🔻 آیت الله ملک زاده در درس خارج «روابط خارجی در نظام سیاسی اسلام» مطرح کرد؛ ⬅️ تقلیل فقه روابط خارجی به فقه دیپلماسی نادرست است؛ زیرا در دیدگاه اسلامی امری به نام روابط با بیگانگان، روابط با غیر و روابط خارجی پذیرفته شده است که شامل همة ابعاد روابط می‌شود؛ از این رو وزارت امور خارجه در حکومت اسلامی باید شامل همه نوع روابطی باشد و همةروابط را پوشش دهد. ⬅️ این روابط از دو زاویه قابل بررسی است. اولا کسانی که در برقراری ارتباط سیاسی با کشور های دیگر و سخن گفتن با آن ها تسلط دارند بتوانند کسانی را که در کار اقتصادی، فرهنگی، علمی و ... هستند، راهنمایی کنند و شیوه‌های ارتباط‌گیری با کشورها را به آن‌ها آموزش دهند. دوما کسانی که با اقتصاد، مسائل نظامی و ... آشنا هستند به کسانی که فقط توانایی رابطة سیاسی با کشورها را دارند کمک کنند. ⬅️ برخی پژوهشگران از فقه چنین استنباط کرده‌اند که حکومت اسلامی می‎خواهد با همة کشورها بجنگد، مگر اینکه آمادگی و نیروی کافی نداشته باشد و زمانی که نیرو و آمادگی کافی کسب کند باید جنگ را آغاز کند؛ به بیان دیگر اصل در اسلام، جهاد است و تنها حالت هدنه یا آتش‌بس در اسلام در نظر گرفته شده است. ⬅️ این در صورتی است که در اسلام عقود و عهودی به نام عقود سلمیه (قرارداد های صلح و سلم)، مهادنه، امان، موادعه، ذمه و ... وجود دارد که تماماً بر اساس ارتباط حکومت اسلامی با دنیا ایجاد شده است. ⬅️ دلیل این نارسایی این است که در گام نخست ظرفیت فقه در حوزه روابط بین‌الملل به شکل صحیح استخراج نشده است. ————————— #فقه_نظام #درس_خارج #روابط_خارجی_در_نظام_سیاسی #آیت_الله_ملک_زاده 🔎@fiqhenezam_com

❇️ آیت الله علیدوست در درس خارج «فقه سیاسی» مطرح کرد؛ 🔻 در دوران معاصر، فقه سیاسی دارای دو استعمال وصفی و اضافی است. 1️⃣ فقه سیاسی در استعمال وصفی به معنای استنباطی است که فقیه با نگاه سیاسی به ادله شرعی انجام می‌دهد گاه به این معنا از فقه سیاسی «فقه حکومتی» نیز اطلاق می‌شود؛ یعنی فقهی که فقیه نگاه حکومتی به ادله شرعی دارد. ⬅️ واژه «سیاسی» در این‌جا به معنای «تدبیر» استعمال شده است. با توجه به این‌که تدبیر جامعه بدون توجه به نظام‌های فقهی میسور نیست از این رو فقه سیاسی، نظام‌های فقهی را نیز در نظر دارد؛ بنابراین می‌توان گفت فقه سیاسی به دنبال تدبیر زندگی انسان‌ها بر اساس گزاره‌های شرعی است. ⬅️ «نظام سازی فقهی» نیز به چنین روشی در فقه اشاره دارد؛ از این رو فقه نظام سیاسی یا اقتصادی یا ... به فقهی اطلاق می‌شود که در صدد است با نگاهی سیاسی یا اقتصادی یا ... به ادله شرعی، از تک تک مسائل فقهی به استخراج یک نظام سیاسی یا اقتصادی یا ... نائل شود. 2️⃣ در استعمال وصفی از فقه، پدیده‌ای -مثل دیه، قضا، هنر یا ...- وجود دارد و فقیه به دنبال آن است که احکام آن پدیده و نحوۀ استنباط آن احکام را استخراج کند؛ بر این اساس فقه سیاسی در این معنا به فقهی گفته می‌شود که به استنباط احکام مسائلِ مربوط به سیاست و تدبیر زندگی انسان‌ها می‌پردازد. ⬅️ فقه سیاسی دراین استعمال به رویکرد و روش خاصی در فقه اشاره نمی‌کند؛ لذا این فقه بر خلاف استعمال وصفی ناظر به همه ابواب فقه نیست و تنها مسائل سیاسی فقه را در بر می‌گیرد. ————————— #فقه_نظام #درس_خارج #فقه_سیاسی #آیت_الله_علیدوست 🔎@fiqhenezam_com

