بخش اول: کلیله و دمنه به قلم نصرالله منشی
بنای ابواب آن بر حکمت و موعظت نهاده و آنگاه آن را در صورت هزل فرا نموده تا چنانکه خواص مردمان برای شناختن تجارب بدان مایل باشند؛ عوام به سبب هزل هم بخوانند و به تدریج آن حکمت ها در مزاج ایشان متمکن گردد؛ و به حقیقت کانِ خرد و حَصافت و گنج تجربت و ممارست است؛ هم سیاست پادشاهان را در ضبط ممالک به شنودن آن مددی تواند بود و هم اوساط مردمان را در حفظ مال و ملک از خواندن آن فایده ای حاصل تواند شد.
و یکی از براهمۀ هند (1) را پرسیدند که «می گویند به جانب هندوستان کوه هاست و در وی داروها می روید که مرده بدان زنده می شود؛ طریق بدست آمدن آن چه باشد؟»؛ جواب داد که «حَفِظتَ شیئا و غابت عنک اشیاء؛ این سخن از اشارات و رموز متقدمان است که از آن کوه ها، علما را خواسته اند، و از آن داروها سخنان ایشان را، و از مردگان جاهلان را که به سماع آن زنده گردند و به سِمَت علم، حیات ابد یابند. و این سخنان را مجموعه ای است آن را کلیله و دمنه خوانند و در خزاین ملوک هند باشد اگر به دست توانی آوردن این غرض به حصول پیوندد.
... دابشلیم، رایِ هند (2) که این جمع به نام او کرده اند، سِمَت پادشاهی داشت و بیدپای برهمن، که مصنف اصل است، از جملۀ اولیا و وزرای او بوده است و بدین کتاب، کمال خرد و حَصافت وی را می توان شناخت.
... و این کتاب را پس از ترجمۀ ابن مقفع و نظم رودکی، ترجمه ها کرده اند لیکن می نماید که مراد ایشان تقریر سَمَر (3) و تحریر حکایت بوده است، نه تفهیم حکمت و ایضاح موعظت؛ و در جمله چون رغبت مردمان از مطالعۀ کتب تازی قاصر گشته است و آن حِکَم و مواعظ مهجور مانده بود، بر خاطر من گذشت که آن را ترجمه کرده آید و در بسط سخن و کشف اشارات آن اِشباعی رود و آن را به آیات و اخبار و ابیات و اَمثال موکد گردانیده شود تا این کتاب را که مردۀ چند هزار ساله است، اِحیایی باشد و مردم از منافع و فواید آن محروم نمانند.
📚 منبع: دیباچۀ کلیله و دمنه، نشر بوستان کتاب، ص 61 و 62 و 69
🖋پی نوشت:
(1) براهمه جمع برهمن به معنای حکما و دانشمندان هندوان
(2) رایِ بر وزن جای، سلاطین و حکام و بزرگان هندوستان را گفته اند.
(3) سمر: افسانۀ شب.
#مداد_الحکما
#کلیله_و_دمنه
#نصرالله_منشی
•┈┈••✾••┈┈•
@Ensaniyaat | إِنْسانيّاتْ
#موعظت_بازرگان
📖 بازرگانی بود بسیار مال و او را فرزندان در رسیدند و از کسب و حرفت اعراض نمودند و دست اسراف بمال او دراز کردند. پدر موعظت و ملامت ایشان واجب دید و در اثنای آن گفت که: ای فرزندان، اهل دنیا، جویان سه رتبتاند و بدان نرسند مگر بچهار خصلت.
✅ اما آن سه که طالب آنند فراخی معیشت است و رفت منزلت و رسیدن بثواب آخرت. و آن چهار که بوسیلت آن بدین اغراض توان رسید: اَلْفَنْجيدن (١) مال است از وجه پسندیده؛ و حسن قیام در نگاه داست؛ و انفاق در آنچه بصلاح معیشت و رضای اهل و توشه آخرت پیوندد؛ و صیانت نفْس از حوادث آفات، آن قدر که در امکان آید.
