🔰 غربتِ مؤمن "الْمُؤْمِنُ غَرِيبٌ"
✍ اصغر آقائی
_______________________
🌀 فهم دقیق روایت به چند بخش مرتبِ با هم وابسته است:
🔹 ۱. معناشناسی ایمان و مراتب آن؛
🔹 ۲. معناشناسی غریب و عوامل غربت؛
🔹 ۳. تببین عوامل غربت مؤمن بر اساس معناشناسی این دو اصطلاح؛
🔹 ۴. بیان نتایج بحث.
💠 ۱. معناشناسی ایمان:
هویت اصلی ایمان به #خضوع قلبی در برابر #حقی است که یا #عقل و یا #نقل و یا هر دو به فرد ارائه میدهند؛ لذا #ایمان سه لایه دارد: ۱. ایمان باطنی؛ ۲. ایمان ظاهری و ۳. ایمان باطنی و ظاهری
◀️ نتایج این #سه لایه ایمانی:
🔻۱. تمام افرادِ پایبند به #عناصر ایمانی (مانند خدا، فرشتگان، پیامبران و ...) و احکام عقلانی مؤمن هستند؛
🔻۲. ایمان و عقلانیت #مراتب مختلفی دارد؛
🔻۳. بنابراین کسانی که در #مرتبه_پایین عقلانیت هستند، #مراتب_بالای ایمان و عقلانیت را درک نمیکنند و به همین علت پیامبر ص فرمود ما انبیاء بر میزان عقلانیت و فهم افراد با آنان سخن میگوییم؛
🔻۴. #متدینِ واقعی به هر #دین توحیدی، مؤمن است؛ لذا مثلا هر مسیحیِ متدینی مؤمن است و هکذا؛ به شرط آنکه پیامبر بعدی را دانسته انکار نکند؛
🔻۵. هر عاقلی که به احکامِ حقیقی عقل چون قبح ظلم عمل میکند مؤمن است؛ به شرط آنکه پیامبران را دانسته انکار نکند.
💠 ۲. معناشناسی غریب و عوامل آن:
🔻#غریب #معانی مختلفی دارد؛ مانند: نامأنوس، بیگانه، غیر متجانس، کلامِ سختفهم، و ...
🔻#غربت ۱) گاه #عامل_درونی دارد و ۲) گاه #عامل_بیرونی؛ یعنی گاه چیزی یا فردی، به دلیل ویژگیِ درونی خاصی، غریب میشود و گاه عاملِ بیرونی غربت را برای شیئ و یا کسی ایجاد میکند؛ مثلا #کتابی دینی گاه به دلیل روشِ بیان نادرست (عامل درونی)، غریب و ناشناخته و نامأنوس برای مردم میشود؛ و گاه به دلیل تبلیغات ضد دینی (عامل بیرونی)، غریب میشود؛
💠 ۳. تبیین عوامل غربت مؤمن:
✔️۱. گاه #خودِ ایمان، عامل غربت مؤمن است؛
✔️۲. گاه #نتایج آن عامل غربت او است؛
✔️۳. گاه #زمینههای بیرونی عامل غربت او است؛
✔️۴. و گاه #چند_عامل درونی یا بیرونی در کنار هم، عامل غربت است؛ و شاید بتوان گفت معمولا اینگونه هست.
◀️ بنابراین مؤمن به چند دلیل و عامل درونی یا بیرونی غریب است:
🔻۱. گاه ایمان در مؤمن #حالتی خاص ایجاد میکند که او خود را از دیگران ممتاز و نامأنوس میبیند؛ مثلا #فهمی از هستی دارد که دیگران ندارند و این عامل غربت اوست؛
🔻۲. ایمان #نتایجی در #سخن او دارد که با سخن دیگران ممتاز است؛ مثلا از احسان در برابر بدی میگوید و این برای غیر مؤمن نامأنوس است؛
🔻۳. ایمان #نتایجی در #عمل او دارد که با عمل دیگران متمایز است؛ مثلا به کوچکتر از خود سلام میدهد، و این برای غیر مؤمن عامل تعجب است؛
🔻۴. این #تمایز در سخن و عمل به دلیل نبود #ظرفیت و #زمینه در دیگران سبب نامتجانسشدنِ مؤمن با دیگران میشود؛ مانند مثالهایی که عرض شد؛
🔻۵. این #عدمِ تجانس گاه به #طرد، گاه به #تمسخر، گاه به #مبارزه_فیزیکی و مانند آنها میانجامد؛ که در #آیات و #روایات و #تاریخ مصادیق فراوانی دارد.