❇️ آیت الله اعرافی در درس خارج «فقه روابط اجتماعی» مطرح کرد؛ ⬅️ نکته ششم: ظن، محور بحث در آیه 11 سوره نور. 🔻 ظن از یک منظر دارای معنای متعددی است: 1️⃣ ظن به معنای یقین که مشترک لفظی است. 2️⃣ حد واسط میان یقین و شک است. 3️⃣ ظن در مقابل یقین است، یعنی دائره بعد از یقین که احتمال راجح، شک و وهم را در بر می‌گیرد. 🔻چند احتمال در خصوص ظنی که در آیه به کار رفته است وجود دارد: 1️⃣ ظن به معنای یقین است، یعنی انتظار می‌رفت که یقین به‌خوبی داشته باشند. این احتمال علاوه بر بعید بودن، خلاف ظاهر است. 2️⃣ ظن به معنای مقابل یقین است. این معنا هم بعید است. 3️⃣ معنایی که تعین پیدا می‌کند، حسن ظن به معنای احتمال راجح دادن است؛ یعنی نسبت به خوبی طرف مقابل احتمال راجح داده شود و احتمال بد را به سمت مرجوح بودن ببرد و آن‌ را ناچیز بگیرد. ⬅️ نکته هفتم: متعلق امر و نهی در اکتساب و اجتناب ظن ⬅️ گاهی ظن در همان معنای حقیقی خود که بحث علم و شناخت است به کار می‌رود. آیا همین مفهوم متعلق خطاب توبیخ و تحضیض است یا اینکه متعلق آنها آثار و ترتیب آثار دادن است؟ ⬅️ بر اساس اصالة الموضوعیه، اصالة عدم التقدیر، اصالة عدم الحذف، خطاب روی خود پدیده روانی و روحی و شناختی آمده است؛ یعنی احتمال راجح دادن و گمان نیک به دیگران بردن. اما اینکه احتمال دوم ببریم، بگوییم سوءظن نداشته باش، یعنی آثار بدگمانی را در عمل نشان نده یا حسن ظن داشته باش یعنی آثار نیک را نشان بده، این خلاف قاعده است و نیازمند قرینه‌ است.

🔻 آیت الله اراکی در درس خارج «فقه نظام سیاسی» مطرح کرد؛ ⬅️ یکی از شروط والی مردمی بودن او است؛ یعنی از جنس مردم باشد و بین او و مردم فاصله وجود نداشته باشد و خود را از مردم بالاتر نبیند. مهم‌ترین نماد مردمی بودن این است که مردم به او دسترسی داشته باشند. ⬅️ کسی که والی و فرمان دار می‌شود باید تا آنجا که می‌شود به مردم آسان بگیرد. این بدان معناست که در وضع قوانین و اجرای آن، خشکی و سخت گیری را باید کنار گذاشت. همچنین شخصیت والی دارای نرمش و انعطاف باشد. ⬅️ این‌که مسئولی در اجرای قانون کوتاه نیاید غیر از این است که در زمان اعمال قانون نرمش نشان دهد. منظور از نرمش تساهل و تسامح در نحوۀ اجرای قانون است نه به معنای کوتاه آمدن از قانون. ⬅️ تسامح و تساهل اگر به معنای تسامح در اجرای خود قانون باشد، غلط است. آنکه در روایات داریم «بعثت بالشریعة سمحة السهله » یعنی شریعت و احکام آن آسان است؛ نه این‌که شما تسامح کنید و از شریعت دست بردارید، این غیر از تسامح به معنای سعه صدر در اجرای قانون است. ⬅️ در برابر ظالم نباید کوتاه آمد و حق مردم را باید از ظالم ستاند و نباید با ملایمت برخورد کرد؛ اما اگرشخص ضعیف کاری کرد که قانون باید در حق او اجرا شود، جا دارد که با نرمش با او برخورد شود. ————————— #فقه_نظام #درس_خارج #فقه_نظام_سیاسی #آیت_الله_اراکی 🔎@fiqhenezam_com

❇️ استاد احمدعلی یوسفی در درس خارج فقه نظام‌های اسلامی مطرح کرد؛ 🔻رابطه‌ای میان دگرگونی شکل‌های تولید و تحول روابط اجتماعی در نظامهای مارکسیسم و اسلام: ✅ مارکسیسم: ⬅️ طبق اندیشه های مارکسیسم شیوه‌های تولید موجب تغییر روابط توزیعی می‌شوند و این شیوه تولید است که تعیین می‌کند در نظام اجتماعی چه روابط اجتماعی بین انسان‌ها برقرار باشد. ⬅️ بر اساس دیدگاه این مکتب نیروهای تولید، اساسی‌ترین و اصلی‌ترین عامل در سراسر تاریخ انسان هستند؛ بنابراین در جامعه‌ای که تمامی ابزارهای تولید، دستی کار می‌کنند، نظام اجتماعی و روابط توزیعی متفاوتی برقرار است نسبت به نظامی که در آن تمامی ابزارها به صورت اتوماتیک کار می‌کنند. ✅ اسلام: ⬅️ اسلام این دو حوزه و تغییر و تحولات آنها را از هم جدای از هم می‌داند و معتقد است انسان در یک حوزه به کار در طبیعت می‌پردازد و در حوزه دوم به برقراری رابطه با دیگر افراد روی می‌آورد. ⬅️ بر اساس همین دیدگاه است که نظام اجتماعی اسلام که مکتب اقتصادی نیز ذیلان قرار دارد، برای همه شیوه‌های تولید و در تمامی زمان‌ها، نظامی کارآمد معرفی می‌شود؛ زیرا قادر است در هر زمان، خوشبختی را برای انسان‌ها به ارمغان بیاورد. ⬅️ طبق دیدگاه اسلام انسان موجودی است که بر اساس عشق به خود و تلاش در راه نیازهای خویش آفریده شده است و هر چه را در پیرامونش وجود دارد در این راه به خدمت می‌گیرد؛ از این رو نظام اجتماعی در اثر تغییر نیازهای انسان رشد و توسعه می‌یابد. ————————— #فقه_نظام #درس_خارج #فقه_نظام_اقتصاد_اسلامی #حجت_الاسلام_یوسفی 🔎@fiqhenezam_com

