیست 🔸به همین دلیل است که گفته می‌شود علم تجربی نمی‌تواند خدا را انکار کند! #آتئیسم #خداشناسی #خدا #خداباوری #خداناباوری #تجربه_گرایی 🌱اندیشه رضوان در شبکه‌های اجتماعی @andishehrezvan_official

خدا در محدوده علم یا الهیات؟! 🔹#ریچارد_داوکینز معتقد است اگر بحث از خدا و آفرینش از حیطه علم خارج باشد، از حیطه الهیات هم خارج است! او همچنین می‌گوید: الهیدانان چه مهارتی دارند که دانشمندان ندارند؟ 📌لکن بر خلاف آنچه که داوکینز گمان برده است، اینجا سخن از مهارت یا مقام و منصب اجتماعی نیست. بلکه سخن از طریق و روش بحث است که باید متناسب با موضوع باشد! 🔸یک دانشمند تجربی هم اگر بخواهد در این حوزه با روش عقلی بحث کند مانعی وجود ندارد و از آن طرف اگر یک الهی‌دان بخواهد تجربی بحث کند به خطا رفته است. بحث بر سر طریق بحث است نه الهی‌دان بودن یا نبودن! 📚 برشی از مقاله کاستی‌های مبادی تصوری استیون هاوکینگ و ریچارد داوکینز در حوزه الهیات #ریچارد_داوکینز #خداباوری #خداناباوری #آتئیسم 🌱اندیشه رضوان در شبکه‌های اجتماعی @andishehrezvan_official

چرا تجربه به تحلیل‌های عقلی (غیرتجربی) نیاز دارد؟ 🔹اگر تحلیل‌های عقلی را نامعتبر بدانیم، گزاره‌های علمی (تجربی) نیز نامعتبر خواهد بود. 🔸تجربه از مشاهده و مطالعه عینی نمونه‌ها شروع می‌شود ولی به واسطه تحلیل عقل به گزاره کلی تبدیل می‌شود. 🔺گزاره‌ای که برای زمان‌ گذشته و آینده هم کارآمد باشد ▪️به عنوان مثال جوشش آب در دمای خاص، از مطالعه چند نمونه شروع می‌شود ولی تحلیل عقلی باعث می‌شود که این گزاره به صورت کلی صادر شود و حتی نمونه‌های مشاهده نشده را نیز شامل شود. 📌بر این اساس، اگر عقل فاقد اعتبار باشد، تجربه نیز فاقد اعتبار خواهد شد. #تجربه_گرایی #فلسفه_علم #فلسفه 🌱اندیشه رضوان در شبکه‌های اجتماعی @andishehrezvan_official

جامعه شناسی دین و پدیده‌های اجتماعی دین؛ نقدی بر نگاه محسن حسام مظاهری به عاشورا درکِ مضیق جامعه‌شناسی دین از واقعۀ عاشورا باعث می‌شود که نه تنها این حقیقت باطنی را که در طول تاریخ بشر حضور داشته، به‌درستی در نیابیم، بلکه برای توضیح تکثرِ آن، میان حقیقت دین و ظهورات آن، گسست و تفکّیک ایجاد کنیم و البته در نهایت، امکان تعامل میانِ اسلام و تشیع با دیگر فرهنگ‌های بشری را به قلمرویی جعلی و ساختگی به‌نام جامعه یا فرهنگِ فاقد اسلام و تشیع یا حتی دیگر ادیان الهی، یعنی قلمرو سکولار جامعه و فرهنگ بسپاریم. ✍️ دکتر محمدرضا قائمی نیک ✅ مطالعه یادداشت در پایگاه اینترنتی اندیشه رضوان #امام_حسین #پدیدار_شناسی #محمد_رضا_قائمی_نیک #محسن_حسام_مظاهری 🌱اندیشه رضوان در شبکه‌های اجتماعی @andishehrezvan_official