✅ و هرکه از این چهار خصلت یکی را مهمل گذارد روزگار حجاب مُناقَشَت پیش مرادهای او بدارد. برای آنچه هر که از کسب و حِرفَتْ اعراض نماید نه اسباب معیشت خویش تواند ساخت و نه دیگران را در عهد خویش تواند كشيد؛ و اگر مال بدست آرد و در حفظ و تَثمیر (٢) آن جد ننماید و خرج بی وجه کند پشیمانی آرد و زبان طعن در وی گشاده گردد، و اگر و مواضع حقوق را به امساک نامَرْعی گذراد بمنزلت درویشی باشد از لذات نعمت محروم، و با این همه مقادیر آسمانی و حوادث روزگار آن را در معرض تلف و تفرقه آرد، چون حوضی که پیوسته در وی آب میآید و آن را بر اندازه مَدخل مخرجی نباشد، لاجرم از جوانب راه جوید و بترابد یا رخنه ای بزرگ افتد و تمامی آن چیز ناچیز گردد.
پی نوشت:
(۱) الفنجیدن: کسب کردن و اندوختن
(۲) تثمیر: زیاد کردن
📚 کلیله و دمنه، باب الاسد و الثور، صص ١١٦ و ١١٧، با تلخیص
#پندانه
#کلیله_و_دمنه
•┈┈••✾••┈┈•
Eitaa | Telegram | إِنْسانيّاتْ
#حکمت_عملی
🔶️راهی برای عینیت حکمت در بستر اجتماع.
📲نشریه دیجیتال #إنْسانيَّاتْ جایی برای زدودن غبار غربت از چهره کاربردی ترین مفهوم فراموش شده حکمت.
🔺️معرفی کتاب و منشورات مکتوب.
🔺️معرفی اندیشمندان حکمت عملی.
🔺️جریان شناسی و سیر تطور حکمت عملی.
🔺️کرسی های آنلاین آزاد اندیشی.
🔺️باشگاه کتابخوانان.
🔺️ارائه منابع.
🔺️میزگردهای تخصصی.
🔺️دوره های آموزشی.
🔷️و هر آنچه در دایره حکمت عملی است.
🔍 به ما بپیوندید
https://eitaa.com/joinchat/2587689759Ca4c467c7b2
وقایع انتخاباتیه ۴: مناظرۀ انتخاباتی سقراط و فایدروس
به گزارش آتن نیوز در یک مناظره انتخاباتی، دو نامزد محترم پرفسور سقراط و دکتر فایدروس گفتگو کردند. این مناظره که حدود 2500 سال پیش واقع شده است امروزه قدری گل درشت و تابلو به نظر می رسد!!!
در ابتدا آقای فایدروس اظهار داشتند: «به نظرم لازم نیست که یک سیاستمدار بداند که حقیقت عدالت چیست و چه چیزی واقعا خوب است بلکه کافی است بداند چه چیز را می توان مطابق عدالت جلوه داد. نیز باید بتواند چیزهایی را که می خواهد، در نظر مردم درست بنمایاند؛ زیرا تنها از این طریق می توانیم مردم را با خودمان همراه کنیم، نه از راه حقیقت گویی»
جناب سقراط گفت: «ای گرامی! من که می دانم این حرف ها را اعضای ستادت به تو آموخته اند و گرنه خودت انسان خوبی هستی. پس برای مردمی که این برنامه را مشاهده می کنند مثالی می زنم»
وی افزود: «مردم عزیز! فرض کنید که می خواهم شما را قانع کنم که وقتی خواستید به میدان جنگ بروید باید برای خود اسبی تهیه کنید؛ و هیچ یک از ما هم نمی داند که اسب چگونه جانوری است و تنها می دانیم که از همه چارپایان درازگوش تر است. در این صورت من می توانم خطابه ای در ستایش الاغ بپردازم و الاغ را اسب بنامم و بگویم آن چارپا چه در شهر چه در جنگ بسی گرانبهاست؛ چون هم به کار بارکشی می آید و هم سواری»
و در پایان گفت: «مردم آتن! هشیار باشید، با خطابه های انتخاباتی الاغ را جای اسب به شما قالب نکنند؛ مهم است چه کسی رییس جمهور شود ...»
📚 ر.ک. آثار افلاطون، ج3، فایدروس، 1331-1332
#وقایع_اتفاقیه
#مناظرات_انتخاب
•┈┈••✾••┈┈•
Eitaa | Telegram | إِنْسانيّاتْ
گزیدۀ رساله فایدروس.pdf
65.7K
#پی_نوشت
مناظره انتخاباتی سقراط و فایدروس، برگرفته از رساله فایدروس افلاطون است. متن تفصیلی این گفتگو که بخشی از رسالۀ فایدروس افلاطون است، تقدیم حضورتان می شود.