❇️ آیت‌الله احمد عابدی در درس خارج جهاد، عنوان کرد؛ ⬅️ درمکتب دفاعی اسلام وجود قدرت، لازم و ضروری است. اما اسلام برای دفع مفاسد قدرت ضوابطی را اتخاذ کرده است. ⬅️ قدرت گاهی نظامی و گاهی غیر نظامی‌است. برای نمونه قدرت استدلال و بیان نیز نوعی قدرت است. یعنی فرد هر چه دیگران می‌گوید را پاسخ می‌دهد که این نوعی غرور است. 🔻 ضوابط شرع برای قدرت عبارتند از؛ 1️⃣ باید بدانیم که قدرت هدف نیست بلکه وسیله‌ای برای کسب کمال و خدمت به مردم است. 2️⃣ قدرت امانت است و اصل قدرت متعلق به خداوند متعال است؛ از این رو اگر فردی در میان مردم دارای عزت و احترام است، کار خداوند می‌باشد. 3️⃣ یکی دیگر از ضوابط قدرت، حاصل شدن به وسیله دین است. قدرت باید به دنبال دعوت به اتحاد و انسجام باشد زیرا وحدت و اتحاد مردم یکی از مهم ترین ارکان قدرت است. دین نیز همیشه اتحاد و انسجام را بع دنبال دارد؛ بر این اساس است که قدرت ملی زمانی به دست می‌آید که اتحاد باشد. ⬅️ از همین رو می‌توان یکی از علت‌های عدم رشد کشورهای آفریقایی را نبود دین بزرگ دانست. آفریقا دین بزرگ ندارد وقتی دین بزرگی ندارد تمدن و پیشرفت نیز ندارد. ————————— #فقه_نظام #درس_خارج #فقه_جهاد #آیت_الله_عابدی 🔎@fiqhenezam_com

❇️ آیت‌الله محسن اراکی در درس خارج فقه نظام سیاسی مطرح کرد؛ ⬅️ در عدل سیاسی دو نوع ولایت، تفویض و تنفیذ وجود دارد. ⬅️ برخی از مصادیق مهم ولایت تفویض عبارتند از؛ ارسال امیرالمؤمنین علیه السلام به عنوان قاضی به یمن توسط پیامبر اکرم صل الله علیه واله که نوعی ولایت تفویض بود و دیگری زمانی است که در غزوه تبوک رسول خدا(ص) به امام علی(ع) دستور دادند تا در شهر بماند. ⬅️ ولایت تفویض رده بعد از ولایت عامه است. لکن دستورات ولایت عامه نسبت به ولایت تفویض دستورات کلی است و در امور جزئیه، تفاصیل و… اختیار به ولی خاص سپرده می‌شود. به همین دلیل حضرت امیر(ع) در عهدنامه مالک اشتر در خصوص چگونگی هزینه کردن بیت المال اوامری را صادر می‌کند ولی مصادیق آن را مشخص نمی‌کند. ⬅️ همیشه در ولایت‌های تفویضی شرایط علم، عدل و کفایت وجود دارد. البته در ولایت تنفیذ عدالت شرط نیست بلکه در آن علم و توانایی بر انجام مأموریت شرط هست؛ از این مصداق است مأموریتی که حضرت رسول(ص) به خالد بن ولید سپرد. ————————— #فقه_نظام #درس_خارج #فقه_سیاسی #آیت_الله_اراکی 🔎@fiqhenezam_com

❇️ آیت‌الله کعبی در درس خارج «ولایت فقیه» مطرح کرد؛ ⬅️ دیدگاه مشهور پیرامون ماهیت ولایت فقیه، فقهی بودن آن است؛ زیرا فقها این مسئله را در کتاب‌های فقهی خود به طور مفصل مورد بحث قرار داده‌اند. ⬅️ دیدگاه دیگری وجود دارد که مسئلة ولایت فقیه را امری کلامی به حساب می‌آورد، قائلین این دیدگاه بیان می‌کنند که مسئله ولایت فقیه متعلق به «فعل خدا» است و هر آنچه به «افعال خدا» مرتبط باشد، در حیطه علم کلام قرار می‌گیرد؛ به عبارت دیگر از آن‌جا که بحث پیرامون ولایت فقیه مرتبط به نبوت عامه و امامت بوده و این دو مسئله از موضوعات علم کلام‌اند، پس ولایت فقه و بحث از آن امری کلامی است. ⬅️ اگر علم كلام را به مجموعه‌ای از اعتقادات حق تعبیر کرده که اساس اسلام و ایمان به شمار می‌روند و بايد برای مسلمان یا مؤمن شدن بدان‌ها ملتزم شد، گفته می‌شود ولايت فقيه ماهيتی كلامی ندارد، زیرا اعتقاد یا عدم اعتقاد بدان نه مقوم اسلام است تا مانند شهادتین باشد و نه مقوم ايمان است تا به مانند قبول ولایت اهل بیت به حساب آید. از این رو اگر برای فردی ولایت فقیه، اثبات نشود نمی‌توان او را از دایره اسلام و تشیع خارج نمود. ————————— #فقه_نظام #درس_خارج #ولایت_فقیه #آیت_الله_کعبی 🔎@fiqhenezam_com