از جامعه شناسی دین تا جامعه شناسی دینی.... 🔹جامعه شناسی دین رویکردی پدیدارشناختی دارد 🔸یعنی دین را به عنوان یک پدیده (بلکه پدیده بشری) می‌نگرد 🔺در نتیجه مبانی و مبادی آن به‌ویژه مبانی الهیاتی آن را در نظر نمی‌گیرد و با این رویکرد به مطالعه تعامل دین و جامعه می‌پردازد. ▪️▪️به همین دلیل است که برخی از جامعه‌شناسان دین، تفاوتی میان عرفان‌های نوظهور و ادیان ابراهیمی نمی‌گذارند 🔸چراکه به همه آن‌ها به صورت یکسان و به عنوان یک پدیده بشری نگاه می‌کنند 📌در مقابل اما جامعه شناسی دینی، چنین رویکردی ندارد 🔹دین را همانطور که هست و در امتداد مبانی فکری، فلسفی و الهیاتی‌اش مطالعه می‌کند. 🔸بدین جهت جامعه شناسی دینی، دین را به عنوان یک رخداد تاریخی یا پدیده بشری تعریف نمی‌کند. #خاستگاه_دین #دین_و_تاریخ #علوم_انسانی_اسلامی #پدیدار_شناسی 🌱اندیشه رضوان در شبکه‌های اجتماعی @andishehrezvan_official

سکولاریسم و جامعه شناسی دین 🔹پس زمینه جامعه شناسی دین، سکولاریسم است 🔸جامعه شناسی دین به سبب نگاه #پدیدار_شناسی به دین، دین را بدون مبانی کلامی و الهیاتی می‌نگرد 🔺نتیجه این رویکرد تفسیری از دین است که مناسبات الهی را از کنش‌های اجتماعی آن تفکیک می‌کند. 📌 بدین سبب است که #سکولاریسم روح #جامعه_شناسی دین است. #علوم_انسانی_اسلامی 🌱اندیشه رضوان در شبکه‌های اجتماعی @andishehrezvan_official

#معرفی_کتاب ده باور بی اساس علم مدرن 🔹کتابی جنجالی از زیست‌شناسی جنجالی برای دوستداران علم و فلسفه. این کتاب به شما می‌گوید چگونه در علم تجربی مدرن، برخی گزاره‌ها به عنوان اصول قطعی، جزمی و مسلم تلقی می‌شوند در حالی که می‌توان در درستی آن‌ها تجدید نظر کرد. 🔸شلدریک، نویسنده کتاب می‌گوید: بسیاری از یافته‌های علم تجربی که امروزه به عنوان اصولی مسلم و بدیهی پنداشته می‌شوند، کمتر مورد بررسی دانشمندان بوده است. 🔺او با طرح این ادعا، سعی دارد اصولی را بیان کند که نقش زیادی در اثبات علوم تجربی دارند ولی کمتر مورد توجه بوده‌اند بلکه حتی در مواردی بخشی از این اصول بی‌اساس هستند. ▪️نگارنده این کتاب بیشتر به دنبال رویکردی انتقادی به جریان علم‌گرایی حداکثری است که امروزه و در جهان معاصر ترویج شده است. او باور دارد که بسیاری از تحقیقات علمی، بر پایه‌هایی بنا شده‌اند که می‌توان آن‌ها را نقد کرد. #تجربه_گرایی #آتئیسم #خداشناسی #خداباوری #خداناباوری #پوزیتیویسم 🌱اندیشه رضوان در شبکه‌های اجتماعی @andishehrezvan_official

نگره تاریخی جامعه شناسی دین به عاشورا! 🔹بخشی از جامعه شناسان دین، عاشورا را تنها یک پدیده تاریخی می‌دانند که هیچ پیام و درسی برای امروز ندارد 🔸این رویکرد در امتداد نگاه فلسفی به نسبت #دین_و_تاریخ است. 🔺در این بین، #پدیدار_شناسی #دکارت سهم بسزایی در رواج این نگاه دارد ▪️چراکه #جامعه_شناسی دین با استفاده از نگره دکارت توانست دین را به عنوان یک پدیده لحاظ کند. 📌از آنجا که هر پدیده در حصار تاریخ خودش است، بخشی از جامعه شناسی دین، دین و رخدادهای اجتماعی آن را نیز در حصار تاریخ می‌داند. #امام_حسین 🌱اندیشه رضوان در شبکه‌های اجتماعی @andishehrezvan_official

