✅ فلسفه قیاس
1_ #قیاس عبارت است از ترکیب دومقدمه به نحو تالیفی(واجدحدمشترک)که منجر به ظهور قضیه سوم یا نتیجه شود.
قیاس همان #فکر است ولی به نحو #منطقی و روشمند.درواقع نقشه راهی است که نحوه کشف مجهول رانشان میدهد.قیاس، رافعِ #جهل_تصدیقی است.
توضیح آنکه:
مثلا تردید داریم که آیا دنیا حادث است یانه؟درواقع شک داریم که محمولی به نام حدوث برموضوعی به نام دنیا حمل میشود یاخیر.
پس جهل تصدیقی به معنای تردید درحمل محمول وحکم برموضوعی خاص میباشد.برای رفع آن، تحقیق ومطالعه کرده وبه تفکر میپردازیم ودرنهایت میفهمیم که دنیاحادث است. آنچه دراین بین رخ داده این است که واسطه وامرسومی را بین محمول وموضوع یافتیم، که سبب صدق حمل محمول برموضوع شده است. آن امر سوم را #حد_وسط مینامیم.
پس حدوسط مانند چسبی است که دو امر جدای ازهم رابه یکدیگر متصل میکند. درمثال ما آن واسطه ترکیب است.امر مرکب ازانضمام اجزاءخارجی تشکیل یافته.یعنی اجزاء آن موجود ابتدا پراکنده بوده وعلتی آنها رابه یکدیگر مرتبط کرده.
وهمین امردلالت برحدوث دارد.دنیانیز مرکب میباشد.پس قاعدتا حادث است.
براین اساس امرسومی که سبب حملِ حدوث بر دنیا شده، ترکیب میباشد.لذا این واسطه که ذهن رااز جهل خارج کرده اصطلاحاحدوسط نامیده میشود.
این فرایند، یعنی اینکه دو امرجدای از هم( موضوعومحمول،اصغرواکبر)رابه واسطه امرسومی به یکدیگر حملومتصل کنیم همان حقیقت قیاس میباشد.درمرحله بعداین کشف عقلی رابایدبه نحوقاعدهمند درشکل یک فرمول مفهومی بیان کنیم.براین اساس محمول وموضوع وحدوسط رابه نحو قضایای مفیدقیاس بیان میکنیم:
صغری:
دنیا مرکب است.
کبری:
هرمرکبی حادث است.
نتیجه: دنیا حادث است.
.
2_ قیاس ازدومقدمه ویک نتیجه تالیف یافته که اهمیتش به خاطروجود نتیجه میباشد.زیرا نتیجه ظهور مفهومی حدوسط است.در مقدمات، ذهن مشغول ترتیب ونظم دادن به مفاهیم معلوم وارتباط موضوع ومحمول با حدوسط است.به عبارتی ذهن دراینمرحله حکایت از نوع حرکتی(فکر) که انجام داده میباشد.اماحدوسط مارا به خارج رساندونتیجه بیانگر صورت مفهومی کشف ورفع جهلبوسیله حدوسط است.
البته در فضای پساکانتی،قواعدمنطق حرکت انتزاعی ذهن ونوعی بازی بامفاهیم میباشدکه به دلیل بیان کُنشهای ادراکی ذهن اهمیت دارند.امادر #حکمت_اسلامی ذهن شان حکایت از خارج داردلذا فلسفه ازطریق ذهن ومفهوم درصددشناخت واقعیت آنگونه که هست میباشد.براین اساس منطق قواعدحرکت صحیح فکر است تا بتواند ذهن رابه خارج برساند.
اماسوال اصلی این است که حدوسط قیاس ونتیجه چگونه حاصل شده؟؟؟واز کجابدست آمده؟؟
#محسن_بهرامی
➖➖➖➖➖➖➖
💠فلسفه نظری
@falsafeh_nazari
🔸 #قیاس همان #فکر است بنحو روشمند ومنطقی
اهمیت قیاس به سبب وجود #حدوسط است.
قیاس بوسیله حدوسط سبب کشف معلوم ودرنتیجه خروج از ذهن میشود.