❇️ آیت‌الله علیدوست در درس خارج «فقه سیاسی» مطرح کرد؛ 🔻پیشینه فقه سیاسی ⬅️ در بین گذشتگان اثری تحت عنوان فقه سیاسی موجود نیست. تنها در عصر حاضر می‌توان به برخی آثار در این موضوع اشاره کرد مانند کتب « دراسات فی ولایة الفقیه»، «کتاب الحسبه» و «الاحکام السلطانیة». 🔻فقه سیاسی شیعه به چهار دوره تقسیم می‌شود: 1️⃣ دوره تکوین: گزاره‌های فقه سیاسی در این دوره شکل می‌گیرد. این دوره با هجرت پیامبر اکرم (ص) آغاز می‌شود زیرا هنگام هجرت پیامبر اکرم (ص) به مدینه مسئلۀ جهاد، دفاع، معاهدات، نوشتن نامه به سلاطین و... که همه از مسائل فقه سیاسی است مطرح شد. 2️⃣ دوره تدوین: فقها به تدوین کتاب‌هایی همچون کتاب جهاد، کتاب امر به معروف و نهی از منکر، کتاب حسبه و ... همت می‌گمارند. دوره تثبیت: مسائل فقه سیاسی وارد متن جامعه شده و یک نظریه سیاسی شکل می‌گیرد. به عنوان مثال نظارت عالی علما بر حکومت سلاطین صفویه در این دوره جای می‌گیرند. 3️⃣ دوره تحقق: عملیاتی شدن فقه سیاسی در جامعه است. به عنوان نمونه وقوع انقلاب اسلامی به رهبری امام خمینی ذیل این دوره جای می‌گیرد. 4️⃣ دانش فقه سیاسی در شیعه بر خلاف تلاش فراوان علما، حجم بسیار اندکی از کتاب‌ها را به خود اختصاص داده است؛ زیرا شیعه در این مدت از حکومت دور بود و مهم‌تر از آن، تقیه است. از طرف دیگر بسیاری از مسائل عصر حاضر برای گذشتگان به عنوان مسئله مطرح نبوده است؛ به عنوان مثال مسئلۀ حزب، دموکراسی، مصونیت سیاسی و مرزهای ملی در فهرست مسائل گذشتگان جای نداشته است. ————————— #فقه_نظام #درس_خارج #فقه_سیاسی #آیت_الله_علیدوست 🔎@fiqhenezam_com

❇️ آیت‌الله اعرافی در درس خارج فقه تربیتی مطرح کرد؛ 🔻حکم فقهی تعلیم و تربیت اجباری را می‌توان با سه رویکرد مورد تجزیه ‌و تحلیل قرار داد؛ 1️⃣ ضرورت آموزش در محدوده نیازهای عمومی: ⬅️ به لحاظ عنوان اولی الزام به آموزش در محدوده نیازهای عمومی مشتمل بر یادگیری خط، آشنایی با خواندن و نوشتن، حساب و کتاب، ریاضیات، اطلاعات عمومی در حوزه علومی که هر کسی به آن نیاز دارد و مقداری مسائل آداب و تربیت‌های اجتماعی است. ⬅️ در نگاه فقهی آموزشهای فوق در دو بخش، الزام دارند؛ نخست مسائلی که در آینده نیاز دینی شخص است که باید در سنین کودکی و قبل از بلوغ به او آموزش داده شود. دوم امور دنیوی به معنای خاص؛ یعنی شخص اموری که برای یک زندگی عادی و متعارف نیاز است را بیاموزد. به نظر می‌رسد این بخش در ادله تأدیب و عناوین کلی که در باب تأدیب ذکر شده است، می‌گنجد. ⬅️ هر آنچه از تربیت در دو قسم فوق قرار می‌گیرد، دارای حدنصاب است؛ یعنی میزان آموزش در حدی ضرورت دارد که فرد بتواند به نماز و تکالیف دینی خود را عمل کند و بیش از آن هر چه بیاموزد رجحان دارد. ————————— #فقه_نظام #درس_خارج #فقه_تربیت #آیت_الله_اعرافی 🔎@fiqhenezam_com