منتقدین پدیدارشناسی دکارتی #اندیشمندان 🔹جوزف سایفرت از جمله اندیشمندانی است که در قلمرو تحولات فلسفیِ غرب، کوشیده است تا رویکردهای پدیدارشناختیِ کانت و هگل را نقد کرده و راهی به قلمرو هستیِ ماقبل پدیداری بگشاید. #پدیدار_شناسی #جامعه-شناسی #دکارت 🌱اندیشه رضوان در شبکه‌های اجتماعی @andishehrezvan_official

منتقدین پدیدارشناسی دکارتی؛ اریک فوگلین #اندیشمندان اریک فوگلین فیلسوف سیاسی آلمانی – آمریکایی مطرح در قرن بیستم است. او از جمله منتقدان #پدیدار_شناسی دکارتی (روش رایج در #جامعه_شناسی دین و علوم سیاسی) به شمار می‌رود. او با تاکید بر موضوع نظم اجتماعی، با نقدِ منشاء‌های نظم اجتماعیِ پدیداری در آثار بسیاری از جامعه‌شناسانِ مدرن، کوشیده است تا ضمن ایجاد ارتباط مجدد میان الاهیات و جامعه، منشاء نظم اجتماعی را نه در قرارداد اجتماعی، بلکه در خداوند و پیامبران بجوید. #فلسفه_سیاست #دکارت 🌱اندیشه رضوان در شبکه‌های اجتماعی @andishehrezvan_official

بیایید با الفاظ بازی نکنیم 🔹روشنفکر یا متفکر 🔸مهم نیست اسمش را چه می‌گذاریم! 🔺اینکه اردشیر رستمی از حق‌مداری می‌گوید، سخن نیکویی است ▪️اینکه یک اندیشمند هرگاه به اشتباهش پی برد، باید دست از سخنش بکشد، سخنی کاملا درست است 📌ولی اینکه عرفان را در مقابل اسلام قرار می‌دهد، قابل قول نیست. ▪️اینکه عرفان طرفدار بی‌رنگی است؛ حتی اسلام... این قابل قبول نیست چراکه بخش مهمی از عرفا از بستر اسلام و در بستر آن رشد کردند. ❗️اینکه در انتهای آن با همکاری مجری، ادبیاتی نسبی‌گرایانه ارائه می‌دهد، قابل قبول نیست. اینکه از حق مداری می‌خواهد «همه حق پنداری» را نتیجه می‌گیرد؛ قابل قبول نیست.

🎞 علم و دین؛ چگونگی و چرایی 🔺 آیا با پیشرفت علم از خدا بی‌نیاز شدیم؟! 🔺 آیا علم تجربی پاسخ چرایی را می‌دهد؟ 🔺 چرا دانشمندان سراغ فلسفه و دین می‌روند؟ مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی #پوزیتیویسم #تجربه_گرایی #علم_و_دین 🌱اندیشه رضوان در شبکه‌های اجتماعی @andishehrezvan_official

کالین پترسون؛ تکامل‌گرای ضد تکامل! 🔹پترسون (Colin Patterson) از جمله زیست شناسان برجسته است که پس از مدتها تحقیق درباره نظریه تکامل و پایبندی به آن، ناگهان زیست شناسی را با یک سوال بزرگ روبرو می‌کند! 🔸او در سمیناری که دراین رابطه در شیکاگو در 1981 برگزار شد، با طرح پرسش‌هایی از زیست‌شناسان، بیان کرد که تکامل نظریه‌ای نیست که چندان اثبات شده باشد بلکه زوایای پنهان بسیاری دارد که اثبات آن را دچار چالش می‌کند. 🔺او معتقد بود مهم‌ترین چالش تکامل‌گرایی آن است که تکامل‌گرایان تکامل را به عنوان یک پیش‌فرض پذیرفته‌اند ولی در چگونگی حصول تکامل اختلاف نظر دارند. ▪️او همین امر را یک چالش می‌داند چگونه ممکن است تکامل را به عنوان یک نظریه پذیرفت ولی در چگونگی آن تردید داشت؟! همین امر نشانگر آن است که تکامل نظریه‌ای چندان اثبات شده نیست! #داروین #علم_و_دین #خداباوری #آتئیسم #خداناباوری #خداشناسی #الهیات #اندیشمندان 🌱اندیشه رضوان در شبکه‌های اجتماعی @andishehrezvan_official

