بدو گفت ار ایدون که رستم تویی
بکشتی مرا خیره بر بد خویی
(شاهنامه)
#وزن :
فعولن فعولن فعولن فعل
#بحر :
(متقارب مثمن محذوف)
#تقطیع :
ب/دو/گف/تَ/ ری/دون/ کِ/رُس/تم/ تُ/یی
(ن - -/ ن - -/ ن - -/ ن -)
ب/کُش/تی/ مَ/را/ خی/رِ / بر/ بَد/ خُ/یی
آموزش عروض و قافیه و...
سید محمدرضا شمس (ساقی)
https://eitaa.com/arozghafie
هر آدمِیی که او ثنا گفت
هر چ آن نه ثنای تو خَطا گفت
#وزن :
مفعول مفاعلن فعولن
#بحر :
(هزج مسدس اخرب مقبوض محذوف)
#تقطیع :
هر /آ/د/مِ/یی/ کِ/ او/ ثَ/نا /گفت
(- - ن/ ن - ن -/ ن - -)
هر/چآن /نَ/ ثَ/نا/ی/ تُ/ خَ/طا/ گفت
آموزش عروض و قافیه و...
سید محمدرضا شمس (ساقی)
https://eitaa.com/arozghafie
#تعریف_زحافات_عروضی
#زحاف، تغییری است که به رکن وارد میشود تا از آن رکن، یک رکن دیگر منشعب شود.
(10 اصطلاح مهم زحافات به شرح ذیل)
1- مقبوض 2- اخرب 3- مطوی 4ـ مکشوف 5- مخبون 6- مکفوف 7-محذوف 8- مشکول 9- منحور 10ـ مجبوب
1- #مقبوض: تبدیل رکن مفاعیلن به مفاعلن(یعنی تبدیل هجای بلند سوم(هجای ماقبل آخر) به هجای کوتاه
2- #اخرب: الف- تبدیل رکن مفاعیلن به مفعولُ(=فاعیلُ) (یعنی حذف یک هجای کوتاه از اول رکن مفاعیلن و تبدیل هجای بلند آخر رکن مفاعیلن به هجای کوتاه)
ب- تبدیل رکن مستفعلن به فعولن( یعنی حذف هجای بلند اول رکن مستفعلن و جابه جا کردن هجای بلند دوم با هجای کوتاه سوم در رکن مستفعلن)
3- #مطوی : تبدیل مستفعلن به مفتعلن(=مستعلن) (یعنی تبدیل هجای بلند دوم رکن مستفعلن به هجای کوتاه)
4- #مکشوف : الف- تبدیل مفتعلن به فاعلن(=مفعلن)(یعنی حذف هجای دوم از رکن مفتعلن)
ب- تبدیل مفعولاتُ به فاعلن(یعنی تبدیل هجای دوم رکن مفعولاتُ که بلند است به هجای کوتاه و حذف هجای آخر رکن که کوتاه است.)
5- #مخبون : الف- تبدیل رکن فاعلاتن به فعلاتن(یعنی هجای بلند اول رکن فاعلاتن به هجای کوتاه تبدیل می شود.)
ب- تبدیل مستفعلن به مفاعلن(=متفعلن) (یعنی تبدیل هجای بلند اول رکن مستفعلن به هجای کوتاه)
ج- تبدیل فاعلن به فَعَلُن( یعنی یعنی تبدیل هجای بلند اول رکن فاعلن به هجای کوتاه)
6- #مکفوف : الف- تبدیل رکن مفاعیلن به مفاعیلُ ( یعنی تبدیل هجای بلند آخر رکن مفاعیلن به هجای کوتاه)
ب- تبدیل رکن فاعلاتن به فاعلاتُ (یعنی تبدیل هجای بلند آخر رکن فاعلاتن به هجای کوتاه)
7- #محذوف : الف- تبدیل رکن فاعلاتن به فاعلن(=فاعلا) ( یعنی حذف یک هجای بلند از آخر رکن پایانی وزن)
ب- تبدیل رکن فعولن به فَعَل(=فعو) (یعنی حذف یک هجای بلند از آخر رکن پایانی وزن)
ج- تبدیل رکن فعلاتن به فَعَلُن(=فعلا) (یعنی حذف یک هجای بلند از آخر رکن پایانی وزن)
د- تبدیل رکن مفاعیلن به فعولن(=مفاعی)(یعنی حذف یک هجای بلند از آخر رکن پایانی وزن)
8- #مشکول : تبدیل رکن فاعلاتن به فعلاتُ(یعنی تبدیل هجای بلند اول رکن به هجای کوتاه و تبدیل هجای بلند آخر رکن به هجای کوتاه)
#نکته :
از جمع مخبون و مکفوف در یک رکن، مشکول به وجود می آید.
