. 2️⃣ «حُرِّمَتْ عَلَیكُمْ أُمَّهاتُكُمْ وَ .... وَ الْمُحْصَناتُ مِنَ النِّساءِ إِلاَّ ما مَلَكَتْ أَیمانُكُمْ» در تمام شرایع الهی، بلکه در عموم ادیان غیرالهی تا پیش از مدرنیته، ارتباط جنسی تحت قانون ازدواج انجام می‌شده؛ و اگرچه در برخی از افراد ولنگاری و بی‌مبالاتی جنسی دیده می‌شد؛ اما جز استثنائاتی مانند قوم لوط، کمتر می‌شد که به عنوان یک رویه اجتماعی مورد قبول درآید. ⭕️این محدودیت دو محور اصلی داشته است: ⛔️یکی ممنوعیت رابطه با محارم، (که در آیه قبل، مورد بحث قرار گرفت)؛ و ⛔️ دیگری ممنوعیت رابطه با زن شوهردار ، که در این آیه مورد توجه قرار گرفته است. 📝نکته تخصصی #انسان‌شناسی نکاح با زن شوهردار، از آنجا که بیش از هر امر دیگری به استواری #نهاد_خانواده لطمه می‌زند، رویه‌ای بوده که نه‌تنها در تمام شرایع الهی، بلکه در عموم ادیان غیرالهی نیز ممنوع بوده است؛ و تنها در فرهنگ خانواده‌ستیزی به نام #لیبرالیسم (اصالت آزادی) در غرب رواج یافته، مجاز شناخته می‌شود❗️ ریشه این جواز، غلبه فردگراییِ منفعت‌مدار (individualism) است که تنها ارزش محوری برای هرکس را، رسیدن به حداکثر لذت و دلخواه شخصی وی می‌داند؛ و هرکاری را که هرکس دلش بخواهد مجاز می‌شمرد مشروط بر اینکه به طور کاملا ظاهری و مادی لطمه کاملا واضحی به دیگران نزند❗️ لطمات جبران‌ناپذیرِ موج #خانواده‌ستیزی ناشی از لیبرالیسم چنان امروزه آشکار گردیده که 🤔حتی برخی از خود متفکران لیبرال‌مسلک نسبت به خطراتِ این نوع آزادیِ نابوده‌کننده‌ی #خانواده هشدار داده‌اند (مانند کتاب «در سراشیبی به سوی گومورا: لیبرالیسم مدرن و افول آمریکا» نوشته رابرت.اچ.بورک) و 🤔حتی در میان فمینیستها (که از پرچمداران مخالفت با نهاد خانواده بودند) امروزه شاهد شکل‌گیری جریان #فمینیسم_خانواده‌گرا هستیم. @yekaye

. 3️⃣ «حُرِّمَتْ عَلَیكُمْ ... وَ الْمُحْصَناتُ مِنَ النِّساءِ إِلاَّ ما مَلَكَتْ أَیمانُكُمْ» ازدواج با زن شوهردار حرام است؛ مگر اینکه آن زن، کنیزِ شخص باشد، که مساله‌اش متفاوت خواهد بود. 📛شبهه (نکاح با زن اسیر شوهردار) برخی از معاندان برای تحریک افکار عمومی علیه اسلام با استناد به این آیه چنین ادعا کرده‌اند که چون در این آیه کنیزان از زنان شوهرداری که ازدواج با آنان حرام است استثناء شده‌اند، پس اسلام اجازه می‌دهد که زنان متاهل دشمن را که در جنگ اسیر شده‌اند، علیرغم داشتن شوهر، مورد تجاوز جنسی قرار دهند‼️ 🤔پاسخ این آیه اصلا چنین منظوری ندارد. چنانکه در تدبر 1 اشاره شد این آیه در مقام بیان موردی است که ازدواج با آنان فعلا حرام است (زن شوهردار) و بعد با آوردن کلمه «إلا» صرفا اشاره کرده که اگر زن شوهردار، کنیزِ فردی باشد مساله‌اش تفاوت دارد. اما این تفاوت را شرح نداده؛ و همانند همه احکام اسلام برای فهم ریزه‌کاریهای آن باید سایر آیات و روایات مربوطه را هم در نظر گرفت. ابتدا باید تذکر دهیم که اسلام در زمانی ظهور کرد که وجود بردگان و برده کردن افراد یک واقعیت اجتماعی در تمامی جوامع بود؛ و اسلام انواع اصلاحات در آن انجام داد، که بتدریج این رویه را در جامعه براندازد، از جمله اینکه تمامی مواردی که می‌شد شخص آزادی را به بردگی کشید ممنوع ساخت، غیر از کافر حربی‌ای که در حین جنگ اسیر شود، که درباره فلسفه این جواز قبلا بحث شد (جلسه 342، تدبر5 و 6 http://yekaye.ir/al-balad-90-13/). 💢از کارهایی که اسلام برای این اصلاح انجام داد این بود که #حقوق فراوانی برای تمامی #بردگان به رسمیت شناخت. یکی از آن حقوق، برخورداری از #حق_ازدواج قانونی برای #عبد (برده مرد) و #کنیز (برده زن) بود. در قبل از اسلام، هرگونه بهره‌کشی جنسی از بردگان مجاز دانسته می‌شد؛ و نه‌تنها به مالک کنیز حق می‌دادند که با کنیزش نزدیکی کند، بلکه او مجاز بود که با واداشتن وی به فحشاء، از این طریق کسب درآمد کند❗️ (نور/33) اسلام با ممنوع کردن این گونه بهره‌کشی‌ها، نکاح با کنیز را تنها برای خود مالک یا کسی که شرعاً به ازدواج وی درآید، مجاز شمرد؛ ⭕️البته چون عبد و کنیز تحت اختیار مالک خود بودند، این ازدواج باید با اجازه مالک انجام می‌شد و اگر مالک آنها عوض می‌شود مالک جدید حق داشت این ازدواج را به هم بزند؛ ⛔️اما اگر این کنیز با مرد دیگری (خواه مرد آزاد یا مردی که برده شخص دیگری بود) ازدواج می‌کرد مالک بعد از اینکه اجازه داده بود دیگر حق به هم زدن این ازدواج را نداشت. ⭕️فقط اگر این کنیز با یکی از برده‌های همین مالک ازدواج می‌کرد، چون اجازه ازدواج هردوی اینها در دست او بود، او این حق را داشت که ازدواج مذکور را به هم بزند و بعد از اینکه عِدّه‌ی آن کنیز سپری شد، خودش با آن کنیز نکاح کند؛ و البته اگر آن کنیز و آن عبد مایل بودند دوباره با هم باشند، دوباره آن کنیز عِدّه نگه می‌داشت و بعد از تمام شدن عِدّه‌اش دوباره نزد همان عبد برمی‌گشت. کاملا شبیه اینکه فردی از همسرش جدا شود و بعد از مدتی با مرد دیگری ازدواج کند و باز از او هم جدا شود، و با همان فرد اول ازدواج کند؛ با این تفاوت که در این شرایط که کنیز و عبد تحت ملکیت یک نفر بودند، صرف رضایت طرفین و اجازه صاحب آن کنیز و عبد کافی بود و نیازی به عقد مجدد نبود. بر همین اساس، اسلام در همه موارد اجازه نکاح با کنیزی را که شوهر داشته، منوط به سپری شدن عده وی قرار داده بود و این در جایی که یک زن ابتداءا هم به اسیری و کنیزی گرفته می‌شد برقرار بود؛ 📜چنانکه در شأن نزول همین آیه تصریح شده است که در جنگی زنان کافر، اسیر - و لذا کنیز – شدند و پیامبر اعلام کرد که آن دسته از این زنان که شوهردار هستند حتما باید عده‌شان سپری شود تا مردی که صاحب وی شده اجازه نکاح با وی را داشته باشد. 📚(مجمع البیان، ج‏3، ص51؛ الدر المنثور، ج‏5، ص210؛ الكشف و البیان (ثعلبی)، ج‏5، ص25) @yekaye