داروین، الهیات و متافیزیک 🔹در نسبت نظریه #داورین و گزاره‌های الهیاتی مثل وجود خدا و خلقت‌گرایی چند مسئله وجود دارد: 1️⃣ اینکه آیا نظریه داورین از نظر علمی معتبر است؟ 2️⃣ اینکه بر فرض اعتبار علمی این نظریه، آیا این نظریه می‌تواند در گزاره‌های الهیاتی اختلال ایجاد کند؟ به عبارت دیگر آیا این نظریه می‌تواند در الهیات اظهار نظر کند؟ 3️⃣ بر فرض اعتبار علمی نظریه داروین و بر فرض اینکه نظریه داروین می‌تواند در الهیات و متافیزیک مداخله کند، آیا با گزاره‌های الهیاتی در تناقض است؟ #داروین #علم_و_دین #خداباوری #آتئیسم #خداناباوری #خداشناسی #الهیات #اندیشمندان 🌱اندیشه رضوان در شبکه‌های اجتماعی @andishehrezvan_official

فلسفه مرده است! 🔹امروزه بخشی از بدنه دانش‌آموزی و دانشجویی در علوم تجربی، دچار تله مرگ‌انگاری می‌شوند 🔸کارکرد این تله آن است که بگوید یافته‌های تجربی جای الهیات و فلسفه را تنگ کرده است در نتیجه دیگر جایی برای الهیات و فلسفه نیست. 🔺اینجاست که گفته می‌شود «الهیات و فلسفه مرده است» (مشابه این جمله را هاوکینگ هم می‌گوید) ▪️در این زمینه هم کتاب‌های متعددی نگاشته شده است که دانشجویان ما آن را مطالعه می‌کنند. 📌این در حالی است که خود این گزاره، خودش یک گزاره فلسفه و الهیاتی است؛ نه تجربی! #آتئیسم #خداشناسی #خدا #خداباوری #خداناباوری 🌱اندیشه رضوان در شبکه‌های اجتماعی @andishehrezvan_official

علیت؛ انکار ناشدنی است! 🔹یکی از چالش‌هایی که امروزه در زیست‌شناسی، کیهان‌شناسی و مکانیک کوانتوم و... گاهی از آن سخن گفته می‌شود، مسئله علیت است. 🔸امروزه برخی مدعی هستند که در این دانش‌ها، علیت نقض شده است و دیگر نمی‌توان به عنوان یک اصل از آن استفاده کرد. از طرف دیگر، علیت زیربنای الهیات ادیان است. 🔺بر این اساس، اگر علیت نقض شود، الهیات نیز نقض و انکار می‌شود. 📌این در حالی است که اگر علیت انکار شود بایستی تمام قواعد فیزیک و طبیعی را انکار کرد؛ چراکه تمام گزاره‌های علوم تجربی، بر بنیان علیت استوار است. ▪️در واقع انکار علیت نه تنها الهیات را نقض می‌کند بلکه تمام دانش‌های تجربی را نیز نقض می‌کند. #علیت #آتئیسم #خداشناسی 🌱اندیشه رضوان در شبکه‌های اجتماعی @andishehrezvan_official

🔹تجربه نزدیک به مرگ گفتگوی اندیشه رضوان با دکتر رضا برنجکار؛ عضو هیئت علمی دانشگاه تهران با همکاری کارگروه علوم عقلی و تجربیات نزدیک به مرگ https://eitaa.com/ISP_NDE ✅ مطالعه مصاحبه #تجربه_نزدیک_به_مرگ #NDE 🌱اندیشه رضوان در شبکه‌های اجتماعی @andishehrezvan_official