یعنی فاعلاتن اگر مخبون شود می شود: فعلاتن. و اگر فعلاتن (که مخبون است) تبدیل به فعلاتُ (که مکفوفِ رکن فعلاتن است) شود مشکول میشود.
9- #منحور : تبدیل رکن فاعلاتُ به فع (یعنی حذف تمام هجاهای یک رکن به غیر از هجای اول)
10- #مجبوب : تبدیل رکن مفاعیلن به فَعَل(=مفا) (یعنی حذف دو هجای بلند آخر رکن مفاعیلن)
#آموزش_مبانی_شانزده
آموزش عروض، قافیه و...
سید محمدرضا شمس (ساقی)
https://eitaa.com/arozghafie
#منظومهی_اجمالی_عروض
ایکه خواهی در سخن گویا شوی
شاعری ، شوریده و شیدا شوی
باید آموزی : (فنون وزن) را
که بوَد بسیار ، در آن نکته ها
(وزن) اگر چه ابتدای شاعریست
گوش کن اکنون که گویم (وزن) چیست؟
شش (مُصوّت) هست (کوتاه و بلند)
گر بدانی چیست ، گردی سربلند
( اَ ) ـ ( اِ ) ـ ( اُ ) با هم همه کوتاه هست
( آ ) و (ایـ) و (او) ، بلند و دلکش است
سه (هجا) داریم (کوتاه) و (بلند)
وآن دگر باشد (کشیده) چون کمند
چون (کشیده) ، قابل (تقطیع) نیست!
بگذر از آن تا (هجا) دانی که چیست؟
هر صدایی که رسد بر گوش ما
هست در (تقطیع) ، عنوان هجا
چون (هجاها) را (نمادی) نیز هست
این (ــ) بلند و این یکی (U) کوتاه است
(من) بلند و (ما) بلند و (او) بلند
(بِه) وُ (کِه) کوتاه ، در یادت ببند
تا بدانی (وزن) این اشعار چیست؟
(رکن) آن ، در زیر شعر مولویست
"هرکسی از ظنّ خود شد یار من"
فاعلاتن ، فاعلاتن ، فاعلن
هست وزن (مثنوی) این (رکن) ها
که بوَد (معیار سنجش) ، نزد ما
نام (اوزان عروضی) ، (بحر) هست
که از آنها هرچهات گویم کم است
نام (بحر) مثنوی ، باشد (رَمَل)
که بوَد شیرینتر از قند و عسل
هست ارکانش (مُسدّس) در (شمار)
(رکن آخر) هست ، (محذوف و قصار)
هست (ده بحر) دگر بشنو چه هست؟
که به راحت ، میتوان آری به دست
(مُجتَث) است و (مُنسَرح) وآنگه (خفیف)
هم (بسیط) و هم (سریع) است ای ظریف
هم (تقارب) ، هم (مضارع) ، هم (هَزَج)
هم (رَجَز) هم (مُقتضب) شد رج به رج
(رکن اوزان) نیز باشد در (شمار)
مختلف؛ آن را به گوش جان سپار
هم (مُسَدّس) هم (مُثَمّن) نیز هست
که (زحافاتش) ، ملال انگیز هست
🔲
بعد از اینها ، (اختیار شاعری) است
گر چه گاهی (اضطرار شاعری) است
(آخر مصرع) ، چه (کوتاه) و (بلند)
یا (کشیده) ، آن (هجا) گردد (بلند)
(قافیه) ، تکرار اگر شد ناگزیر
بگذر از تقصیر عذرم ای خبیر
خوانش اشعار را باید درست
اینک آموزید ، از بیت نخست
گاه باید خواند با (تخفیف) نیز
آنچه میباشد (مشدّد) ای عزیز
گاه هم (طبق ضرورت) ، در بیان
خوانده میگردد (مشدّد) ، واژگان
گاه حرف ساکن (ت) مثلِ (چیست)
میشود (ساقط) که گویی هیچ نیست
همچنین (دو) (ساکن) از بعدِ (بلند)
گاه (یک) (ساقط) شود بیچون و چند
میتوان بینی درین مصرع عیان
(کارد) را که گشته ساقط (دال) آن
یا شود (ادغام) ، بعضی واژگان
در تلفظ میشود (در آن) ، (دران)
یا که (خواهر) ، وقت (تقطیع) کلام
طِبق خوانش هست (خاهر) والسلام
اولین رکن (فعلاتن) ، توان ،
(فاعلاتن) گردد ای آرام جان!