. 6️⃣ «حُرِّمَتْ عَلَیكُمْ أُمَّهاتُكُمْ وَ .... وَ الْمُحْصَناتُ مِنَ النِّساءِ ... وَ أُحِلَّ لَكُمْ ما وَراءَ ذلِكُمْ» 💢برخلاف آنچه گاه تبلیغ می‌شود ممنوعیت‌ها و محدودیتهای شریعت همواره بسیار محدودتر از عرصه‌های مجاز است: حرمتها و محدودیتها در ازدواج و برقراری روابط جنسی کاملا معین و محدودند: ▫️برخی ممنوعیتها به خاطر روابط نسبی است و ▫️برخی به خاطر روابط سببی و اجتماعی؛ 🔸اما از این افراد کاملا معین که بگذریم، ازدواج و نکاح با بقیه افراد جامعه، اگر به صورت شرعی [= پیوندی همراه با قبول مسئولیت متقابل که خداوند را شاهد و برقرارکننده این تعهد متقابل قرار می‌دهند] انجام شود و در نتیجه مصداق زناکاری [رابطه جنسی و عاطفی غیرمسئولانه که خدا را هم در نظر نمی‌گیرد] نباشد، برای همگان مجاز است. 💠نکته تخصصی #انسان‌شناسی و #دین‌شناسی: 📝آیا #غایات و #فلسفه_احکام، #احکام و #قانون را محدود می‌کند؟ یکی از نکات مهم در وضع قوانین برای زندگی بشر، مراعات مصالح و مفاسد واقعی است؛ اما نکته ظریفی که در اینجا وجود دارد، این است که این وضع قانون، با یک ملاحظات کلی انجام می‌شود؛ و معنایش این نیست که مصلحت و یا مفسده‌ای که منجر به وضع قانون شده است، باید در تمام مصادیق پیاده شود. 📝علامه طباطبایی در ذیل این آیه توضیح داده‌اند که این تعبیر که می‌فرماید «غیر از این موارد بر شما حلال شد» بخوبی نشان می‌دهد که اگرچه فلسفه اصلی وجود گرایش جنسی در انسان و وضع قانون ازدواج، بقای نسل و معلوم شدن نسبت والدین و فرزندان و ... می‌باشد اما معنایش این نیست که چون وضع قانون به این جهت انجام شده، پس هر ازدواج، ویا هر رابطه جنسی بین زن و شوهر حتما باید هدفش تولید فرزند باشد؛ که اگر چنین می‌بود بسیاری از ازدواج‌ها (همانند ازدواج با زن یائسه، یا ازدواج با فرد عقیم یا ...) و حتی بسیاری از موارد رابطه جنسی بین زن و شوهر (مثلا رابطه در زمان بارداری، یا رابطه‌ای که با پیشیگیری همراه باشد یا ...) نباید مجاز می‌بود. در واقع، ازدواج یک سنت مشروع بین جنس مذکر و جنس مونث است که هدف آن حفظ کلی مصالح نوعی بشر است؛ و معنای این سخن آن نیست که در تک تک مواردی که این قانون قرار است اجرا شود باید وجوداً و بقاءاً آن مصلحتی که فلسفه وجودی این قانون بوده رعایت شود. 📚(الميزان، ج‏4، ص271) 🤔اگر این مساله بخوبی فهمیده شود پاسخ برخی از شبهات کسانی که با مناقشه در فلسفه احکام درصدد ترویج روابط نامشروع هستند معلوم می‌شود: 〽️شبهه‌ای ناظر به #لواط و #همجنسگرایی آقای #آرش_نراقی (از مدافعان همجسنگرایی) در مقام رد کسانی که با همجنسگرایی مخالفند و این را برخلاف نظام طبیعت و نیز برخلاف مصلحت نوعی بشر می‌دانند، به این استناد می‌کند که انسان رفتارهای جنسی را صرفاً برای بقای نسل انجام نمی دهد و بسیاری از روابط جنسی مجاز بین زن و شوهر هم اصلا در راستای بقای نسل نیست؛ پس لزومی ندارد که همه رفتارهای جنسی ما در قالب مصلحت مذکور باشد‼️ 🔅پاسخ طبق بیان فوق پاسخ این شبهه بخوبی معلوم می‌شود: کسانی که غایات واقعی برای انسان قبول دارند و از مصالح و مفاصد واقعی برای سعادت بشر سخن می‌گویند و این را مبنای قانون گذاری می‌دانند، اصلا سخنشان این نیست که مجاز بودن تک‌تک رفتارها باید برای آن مصلحت تعیین شده باشد؛ بلکه نوع رفتارها باید به نحوی باشد که آن غایت و مصلحت حاصل شود. 🔹مثلا قانون بستن #کمربند_ایمنی اتومبیل برای #حفظ_جان انسانها وضع شده است، با این حال در اغلب مواردی که افراد سوار اتومبیل می‌شوند، خطری پیش نمی‌آید که بستن کمربند ثمره‌ای داشته باشد و حتی معدود مواردی هم اتومبیل در تصادف آتش گرفته و همین کمربند مانع نجات سرنشینان شده است؛ اما همچنان به خاطر مصلحت نوعیه همه‌جا این قانون را به رسمیت می‌شناسند. 🔖 برای آگاهی از آرای آرش نراقی و نقد آنها می‌توانید به پیوند زیر مراجعه کنید: 🔖http://www.souzanchi.ir/islam-ethics-and-homosexuality/ @yekaye