تفاوت تجربه دینی و تجربه نزدیک به مرگ از منظر دکتر رضا برنجکار 🔸از منظر دکتر برنجکار، تجربه دینی در اصطلاح غربی‌ها عام است و شامل تجربیات نزدیک به مرگ، خدا و… هم می‌شود. این اصطلاح حتی شامل خواب هم می‌شود. این تعبیر با معنای فطرت و یافت فطری در ادبیات اسلامی تفاوت دارد زیرا دریافت فطری تنها نسبت به وجود خداست و به دنبالش خداشناسی را دارد ولی تجربه دینی در غرب عام‌تر از آن است. از اینرو مسائل مربوط به تجربه نزدیک به مرگ، در امتداد مسئله تجربه دینی قرار می‌گیرد. #تجربه_نزدیک_به_مرگ #NDE 🌱اندیشه رضوان در شبکه‌های اجتماعی @andishehrezvan_official

پیامدهای اجتماعی مسئله تجربه نزدیک به مرگ از منظر دکتر رضا برنجکار 🔹 تجربیات نزدیک به مرگ از آن جهت که تأییدی برای معاد شده‌است خوب است ولی در مواجهه با تجربیات نزدیک به مرگ، باید احتیاط کرد. در واقع پرداختن به این موضوع، نباید مسیری را باز کند که هر کسی هر ادعایی را از باب تجربه نزدیک به مرگ مطرح کند. فردا هر کسی ادعای خودش را به پای تجربه نزدیک به مرگ بیاندازد و حتی مطالب غلط را ترویج می‌دهد. به عبارت دیگر چه بسا در آینده افراد یا جریانهایی بیایند که بگویند ما تجربه کردیم و دیدیم که هیچ یک از دستورات ادیان درست نبوده! یا اینکه اصلا خدایی نبوده! یا…. در حالی که تمام این‌ها با ادله عقلی در جای خود اثبات شده‌اند. #تجربه_نزدیک_به_مرگ #NDE 🌱اندیشه رضوان در شبکه‌های اجتماعی @andishehrezvan_official

خدا چه شکلی است؟ 🔹اینکه خدا چه شکلی است از مهم‌ترین مسائل الهیات است. 🔸در واقع این همان چیزی است که قبلا هم به آن اشاره کردیم 📌اینکه در الهیات، بسیاری از مواقع مسئله در تصور است نه در تصدیق! 🔹مثلا استیون هاوکینگ از جمله افرادی است که تصویرش از خدا، موجودی زمان‌مند است. ▪️او می‌گوید: از آنجا که قبل از انفجار بزرگ زمانی نبوده است، پس وجود خالق بی معناست؛ چراکه زمانی نبوده است که خدا بخواهد عالم را بیافریند. کتاب پاسخ‌های کوتاه برای پرسش‌های بزرگ(متن اصلی)، ص 38) 🔺این در حالی است که اساسا بخشی از خداباوران از خدای زمان‌مند که پیش از انفجار بزرگ است سخن نمی‌گویند. 🔹فیلسوفان مسلمان معتقدند خدا موجودی مجرد (غیرمادی/ متافیزیکی) است. به همین دلیل در آموزه‌های دینی بیان می‌شود که خدا خالق زمان است نه اینکه زمان‌مند باشد. 📌زمان هم محدودیت است و هم محدودیت آفرین است؛ به همین دلیل خدای اسلام فرازمان است؛ برخلاف آنچه هاوکینگ گمان می‌کرد.... #استیون_هاوکینگ #اندیشمندان #خداباوری #خداشناسی #آتئیسم #خداناباوری 🌱اندیشه رضوان در شبکه‌های اجتماعی @andishehrezvan_official

