📌 علوم اجتماعی بر بستر حکمت (بخش دوازدهم) ✅ مروری بر فلسفه ی تاریخ شهید مطهری و تاثیر آن بر نظریه ی اجتماعی ایشان 🔹 هیچکدام از جامعه شناسان بزرگ دنیا در نظریه ی اجتماعی خود نتوانسته اند بدون نظر به تاریخ و فلسفه ی تاریخ اظهار نظری کنند. برخی از نظریات اجتماعی مانند مارکسیسم اساسا بر یک فلسفه ی تاریخی خاص و روشن بناشده و پیش رفته اند. فلسفه های تاریخ نیز بنوبه ی خود از فلسفه های مطلق متولد شده اند. چنانکه فلسفه ی تاریخ مارکس محصول فلسفه ی علمی او و نگاه تاریخی دورکیم نیز امتداد نگاه پوزیتیویستی اگوست کنت بوده است. 🔹 در فضای اسلامی نیز آنچه تابحال از فلسفه های تاریخ تولید شده از مبانی فلسفی و کلامی متاثر بوده. چنانکه مباحث ابن خلدون در دامن کلام اشعری و فلسفه ی تاریخ شهید مطهری نیز بر بستر حکمت متعالیه متولد شده است. 🔹 مباحث فلسفه ی تاریخ استاد شهید چند نقطه ی اساسی دارد که بروشنی مبنای حکمی و تاثر آن از حکمت متعالیه را باز می نمایاند. بیگانه نبودن حکمت عملی از حکمت نظری و تاثیر پذیری از آن، راهیابی جمله ای از قواعد حکمت نظری در حکمت عملی مانند مسئله ی علیت، اصالت توامان فرد و جامعه، تکامل تاریخ و.... نمونه های از کلان مسائل فلسفه ی تاریخ شهید مطهری است که در نظریه ی اجتماعی ایشان تاثیر مستقیم دارد. #امتداد_حکمت #نظریه_اجتماعی #فلسفه_تاریخ #شهید_مطهری @taamollat

📌بعدالتحریر2 🔹 آیا فلسفه ی تاریخ ما را از دستیابی عینیت در پدیده های اجتماعی دور می کند؟ 🔻ممکن است برخی اینطور فکر کنند که فلسفه ی تاریخ بر فهم واقعیت اجتماعی اثر گذار بوده و با تحمیل انگاره های تاریخی بر واقعیت عینی، ما را از واقعیت عینی دور می کند. در نتیجه نظریه اجتماعی مبتنی بر فلسفه تاریخ رهزن جامعه شناسی است. 🔹 جالب است یادآوری شود که این اشکال به اصل کاربرد فلسفه در علوم اجتماعی هم وارد شده و یکی از جهات جدایی افتادن بین متافیزیک و علوم انسانی همین بهانه بوده است. 🔹 اما واقعیت آن است که فلسفه ی تاریخ تنها چارچوب های کلان فهم واقعیت اجتماعی را فراهم می کند و فهم آن واقعیت ها را در یک چارچوب ضابطه مند قرار می دهد. 🔹 نباید گمان کرد که اگر فلسفه تاریخ فروگذاشته شد، عینیت حاصل می شود؛ خیر؛ دستیابی به عینیت در پدیده های اجتماعی همواره بر نوعی از جهان بینی فلسفی (از جمله فلسفه ی تاریخ) مبتنی است؛ چه متفکر آن را بپذیرد و چه نپذیرد. چه به آن مبانی التفات داشته باشد و چه نداشته باشد. در هر حال، هر نظریه ی اجتماعی خواسته یا ناخواسته بر دیدگاهی از فهم تاریخ مبتنی است. #نظریه_اجتماعی #فلسفه_تاریخ @taamollat