. 7️⃣ «حُرِّمَتْ عَلَیكُمْ أُمَّهاتُكُمْ وَ .... وَ الْمُحْصَناتُ مِنَ النِّساءِ ... وَ أُحِلَّ لَكُمْ ما وَراءَ ذلِكُمْ أَنْ تَبْتَغُوا بِأَمْوالِكُمْ مُحْصِنینَ غَیرَ مُسافِحینَ فَمَا اسْتَمْتَعْتُمْ بِهِ مِنْهُنَّ فَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ فَریضَةً» حرمتها و محدودیتها در ازدواج و برقراری روابط جنسی کاملا معین و محدودند: برخی ممنوعیتها به خاطر روابط نسبی است و برخی به خاطر روابط سببی و اجتماعی؛ اما از این افراد کاملا معین که بگذریم، نه‌تنها ازدواج دائم شرعی با بقیه افراد جامعه، برای همگان مجاز است؛ بلکه انواع دیگری از نکاح شرعی (غیز از ازدواج دائم و تشکیل خانواده) وجود دارد که افراد می‌توانند بدون اینکه مرتکب فحشاء شده باشند (غیر مسافحین) و در حالی که پاکدامنی خود را حفظ کرده‌اند (محصنین) بدان اقدام نمایند؛ که مهمترین آنها #متعه (#ازدواج_موقت) است. 💠درباره #ازدواج_موقت در اسلام غیر از #ازدواج_دائم، راه شرعی دیگری برای نکاح و ارتباط مشروع بین دو جنس مخالف وجود دارد و آن ازدواج موقت است. در واقع، در عین حال که اسلام اصرار فراوانی بر ازدواج دائم و تشکیل خانواده دارد، اما چشم خود را بر روی این واقعیت اجتماعی که بسیاری از افراد امکان و شرایط یا علاقه‌ای به تشکیل خانواده ندارند، ویا به هر دلیلی حاضر به پذیرش مسئولیت کامل در خانواده ندارند، نبسته است؛ و برای رفع نیاز این افراد نیز قانونی مقرر کرده است به نام «متعه» یا «ازدواج موقت». ازدواج موقت به لحاظ حقوقی و شرعی همانند ازدواج دائم است که تفاوت اصلی‌اش این است که زمان آن از ابتدا محدود و وابسته به توافق طرفین است و نیز طرفین مسئولیتهای کمتر و آزادی عمل بیشتری دارند (نه نفقه بر مرد واجب است و نه لزوما او رئیس می‌شود؛ هریک، حتی بدون رضایت دیگری، حق جلوگیری از فرزنددار شدن را دارد؛ و از همدیگر ارث نمی‌برند) و گزینه مناسبی است برای کسانی که موقعیت یا علاقه‌ای به تشکیل خانواده ندارند؛ و صرفا درصدد برقراری ارتباطی مشروع با جنس مخالف می‌باشند: خواه ارتباط جنسی یا عاطفی یا ... ؛ و فقط در هر حدی که دلشان بخواهد. 💢برخی از متفکران توضیح داده‌اند فلسفه اصلیِ وضع این قانون از این جهت بوده که ازدواج دائم به تنهائى قادر نبوده است كه در همه شرائط و احوال احتياجات بشر را رفع كند و انحصار به ازدواج دائم مستلزم اين بوده است كه بویژه در اوضاع و شرایطی که فرد به بلوغ جنسی می‌رسد اما امکان تشکیل خانواده را ندارد يا به رهبانيت موقت مكلف گردند و يا در ورطه كمونيسم جنسى غرق شوند» 📚(نظام حقوق زن در اسلام (مطهری)، ص65) و شاید بتوان گفت یک گزینه مناسب برای مدیریت و هدایت روابط نامطلوبی است که امروزه به اسم «دوست-دختر» و «دوست-پسر» بین دختران و پسران در حال شیوع است. 🔖(البته این مساله ابعاد بسیار متنوعی دارد و این گونه نیست که بسادگی به هر دختر و پسری چنین رابطه‌ای توصیه شود؛ که تحلیل ابعاد مختلف این مساله، و چگونگی پرداختن به آن در جامعه امروزی را به تفصیل در کتاب «جنسیت و دوستی، مواجهه‌ای اسلامی با مساله رابطه دوستی دختر و پسر» بحث کرده‌ام.) @yekaye

. 8️⃣ «فَمَا اسْتَمْتَعْتُمْ بِهِ مِنْهُنَّ فَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ فَریضَةً» تعبیر «استمتعتم» به معنای «متعه کردن» است. و با توجه به اینکه کلمه «متعه» وقتی در مورد زنان به کار می‌رفته ، به معنای «ازدواج موقت» در آن زمان کاملا معمول و متداول بوده است، توجیهی ندارد که این را به معنای لفظی‌اش برگردانیم و بگوییم مقصود، مطلق تمتع و بهره‌بردن است؛ چنانکه تعابیر «حج» و «ربا» و ... هم چون معانی اصطلاحی‌شان در آن زمان رواج داشته، هیچکس استعمالات قرآنی آنها را به معنای لغوی (و نه معنای اصطلاحی) قرار نمی‌دهد، به ویژه که با سیاق و بقیه اجزای جمله هم سازگار نیست که بگویند «وقتی درصدد بهره‌وری جنسی از همسرانتان برآمدید، مهریه‌هایشان را پرداخت کنید»؛ چنانکه هیچکس پرداخت مهریه را منوط به اقدام به تمتع جنسی نمی‌داند، به علاوه که در آیات قبل، از ضرورت پرداخت مهریه به طور کامل سخن گفت (وَ آتُوا النِّساءَ صَدُقاتِهِنَّ نِحْلَةً؛ نساء/4؛ وَ إِنْ أَرَدْتُمُ اسْتِبْدالَ زَوْجٍ مَكانَ زَوْجٍ وَ آتَيْتُمْ إِحْداهُنَّ قِنْطاراً فَلا تَأْخُذُوا مِنْهُ شَيْئاً، نساء/20) و نمی توان گفت که این برای تاکید است زیرا لحن آیه در آیات قبل بسیار شدیدتر است و معنا ندارد که بخواهند تاکید کنند و آن را با لحن بسیار خفیفتری بیان کنند. 📚(المیزان، ج4، ص272) و حتی اگر فرض کنیم که این کلمه حقیقت شرعیه است (یعنی در لغت معنای مطلق بهره‌مندی را داشته و در عرف شارع به این معنای خاص به کار رفته، باز اقتضای اولیه کلام، بویژه در اینجا که به زنان اضافه شده، این است که سخن شارع را بر اصطلاح خودش حمل کنیم. 📚(مجمع البیان، ج3، ص53) 💠تاملی تاریخی درباره حکم #متعه حکم #ازدواج_موقت بر اساس روایات متواتر تاریخی در شیعه و سنی در زمان پیامبر اکرم ص نازل شد و عموما هم همین آیه را ناظر بدان دانسته‌اند؛ و مطلب فوق پاسخ به معدود افرادی است که خواسته‌اند این را از این معنا بیرون آورند. در واقع، 🔹اکثریت قاطع علمای شیعه و سنی بر این باورند که این آیه درباره متعه نازل شده؛ با این تفاوت که 💢در میان #شیعه تاکید فراوانی بوده که این قانون الهی که زمان پیامبر اکرم ص نازل شد هیچگاه نسخ نشد و همچنان یک قانون شرعی است که هر مسلمانی حق دارد به این قانون عمل کند؛ ⭕️ اما در میان #اهل_سنت این قانون کنار گذاشته شد و اگرچه امروزه همین نوع ازدواج با مسئولیتهای بسیار محدود و حتی با زمان محدود با اسمهای دیگری (مانند ازدواج #میسار و ...) عملا اجرا می‌شود اما نوعی تعصب شدید در حرام دانستن #متعه در اهل سنت رواج دارد. در واقع، ✅در اینکه این قانون را پیامبر ص آورد و زمانی هم بین مسلمانان اجرا شد، تردیدی نیست؛ ⁉️عمده بحث این است که آیا این قانون نسخ شده یا همچنان باقی است؟ 💢شیعیان بر این باورند که این قانون توسط خلیفه دوم ممنوع شد و وی و هیچ مسلمانی حق ندارد چیزی را که خدا و رسولش حلال کرده‌اند حرام کند (مائده/87 ) و حتی خود رسول هم حق ندارد آنچه خداوند حلال کرده را به دلخواه خود حرام نماید (تحریم/1 ). بر اساس روایتی از امیرالمومنین ع، اگر عمر چنین کاری را نکرده بود جز فرد شقاوتمند زنا نمی‌کرد؛ که مفهوم آن این است که اکنون که عمر چنین کرده، برخی از افراد با اینکه واقعا افراد شقی و فاسقی نیستند، اما به خاطر فشار مسائل جنسی و عدم امکان ازدواج دائم و ... مرتکب زنا می‌شوند؛ و این یعنی این اقدام عمر بشدت به دینداری مردم لطمه زده است. @yekaye 👇ادامه مطلب👇