اماسوال اصلی این است که حدوسط چگونه حاصل شده؟؟ واز کجا بدست آمده؟؟
#ذهن چگونه از جهل خارج میشود وحقیقت را مییابد؟؟
💠فلسفه نظری
@falsafeh_nazari
✅خروج از ذهن
در مقاله قبل گفتیم که #قیاس بیان تالیفی_مفهومی حرکت ذهن جهت نیل به واقعیت میباشد. اهمیت قیاس به وجودِ #حد_وسط است. اینکه با مجهولی برخورد میکنیم وسپس به فکرومطالعه وتحقیق پرداخته وآنگاه پاسخ را مییابیم به معنای یافتن حدوسط میباشد.
اماسوال اصلی این است که حدوسط چگونه حاصل شده؟؟ واز کجا بدست آمده؟ ذهن چگونه از جهل خارج میشود وحقیقت را مییابد؟؟
دراین باره به طور کلی سه نظریه وجود دارد:
اول_ #اشاعره به پیروان مکتب کلامی #ابوالحسن_اشعری اطلاق میشود.این گروه قائل به تقدم نقل(قرآن وحدیث)بر #عقل بودند. به اذعان آنها اراده الهی علت حقیقی واصلی وقوع تمام امور است. حتی افعال انسان همگی بلاواسطه تحت تاثیر علم واراده #خداوند میباشد.به نحوی که میتوان فاعل حقیقی همه امور راخدا دانست.اشعریون این مساله رادر عبارت(لاموثر فی الوجود الّا الله)بیان میکردند. براین اساس حدوسط را خداوند به نحو مستقیم در ذهن انسان قرار میدهد.به عبارتی مقدمتین قیاس ونتیجه،هیچ ارتباطی بایکدیگر ندارند واساسا ذهن هیچحرکت ارادی وبیواسطهای(فکر)جهت کشف معلوم انجام نمیدهد.بلکه خداوند مقدمتین واخذنتیجه رادر ذهن ماقرارداده.
البته تنهااشاعره نبودندکه سعی داشتندبا پاسخهای #کلامی وربط مستقیم اموربه خداوندسوالات #فلسفی وابهامات فکری را پاسخ دهند.در #غرب نیزگروهی از متفکران چنین روشی رابرگزیدند. #دکارت فیلسوف فرانسوی درپاسخ به این ابهام که چگونه به وجودطبیعت خارج یقین دارید؟ میگفت خداوندفریب نمیدهد،چون درکتاب مقدس به وجود جهان خارج اذعان شده پس خارج وجود دارد.همچنین #مالبرانش برای حل کردن شکاف بین #ابژه و #سوژه دکارتی واینکه نفس باآنکه جوهرمجرداست چطورمیتواندصورت طبیعت خارجی که جوهر جسمانی میباشد را اخذ کند؟نظریه رویتفیالله رابیان کرد و گفت ذهن درانطباع صورتعلمیه درواقع صورت اشیاءرادرعلم الهی میبیند.
دوم_ #معتزله گروهی دیگر از #متکلمان مسلمان بودندکه به تقدم عقل دربرابر نقل تاکید داشتند.معتزله برخلاف اشاعره تنهاخدارا فاعل امورنمیدانستند، بلکه به اراده انسان واینکه بشرمیتواند بیواسطه به انجام کارهابپردازدقائل بودند.ازاین روی معتزله کشف امرمجهول ویافتن حدوسط ورسیدن به واقعیت را نتیجه حرکت مستقیم وارادی خود ذهن میدانستند.مقدمتین قیاس علتِ به وجود آمدن نتیجه میباشند.از آنجا که ذهن درمعلومات وداشتههای خودحرکت میکند ومعلومات رادرکناریکدیگرقرار میدهد به کشف حدوسط ورفع جهل نائل میشود.