طِبق (ضرباهنگ) خاص شعر ها
میشود (تقطیع) هر گونه (هجا)
حرف (نون ساکنه) ، بعد از (بلند)
خارج از (تقطیع) هست ای هوشمند
مثل (جان) و (این) و (آن) و هرچه هست
جمله از (تقطیع) شعری ، (ساقط) است
هست (تسکین)، قاعده که میتوان
(دو هجا) که هست (کوته) همزمان
(دو هجا) را (یک هجا) اِعمال کرد
تا که (دو کوتاه) ، گردد (یک بلند)
(قلب) ، یعنی : (جا به جایی هجا)
که بوَد مخصوص بعضی (رکن ها)
که شود : (مُفتعلن) ، (مفاعلن)
یا شود : (مفاعلن) ، (مفتعَلن)
بعد از آن ، (اِشباع) باشد در زبان
که به شدّت میشود (کوته) ، بیان
مثل حرف (به) ، که بیشک در هجا
هست (کوته) ، دان (بلند)ش مثل (با)
وآن دگر (ابدال) ، نوعی دیگر است
در خصوص ِ (سه هجای) آخر است
که (فَعَلُن) ، میشود (فع لُن) ، عزیز
بیش ازین با خود مکن جنگ و ستیز
زآنکه هرچه بوده لازم ، گفتهام
گوهر (بحر عروضی) ، سفتهام
تا همینجا را اگر خوانی به جِدّ
میشوی در شعرگویی ، مستعد
وزن را (ساقی) به نظم ساده گفت
غنچهی (وزن عروضی) را ، شکفت
گر که هستی طالب شعر وزین
باش ازین خرمن به همت، خوشهچین
سید محمدرضا شمس (ساقی)
✅ کانال آموزش عروض، قافیه و...
https://eitaa.com/arozghafie
✅ کانال آموزش مبانی شعر
در #ایتـــا
🎶( عروض ، قافیه و...) 🎶
سید محمدرضا شمس (ساقی)
https://eitaa.com/arozghafie
✅ کانال آموزش مبانی شعر
در #ایتـــا
🎶( عروض ، قافیه و...) 🎶
سید محمدرضا شمس (ساقی)
@arozghafie
سلام علیکم
✅ قابل توجه عزیزانی که در مرحلهی تقطیع هجایی هستند.
ابیاتی را بارگذاری میکنم تا در منزل تمرین بفرمایید و در هفتهی بعد پاسخ صحیح را در کانال بارگذاری میکنم تا خودتان تطبیق کنید.
مطمئنم که با توجه به آموزشهای قبلی چنانچه مطالب را مطالعه کرده و تمرینها را جدی گرفته باشید حتماً پاسخهای تان صحیح خواهد بود.
موفق باشید.
https://eitaa.com/arozghafie
#تمرین 3 :
✅ ابیات زیر را تقطیع هجایی بفرمایید.
آن سیَه چرده که شیرینی عالم با اوست
چشم میگون لبِ خندان دلِ خرّم با اوست
ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا
بیدار شو ای دیده! که ایمن نتوان بود
زین سیل دمادم، که در این منزل خواب است
ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا
نرگسش عربده جوی و لبش افسوس کنان
نیم شب دوش به بالین من آمد بنشست
ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا
خیال روی تو در هر طریق همره ماست
نسیم موی تو پیوند جان آگه ماست
ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا
زاهد ظاهرپرست از حال ما آگاه نیست
در حقِ ما هر چه گوید جای هیچ اکراه نیست
ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا
صبحدم مرغ چمن با گل نوخاسته گفت
ناز کم کن که در این باغ بسی چون تو شکفت
ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا
آن کیست کز روی کرم با ما وفاداری کند
بر جای بدکاری چو من یک دم نکوکاری کند
ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا
غلام نرگس مست تو تاجدارانند
خراب بادهی لعل تو هوشیارانند
ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا
قتل این خسته به شمشیر تو تقدیر نبود