ادامه تاملی تاریخی درباره حکم #متعه 💢در مقابل، بسیاری از اهل سنت مدعی‌اند که ❌این قانون توسط برخی آیات دیگر نسخ شده است؛ ⛔️اما تمامی آیاتی که به عنوان ناسخِ این آیه می‌آورند در مقام حکم دیگری بوده و هیچ ظهور واضحی در نسخ قانون متعه ندارد (المیزان، ج4، ص273-275) . ❌برخی از ایشان می‌گویند این حکم نه در قرآن، بلکه توسط خود پیامبر اکرم ص نسخ و ممنوع شد و روایاتی در تایید نظر خود می‌آورند. ⛔️اما از طرفی ظاهر این روایات به گونه‌ای است که به نظر می‌آید این ممنوعیت هم اگر بوده، مربوط به موقعیت‌های خاصی بوده و به عنوان حکم موقت بوده، نه نسخ آیه قرآن؛ چرا که ▫️امکان ندارد چیزی در قرآن آمده و در سنت پیامبر نسخ شده باشد؛ زیرا روایات متعدد شیعه و سنی از پیامبر ص نقل شده که اگر حدیثی از من برای شما روایت کردند آن را بر قرآن عرضه کنید؛ پس معنی ندارد حدیث نبوی قرآن را نسخ کند (المیزان، ج4، ص275) ▫️و از طرف دیگر، در آثار خود آنان روایات متعددی نیز یافت می‌شود که این ممنوعیت فراگیر از زمان خلیفه دوم آغاز شد 📚(مثلا شرح معانی الآثار (طحاوی)، ج3، ص26) و تصریحاتی دارند که این کار در زمان ابوبکر و اوایل دوره عمر رایج بود و حتی برخی از که جزء صحابه و تابعان به شمار می‌روند (مانند عبدالله بن زبیر) زاده‌ی ازدواج موقت هستند؛ ▫️ و حتی روایاتی در کتابهای خود اهل سنت آمده است که خلیفه دوم به حرام کردن این قانون، علی‌رغم حلال بودنش در زمان پیامبر ص تصریح کرده است. 📚(محدث نوری برخی از این روایات را بر اساس منابع اهل سنت، در مستدرك الوسائل، ج‏14، ص482 آورده است) بویژه که چنانکه در اختلاف قرائات اشاره شد قرائتی مشتمل بر عبارت «إلی أجل مسمی» در بسیاری از منابع اهل سنت هم برای این آیه نقل شده است. ❌ بر همین اساس، برخی دیگر از اهل سنت اذعان نموده‌اند که این قانون توسط عمر تحریم شد؛ منتها بر این باورند که چون جامعه اسلامی با این اقدام عمر مخالفت نکرد، و عمل صحابه را حجت می‌دانند، آن را همچنان حرام می‌شمرند ؛ ⛔️هرچند که در کبری و صغرای این استدلال هم می‌توان خدشه کرد، یعنی ▪️از طرفی، هیچ دلیل موجهی برای حجت دانستن عمل صحابه (که خودشان بارها با هم اختلاف کردند و حتی جنگیدند و همدیگر را کشتند؛ و نیز قرآن کریم بارها از گناهان آنان سخن گفته است) وجود ندارد؛ ▪️ و از طرف دیگر، لزوما این گونه نیست که کسی از صحابه با این عمل مخالفت نکرده باشد: ▫️ علاوه بر اینکه تصریح به این مخالفت در کلام امیرالمومنین ع و برخی دیگر از صحابه بارها مطرح شده، ▫️حتی بر اساس برخی روایات، جمعی از مردم عراق هم بر عمر اعتراض کردند؛ و وی در پاسخ به اعتراض مردم عراق مدعی شد که من به عنوان یک اقدام حکومتی، و نه به عنوان حرام کردن حلال خدا، این ممنوعیت را برقرار کردم. 🔖(حدیث4.ط) ⭕️با این حال، بحث درباره مجاز بودن یا نبودن ازدواج موقت، به یکی از نزاع‌های تاریخی شیعه و سنی تبدیل شده؛ و ظاهرا وجود این قانون بقدری در حفظ جامعه از گسترش روابط نامشروع جنسی موثر بوده است که ائمه اصرار فراوانی داشته‌اند که این را به عنوان یک سنت نبوی احیاء ‌کنند و حتی روایتی به امام صادق ع منسوب است که ایشان فرموده‌اند یکی از اموری که در آن تقیه نمی کنم همین مساله متعه است 📚(اصل الشیعه و اصولها، ص104) . ▪️البته در موارد متعدد توضیح داده‌اند که این اصرارشان از باب احیای سنت متروکه بوده، وگرنه در مواردی افرادی که نیازی به این کار نداشته‌اند را از ورود در این کار برحذر داشته‌اند. 🔖(احادیث بند5) ✳️تبصره برای کسانی که می‌خواهند در خصوص ادله طرفین مطالعه بیشتری داشته باشند اشاره می‌شود که ▪️ از کسانی که قویترین دفاع‌ها را از موضع اهل سنت و علیه شیعه انجام داده، و اغلب اهل سنت به ادله او استناد می کننند فخر رازی است که در مفاتيح الغيب (ج‏10، ص40-44) و ▪️ در میان علمای شیعه از صدر اسلام تاکنون بسیاری از علما رساله‌ای با عنوان «المتعه» نوشته‌اند و از کسانی که مختصر و مفید به استدلالهای فخر رازی پاسخ گفته مرحوم محقق کرکی است در خلاصة الإیجاز فی المتعة (ص31) و برای بحثی نسبتا مستوفی در این زمینه به کتاب معروف شیخ محمد حسین کاشف الغطاء با نام اصل الشیعه و اصولها (ص98-121) مراجعه شود. @yekaye