❇️ استاد احمدعلی یوسفی در درس خارج فقه نظام‌های اسلامی مطرح کرد؛ ⬅️ شواهد تاریخی صدر اسلام این واقعیت را تأیید می‌کند که بدون تغییر اساسی در شیوه تولید می‌توان تحولاتی شگرف در روابط اجتماعی و روابط توزیعی ایجاد نمود و یک نظام اقتصادی جدیدی بنا نهاد. ⬅️ از نظر اسلام، مالکیت حقیقی متعلق به خداوند است و سایر مالکیت‌ها اعتباری می‌باشند؛ از این رو نقش انسان در عرصه استفاده از منابع زمینی و تولید ثروت، نقش خلیفه و جانشینی است و باید تلاش کند تا مطابق با روح عمومیِ اصل مالکیت خدا از منابع و تولید ثروت استفاده کند. 🔻 مراحل خلافت انسان 1️⃣ جانشینی کل جماعت انسانی از سوی خدا: ⬅️ در آیه 5 سوره نساء خداوند در حالی اموال را به همه انسان‌ها نسبت می‌دهد که می‌دانیم در عالم واقع اموال ما جزئی از آن کل است. این نکته حاکی است که اموال و ثروت‌ها، باید زمینه ساز ایجاد حیات کریمه برای جامعه بشری باشد و به این دلیل که نابخردان نمی‌توانند ثروتها را در این راستا به کار بگیرند، نباید اختیاردار این اموال باشند. 2️⃣ جانشینی فرد از سوی جامعه: ⬅️ اینکه در آیه شریفه اموال تک‌تک افراد به کل جامعه نسبت داده شده است، این معنی را افاده می‌کند؛ افرادی که مالک ثروت هستند، از طرف جامعه جانشین این اموال می‌باشند؛ لذا نباید هیچ مالکیت خصوصی با جامعه تعارض پیدا کند بلکه نوع تصرفات در اموال باید همراه با احساس مسئولیت نسبت به جامعه باشد. ⬅️ در این صورت هیچ‌گاه یک فرد نمی‌تواند مالکیت خصوصی‌اش را وسیله‌ای برای ضرررسانی به جامعه قرار دهد و نماینده قانونی جامعه حق دارد مالکیت خصوصی او را لغو کند. همانند کاری که رسول خدا صلی‌الله علیه و آله در قضیه سمرة بن جندب انجام دادند ————————— #فقه_نظام #درس_خارج #فقه_نظام_اقتصاد_اسلامی #حجت_الاسلام_یوسفی 🔎@fiqhenezam_com

❇️ آیت الله ملک زاده در درس خارج «روابط خارجی در نظام سیاسی اسلام» مطرح کرد؛ 🔻 برای داشتن فقه روابط خارجی باید شش امر به انجام برسد. این شش گام در مسیر فقاهت مهم و لزومی به نظر می‌رسد. 1️⃣ شناخت احکام مرتبط : ⬅️ در این گام ابتدا باید به سراغ داشته‌های موجود فقه اسلامی رفت این کار سبب خواهد شد که مجدداً به معماهای حل‌شده پرداخته نشود. ⬅️ از طرف دیگر ساختار سیاسی اسلام و تقسیم‌بندی سیاسی که متناسب با جهان‌بینی اسلامی و اندیشه اسلامی است، موجبات ایجاد یک ساختار سیاسی و قواعد متناسب با آن را فراهم کرده است. از این رو در ابتدا ضروری است که چگونگی نگاه اسلام فهمیده شود. 2️⃣ ظرفیت‎شناسی قواعد فقهی موجود: ⬅️ در این زمینه به «حرکت از فقه مسائلی به فقه قواعدی» معتقد هستیم؛ فقه موجود، فقه مسائلی است که تحرک و چابکی فقه را کاهش داده است؛ لذا فقه قدرت حرکت و چابکی لازم برای تعامل با ساختار های جدید و بحث های جدید را ندارد. اگر بتوانیم از مجموعه‎ای مسائل، قواعدی استخراج کنیم، این قواعد بهتر می‌توانند با بحث‎های جدید ارتباط برقرار کنند. 3️⃣ قاعده‌سازی از فقه موجود: ⬅️ فقیه ملزم است در مسیر شناخت نظر اسلام در هر حوزه‌ای از جمله روابط خارجی، اقدام به قاعده‎سازی از فقه در جهت تطبیق بر موضوعات و مسائل جدید و یافتن حکم آن‌ها بکند. 4️⃣ عرضه مسائل به دستگاه فقاهت: 5️⃣ قاعده‎سازی براساس احکام جدید: ⬅️ حال که مسائل مستحدثه به دستگاه فقاهت و اجتهاد عرضه شد و احکام جدیدی به دست آمد، ممکن است با استفاده از احکام جدید به ضمیمه احکام و قواعد گذشته، قواعد جدیدی ساخته شود. 6️⃣ ظرفیت‎شناسی ادله شرعی: ⬅️ ظرفیت‎شناسی ادله شرعی (اعم از عقلی و نقلی) با رویکرد اجتماعی و حکومی در جهت استخراج دیدگاه‎‌های شارع مقدس در مورد روابط خارجی است. ————————— #فقه_نظام #درس_خارج #روابط_خارجی_در_نظام_سیاسی #آیت_الله_ملک_زاده 🔎@fiqhenezam_com