خداباوری زاییده جهل نیست! 🔹امروزه هم در جامعه‌شناسی مدرن و هم در برخی دانشمندان تجربی مثل هاوکینگ، این اعتقاد وجود دارد که «خداباوری زاییده جهل است!» 🔸به عنوان مثال هاوکینگ در کتاب خود می‌نویسد: حتی کسانی به جان‌سختی وایکینگ‌ها هم به موجوداتی ماوراء طبیعت اعتقاد داشتند تا بتواننند از پدیده‌های طبیعی مثل رعد، طوفان یا کسوف سردربیاورند. امروزه علم پاسخ‌های بهتر و سازگارتری می‌دهد. (ترجمه کتاب پاسخ‌های کوتاه به پرسش‌های بزرگ از مزدا موحد، ص 45) ▪️این عبارت نشان می‌دهد که وی یکی از زمینه‌های خداباوری را جهل بشر به قواعد طبیعی می‌داند. ❗️ اگرچه سخن وی در نسبت به خداباوری در ادیان تحریف شده می‌تواند درست باشد ❗️اگرچه سخن وی می‌تواند نسبت به باورهای عامیانه درباره خدا درست باشد 📍ولی اینکه زمینه خداباوری غلط بوده است، دلیل بر این نیست که واقعا خدا وجود ندارد 🔺به ویژه که در جهان اسلام اساساً رشد علم طبیعی و تجربی، منجر به خداناباوری (الحاد) نشده است 📌نمونه‌اش هم وجود دانشمندان علوم تجربی و طبیعی و در عین حال خداباور در تمدن اسلامی است. 🔹دانشمندانی که هم فیزیک می‌دانستند و هم نجوم و هم تفسیر و فقه و فلسفه #خاستگاه_دین #جامعه_شناسی #استیون_هاوکینگ #اندیشمندان #خداباوری #خداشناسی #آتئیسم #خداناباوری 🌱اندیشه رضوان در شبکه‌های اجتماعی @andishehrezvan_official

شاخصه اصلی علیت؟ 🔹امروزه مباحث مختلف طبیعی و فراطبیعی (متافیزیکی) پیرامون علیت مطرح است 🔸اینکه آیا قانون علیت صادق و موجه است؟ 🔺بخشی از علم جدید در این حوزه مدعی به چالش کشیدن علیت است. ▪️نمونه مهم این نظریات، فروکاستن علیت به توالی پدیده‌ها توسط هیوم است. 📌اینکه علیت، به معنای توالی پدیده‌ها و نوعی کنارهم بودن است؛ نه رابطه خاص و ضروری و واقعی. (کاپلستون، ترجمه اعلمی، ج 5، ص 293) 🔹بر این اساس، شاخصه مهم علیت ضرورت است که هیوم منکر آن است ولی علیت‌گرایان به آن باور دارند. #علیت #اندیشمندان #هیوم #آتئیسم #خداشناسی 🌱اندیشه رضوان در شبکه‌های اجتماعی @andishehrezvan_official

هیوم، علیت و جنگ با قوانین طبیعی 🔹یکی از چالش‌های نظریه هیوم آن است که اگر علیت، به توالی پدیده‌ها فروکاسته و در نتیجه انکار شود، بنابراین چگونه می‌توان اصل یکنواختی طبیعت را تبیین کرد؟! 🔹به عبارت دیگر تا زمانی که علیت به عنوان یک رابطه ضروری پذیرفته نشود، نمی‌توان در علوم طبیعی (فیزیک، شیمی، زیست و...) و نیز علوم انسانی (روان‌شناسی، جامعه‌شناسی و...) قانونی تولید کرد. 🔸در واقع اگر علیت انکار شود، رابطه ضروری بین پدیده‌ها نیز انکار می‌شود و هنگامی که هیچ رابطه ضروری وجود نداشته باشد، پس یعنی هر پدیده‌ای ممکن است در شرایطی رخ دهد که در شرایط مشابه دیگر رخ نمی‌دهد. 🔹بنابراین هیچ گاه نمی‌توان هیچ قانون علمی را به عنوان قانون علمی در نظر گرفت. 📌ولی آیا به راستی خود هیوم در حالی که با این قوانین زندگی می‌کند، به چنین چیزی پایبند می‌شود؟! #علیت #اندیشمندان #هیوم #آتئیسم #خداشناسی 🌱اندیشه رضوان در شبکه‌های اجتماعی @andishehrezvan_official

فلسفه و تجربه نزدیک به مرگ؛ گفتگو مشترک «اندیشه رضوان» و «کارگروه علوم عقلی و تجربیات نزدیک به مرگ» با دکتر امامی جمعه متن مصاحبه را از اینجا مطالعه کنید #تجربه_نزدیک_به_مرگ #NDE 🌱اندیشه رضوان در شبکه‌های اجتماعی @andishehrezvan_official