. 9️⃣ 9) «فَمَا اسْتَمْتَعْتُمْ بِهِ مِنْهُنَّ فَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ فَریضَةً» 📜حکایت📜 🤛 مناظره ابوحنیفه و صاحب الطاق در مساله متعه 🤜 روایت شده است که یکبار ابوحنیفه (که بعدها پیروان وی فرقه حنفی از اهل سنت را تشکیل دادند) از مومن الطاق (یکی از علمای شیعه و شاگردان امام صادق ع) پرسید: نظرت درباره متعه چیست؟ آیا گمان می کنی که حلال است؟ گفت: بله. ابوحنیفه گفت: پس چرا به زنانت (مقصود خواهر و یا دختران وی است) دستور نمی دهی که بروند و متعه شوند و از این راه کاسبی کنند؟ مومن الطاق گفت: این گونه نیست که هر کاری که حلال باشد هرکسی بدان اقدام کند؛ مردم قدر و منزلتهای متفاوت دارند و هرکس متناسب با شأنیت خود رفتار می‌کند. بگو ببینم آیا تو گمان می‌کنی نبیذ [شرابی که از خرما یا مویز یا عسل می‌سازند؛ به فتوای ائمه شیعه همانند شراب انگور حرام است اما ابوحنیفه آن را حلال می‌شمرد] حلال است؟ گفت: بله. گفت: پس چرا به زنانت (مقصود خواهر و یا دختران وی است) دستور نمی دهی که در دکانهای نبیذسازی بنشینند و از این راه برای تو کاسبی کنند؟ ابوحنیفه گفت: این به آن در؛ و البته تیر تو نافذتر بود! سپس گفت: ابوجعفر! [= کنیه مومن الطاق] آیه‌ای که در سوره «سأل سائل» [سوره معارج] آمده دلالت بر حرمت متعه دارد [منظورش آیات 29-30 است که رابطه جنسی را فقط با ازدواج حلال می‌شمرد] و روایت نبوی هم دلالت بر نسخ آیه متعه دارد. مومن الطاق گفت: سوره «سأل سائل» مکی است در حالی که آیه متعه مدنی است؛ و روایتی هم که می‌گویی روایت شاذ [روایت نادری که خلاف اصل است] و غیرقابل اعتناست! ابوحنیفه گفت: و آیه میراث هم دلالت بر نسخ متعه دارد. [چون ارث را برای همسر اثبات می‌کند در حالی که متعه ارث نمی برند] گفت: ازدواج بدون ارث بردن در اسلام وجود دارد. ابوحنیفه گفت: از کجا چنین می گویی؟ گفت: اگر مردی از مسلمانان با زنی از اهل کتاب ازدواج کند و سپس آن مرد بمیرد، درباره ارثش چه می‌گویی؟ گفت: آن زن از این مرد ارث نمی‌برد [زیرا بر مبنای وی، اهل کتاب کافرند و کافر از مسلمان ارث نمی‌برد] گفت: پس ازدواج بدون ارث بردن هم ثابت شد. و سپس از هم جدا شدند. 📚الكافی، ج‏5، ص450 @yekaye

952) 📖 و مَنْ لَمْ یسْتَطِعْ مِنْكُمْ طَوْلاً أَنْ ینْكِحَ الْمُحْصَناتِ الْمُؤْمِناتِ فَمِنْ ما مَلَكَتْ أَیمانُكُمْ مِنْ فَتَیاتِكُمُ الْمُؤْمِناتِ وَ اللَّهُ أَعْلَمُ بِإیمانِكُمْ بَعْضُكُمْ مِنْ بَعْضٍ فَانْكِحُوهُنَّ بِإِذْنِ أَهْلِهِنَّ وَ آتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ مُحْصَناتٍ غَیرَ مُسافِحاتٍ وَ لا مُتَّخِذاتِ أَخْدانٍ فَإِذا أُحْصِنَّ فَإِنْ أَتَینَ بِفاحِشَةٍ فَعَلَیهِنَّ نِصْفُ ما عَلَی الْمُحْصَناتِ مِنَ الْعَذابِ ذلِكَ لِمَنْ خَشِی الْعَنَتَ مِنْكُمْ وَ أَنْ تَصْبِرُوا خَیرٌ لَكُمْ وَ اللَّهُ غَفُورٌ رَحیمٌ 📖 💢ترجمه و کسی از شما که به لحاظ سعه [مالی] توان آن را نداشت که با آن مومنه‌های آزاده ازدواج کند، پس، از آن کسان که تحت ملکیت شماهاست، از آن دختران جوان باایمانتان [همسری اختیار کند]؛ و خداوند به ایمان شما آگاهتر است؛ شما از یکدیگرید؛ پس با اجازه کسانِ‌شان با آنان نکاح کنید و مهریه‌شان را به نحو شایسته به آنان دهید، در حالی که پاکدامن بوده باشند، نه بی‌عفت، و نه اهل دوستی‌های پنهانی؛ پس هنگامی که شوهردار شدند، آنگاه اگر زشتکاری‌ای به بار آوردند، پس بر آنان نیمی از آن کیفری است که بر زنان آزاد است؛ این [حکم] برای آن کس از شماست که از رنج و محنت هراس داشت؛ و اینکه صبر کنید برایتان بهتر است؛ و خداوند بسیار آمرزنده و مهربان است. سوره نساء (4) آیه 25 1398/7/7 1 صفر 1441 @yekaye