❇️ آیت الله علیدوست در درس خارج «فقه سیاسی» مطرح کرد؛ 🔻 بررسی دیدگاه فقیهان شیعه در مورد جایگاه تشکیل حکومت در عصر غیبت امام زمان (عج)؛ ✅ در بین فقها کسی به صراحت به این مسئله پاسخ نداده است. از این رو لازم است در آثاری که احتمال می‌رود مطلبی در این باب یافت شود به جستجو پرداخت. به طور معمول در آثار فقهی در کتاب‌هایی همچون امر به معروف و نهی از منکر، حدود، قضا و جهاد در این زمینه مطالبی یافت می‌شود. 1️⃣ شیخ مفید: در کتاب مقنعه خویش اقامه حدود الهی -یعنی مجازات‌های وارد شده برای برخی گناهان در شریعت- را از اختیارات امامان شیعه و کسانی که از جانب ائمه برای اقامه حدود نصب شده‌اند، یعنی فقهای شیعه، می‌ داند. ⬅️ شیخ مفید اختیارات فقیه را تنها منحصر در اقامه حدود نمی‌داند و تنفیذ احکام، امر به معروف، نهی از منکر و جهاد را نیز به آن می‌افزاید. با نظر به گسترگی و نیاز این امور به ابزار و تشکیلات، می‌توان گفت نظر شیخ مفید دلالت بر تشکیل حکومت به معنای امروزی آن دارد. 2️⃣ شیخ طوسی: اگر کسی -فقیه یا حتی غیر فقیه- بتواند وارد حکومت شود و مسئولیتی را بر عهده گیرد، در صورتی که سلطان وقت عادل بوده، امر به معروف و نهی از منکر کند و اشیا را در جایگاه خود بگذارد، بر او جائز بلکه مستحب است مسئولیت مذکور را قبول کند. ⬅️ اگر فقیهی بتواند با تشکیل مستقیم حکومت چنین امکانی را برای امر به معروف و نهی از منکر و اقامۀ عدل به دست آورد، تعلیل مذکور شامل تشکیل مستقیم حکومت نیز می‌شود و باید حکم به جواز آن صادر کرد. ————————— #فقه_نظام #درس_خارج #فقه_سیاسی #آیت_الله_علیدوست 🔎@fiqhenezam_com

❇️ آیت‌الله اراکی در درس خارج «فقه نظام سیاسی» مطرح کرد؛ ⬅️ مردمی بودن با سه رکن تحقق پیدا می‌کند: تواضع، خیرخواهی برای مردم و فاصله نداشتن با مردم. ⬅️ والی و کسی که مسئولیتی دارد و کار مردم دست اوست، حق ندارد از مردم احتجاب کند و بین او و مردم مانعی باشد که مردم به او دسترسی نداشته باشند. ⬅️ ولی باید ناصح و خیرخواه مردم باشد و تا می‌تواند و آنچه از دست او بر می‌آید در راه خیر مردم تلاش کند. البته مسأله خیرخواهی عام است و هم مردم باید نسبت به والی خیرخواه باشند، او را کمک کنند، به او پیشنهاد دهند و از او دفاع کنند و هم والی باید خیر خواه مردم باشد ⬅️ اهتمام به امور مسلمین در ناصح بودن برای آن‌ها جلوه می‌کند که انسان آنچه می‌تواند در پی خدمت رسانی و حل مشکلات مردم باشند تعجب می‌کنم از برخی که ادعای علم و تقوا دارند اما خودشان را از نیازها و مشکلات مردم کنار می‌کشند به بهانه این‌که نباید سیاسی بود! ⬅️ این‌که گفته شود «عبادت بجز خدمت خلق نیست» حرف غلطی است؛ این مسأله نفوذ فرهنگ الحادی در جامعه ایرانی و خیلی از جوامع اسلامی و دست بردن در ادبیات و آداب مردم و ضرب‌المثل‌ها به قصد دور کردن مردم از دین است. ————————— #فقه_نظام #درس_خارج #فقه_سیاسی #آیت_الله_اراکی 🔎@fiqhenezam_com

❇️ آیت الله اعرافی در درس خارج «فقه روابط اجتماعی» مطرح کرد؛ ⬅️ غالباً خطور اولیه در بسیاری از موارد اختیاری نیستند؛ لذا مشمول ادله نمی‌شوند، یعنی در هنگام برخورد با واقعه‌ای به شکل غیر اختیاری، احتمالاتی در ذهن انسان ایجاد می‌شود. مادامی‌که این خطورات حالت وهم و شک داشته باشند، از دائره نهی و سوء ظن بیرون هستند. 🔻گاهی خطورات ذهن حالت ظن ضعیف یا قوی دارد که دو نوع است: 1️⃣ مقدمات آن اختیاری است؛ یعنی شخص به وسیله تجسس به خطوراتی دست یافته است، در این صورت خواطر اولیه‌ اختیاری است. 2️⃣ اما اگر خواطر اولیه‌ای حالت شک، وهم یا ظن داشته باشد، حتی اگر مقدمات آن اختیاری نباشد، از دائره تکلیف بیرون است و حرمتی ندارد. ⬅️ اگر ظنون سوء، حالت خواطر غیراختیاری و غیرانتخابی باشند، از دائره نهی بیرون هستند، اما زمانی که می‌تواند با یک مداقه‌ای خودش را تغییر بدهد، در این صورت نهی به آن تعلق می‌گیرد. 🔻 مرحوم شهید نقل کردند که شهید فرموده: مقصود از ظن در اینجا عقد القلب است، فرمایش ایشان چند احتمال دارد: 1️⃣ یعنی در حد اطمینان و امثالهم، یعنی باور بکند. اگر این احتمال باشد، خلاف ظواهر است که ظن را به سمت اطمینان ببریم. 2️⃣ منظور از عقد القلب مقابل خواطری است که دارای ترجیح هستند و صدفتاً در ذهن تجسم می‌کند؛ به تعبیر دیگر عقد القلب یعنی ماندن روی آنچه اول خاطره بود، در این صورت قابل تصحیح و پذیرش است. 3️⃣خواطر یک ظنون ضعیفه‌ای است. ————————— #فقه_نظام #درس_خارج #فقه_روابط_اجتماعی #آیت_الله_اعرافی 🔎@fiqhenezam_com