📚 منبع: دورۀ کامل آثار افلاطون، رسالۀ فایدروس، ج 3، صص 1331 - 1335
#إِنْسانيّاتْ
#وقایع_اتفاقیه
#رساله_فایدروس
•┈┈••✾••┈┈•
https://eitaa.com/joinchat/2587689759Ca4c467c7b2
فعلا قابلیت پخش رسانه در مرورگر فراهم نیست
مشاهده در پیام رسان ایتا
شريفترين انسان و عزيز ترين انبياء و خاتم رسولان (صلى الله عليه و آله و سلم) چنين گفت با مركز حكمت و فلك حقيقت و خزينه عقل امير المؤمنين (عليه السلام) كه يا على: «إذا رأيتَ الناسَ يتقَرَّبِون إلى خَالِقِهِم بأنواعِ البِرّ، تَقرَّب إليه بأنواعِ العقلِ تَسبِقُهُم»
گفت: «يا على چون مردمان در كثرت عبادت رنج برند تو در ادراك معقول رنج بر تا بر همه سبقتگيرى.»
و اين چنين خطاب جز چنین بزرگى راست نيامدى كه او در ميان خلق آن چنان بود كه معقول در ميان محسوس.
لاجرم چون بديده بصيرت عقلى مدرك اسرار گشت همه حقايق را دريافت و ديدن يك حكم دارد كه گفت «لو كُشِفَ الغِطاءُ ما ازدَدَتُ يقيناً».
هيچ دولت آدمى را زيادت از درك معقول نيست؛ بهشتى كه بحقيقت آراسته باشد بانواع نعِم و زنجبيل و سلسبيل ادراك معقول است؛ دوزخ با عقاب و اغلال متابعت اشغال جسمانى است كه مردم در جحيم هوى افتند و دربند خيال بمانند.
📚 ابن سینا، معراج نامه، ص15
#إنسانيات
#غدیر
#ابن_سینا
#علامه_جعفری
•┈┈••✾••┈┈•
https://eitaa.com/joinchat/2587689759Ca4c467c7b2
بنگر که خلق را به که داد و چگونه گفت
روزی که خطبه کرد نبی بر سر غدیر
دست علی گرفت و بدو داد جای خویش
گر دست او گرفت تو جز دست او مگیر
علم علی نه قال و مقال است عن فلان
بل علم او چو در یتیم است بینظیر
آب حیات زیر سخنهای خوب اوست
آب حیات را بخور و جاودان ممیر
پندیت داد حجت و کردت اشارتی
ای پور، بس مبارک پند پدر پذیر
📚 ناصرخسرو, دیوان اشعار, قصاید، قصیده ۹۷
#إنسانيات
#غدیر
•┈┈••✾••┈┈•
https://eitaa.com/joinchat/2587689759Ca4c467c7b2
📚 شعر هو العلی الکبیر
🖋 علّامه شيخ محمّد حسين غروى اصفهانى (مفتقر)
#إنسانيات
#غدیر
#محقق_اصفهانی
•┈┈••✾••┈┈•
https://eitaa.com/joinchat/2587689759Ca4c467c7b2
📚 شعر هو العلی الکبیر
🖋 علّامه شيخ محمّد حسين اصفهانى (مفتقر)
باده بده ساقيا! ولى ز خمِّ غدير
چنگ بزن مطربا! ولى به ياد امير
تو نيز اى چرخ پير! بيا ز بالا به زير
دادِ مسرّت بده، ساغر عشرت بگير
بلبل نطقم چنان قافيهْ پرداز شد
كه زُهره در آسمان به نغمه دمساز شد
محيط كون و مكان، دايره ساز شد
سَرور روحانيان هو العلىُّ الكبير
وادى خمّ غدير، منطقه نور شد؟
يا ز كف عقل پير، تجلّى طور شد؟
يا كه بيانى خطير ز سرِّ مستور شد؟
يا شده در يك سرير قَرانِ شاه و وزير؟
چون به سرِ دست شاه، شير خدا شد بلند
به تارك مهر و ماه، ظلِّ عنايت فكند
به شوكت فرّ و جاه، به طالعى ارجمند
شاه ولايتْ پناه، به امر حق شد امير
مژده! كه شد مير عشق وزير عقل نخست
به همّت پير عشق، اساسِ وحدت،دُرست
به آب شمشير عشق نقش دوئيَّت بشست