📌بعدالتحریر2 🔹 آیا فلسفه ی تاریخ ما را از دستیابی به "عینیت" در پدیده های اجتماعی دور می کند؟ 🔻ممکن است برخی اینطور فکر کنند که فلسفه ی تاریخ بر فهم واقعیت اجتماعی اثر گذار بوده و با تحمیل انگاره های تاریخی بر واقعیت عینی، ما را از واقعیت عینی دور می کند. در نتیجه نظریه اجتماعی مبتنی بر فلسفه تاریخ رهزن جامعه شناسی است. 🔹 جالب است یادآوری شود که این اشکال به اصل کاربرد فلسفه در علوم اجتماعی هم وارد شده و یکی از جهات جدایی افتادن بین متافیزیک و علوم انسانی همین بهانه بوده است. 🔹 اما واقعیت آن است که فلسفه ی تاریخ تنها چارچوب های کلان فهم واقعیت اجتماعی را فراهم می کند و فهم آن واقعیت ها را در یک چارچوب ضابطه مند قرار می دهد. 🔹 نباید گمان کرد که اگر فلسفه تاریخ فروگذاشته شد، عینیت حاصل می شود؛ خیر؛ دستیابی به عینیت در پدیده های اجتماعی همواره بر نوعی از جهان بینی فلسفی (از جمله فلسفه ی تاریخ) مبتنی است؛ چه متفکر آن را بپذیرد و چه نپذیرد. چه به آن مبانی التفات داشته باشد و چه نداشته باشد. در هر حال، هر نظریه ی اجتماعی خواسته یا ناخواسته بر دیدگاهی از فهم تاریخ مبتنی است. #نظریه_اجتماعی #فلسفه_تاریخ @taamollat

📌مبانی اجتهاد از دیدگاه شهید مطهری ره (بخش ششم) 🔹در یادداشت قبل گفته شد که استاد شهید، بر اساس مبانی حکمی خویش تمامی تغییرات را برسمیت نشناخته و آن ها را به تغییرات در جهت کمال و تغییرات در جهت سقوط تقسیم می کنند. (اسلام و مقتضیات،ج۱, فصل۱۲) تقسیم اقدامات به اصلاح و افراد نیز از همین مبنا ریشه می گیرد. استاد شهید در فصل اول و دوم از بخش اول کتاب «انحطاط و ترقی تمدن ها» پس از بحث درباره ی علت اصلی تحول و تغییر تاریخی، به عوامل ترقی و انحطاط تمدن ها و جوامع پرداخته و لایه ای دیگر از #فلسفه_تاریخ مبتنی بر #حکمت_اسلامی را آشکار نموده است. 🔹راز اصلی حرکت در تاریخ بحث از «علت اصلی حرکت جامعه و تاریخ» همواره تقاطع جریان حکمت اسلامی و جریانات دیگر، خصوصا فلسفه های مادی بوده است. در حالیکه فلسفه های مادی بر عواملی چون جغرافیا و ابزار تولید تاکید می کرده اند، حکمت اسلامی به دلیل اصراری که بر استقلال انسان در مقابل جامعه دارد، نقش فرد انسانی و اراده ی او را پررنگ تر از سایر عوامل به تصویر می کشد. استاد شهید پس از بررسی عواملی چون ابزار تولید، جغرافیا، نوابغ، زور و قدرت و نژاد، بر عامل «استعداد ابتکار در انسان» و «فطرت» او تاکید می کند و اصرار دارد که این دو -فارغ از جبراجتماعی و جغرافیا و زور سر نیزه ها، مهمترین عوامل تغییر و تحول تاریخ هستند. #نظریه_اجتماعی #شهید_مطهری #تغییر_اجتماعی #اجتهاد @taamollat

📌اندک اندک جمع مستان می رسند🏃‍♂🏃 🔹با گذشت دو هفته از آغاز به کار حلقه های علمی #مدرسه_حکمت_سلمان به لطف خدا این حلقه مورد توجه و اقبال اهل علم و دغدغه مندان تفکر انقلاب اسلامی قرار گرفته است. دوستان و علاقمندانی بصورت حضوری و مجازی برای شرکت در جلسات یا تشکیل حلقه های جدید ابراز تمایل کردند. انشالله و با عنایت امام عصر (عج) از این هفته دو حلقه ی مطالعاتی جدید، به مجموع حلقات علمی مدرسه ی حکمت سلمان اضافه می شود. 🔸اول: حلقه ی فلسفه ی تاریخ چنانکه قبلاً هم متذکر شده ایم، فلسفه ی تاریخ و رویکرد استاد شهید به تاریخ، بی شک یکی از قطعات پازل #نظریه_اجتماعی استاد شهید خواهد بود؛ بطوریکه امیدواریم پژوهش های حلقه ی «فلسفه ی دین»، در نقطه ای با مباحث فلسفه ی تاریخ پیوند بخورد. اداره ی این حلقه به عهده ی یکی از دانشوران ارجمند و دانش آموختگان حوزه و دانشگاه خواهد بود که بعداً به تفصیل معرفی خواهد گردید. 🔸🔸دوم: حلقه ی اقتصاد اسلامی بدون شک تحلیل مسائل اجتماعی، بدون اطلاع از اقتصاد و تاثیرات آن بر پدیده های اجتماعی امکانپذیر نیست. ولی شناخت تاثیر اقتصاد بر جامعه، خود متوقف بر اشراف حداقل کلی بر دانش پیچیده ی اقتصاد است. در اولین جلسه ی #حلقه_اقتصاد_اسلامی، یکی از دانشوران حوزوی و دانشگاهی که در رشته اقتصاد مشغول به تحصیل است، کلیات دانش اقتصاد و برخی از مفاهیم اولیه ی آن را شرح خواهد داد. 🕰جزییات زمان جلسات در روزهای بعد اطلاع رسانی خواهد شد. #مدرسه_حکمت_سلمان #نظام_اندیشه_متفکران_مسلمان #نظریه_احتماعی_شهید_مطهری #فلسفه_دین #فلسفه_تاریخ #اقتصاد_اسلامی @taamollat