@yekaye

📖الف) وَ مَنْ لَمْ یسْتَطِعْ مِنْكُمْ طَوْلاً أَنْ ینْكِحَ الْمُحْصَناتِ الْمُؤْمِناتِ فَمِنْ ما مَلَكَتْ أَیمانُكُمْ ☀️1) از امام باقر ع روایت شده که درباره عبارت «و کسی از شما که به لحاظ طَول، توان آن را نداشت...» فرمودند: منظور از طَول، ثروت است. 📚مجمع البيان، ج‏3، ص54 ☀️ و از امام صادق ع روایت شده است: امروزه سزاوار نیست که مرد آزاد با زن کنیز ازدواج کند؛ آن [حکم] بدان جهت بود که خداوند عز و جل فرمود: «و کسی از شما که به لحاظ سعه [مالی] توان آن را ندارد ...» و سعه مالی همان مهریه است؛ و مهریه زن آزاد امروزه معادل مهریه زن کنیز و گاه کمتر است. 📚الكافي، ج‏5، ص360؛ تهذيب الأحكام، ج‏7، ص334 @yekaye

☀️2) از امام صادق ع در مورد مرد آزادی که با کنیز ازدواج کند روایت شده است که فرمودند: اگر بدان مضطر است اشکالی ندارد. 📚الکافی، ج‏5، ص359؛ تهذيب الأحكام، ج‏7، ص334 📚شبیه این مضمون با سندی دیگر از امام باقر ع هم روایت شده است. ☀️و از امام باقر ع روایت شده که فرمودند: مرد آزاد با زن کنیز ازدواج نکند مگر اینکه دو شرط در وی جمع شده باشد: «عَنَت» (مشقت و خوف به گناه و هلاکت افتادن) و عدم «طَول» [نداشتن وسعت مالی]. 📚دعائم الإسلام، ج‏2، ص244 @yekaye

☀️3) سماعه می‌گوید از امام صادق ع در مورد مردی پرسیدم که با زن آزادی ازدواج کرد در حالی که زن کنیزی داشت و آن زن آزاد نمی دانست که وی یک همسر که کنیز است، دارد؟ فرمودند: آن زن آزاد اگر دلش خواست همراه با آن زن کنیز همسر وی می‌ماند و اگر دلش خواست به نزد خانواده خود برمی‌گردد. گفتم: اگر این زن راضی نشد و نزد خانواده خود برگشت آیا آن مرد راهی برای [برگرداندنِ] آن زن دارد در حالی که آن زن به باقی ماندن در کنار وی راضی نیست؟ فرمود: اگر وقتی آن زن قضیه را فهمید راضی نشد آن مرد هیچ راه و تسلطی بر وی ندارد. گفتم: آیا پس رفتن وی به نزد خانواده خودش به منزله طلاق اوست؟ فرمود: هنگامی که از خانه آن مرد خارج شد سه ماه یا تا سه بار عادت ماهیانه عده نگه دارد سپس اگر دلش خواست [با فردی دیگر] ازدواج کند. 📚الکافی، ج‏5، ص359 @yekAaye

📖ب) مِنْ فَتَیاتِكُمُ الْمُؤْمِناتِ ☀️4) از امیرالمومنین ع روایت شده که فرمودند: مرد مسلمان حق ندارد با کنیز غیرمسلمان ازدواج کند؛ زیرا خداوند عز و جل تنها ازدواج با کنیزان مومن را مباح فرمود چنانکه فرمود «[از آن کسان که تحت ملکیت شماهاست،] از آن دختران جوان باایمانتان»؛ و چنان ازدواجی [ازدواج مرد مسلمان با کنیز غیرمسلمان] را رسول الله ص خوش نداشت بدین جهت که مبادا یهودیان و مسیحیان فرزندان مسلمانان را برده خود سازند. توضیح: ظاهرا بدین جهت که علی‌القاعده مالک کنیزان یهودی و مسیحی، خود یهودیان و مسیحیان بوده‌اند و می‌توانستند ادعا کنند که چون فرزند این مرد مسلمان، فرزند کنیزِ آنهاست پس فرزند کنیز هم برده آنان محسوب می‌شود. 📚دعائم الإسلام، ج‏2، ص246 📚این حدیث با اندک تفاوتی در عبارت در الجعفريات (الأشعثيات)، ص106 و النوادر (للراوندي)، ص48 نیز آمده است. @yekAaye

📖ج) فَانْكِحُوهُنَّ بِإِذْنِ أَهْلِهِنَّ ☀️5) الف. ابوبصیر می‌گوید از امام صادق ع درباره ازدواج با کنیز شوال کردم. فرمودند: ازدواج با کنیز جز با اذن صاحبش جایز نیست. 📚تهذيب الأحكام، ج‏7، ص335؛ الإستبصار، ج‏3، ص219 ☀️ب. از امام رضا ع سوال شد که آیا متعه کردنِ [= ازدواج موقت با] کنیز در صورتی که از صاحبش هم اذن گرفته شود، جایز است؟ فرمودند: بله؛ خداوند عز و جل می‌فرماید: «با آنها با اجازه کسان‌شان نکاح کنید» ✅تبصره این استناد امام ع بخوبی نشان می‌دهد که در جایی که قرینه نباشد، «نکاح» مطلق است و شامل ازدواج موقت هم می‌شود. 📚تهذيب الأحكام، ج‏7، ص257؛ تفسير العياشي، ج‏1، ص234؛ الإستبصار، ج‏3، ص146؛ الكافي، ج‏5، ص463 ☀️ج. ابوالعباس می‌گوید: به امام صادق ع عرض کردم که مردی با کنیزی بدون اذن و اطلاع صاحب آن کنیز ازدواج می‌کند. حضرت فرمود: این زنا محسوب می‌شود زیرا خداوند متعال می‌فرماید: «با آنان با اذن کسان‌ان ازدواج کنید.» 📚تهذيب الأحكام، ج‏7، ص348؛ من لا يحضره الفقيه، ج‏3، ص451؛ تفسير العياشي، ج‏1، ص234؛ الإستبصار، ج‏3، ص219 @yekAaye

☀️6) از امام صادق ع سوال شد درباره کنیزی که دو نفر مشترکا مالک وی بودند؛ یکی از آن دو با وی ازدواج کرد در حالی که نفر دوم غایب بود؛ آیا این نکاح جایز است؟ فرمود: اگر آن فرد غایب ناخرسند باشد نکاح جایز نیست. یعنی اگر وی به شریکش اذن نداده باشد ویا او را در اینکه با وی ازدواج کند آزاد نگذاشته باشد، و [وقتی هم باخبر شد] کار او را تایید نکند. 📚دعائم الإسلام، ج‏2، ص246 @yekAaye

☀️7) محمد بن اسماعیل می‌گوید: از امام رضا ع پرسیدم: آیا مردی که زن آزاد دارد، می‌تواند کنیزی را با اجازه کسانش متعه کند ؟ فرمودند: بله، مشروط به اینکه آن زن آزاد رضایت دهد. گفتم: اگر آن زن آزاد اجازه متعه دهد چطور؟ فرمودند: بله. 📚الكافي، ج‏5، ص463؛ تهذيب الأحكام، ج‏7، ص257؛ الإستبصار، ج‏3، ص146 @yekAaye