ور نه هیچ از دل بی رحم تو تقصیر نبود
ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا
به پیش خیل خیالش کشیدم ابلق چشم
بدان امید که آن شهسوار بازآید
ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا
دل در جهان مبند و به مستی سؤال کن
از فیض جام و قصهی جمشید کامگار
سید محمدرضا شمس (ساقی)
دوشنبه 1401/08/02
https://eitaa.com/arozghafie
✅ پاسخ تقطیع ابیات فوق👇
آن سیَه چرده که شیرینی عالم با اوست
(فاعلاتن فعلاتن فعلاتن فع لن)
_ ن _ _/ ن ن _ _/ ن ن _ _/ _ _
آن/سِ/یَهْ/ چُر ¶ فاعلاتن
دِ/ کِ/ شی/ری ¶ فعلاتن
نِ/یِ/ عا/لم¶ فعلاتن
با/ اوست 3 ¶ فع لن
چشم میگون لبِ خندان دلِ خرّم با اوست
چَش/مِ/ مِی/گون ¶ فاعلاتن
لَ/بُ/ خَن/دان ¶ فعلاتن
دِ/لُ/ خُر/رَم ¶ فعلاتن
با/ اوست 3 ¶ فع لن
آن سیَه چرده که شیرینی عالم با اوست
چشم میگون لبِ خندان دلِ خرّم با اوست
(فاعلاتن فعلاتن فعلاتن فع لن)
آن/سِ/یَهْ/ چُر ¶ دِ/ کِ/ شی/ری ¶ نِ/یِ/ عا/لم¶ با/ اوست
چَش/مِ/ مِی/گون¶ لَ/بُ/ خَن/دان ¶ دِ/لُ/ خُر/رَم ¶ با/ اوست
ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا
(مفعول مفاعیل مفاعیل فعولن)
_ _ ن/ ن _ _ ن/ ن _ _ ن/ ن _ _
بیدار شو ای دیده! که ایمن نتوان بود
بی/دا/ر/
شُ/ ای/ دی/دِ/
کِ/ ای/من/ نَ/
تَ/وان1/ بود 3
زین سیل دمادم، که در این منزل خواب است
زین/ سِی/لِ/
دَ/ما/دَم/ کِ/
دَ/رین/ مَن/زِ/
لِ/ خا/بست 3
ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا
(فاعلاتن فعلاتن فعلاتن فعِلن)
_ ن _ _/ ن ن _ _/ ن ن _ _/ ن ن _
نرگسش عربده جوی و لبش افسوس کنان
نر/گِ/سش/عر/
بَ/دِ/جو/یُ/ 2
لَ/بَ/شَف/سو/
س/ کُ/نان
نیم شب دوش به بالین من آمد بنشست
نی/م/ شب/ دو/
ش/ بِ/ با/لی/
نِ/ مَ/نا/ مد/
بِ/ن/شست 3
ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا
(مفاعلن فعَلاتن مفاعلن فعَلن)
ن _ ن _/ ن ن _ _/ ن _ ن _/ ن ن _
خیال روی تو در هر طریق همره ماست
خِ/یا/ل/ رو/
ی/ تُ/ در/ هر/
ط/ری/ق/ هم/
ر/هِ/ ماست 3
نسیم موی تو پیوند جان آگه ماست
ن/سی/م/ مو/
ی/ تُ/ پی/ون/
د/ جا/ن/ آ/
گ/ه/ ماست 3
ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا
(فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن)
_ ن _ _/ _ ن _ _/ _ ن _ _/ _ ن _
زاهد ظاهرپرست از حال ما آگاه نیست
زا/ه/دِ2/ ظا/
هر/ پ/رس/تز/
حا/ل/ ما/ آ/
گا/ه/ نیست 3
در حقِ ما هر چه گوید جای هیچ اکراه نیست
در/ حَ/ قِ2/ ما/
هر/ چ/ گو/ید/
جا/ ی/ هی/چک/
را/ه/ نیست 3
ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا
(فاعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن)
_ ن _ _/ ن ن _ _/ ن ن _ _/ ن ن _
صبحدم مرغ چمن با گل نوخاسته گفت
صب/ح/دم/ مر/
غ/ چ/من/ با/
گ/ل/ نو/خا/
س/ت/ گفت 3
ناز کم کن که در این باغ بسی چون تو شکفت
نا/ز/ کم/ کن/
ک/ د/رین/ با/
غ/ ب/سی/ چن/
ت/ ش/کفت 3
ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا
(مستفعلن مستفعلن مستفعلن مستفعلن)
_ _ ن _/ _ _ ن _/ _ _ ن _/ _ _ ن _
آن کیست کز روی کرم با ما وفاداری کند
آن/ کی/ست4/ کز/
رو/یِ2/ کَ/رَم/