گرچه بیان معتزله درنگاه اول وجیهالنظر است اماانتقادات زیادی بدان وارد شد
#محسن_بهرامی
➖➖➖➖➖➖➖
💠فلسفه نظری
@falsafeh_nazari
🔸 #حدوسط #قیاس چگونه حاصل میشود؟؟ نحوه اخذ نتیجه ورفع جهل چگونه میباشد؟؟ #ذهن به لحاظ مفهومی چگونه از خود خارج شده و واقعیت را مییابد؟؟
این ابهامات زمینه ساز نزاع سه جریان بزرگ فکری در #جهان_اسلام شد.
#اشاعره #معتزله #فیلسوفان هرکدام پاسخی برای سوالات فوق یافتند.
💠فلسفه نظری
@falsafeh_nazari
✅فرآیند تعقل
گرچه بیان #معتزله در باب اراده الهی واختیار انسانی قابل پذیرش ومنطبق باآموزههای #امامیه میباشداماآنچه درباب امر #تعقل و وجوه آن مثل استنباط #حدوسط در #قیاس بیان داشتند خالی از ابهام نبود. محلنزاع برسر امر #تعقل و دو وجه آن یعنی یافتن #حد_وسط در قیاس و یافتن #معرِف در فرایند #تعریف است.
جهل دوقسم میباشد: تصوری وتصدیقی.
گاهی به حدود و ذاتیات موجودی علم نداریم(جهل تصوری) وگاهی به حقیقت وجودی ماهیات که همان احکامش میباشد جهل داریم. یعنی درحمل حکم برموضوع تردید داریم(جهل تصدیقی)
برای رفع #جهل_تصوری باید تعریف وحدود درستی ازموجود ارائه دهیم به نحوی که مبین ذاتیات حقیقی آن باشدودر رفع #جهل_تصدیقی بایدحدوسط که سبب حمل محمول برموضوع میباشد راپیداکنیم.
به بیان ساده وقتی بامجهول برخورد میکنیم، ذهن به حرکت درمعلومات میپردازدتحقیق وتفحص میکند،کتاب میخواندوبرای رفع اشکال نزداساتید میرود،اما درتمام این فرایند ابهام مجهول کماکان پابرجاست تا آنکه ناگهان بارقهای در ذهن وجان انسان میتابدوامرمجهول زائل شده ونور #علم طلوع کرده وانسان بالوجدان درک میکند که براثرفهمیدن مطلب، حالتی جدید درنفسش ایجاد میشود که همان علم میباشد.
پس تعقل دو مرحله دارد:
مقدمه)حرکت دربین کلیات جهت یافتن معلوم.
نتیجه)طلوع معلوم که منجر به درک ماهیت وحدوداشیاء میشود.یعنی یافتن حدوسط درقیاس ومعرِف درتعریف.
سوال اصلی اینجاست که نتیجه تعقل از کجا حاصل میشود؟؟ به عبارتی آن کشف باطنی که سرآغاز خروج از جهل به سمت علم است،وسبب ارائه قیاسی صحیح یاتعریفی دقیق میشود، چگونه در ذهن حاصل میشود؟
معتزله میگفتند ذهن براثرحرکت درمعلومات بارقه حدوسط رامییابد.واصلافرایندتعقل ویافتن نتیجه،معلول حرکت ذهن بین معلومات است.
درتعقل نوعی حرکت رخ میدهد.یعنی ذهن انسان درحالت جهل نسبت به پذیرش صورمعقوله استعدادصرف است.ودرفرایند تعقل،این استعداد وحالت بالقوه به فعلیت میرسد.نکته مهم این است که هیچ شیء از قوه به فعلیت نمیرسد مگر به واسطه یک شیءدیگر که ذاتاً فعلیت دارد.وقتی ذهن نسبت به چیزی جاهل است یعنی فاقد فعلیت علمی میباشد.وقتی ذهن فاقد فعلیت است چطور خودش میتواند علت ظهور آن فعلیت باشد؟؟ در بحث علیت گفته میشود اعطاکننده چیزی نمیتواندفاقدش باشد.اگر ذهن علت ظهورنتیجه درفرایند تعقل است، قبل از رسیدن به نتیجه فاقدآن بوده،پس چگونه میتواندسبب ظهور امری شود که خودفاقدش است؟؟
.