❇️ استاد احمدعلی یوسفی در درس خارج فقه نظام‌های اسلامی مطرح کرد؛ 🔻مکتب اقتصاد اسلامی را نباید به صورت جدا از سایر مکاتب و اجزای نظام اجتماعی اسلام در نظر گرفت. یکی از جمله ابعاد این هماهنگی عبارتند از؛ ✅ هماهنگی با سایر نظام‌های اسلامی: ⬅️ هماهنگی و پیوند مکتب اقتصاد اسلامی با سایر عناصر و اجزای نظام اجتماعی را در موارد متعددی می‌توان به نمایش گذاشت؛ 1️⃣ پیوند میان اقتصاد اسلامی و سیاست‌های مالی حکومت 2️⃣ پیوند میان اقتصاد اسلامی و نظام سیاسی 3️⃣ پیوند میان الغای سرمایه مبتنی ربا و دیگر احکام اسلامی 4️⃣ پیوند میان اقتصاد اسلامی و قوانین جزایی اسلام ✅ هماهنگی با زمینه جامعه اسلامی ⬅️ نظام اقتصادی یک نظام جدا و کاملاً خودکار نیست. بهترین نظام اقتصادی در صورتی که با عقاید، برداشت‌ها و احساسات جامعه‌اش، همخوانی نداشته باشد، به مرور تضعیف شده و از بین خواهد رفت؛ بنابراین هر مکتب اقتصادی به یک زمینه‌ای نیاز دارد که با ماهیت آن هماهنگ باشد و این زمینه موجب تقویت عملکرد آن مکتب بشود. 🔻 سه معیار اصلی برای ارزیابی یک مکتب اقتصادی را می‌توان از این هماهنگی احصا نمود: 1️⃣ محتوای درونی آن مکتب 2️⃣ ارتباط آن مکتب با سایر مکاتب نظام اجتماعی 3️⃣ ارتباط مکتب اقتصادی با زمینه جامعه‌ای که در آن اجرا می‌شود. ————————— #فقه_نظام #درس_خارج #فقه_نظام_اقتصاد_اسلامی #حجت_الاسلام_یوسفی 🔎@fiqhenezam_com

❇️ حجت الاسلام عبادی در درس گفتار «جایگاه ابزارهای فقهی در بانکداری بدون ربا» مطرح کرد؛ ⬅️ شناخت ربا و ابعاد آن باعث می‌شود در صورت تأسیس معاملات جدید، از دچار شدن به ربا و آثار آن جلوگیری شود. 🔻 تفاوت سود، ربا و بهره: ⬅️ سود، ارزش افزوده حاصل از انجام یک معامله شرعیه است. ⬅️ ربا در حالت اول، اضافه‌ای است که در ضمن عقد قرض شرط شده باشد. در حالت دوم، اضافه در معامله دو کالای مکیل و موزون و در حالت سوم، اضافه‌ای در تمدید مهلت بدهی است. ⬅️ بهره، ارزش زمان پول بر اساس واقعیات اقتصادی است. 🔻به طور کلی ربا به دو دسته تقسیم می‌شود: 1️⃣ ربای قرضی ⬅️دریافت اضافه به شرط زیاده در عقد قرض ⬅️دریافت اضافه در تمدید مهلت بازپرداخت بدهی 2️⃣ ربای معاملی: اضافه‌ای که در معامله دو جنس مکیل و موزون گرفته می‌شود. 🔻مبلغ اخذ شده با عنوان وجه التزام دو صورت کلی دارد: 1️⃣ مبلغی که در ازای تخلف از مفاد یک قرارداد اخذ می‌شود که از منظر شرعی ایرادی ندارد. 2️⃣ مبلغی که در ازای تأخیر در بازپرداخت دیون اخذ می‌شود. در مورد این بخش نیز سه نظر وجود دارد: ✅ هیچ تفاوتی بین وجه التزام جریمه تأخیر با ربای جاهلی وجود ندارد. ✅ اگر وجه التزام مبلغی برای ملتزم ساختن بدهکار بر پرداخت به موقع بدهی باشد، به شرط اینکه در ضمن قرارداد شرط شده باشد، ایرادی ندارد. ✅ دریافت وجه التزام در صورتی که از طرف حاکم اسلامی باشد ایرادی ندارد. ————————— #فقه_نظام #درس_خارج #فقه_بانک #حجت_الاسلام_عبادی 🔎@fiqhenezam_com