📌 فطرت جامعه، فطرت تاریخ 🔹استاد شهید مطهری ره، اصرار دارد که جامعه نیز بمانند فرد انسانی فطرت دارد. معنای این حرف این است که جامعه نیز صحت و مرض دارد، نقطه آغاز و نقطه ی تکامل ی دارد که اگر درست اداره شود به آن نقطه خواهد رسید و آن، قله ی حیات مادی بشر است. تمدن غرب که تلاش می شود به عنوان همان قله ی حیات بشر، به خورد جهانیان داده شود، به نقطه ای رسیده که دیگر خود غربی ها هم آن را گردن نمی گیرند. جنگ جهانی، استثمار جوامع، نسل کشی، غارت و. .... امتداد های طبیعی تمدن غرب است که نشان دهنده ی انحراف او از فطرت الهی انسان و جامعه است. چنین وضعیتی بنابر آیات قرآن کریم بر جای نخواهد ماند (مثل کلمة خبيثة..... ما لها من قرار، ابراهیم،۲۶) فروپاشی قریب الوقوع اسرائیل انشالله، نه فقط سقوط یک کشور و ملیت جعلی، که نشانه ی افول تمدنی است که اساسا با انحراف از فطرت الهی جامعه شکل گرفته است و اکنون به نقطه ای رسیده که در خاستگاه خودش هم اعتبار ندارد. خداوند تدبیر کننده ی شب و روز، تدبیر کننده ی تاریخ هم هست و اکنون که تمدن غرب با این حجم از سبعیت و درندگی خدای قادر و قاهر و قیامت را از یاد برده و به جان انسانیت افتاده، گویا زمان اجرای سنت الهی فرا رسیده و این تمدن شیطانی باید از بین برود. انسان به طول تاریخ که نگاه می کند، دست قدرت خدا در نابودی ظلم و قوت گرفتن تدریجی جریان حق را به روشنی در می یابد. وضعیت شیعیان لبنان، از چند دهه قبل تاکنون، ایران از چند دهه ی قبل تاکنون، عراق از دو دهه قبل، یمن گرسنه و پابرهنه ی از یک دهه قبل و اکنون غزه، بیداری عمومی در سطح جهان، همگی نشانه ی یک تکامل تاریخی در نوع بشر است که تا بحال سابقه نداشته است. فطرت الهی انسان و جامعه دارد ناپاکی ها را بیرون می‌ریزد و دوباره خود را باز می یابد. زمان و تاریخ بمانند «سیب» ی که باید «برسد» تا شیرین و زیبا شود، دارد «می رسد»، دارد «شیرین» و «زیبا» می شود. #فلسفه_تاریخ #فطرت_انسان #فطرت_جامعه #تکامل_تاریخی #شهید_مطهری @taamollat