با/ ما/ وَ/فا/
دا/ری/ کُ/ند
بر جای بدکاری چو من یک دم نکوکاری کند
بر/ جا/ی/ بد/
کا/ری/ چ/ من/
یک/ دم/ ن/کو/
کا/ری/ ک/ند
ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا
(مفاعلن فعلاتن مفاعلن فع لن)
ن _ ن _/ ن ن _ _/ ن _ ن _/ _ _
غلام نرگس مست تو تاجدارانند
غ/لا/م/ نر/
گ/س/ مس/تِ2/
تُ/ تا/ج/دا/
را/نند
خراب بادهی لعل تو هوشیارانند
خ/را/ب/ با/
د/ی/ لع/لَ 2/
ت/ هو/ش/یا/
را/نند
ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا
(فاعلاتن فعلاتن فعلاتن فعَلن)
_ ن _ _/ ن ن _ _/ ن ن _ _/ ن ن _
قتل این خسته به شمشیر تو تقدیر نبود
قت/لِ/ این1/ خَس/
تِ/ بِ/ شَم/شی/
رِ/ تَ/ تَق/دی/
ر/ نَ/بود
ور نه هیچ از دل بی رحم تو تقصیر نبود
وَر/ نَ/ هی/چَز/
دِ/لِ/ بی/ رَح/
مِ/ تُ/ تق/صی/
ر/ نَ/بود
ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا
(مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعَلن)
ن _ ن _/ ن ن _ _/ ن _ ن _/ ن ن _
به پیش خیل خیالش کشیدم ابلق چشم
بِ/ پی/شِ/ خِی/
لِ/ خِ/یا/لش/
کِ/شی/دَ/مَب/
لَ/قِ/ چشم
بدان امید که آن شهسوار بازآید
ب/دان1/ اُ /می/
د/ ک/ آن/ شه/
س/وا/ر/ با/
زا/ید
ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا
(مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن)
_ _ ن/ _ ن _ ن/ ن _ _ ن/ _ ن _
دل در جهان مبند و به مستی سؤال کن
دل/ در/ جَ/
هان1/ مَ/بَن/دُ/
بِ/ مَس/تی/ سُ/
آ /ل /کن
از فیض جام و قصهی جمشید کامگار
از/ فی/ضِ/
جا/مِ/ قص/صِ/
یِ/ جم/شی/دِ/
کا/م/گار
ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا
توضیحات :
1_ قاعدهی #نون_ساکن
2_ قاعدهی #اشباع (بلند تلفظ کردن هجای کوتاه)
3 _ قاعدهی #هجای_آخر_مصراع (#بلند)
4 _ #قاعده_حرف_ت
یک شنبه 1401/08/08
سید محمدرضا شمس (ساقی)
https://eitaa.com/arozghafie
#درست_نویسی_1
(ترکیب پسوندهای #گذار و #گزار با کلمات مختلف)
ترکیب پسوندهای #گذار و #گزار با کلمات مختلف دردسرزاست. گاهی خدمتگزار را خدمتگذار مینویسیم. حتی ادیبان و نویسندگان هم گاهی دچار این اشتباه میشوند. چه قاعدهای را برای درست نوشتن ترکیب کلمات مختلف با پسوند #گزار و #گذار به کار ببریم تا دچار اشتباه نویسی نشویم؟
اگر منظورمان قرار دادن یک شی فیزیکی یا مجازی و یا وضع کردن و یا تأسیس کردن بود باید آن را با "ذال نوشت، مثل :
#قانونگذار: کسی که قانون وضع می کند.
#بنیانگذار: کسی که تأسیس میکند؛ مؤسس
#بدعتگذار: کسی که بدعتی را وضع و ایجاد میکند
#تأثیرگذار: کسی بر دیگری اثر گذارد و وی از آن شخص ثاثیر پذیرد.
#بارگذاری: آپلود کردن
بنابراین بدعتگزار، قانونگزار، بنیانگزار و بارگزاری #نادرست است.
معنی گذار در معانی زیر درست است:
قرار دادن
تأسیس و ایجاد کردن
وضع کردن
به نظر می رسد بهتر باشد معنیهای مختلف گزاردن را حفظ نکنید و صرفاً به این نکته توجه کنید که اگر کلمهی مورد نظر هیچ کدام از معانی بالا یعنی قرار دادن، وضع کردن، تأسیس کردن و ایجاد کردن را نداشت آن را با «ز» بنویسید نه «ذ». اما با وجود این معانی «گزاردن» را هم برای شما عزیزان مینویسیم.