💠۴. بیان نتایج حاصل از عوامل یادشده:
✔️ ۱. هر مقدار بر #ایمانِ فرد در دینی خاص، به #عناصرِ دینی آن #دین بیشتر باشد، از متدینان دیگرِ آن دین نامتجانستر و غریبتر میشود؛
✔️ ۲. هر مقدار #عناصر ایمانی در دینی بیشتر باشد، مؤمنان به آن دین، غریبتر خواهند شد؛ مانند #غربت_مسلمانان نسبت به ادیان دیگر و یا #غربت_شیعیان نسبت به فرقههای دیگر
✔️ ۳. انسان #عاقل نیز به دلیل اینهمانیِ عقل و ایمان در مصداق، به همان میزانی که بر #قوّت_عقل او افزوده میشود؛ #غریب است؛ مثلا یک فرد عاقل در میان افراد #کمعقل احساس غربت میکند؛
✔️ ۴. از آنجا که ایمان هر میزان #تقویت شود، #تراوشات خاص این مؤمن نیز بیشتر میشود، سبب غربت او نیز میشود؛
✔️ ۵. ایمان هرچقدر بیشتر، آن مؤمن غریبتر؛ بنابراین #امام معصوم ع غریبترین فرد حتی میان مؤمنان است؛ زیرا هرچند اطراف او را گرفتهاند، اما او را کامل #درک نمیکنند؛ لذا مرتبهای ویژه از غربت مخصوص #انسان_کامل و #ولیّ_خدا است؛ 🔸به تعبیر #مولانا:
هرکسی از ظنّ خود شد یار من
از درون من نجست اسرار من
✔️۶. هر #عالِم مؤمنِ #نکتهبین نیز غریب و نامأنوس خواهد بود؛ بنابراین مثلاً افرادی چون #یونس بن عبدالرحمن حتی میان اصحاب و شیعیان امام ع غریب بود؛ و عارفان بزرگی چون #ابنعربی نیز میان افرادی غریب است چون #سخنانی برتر بیان میکند.
◀️ پس غربت_مؤمن مراتب مختلفی دارد.
🔹 سلام خدا بر غریبترین مرد تاریخ، اميرالمؤمنين 😔😭
┄┅┅┅┅❀💠❀┅┅┅┅┄
#شرح_حدیث_المؤمن_غریب
#ایمان_و_عقلانیت
#مراتب_ایمان
#دین_و_عقل
#غربت_مؤمن
#حیات_معقول
🆔 @hayatemaqul
🔰 عناصر حداقلی ایمان
✍ اصغر آقائی
___________
💠 #ایمان کامل، #عناصر متعددی از خداوند تا انبیا و فرشتگان و ولایت خاص امامان معصوم ع و ... را فرامیگیرد؛ اما بر اساس آیات الهی، "#خداباوری" و "#معادباوری" در کنار #عمل_صالح، دو #عنصر_حداقلی میان #ادیان الهی است.
🔸 توجه: این دو عنصر در صورتی ایمان حداقلی و نجاتبخش را برای افراد ادیان، به ارمغان میآورد که با #انکار_آگاهانه هیچیک از عناصر دیگر، همراه نباشد.
🔰 توضیح در چند مرحله مرتبط با هم:
◀️ مرحله ۱: تشکیکیبودن ایمان
🔻هر چند در آیه «وَ إِذا قِيلَ لَهُمْ آمِنُوا كَما آمَنَ النَّاسُ» خداوند #منافقان را به ایمانی چون ایمانِ سایر مردمان دعوت میکند؛
🔻اما همین مردمان دیگر را به ایمانی برتر در آیه «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا آمِنُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ وَالْكِتَابِ الَّذِي نَزَّلَ عَلَى رَسُولِهِ وَالْكِتَابِ الَّذِي أَنْزَلَ مِنْ قَبْلُ» دعوت میکند.