📌بحث دهه ی دوم: رویکردها در تحلیل حادثه ی کربلا 🔹در چهار شب اول رویکردهای موجود به حادثه ی عاشورا را بحث کردیم. از جمله رویکرد سیاسی، رویکرد کلیسایی و رویکردعارفانه و.... و اتفاقا نمونه های امتداد این نگاه ها در عصر حاضر را هم بازنمایی کردیم. خصوصا حضور و وسعت نگاه کلیسایی به حادثه ی عاشورا در بین هیئتی ها و عموم مردم. خیلی حرف های ناگفتنی را اینجا گفتیم و سریع رد شدیم. از دیشب وارد تحلیل حادثه شدیم بر مبنای خودمان و آن تفسیر حرکت امام ع، در امتداد حرکت انبیاست. از این جهت رجوع گسترده ای داشتیم به آیات مربوط به انبیا در قرآن کریم. یکی از بهترین مستندات برای بیان حرکت تاریخی انبیا، پیام کلی انان، تقابل آنان با جریان باطل، دشواری های این تقابل و.... سوره ی مبارکه ی هود است. ساختار سوره بنحوی است که گویا یکجا نازل شده و تمام بخش های سوره غرض واحدی دارد. داستان چند تن از انبیا را بیان می کند، پیامشان، واکنش جریان مقابل و ختم ماجرا که عمدتا نزول عذاب است و در آیات پایانی جمع بندی و نتیجه گیری و آن خطاب سنگین نسبت به رسول خدا (فاستقم کما امرت....) ▪️عمده ی حرفمان در این بحث این است که دیدن حادثه ی عاشورا در بستر آیات قرآن کریم و بعنوان یکی از حلقه های زنجیر جریان حق، ابعاد جدیدی از حادثه را برای ما آشکار می کند و ما را از درافتادن در تفسیرهای ذوقی و استحسانی مصون نگه می دارد. ▪️داریم پیش می رویم فعلا و شکر خدا مردم هم ارتباط گرفته اند. این بحث (اصل وجود جریان حق و باطل، محوریت انبیا در جریان حق و دیدن سیر تکامل تاریخی بر اساس حرکت انبیا و نه پادشاهان و قدرتمندان) را در مناسبت ها و عناوین مختلف تکرار می کنیم. اینها مبانی مباحث اجتماعی دیگریست که در مسجد برای مردم می گوییم و اگر این مبانی جا نیفتد، بحث های بعدی مان هم .... . ▪️ما با دوستانمان در مسجد به این نتیجه رسیده ایم که خودآگاهی تاریخی یکی از لوازم قطعی تربیت سیاسی و اجتماعی است. از این جهت نسبت به مرور تاریخ و سنت های آن در مسجد خصوصا در چارچوب نگاه تاریخی قرآن و حکمت اسلامی اهتمام ویژه داریم. اللهم وفقنا لما تحب و ترضی. #فلسفه_تاریخ #تربیت_اجتماعی @taamollat

📌بحث دهه ی دوم: رویکرد قرآنی در تحلیل حادثه ی عاشورا (شب ششم) 🔹 محور بحث امشب بحث از دعوت به توحید و حیات توحیدی به عنوان محور تعالیم همه ی انبیا بود. در ادامه با بیان شرحی از تغییرات اجتماعی و تکامل تاریخی و پیچیدگی‌های زندگی بشر در ادوار متاخر به این مطلب پرداختیم که اگرچه اقتضای زندگی توحیدی در صدر تاریخ، صرفا روی گردانی از بت ها و پرستش خدای احد و واحد بود، اما در ادوار متأخر ، به دلیل رواج زندگی شهری، کثرت نفوس و رواج معاملات و تجارت و.... ، حیات توحیدی نیز شکل دیگری پیدا کرد. مثلا سطح تعالیم و دستورات الهی در عصر حضرت موسی ع - که در آیات ۱۵۰و ۱۵۱ انعام به آنها اشاره شده- چه از لحاظ کمیت و چه کیفیت قابل مقایسه با دوران انبیای گذشته نیست. در نتیجه در زمان موسی ع زندگی توحیدی علاوه بر پرستش خدای واحد اقتضای آن را دارد که فواحش ترک شود، از قتل فرزندان جلوگیری شود، حقوق دیگران بدرستی رعایت شود و.... . این پیچیدگی‌های اجتماعی در عصر خاتم الانبیا ص به اوج خود رسید، زندگی شهری، تجارت، برده داری و.... زمینه بروز لایه های دیگری از حیات توحیدی را فراهم کرد که حضرت ختمی مرتبت و ائمه ی هدی بدنبال ایجاد جامعه ی توحیدی در این سطح بودند. ▪️جامعه عصر رسول خدا و اقدامات ایشان در راستای ایجاد جامعه ی توحیدی، خود بتنهایی قابلیت بررسی تاریخی و جامعه شناختی مفصل دارد که ما در شب‌های آینده بدان خواهیم پرداخت. در اینجا توجه به این نکته مهم است که قیام اباعبدالله ع در یکی از پر پیچ و خم ترین نقاط تاریخ اسلام رخ داد و آن عبارت بود از تغییر وضعیت جامعه از ناخودآگاهی و نفاق به وضعیت صلاح. ▪️.چنانکه می بینید، قیام اباعبدالله ع وقتی در امتداد حرکت انبیا و در راستای تکامل تاریخی دیده می شود، چقدر با روایت های تاریخی صرف متفاوت می شود. بحث چهار شب دیگر ادامه دارد، انشالله #رویکرد_قرآنی #فلسفه_تاریخ #حادثه_عاشورا @taamollat