#گزاردن معمولاً در یکی از معانی زیر با کلمات مختلف ترکیب میشود :
به جا آوردن و ادا کردن
خرج کردن
اجرا کردن و انجام دادن
شرح دادن، تعبیر و ترجمه کردن
و اما کلماتی که با این معانی مورد استفاده قرار میگیرند :
نمازگزار، خدمتگزار، خوابگزار، حجگزار، خبرگزاری، کارگزار و سپاسگزار درست است.
نمازگذار، خدمتگذار، خوابگذار، حجگذار، خبرگذاری، کارگذار و سپاسگذار #نادرست است.
حالا #خراجگزار درست است یا #خراجگذار ؟
اگر منظور کسی است خراج را ادا میکند یا به قولی مالیات میدهد باید نوشت #خراجگزار.
اما کسی که خراج یا مالیات را وضع میکند میشود #خراجگذار.
آموزش عروض وقافیه و...
سید محمدرضا شمس (ساقی)
https://eitaa.com/arozghafie
بسم الله الرحمن الرحیم
با سلام خدمت اعضای محترم کانال🌹
💠با توجه به اینکه حجم مطالب کانال بالا میباشد و برای اینکه اعضای محترم ، جهت جستجوی راحتتر ، مباحث مورد نظر خود را پیگیری کنند، راه کاری در اختیار شما عزیزان ، ارائه میگردد.
🔹فقط کافی است از هشتک (#) استفاده کنید.
🔸به همین منظور ، عنوانِ درسی که در کانال موجود است در ذیل آورده شده تا راحتتر مبحث درسیِ مورد نظر خود را پیدا کنید.
📌 #راهنمایی :
فقط کافی است بر روی عنوان درس کلیک کنید ، سپس در قسمت پایین (سمت راست) ، علامتهای ۷ ۸ نمایان میشود که با زدن بر روی این علامتها ، مبحث مورد نظرتان را بیابید.
#آموزش_مبانی_یک (نظم)
#آموزش_مبانی_دو (انواع قالب شعر)
#آموزش_مبانی_سه (رباعی)
#آموزش_مبانی_چهار (عروض)
#ادامهی_آموزش_عروض
#آموزش_مبانی_پنج (غزل)
#آموزش_مبانی_شش (قصیده)
#آموزش_مبانی_هفت (مثنوی)
#آموزش_مبانی_هشت (قطعه)
#آموزش_مبانی_نه (چارپاره)
#آموزش_مبانی_ده (قافیه)
#آموزش_مبانی_یازده( ``)
#آموزش_مبانی_دوازده (اختیارات شاعری)
#آموزش_مبانی_سیزده (اخیارات وزنی)
#آموزش_مبانی_چهارده (اضطرارات وزنی)
#آموزش_مبانی_پانزده (تعریف زحافات)
#قاعده_حرف_ت
#اوزان_دوری
#منظومهی_اجمالی_عروض
#همقافیهها
#تمرین
🔹سید محمدرضا شمس (ساقی)
https://eitaa.com/arozghafie
#تمرین 4 :
✅ ابیات زیر را تقطیع هجایی بفرمایید.
ای سواد عنبرین فامت سُوَیدای زمین
مغز خاک از نهکت مشکین لبانت خوشه چین
ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا
موجهای از ریگ صحرایت صراط المستقیم
رشتهای از تار و پود جامهات حبل المتین
ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا
گاوی کنند و چون صدف آبستنند لیک
از طبع گوهرآور و عنبر فکن نیاند
ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا
ز چشم شور، آب خضر خون مرده میگردد
مکن بی پرده چون گل جام سرشار معانی را
ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا
ندارد بهرهای از حسن معنی چشم صورت بین
به هر آیینه منمایید دیدار معانی را
ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا
همان که درمان باشد، به جای درد شود
و باز درد ، همان کز نخست درمان بود
ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا
در برم آمد چو چنگ، گیسو در پاکشان
من شده از دستِ صبح دست بهسر چون رباب
ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا
فرانک بدو گفت کای نامجوی
بگویم تورا هر چه گفتی بگوی
ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا
دوشم شبی گذشت چه گویم چگونه بود
همچون نیاز ، تیره و همچون امل طویل
ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا
کفّ الخضیب داشت فلک ورنه گفتمی
بر سوک مهر ، جامه فرو زد مگر به نیل
ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا
صبحدم آب حیات، خوردم از آن چاه سیم
عقل بر آن چاه و آب، صرف کنان جاه و آب
ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا
گوهر از سُفتن بوَد ایمن در آغوش صدف
بهْ ز خاموشی نباشد محرمی اسرار را
ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا
سید محمدرضا شمس (ساقی)
چهارشنبه 1401/09/30
https://eitaa.com/arozghafie
✅ ابیات فوق را تقطیع و تمرین بفرمایید
پاسخ هفتهی آینده بارگذاری میشود
✅ پاسخ تقطیع ابیات فوق👇
ای سوادِ عنبرین فامت سُوَیدای زمین
(فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن)
- ن - - / - ن - - / - ن - - / - ن -
ای/ سَ/ وا/ دِ۱ = فاعلاتن
عن/ ب/ رین۳/ فا = فاعلاتن
مت/ سُ/ وَی/ دا = فاعلاتن
ی۱/ ز/ مین = فاعلن
مغز خاک از نهکت مشکین لبانت خوشه چین
مغ/ ز/ خا/ کز/ = فاعلاتن
نک/ ه/ ت۱/ مش/ = فاعلاتن
کین۲/ ل/ با/ نت/ = فاعلاتن
نا/ فِ/ چین۳ = فاعلن
ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا
موجهای از ریگ صحرایت صراط المستقیم
(فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن)
- ن - - / - ن - - / - ن - - / - ن -
مو/ ج/ ای/ از/ = فاعلاتن
ری/ گ/ صح/ را/ = فاعلاتن
یت/ ص/ را/ طل/ = فاعلاتن
مس/ ت/ قیم۲ = فاعلن
رشتهای از تار و پود جامهات حبل المتین
رش/ ت/ ای/ از/ = فاعلاتن
تا/ رُ/ پو/ د۱/ = فاعلاتن
جا/ م/ ات/ حب/ = فاعلاتن
لل/ م/تین = فاعلن
ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا
گاوی کنند و چون صدف آبستناند لیک
(مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن)
- - ن/ - ن - ن/ ن - - ن/ - ن -
گا/ وی/ ک/ = مفعول
نن/ د/ چن/ ص/ = فاعلات
د/ فا/ بس/ ت/ = مفاعیل
نن/ د/ لیک۲ = فاعلن
از طبع گوهرآور و عنبر فکن نیاند
از/ طب/ ع/ = مفعول
گو/ ه/ را/ و/ = فاعلات
ر/ عن/ بر/ ف = مفاعیل
کن/ ن/ یند۲ = فاعلن
ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا
ز چشم شور، آب خضر خون مرده میگردد
مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن
ن - - -/ ن - - -/ ن - - -/ ن - - -
ز/ چش/ مِ۱/ شو/ = مفاعیلن
ر/ آ/ ب۱/ خض/ = مفاعیلن
ر/ خو/ ن۱/ مر/ = مفاعیلن
د/ می/ گر/ دد = مفاعیلن
مکن بی پرده چون گل جام سرشار معانی را
م/ کن/ بی/ پر/ = مفاعیلن
د/ چن/ گل/ جا/ = مفاعیلن
م/ سر/ شا/ ر۱/ = مفاعیلن
م/ عا/ نی/ را = مفاعیلن
ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا
ندارد بهرهای از حسن معنی چشم صورت بین
مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن
ن - - -/ ن - - -/ ن - - -/ ن - - -
ن/ دا/ رد/ بَهْ/ = مفاعیلن
ر/ ای/ از/ حس/ = مفاعیلن
ن/ مع/ نی/ چش/ = مفاعیلن
م/ صو/ رت/ بین = مفاعیلن
به هر آیینه منمایید دیدار معانی را
ب/ هر/ آ/ یی/ = مفاعیلن
ن/ من/ ما/ یی/ = مفاعیلن
د/ دی/ دا/ ر/ = مفاعیلن
م/ عا/ نی/ را = مفاعیلن
ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا
همان که درمان باشد، به جای درد شود
(مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن)
ن - ن -/ ن ن - -/ ن - ن -/ ن - -
ه/ مان۳/ ک/ در/ = مفاعلن
مان۴/ با/ شد/ = فعلاتن
ب/ جا/ ی/ در/ = مفاعلن