این انتقادات زمینه ساز ظهور نظریه سوم شد. فلاسفه وحکماء مسلمان به عنوان منتقدین اصلی معتزله واشاعره نظری دیگر دراین زمینه داشتند
#محسن_بهرامی
➖➖➖➖➖➖➖
💠فلسفه نظری
@falsafeh_nazari
۷.m4a
34.72M
─⊰❋✿#فلسفه_مقدماتی✿❋⊱─
❀›#محسن_بهرامی
❀›#جلسه_هفتم
◎مدخل
【تجربه عبارت است از استقرا بعلاوه کبرای کلی الاتفاقی】
#فلسفه_اسلامی #فلسفه #کانت #ارسطو #افلاطون #سقراط #استقراء #قیاس #تمثیل #برهان #تجربه #قاعده_الاتفاقی
┅┅┅┅──✺──•⊰➺
🔸فلسفه نظری
⌜@falsafeh_nazari⌟
جلسه_۲۳.m4a
34.34M
┄❀❀#شرح_منطق_منظومه❀❀┄
❀›#جلسه_بیست_سوم
❀›#محسن_بـهرامی
❀›#مقدمه_۴
|↫#منطق #فلسفه #تفکر
|↫#عقل #ذهن #رئووس_ثمانیه
|↫#ابواب_منطق #موضوع_منطق
|↫#غرض_منطق #منفعت_منطق
|↫#غایت_منطق #مولف_منطق
|↫#موصل_تصوری
|↫#موصل_تصدیقی
|↫#مقدمه_موصل_تصوری
|↫#مقدمه_موصل_تصدیقی #برهان
|↫#قیاس #صورت_قیاس
|↫#ماده_قیاس
𖤓┅┅┅┅┅┅┅┅┄┄
💠فلسفه نظری
⌜@falsafeh_nazari⌟
جلسه_بیست_وهفتم.m4a
41.71M
۲۸.m4a
28.32M
┄❀❀#شرح_منطق_منظومه❀❀┄
❀›#جلسه_بیست_هشتم
❀›#محسن_بـهرامی
❀›#غوص_فی_تقسیم
#مباد_لاستخراج_لئالی_مواد_۱
|↫#بدیهی #غیر_بدیهی #ضروری #کسبی
|↫#نظری #فکر #حرکت #مبداء
|↫#مبادی #مطالب #مراد #معرف
|↫#تعریف #حجت #قیاس #مواد_
|↫#صورت #مبادی_تصوری
|↫#مبادی_تصدیقی
𖤓┅┅┅┅┅┅┅┅┄┄
💠فلسفه نظری
⌜@falsafeh_nazari⌟
۲۹.mp3
28.25M
┄❀❀#شرح_منطق_منظومه❀❀┄
❀›#جلسه_بیست_نهم
❀›#محسن_بـهرامی
❀›#غوص_فی_تقسیم
#مباد_لاستخراج_لئالی_مواد_۲
|↫#فکر #حرکت #مبداء #مبادی
|↫#مطالب #مراد #معرف #تعریف
|↫#حجت #قیاس #مواد_ #صورت
|↫#مبادی_تصوری_خاصه
|↫#مبادی_تصوری_عامه
|↫#مبادی_تصدیقی_خاصه
|↫#مبادی_تصدیقی_عامه
𖤓┅┅┅┅┅┅┅┅┄┄
💠فلسفه نظری
⌜@falsafeh_nazari⌟
جلسه_۳۰.m4a
18.02M
┄❀❀#شرح_منطق_منظومه❀❀┄
❀›#جلسه_سیام
❀›#محسن_بـهرامی
❀›#غوص_فی_تقسیم
#مباد_لاستخراج_لئالی_مواد_۳
|↫#فکر #حرکت #مبداء #معرف
|↫#تعریف #حجت #قیاس
|↫#مبادی_تصوری_خاصه
|↫#مبادی_تصوری_عامه
|↫#مبادی_تصدیقی_خاصه
|↫#مبادی_تصدیقی_عامه #برهان
|↫#خطابه #شعر #جدل #سفسطه
𖤓┅┅┅┅┅┅┅┅┄┄
💠فلسفه نظری
⌜@falsafeh_nazari⌟