🔸 این یعنی تشکیکیبودن ایمان
◀️ مرحله ۲: لزوم توجه به عمل صالح
🔻خداوند در آیه «لَيْسَ بِأَمَانِيِّكُمْ وَلَا أَمَانِيِّ أَهْلِ الْكِتَابِ مَنْ يَعْمَلْ سُوءًا يُجْزَ بِهِ وَلَا يَجِدْ لَهُ مِنْ دُونِ اللَّهِ وَلِيًّا وَلَا نَصِيرًا» بعد از آنکه در یک آیه قبل از این آیه، از #درجات اهل ایمان و اعمال صالح در بهشت سخن میگوید، در #تحذیری یکسان، هم #مسلمانان و هم #اهل_کتاب را از #آرزوهای باطل برحذر میدارد و هر دو گروه را به اینکه #جزای #اعمال خویش را خواهند دید، وعده میدهد.
🔸 بنابراین در ادعای ایمان، نباید به حرف و سخن اکتفا کرد که این، گونهای از فریب را همراه دارد.
◀️ مرحله ۳: (مهمترین و اساسیترین مرحله):
🔻 تا اینجا مشخص شد: ایمان هم ۱) مراتب دارد؛ و هم ۲) به آرزو و خیال نیست؛
🔻اما در این میان برخی از آیات الهی هستند که جدای از آیات دیگر (و البته همراه با آنان) در مقام #بیان #اصلی مستقل هستند؛ مانند آنچه در آیه ۶۲ سوره بقره است. خداوند میفرماید:
💠 إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَالَّذِينَ هَادُوا وَالنَّصَارَى وَالصَّابِئِينَ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ وَعَمِلَ صَالِحًا فَلَهُمْ أَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَلَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ:
💠 هر یک از مسلمانان و یهود و نصاری و صابئان (پیروان حضرت یحیی) که از روی حقیقت به خدا و روز قیامت ایمان آورد و نیکوکاری پیشه کند، البته آنها از خدا پاداش نیک یابند و هیچ گاه بیمناک و اندوهگین نخواهند بود.
✅ نکات مهم این آیه:
✔️ ۱. #ایمان امری تشکیکی و ذومراتب است؛ زیرا ایمان مسلمانان را ابتدا ذکر کرده، در ادامه همه پیروان ادیان خداباور را به ایمان فرامیخواند که آن ایمان تنها دو عنصر بینشی دارد (خداوند و آخرت) و یک عنصر کُنشی دارد (عمل صالح دائمی)
✔️۲. تمام پیروان ادیان الهی در صورت خضوع قلبی در برابر این #ایمان_باطنی و #عمل_صالحِ برآمده از آن و از عقل، در مسیر #حق و #خضوع در برابر آن هستند؛ هرچند ایمان مسلمانان به دلیل آنکه جدا ذکر شده است، متفاوت است.
✔️۳. از آنجا که ایمان به #انبیا نیز #عنصری مورد تاکید قرآن است؛ اما چرا در آیه بیان نشده است؟ به نظر میرسد دو عنصر اساسیِ #ایمانبخش و #وحدتبخش در آیه، میان تمام ادیان الهی مورد تاکید و مشترک است؛ یعنی دو عنصری که در صورت ایمان واقعی به آنها، فرد در #صراط_مستقیم ایمان، وارد شده است؛ و ورود در این صراط یعنی ورود در حوزه #ولایت الله، حوزهای که #ایمنیبخش است.
🔸 پ. ن
۱. بار دیگر تأکید میکنم ورود در صراط مستقیم الهی یک #شرط بسیار مهم دارد و آن "#عدم #انکار_آگاهانه هیچیک از عناصر ایمان" است.
۲. کسانی که #سخنان انبیاء به آنان نرسیده است، از لسان این آیات بیرون هستند و آنان باید به #احکام_عقلی خویش که در احادیث #حجت_باطنی معرفی شدهاند، باشند؛ مانند تبعیت عملی از #حکم عقل به #قبیحبودن ظلم. چنین احکام صریح عقل، همان حکم خداوند هستند؛ لذا تبعیت از این احکام عقل تبعیت از خداست، آگاهانه یا ناآگاهانه؛ و انکار آن انکار آگاهانه یا ناآگاهانه خداوند است.
┄┅┅┅┅❀💠❀┅┅┅┅┄
#ایمان
#مراتب_ایمان
#عقل_و_دین
#عقل_و_ایمان
#حیات_معقول
#ادیان_ابراهیمی
#ایمان_مختص_شیعه_نیست
🆔 @hayatemaqul