❇️ آیت الله اراکی در درس خارج «فقه نظام سیاسی» مطرح کرد؛ 🔻 ولایت خاصه بر دو نوع است؛ 1️⃣ ولایت تفویض: یعنی واگذاری اختیارات تصمیم‌گیری. در این نوع از ولایت، ولایت عامه اختیار تصمیم‌گیری را بر فرد، افراد، هیأت و مجموعه‌ای واگذار می‌کند؛ مانند مجلس شورای اسلامی، شورای نگهبان و... 2️⃣ ولایت تنفیذ: به معنای سپردن مأموریت اجرایی برای فردی است. در این نوع ولایت فرد حق تصمیم‌گیری ندارد بلکه عمل کننده است، یعنی تصمیم را برای او گرفته‌اند و او مجری است. ⬅️ شرایط ولایت تفویض و ولایت تنفیذ متفاوت است. در ولایت تفویض همان شرایطی که در ولایت عامه معتبر است باید وجود داشته باشد که شامل سه شرط مهم علم، عدل و کفایت می‌شود. ⬅️ مسئولی که می‌خواهد برای نظام اسلامی تصمیم‌گیری کند باید با فقه نظام ولو تقلیداً آشنا باشد. چگونه می‌توان با فقه نظام آشنا نبود ولی برای نظام اسلامی تصمیم‌گیری کرد. حداقل این است که مسئول با احکام شرعی حوزه خودش آشنا باشد. ⬅️ فردی که می‌خواهد مدیریت داشته باشد باید با فقه مدیریت در حوزه‌ای که می‌خواهد تصمیم‌گیری کند آشنا باشد تا تصمیماتش خلاف شرع نباشد. مثلا فردی که می‌خواهد برای اقتصاد تصمیم بگیرد باید با فقه الاقتصاد آشنا باشد. در کشوری که اداره آن قرار است براساس اسلام باشد باید این امور در آن معتبر باشد. در این مسائل نباید مسامحه کرد. ————————— #فقه_نظام #درس_خارج #فقه_سیاسی #آیت_الله_اراکی 🔎@fiqhenezam_com

❇️ آیت الله اعرافی در درس خارج «فقه تربیتی» مطرح کرد؛ 🔻وجوب تعلیم و تربیت از دو منظر عنوان ثانوی و حکم حکومتی: 1️⃣ از منظر عناوین ثانویه ممکن است شرایطی ایجاد شود که ضرورت تعلیم و تأدیب را بالاتر ببرد. مانند زندگی اقلیت مسلمان در محیط کفر. مسلمین در این فضا اگر به فرزندان خود آموزش‌های قوی و حتی در سطوح دانشگاهی ندهند، موجب موضع ذلت در مقابل کفار می‌شود. از منظر حکم حکومتی باید به دو نکته توجه شود: محل جریان حکم حکومتی زمانی است که تشخیص عناوین ثانویه بر عهده یک حکومت یا یک حاکم باشد 2️⃣ در احکام ولایی دایره تصمیم‌گیری و جعل حکم فراتر از الزاماتی است که در عناوین الزامی وجود دارد. حاکم بر اساس مصلحتی الزام به تعلیم و تربیت می‌کند. و لو این‌که در آن حدی نیست که در عناوین ثانویه الزام باشد. ⬅️ حاکم کشور اسلامی بر اساس ترسیم آینده و پیشرفتی که باید یک کشور اسلامی در دنیای امروز داشته باشد، در نوع آموزش، سیستم آموزش و حتی سن آموزش می‌تواند دخالت کند؛ زیرا مقوله تعلیم و تربیت جزو مسائل ولایی و حکومتی و نظامات اجتماعی شده است. ————————— #فقه_نظام #درس_خارج #فقه_تربیت #آیت_الله_اعرافی 🔎@fiqhenezam_com

❇️ آیت الله علیدوست در درس خارج «فقه سیاسی» مطرح کرد؛ ⬅️ مجموعه‌ای از ادله و قرائن یافت می‌شود که نه تنها اصل مشروعیت، بلکه وجوب مطلق تشکیل حکومت اسلامی در عصر غیبت امام معصوم علیه السلام را -فارغ از در نظر گرفتن ساختار خاصی برای حکومت- اثبات می‌کند. 🔻دلیل عقلی: 1️⃣ بی شک شارع مقدس در فرستادن پیامبران، کتاب‌های آسمانی و تشریع مقررات مقاصدی را در نظر داشته است. 2️⃣ اسلام دینی جامع، جاودان و جهانی است. جامع بودن دین اسلام به این معنا است که همۀ شئون زندگی انسان‌ها را فرا می‌گیرد. 3️⃣ شارع به دنبال پیاده کردن اهداف دین اسلام است؛ اهدافی که جامع، جاودان و جهانی است و محدود به زمان پیامبر اکرم (ص) و ائمه هدی نیز نمی‌باشد. 4️⃣ بدون حاکمیت به معنای امروزی، پیاده کردن این اهداف امکان پذیر نیست. مؤمنان عادل در فرض نبود دولت به معنای امروزی نمی‌توانند این اهداف را متناسب با این سه ویژگی پیاده کنند 5️⃣ بنابراین می‌توان گفت تشکیل حکومت به معنای امروزی آن برای پیاده کردن اهداف جامع، جاودان و جهانی دین اسلام نه تنها مشروع بلکه ضروری است. ⬅️ توجه به اهداف جامع، جهانی و جاودان دین اسلام و استدلال بر مشروعیت و ضرورت حکومت بر این اساس، متأسفانه در ادبیات فقه سیاسی مغفول مانده است. از این رو دلیل بالا را می‌توان دلیل تازه‌ای در این زمینه در ادبیات فقه سیاسی به شمار آورد. ————————— #فقه_نظام #درس_خارج #فقه_سیاسی #آیت_الله_علیدوست 🔎@fiqhenezam_com