📖ه. فَإِذا أُحْصِنَّ فَإِنْ أَتَینَ بِفاحِشَةٍ فَعَلَیهِنَّ نِصْفُ ما عَلَی الْمُحْصَناتِ مِنَ الْعَذابِ ☀️8) الف. عبدالله بن سنان می‌گوید: از امام صادق ع درباره معنای «محصنه» در خصوص کنیزان سوال کردم. فرمودند: یعنی کنیزان مسلمان. ☀️ب. قاسم بن سلمیان می‌گوید: از امام صادق ع درباره این سخن خداوند سوال کردم که می‌فرماید: «پس هنگامی که محصنه شدند، آنگاه اگر فحشایی مرتکب شدند، پس بر آنان نیمی از آن کیفری است که بر زنان آزاد است»؟ فرمودند: یعنی ازدواج کردنشان، هنگامی که [بعد از آن] مرتکب فحشایی شوند. 📚تفسير العياشي، ج‏1، ص235 @yekAaye

☀️9) الف. ابوبصیر می‌گوید از امام صادق ع سوال کردم از این تعبیر خداوند متعال که [درباره کنیزان] می‌فرماید: «هنگامی که محصنه شدند»؟ فرمود: محصنه شدنشان در گروی این است که [علاوه بر اینکه با آنها ازدواج شود] نزدیکی هم با آنان انجام شود. گفتم: پس اگر هنوز نزدیکی با آنان انجام نشده بود و مرتکب گناهی شدند آیا دیگر حد و مجازات ندارند؟ فرمودند: بله. [یعنی در این صورت هم حد دارند.] 📚تهذيب الأحكام، ج‏10، ص16 ☀️ب. از امام باقر ع سوال شد درباره [میزان مجازات] کنیزی که زنا کرده بود. فرمودند: به اندازه نصف حد شرعی زن آزاد تازیانه زده می‌شود، خواه شوهر داشته باشد یا نداشته باشد. [یعنی حتی اگر شوهر داشته باشد رجم نمی‌شود و فقط تازیانه می‌خورد] 📚الكافي، ج‏7، ص234 ☀️ج. محمد [بن مسلم] می‌گوید: به امام صادق ع عرض کردم: اگر کنیزی زنا کند؟ فرمودند: پنجاه تازیانه می‌خورد. گفتم: اگر دوباره زنا کرد؟ فرمود: باز هم پنجاه تازیانه می‌خورد. گفتم: آیا حالتی هست که وی مشمول حکم رجم (سنگسار) ‌بشود؟ فرمودند: اگر هشت بار زنا کند [و هر بار گرفتار و مجازات شود، در دفعه بعد] سنگسار می‌شود. گفتم: چرا تا هشت بار؟ فرمود: چون فرد آزاد اگر تا چهار بار زنا کند و حد بر او اجرا شود [دفعه بعدی] اعدام می‌شود؛ پس اگر کنیز تا هشت بار زنا کند در دفعه نهم سنگسار می‌شود. گفتم: علت [این تفاوت] چیست؟ فرمود:خداوند بر او رحم کرده که اسارت بردگی و مجازات فرد آزاد رادر او جمع کند. سپس فرمود: و البته در این شرایط حاکم مسلمین باید قیمت او را از سهمی که برای آزاد کردن بردگان [جزء‌سهم‌های مقرر شده در زکات: توبه/60] است، به صاحبش بپردازد. 📚الكافي، ج‏7، ص235 @yekaye

📖د. ذلِكَ لِمَنْ خَشِی الْعَنَتَ مِنْكُمْ وَ أَنْ تَصْبِرُوا خَیرٌ لَكُمْ وَ اللَّهُ غَفُورٌ رَحیمٌ. ☀️10) از امام صادق ع روایت شده است: برای مرد مسلمان سزاوار نیست که با کنیزان ازدواج کند مگر «کسی که از مشقتِ [افتادن در گناه] می‌ترسد» و [در این صورت هم] از کنیزان [برای به همسری گرفتن] به سراغ بیش از یکی نرود. 📚تفسير العياشي، ج‏1، ص235 @yekAaye