د/ ش/ ود = فعلن
و باز درد ، همان کز نخست درمان بود
و/ با/ ز/ در/ = مفاعلن
د/ ه/ مان/ کز/ = فعلاتن
ن/ خس/ ت/ در/ = مفاعلن
مان/ بود۵ = فع لن
ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا
در برم آمد چو چنگ، گیسو در پاکشان
(مفتعلن فاعلن مفتعلن فاعلن)
- ن ن -/ - ن -/ - ن ن -/ - ن -
در/ ب/ ر/ ما/ = مفتعلن
مد/ چ/ چنگ۶/ = فاعلات
گی/ سو/ در/ = مفتعلن
پا/ ک/ شان = فاعلن
من شده از دستِ صبح دست بهسر چون رباب
من/ ش/ د/ از/ = مفتعلن
دس/ ت/ صبح/ = فاعلن
دس/ ت/ ب/ سر/ = مفتعلن
چن/ ر/ باب = فاعلن
ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا
فرانک بدو گفت کِای نامجوی
(فعولن فعولن فعولن فعل)
ن - -/ ن - -/ ن - -/ ن -
ف/ را/ نک/ = فعولن
ب/ دو/ گف/ = فعولن
ت/ کی/ نا/ = فعولن
م/جوی۲ = فعل
بگویم تورا هر چه گفتی بگوی
ب/ گو/ یم/ = فعولن
ت/ را/ هر/ = فعولن
چ/ گف/ تی/ = فعولن
ب/ گوی = فعل
ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا
دوشم شبی گذشت چه گویم چگونه بود
(مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن)
- - ن/ - ن - ن/ ن - - ن/ - ن -
دو/ شم/ ش/ = مفعول
بی/ گ/ ذش/ ت/ = فاعلات
چ/ گو/ یم/ چ/ = مفاعیل
گو/ ن/ بود۲ = فاعلن
همچون نیاز ، تیره و همچون امل طویل
هم/ چن/ ن/ = مفعول
یا/ ز/ تی/ ر/ = فاعلات
و/ هم/ چن/ ا/ = مفاعیل
مل/ ط/ ویل۲ = فاعلن
ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا
کفّ الخضیب داشت فلک ورنه گفتمی
(مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن)
- - ن/ - ن - ن/ ن - - ن/ - ن -
کف/ فل/ خ/ = مفعول
ضی/ ب/ دا/ شت۷/= فاعلات
ف/ لک/ ور/ ن/ = مفاعیل
گف/ ت/ می = فاعلن
بر سوک مهر، جامه فرو زد مگر به نیل
بر/ سو/ ک/ = مفعول
مه/ ر/ جا/ م/ = فاعلات
ف/ رو/ زد/ م/ = مفاعیل
گر/ ب/ نیل۲ = فاعلن
ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا
صبحدم آب حیات خوردم ازآن چاه سیم
(مفتعلن فاعلن مفتعلن فاعلن)
- ن ن -/ - ن -/ - ن ن -/ - ن -
صب/ ح/ د/ ما/ = مفتعلن
ب/ ح/ یات۶/ = فاعلن
خر/د/ م/ زان۳/ = مفتعلن
چا/ هِ/ سیم۲ = فاعلن
عقل بر آن چاه و آب، صرف کنان جاه و آب
عق/ ل/ ب/ ران۳/ = مفتعلن
چا/ ه/ آب۶/ = فاعلن
صر/ ف/ ک/ نان۳/ = مفتعلن
جا/ ه/ آب۲= فاعلن
ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا
گوهر از سفتن بوَد ایمن در آغوش صدف
(فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن)
- ن - - / - ن - - / - ن - - / - ن -
گو/ ه/ رز/ سف/ = فاعلاتن
تن/ ب/ ود/ ای/ = فاعلاتن
من/ د/ را/ غو/ = فاعلاتن
ش۱/ ص/ دف = فاعلن
بهْ ز خاموشی نباشد محرمی اسرار را
به/ ز/ خا/ مو/ = فاعلاتن
شی/ ن/ با/ شد/ = فاعلاتن
مح/ ر/ می/ اس/ = فاعلاتن
را/ ر/ را = فاعلن
سید محمدرضا شمس (ساقی)
https://eitaa.com/arozghafie
✅ پ . ن 👆
۱ _ قاعدهی #اشباع (بلند تلفظ کردن هجای کوتاه)
۲ _ قاعدهی #هجای_آخر_مصراع (آخرین هجا فقط بلند محسوب میشود
۳ _ قاعدهی #نون_ساکن خارج از تقطیع
۴ _ قاعدهی #تسکین (تبدیل دو هجای کوتاه، به یک هجای بلند)
۵ _ قاعدهی #ابدال (فعلن به فع لن) آخرین رکن
۶ - قاعدهی #وزن_دوری (هر مصراع حکم دو نیم مصراع است و رکن آخر هر نیم مصراع حکم قاعدهی آخر مصراع است.
۷ - #قاعده_حرف_ت (ساقط از تقطیع)
سید محمدرضا شمس (ساقی)
پنجشنبه 1401/10/08
https://eitaa.com/arozghafie