. 1️⃣ «وَ مَنْ لَمْ یسْتَطِعْ مِنْكُمْ طَوْلاً أَنْ ینْكِحَ الْمُحْصَناتِ الْمُؤْمِناتِ فَمِنْ ما مَلَكَتْ أَیمانُكُمْ مِنْ فَتَیاتِكُمُ الْمُؤْمِناتِ وَ اللَّهُ أَعْلَمُ بِإیمانِكُمْ بَعْضُكُمْ مِنْ بَعْضٍ فَانْكِحُوهُنَّ بِإِذْنِ أَهْلِهِنَّ وَ آتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ مُحْصَناتٍ غَیرَ مُسافِحاتٍ وَ لا مُتَّخِذاتِ أَخْدانٍ فَإِذا أُحْصِنَّ فَإِنْ أَتَینَ بِفاحِشَةٍ فَعَلَیهِنَّ نِصْفُ ما عَلَی الْمُحْصَناتِ مِنَ الْعَذابِ ذلِكَ لِمَنْ خَشِی الْعَنَتَ مِنْكُمْ وَ أَنْ تَصْبِرُوا خَیرٌ لَكُمْ وَ اللَّهُ غَفُورٌ رَحیمٌ» 📖در آیه 23 برخی از زنان که ازدواج با آنان حرام است را برشمرد؛ در آیه 24 زنان متاهل را هم به این فهرست اضافه کرد؛ و سپس ازدواج با هر زنی غیر از این موارد را مجاز اعلام کرد. 📖سپس به سراغ ارائه گزینه‌های دیگر رفت و نشان داد که در اسلام روابط مجاز جنسی تنها محدود به عرصه ازدواج دائم نیست و برای کسانی که امکان ازدواج دائم و تشکیل خانواده مهیا نیست و یا به هر دلیلی تمایلی به این کار ندارند راههای دیگری هم وجود دارد: ▪️یکی خریداری کنیز و با او نکاح کردن؛ و ▪️دیگری متعه کردن (ازدواج موقت)؛ که این دو را در همان آیه 24 مورد توجه قرار داد. 📖در این آیه به راه چهارمی اشاره می‌کند که اگر کسی استطاعت مالی برای ازدواج را ندارد راه دیگری که پیش روی او باز شده، ازدواج با کنیزان مسلمان است. از آنجا که کنیز تحت اختیار صاحبش است، رغبت برای ازدواج با کنیز از جانب یک فرد آزاد بسیار کمتر از رغبت به ازدواج با یک زن آزاد است؛ ولی مزیتش این است که هزینه او بسیار کمتر از هزینه ازدواج با زن آزاد است، زیرا کنیزان هم مهریه‌شان خیلی پایین‌تر بوده، وهم مخارجشان عموما کمتر بوده و تحت شرایطی مقداری از نفقه او برعهده صاحبش است؛ و عبارت پایانی آیه (ذلک لمن خشی العنت منکم) که در بسیاری از روایات نیز بر آن تاکید شده است، این است که این حکم در درجه اول برای افرادی است که نمی‌توانند با خویشتنداری خود را حفظ کنند و از سوی دیگر به لحاظ مالی امکان اقدام به ازدواج با زنان آزاد را هم ندارند؛ و توصیه می‌کند که اگر بتوانید صبر و خویشتنداری در پیش گیرید برایتان بهتر است تا چنین ازدواجی که دائما به خاطر اینکه زن شما تحت اختیار و ولایت یک مرد دیگر است، نگران و ناخرسند باشید. (البته در روایات به تفصیل شرح داده شده که مردی که اجازه ازدواج با کنیز خود را به یک مرد آزاد دیگر می‌دهد، نه خودش دیگر حق دارد که با آن کنیز نکاح کند؛ ونه حق ندارد جلوی تداوم ازدواج آنان را بگیرد؛ بله، تنها حقی که دارد این است که می‌تواند کنیزش را بفروشد؛ و اگر فروخت، صاحب جدیدش می‌تواند آن ازدواج را ملغی اعلام کند؛ و همین است که ازدواج با کنیز را همواره با یک نگرانی همراه می‌کند.) 💢آن نکته‌ای که در این ازدواج مورد تاکید قرار می‌دهد که مواظب باشید که کنیزان مورد نظر نه‌تنها اهل زناکاری نباشند، بلکه اهل برقراری دوستی‌های با نامحرمان و روابط مخفیانه هم نباشند؛ شاید تاکید بر این دو مولفه بدین جهت بوده که احتمال وقوع این گونه روابط نامشروع از جانب کنیزان بیشتر بوده است؛ چرا که آنان در موقعیت فرهنگی پایین‌تری از افراد آزاد قرار داشته‌اند ؛ زیرا یا خودشان غیرمسلمانانی بوده‌اند که در جنگ به اسارت درآمده بودند، و یا فرزندان و نوادگان چنین کسانی بوده‌اند و از این رو، در مجموع این قشر از تعالیم اسلام دورتر بوده‌اند. در ادامه تاکید می‌کند که اگر یک زن کنیز مرتکب این گونه روابط نامشروع شود، به اندازه نیمی از مجازات زنان آزاد باید مجازات شود. ✳️ با اینکه امروزه دیگر کنیز و برده‌ای وجود ندارد، در عین حال این آیه که عمده‌اش ناظر به وضع کنیزان است امروز کاملا کاربردی است زیرا این آیه از مواردی است که صریحا آنچه به عنوان #دوست‌پسر و #دوست‌دختر در جوامع مدرن شیوع پیدا کرده را در ردیف #زناکاری قرار می‌دهد و انجام آن را بشدت نفی می‌کند؛ و مسلمانان را از رفتن به سراغ زنانی که اهل این گونه روابطند برحذر می‌دارد. (در ازای این آیه که در مقام مذمت زنانی است که به دوستی‌های اینچنینی اقدام می‌کنند، آیه 5 سوره مائده است که مردانی را که به چنین دوستی‌هایی اقدام می‌کنند به همین شدت مذمت می‌کند.) @yekaye

. 2️⃣ «وَ مَنْ لَمْ یسْتَطِعْ مِنْكُمْ طَوْلاً أَنْ ینْكِحَ الْمُحْصَناتِ الْمُؤْمِناتِ فَمِنْ ما مَلَكَتْ أَیمانُكُمْ مِنْ فَتَیاتِكُمُ الْمُؤْمِناتِ وَ اللَّهُ أَعْلَمُ بِإیمانِكُمْ بَعْضُكُمْ مِنْ بَعْضٍ فَانْكِحُوهُنَّ بِإِذْنِ أَهْلِهِنَّ وَ آتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ مُحْصَناتٍ غَیرَ مُسافِحاتٍ وَ لا مُتَّخِذاتِ أَخْدانٍ چند روایت درباره سنتهای جاهلی نقل شده که اطلاع از آنها می‌تواند به نحوی ما را از شأن نزول این آیات مطلع سازد: 📜حکایت 1 از ابن عباس روایت شده: در زمان جاهلیت گاه مردی مخفیانه سراغ زن آزاد یا کنیزی می‌رفت و با تعابیری وقیحانه به او پیشنهاد رابطه جنسی نامشروع می‌داد (می‌گفت: سافحيني) و آن زن هم آن پیشنهاد را می‌پذیرفت (زن هم در جواب می‌گفت: ‌سافحتک) ویا اینکه مخفیانه سراغ زن آزاد یا کنیز- هرچند که شوهر داشته باشند- می‌رفت و به او پیشنهاد دوستی و روابط مخفیانه می‌داد (می‌گفت: خادنيني؛ و آن زن هم پاسخ می داد: خادنتك) و در چنین حالتی، از کمر به پایین زن همچنان حق شوهر محسوب می‌شود؛ ولی چنین کسی حق داشت که در محدوده بالای کمر تا سر از وی کامجویی کند؛ و خداوند با تعبیر «غیرمسافحات»، اقدام اول را نهی کرد؛ و با تعبیر «لا متخذی أخدان»، اقدام دوم را. 📚نهج البيان (شیبانی)، ج‏2، ص142 📜حکایت 2 باز از ابن عباس روایت شده: در جاهلیت بسیاری چنین بودند که زنای آشکار را حرام و ناروا می‌شمردند ولی زنای مخفیانه را حلال و روا می دانستند؛ و خداوند با تعبیر «غَيْرَ مُسافِحاتٍ وَ لا مُتَّخِذاتِ أَخْدانٍ» تاکید کرد که خداوند از هرگونه‌ زناکاری، اعم از آشکار و پنهان نهی می‌کند و از مسلمانان می‌خواهد برای ازدواج سراغ زنانی بروند که هیچیک از این دو را مرتکب نمی‌شوند. 📚مجمع البيان، ج‏3، ص55 📜حکایت 3 در جاهلیت، به عمل زنی که با هر مردی رابطه برقرار می کرد، مسافحه می‌گفتند و به عمل زنی [اعم از زن مجرد یا متاهل] که با یک مرد قرار دوستی [نه ازدواج] می‌گذاشت، اتخاذ خدن می گفتند و بین این دو فرق می‌گذاشتند و فقط اولی را زنا می‌شمردند؛ و خداوند این دو را در کنار هم نام برد تا نشان دهد از حیث زناکاری بین این دو فرقی نیست. 📚مفاتيح الغيب (فخر رازی)، ج‏10، ص51 @yekaye