به زير زنجير عشق، شير فلك شد اسير
فاتح اقليمِ جود به جاى خاتم نشست؟
يا به سپهرِ وجود نيّر اعظم نشست؟
يا به محيط شهود مركز عالم نشست؟
روى حسود عنود سياه شد همچو قير
جلوه به صد ناز كرد ليلى حسن قِدَم
پرده ز رُخ باز كرد بدْر منير ظُلَم
نغمهْگرى ساز كرد معدن كلّ حِكم
يا سخن آغاز كرد عنِ اللَّطيفِ الخبير:
به هر كه مولا منم، علىست مولاى او
نسخه اسما منم، علىست طغراى او
سرِّ معمّا منم، علىست مَجْلاى او
محيط انشا منم، على مَدار و مدير
طور تجلّى منم، سينه سينا على ست
سرِّ انا اللَّه منم، آيت كبرا على ست
ذرّه بيضا منم، لؤلؤ لالا على ست
شافع عقبى منم، على مُشار و مُشير
حلقه افلاك را، سلسلهْ جنبان على ست
قاعده خاك را، اساس و بنيان على ست
دفتر ادراك را، طراز و عنوان على ست
سيّد لولاك را، على وزير و ظهير
دايره كن فكان، مركز عزم على ست
عرصه كون و مكان، خطّه رزم على ست
در حرم لا مكان خلوت بزم على ست
روى زمين و زمان به نور او مُستَنير
يوسف كنعان عشق، بنده رخسار اوست
خضر بيابان عشق، تشنه گفتار اوست
موسىِ عمران عشق، طالب ديدار اوست
كيست سليمان عشق بر درِ او؟ يك فقير
اى به فروغ جمال آينه ذو الجلال
مفتقر خوشْ مقال مانده به وصف تو لال
گرچه بُراق خيال در تو ندارد مجال
ولى ز آب زلال، تشنه بود ناگزير
•┈┈••✾••┈┈•
https://eitaa.com/joinchat/2587689759Ca4c467c7b2
فعلا قابلیت پخش رسانه در مرورگر فراهم نیست
مشاهده در پیام رسان ایتا
📽 امیرالمؤمنین (علیه السلام) قلّه حکومت اسلامی
#إنسانیات
#علی_در_کلام_ولی
•┈┈••✾••┈┈•
https://eitaa.com/joinchat/2587689759Ca4c467c7b2
اعلانات؛ اطلاع رسانی از رویدادهای حکمت عملی
•••༺ إِنْسانيّاتْ؛ انجمن حکمت عملی ༻•••
https://eitaa.com/joinchat/2587689759Ca4c467c7b2
❖ مدرسه علوم انسانی اسلامی آیه برگزار می کند!
▫️بازخوانی اصول و مبادی حکمت انسانی ابونصر فارابی
▫️با ارائه ی استاد دکتر حسامالدین شریفی
🔸 هزینه شرکت در دوره ۷۰ هزارتومان
🔸 برای اطلاعات بیشتر و ثبت نام
💻 https://nsayeh.com/?p=7412
•••༺ إِنْسانيّاتْ؛ انجمن حکمت عملی ༻•••
https://eitaa.com/joinchat/2587689759Ca4c467c7b2
یکی از رسالت های انجمن مجازی انسانیات، معرفی کانال ها و نویسندگان متعهد، به جامعه نخبگانی است. از این رو به مناسبت گذشت چهل روز از شهادت #شهید_جمهور عزیزمان، متن نگاشتی از فرهیخته ارجمند آقای قاسم قربانی (مدیر کانال شهرنامه) تقدیم می شود.
✅ با کلیک بر روی عنوان یادداشت به کانال ایشان منتقل خواهید شد.
📜 پیرامون "وزیر" یا رئیسی عزیز، وارث کدام کهن الگوی تاریخ ایران است؟
🖊شهرنامه؛ قاسم قربانی
#معرفی_متن_نگاشت
#شهید_جمهور
•••༺ إِنْسانيّاتْ؛ انجمن حکمت عملی ༻•••
https://eitaa.com/joinchat/2587689759Ca4c467c7b2
معرفی کتاب کلیله و دمنه (بخش دوم):
معرفی کلیله و دمنه به قلم عبدالله بن مقفع (مترجم کتاب کلیله و دمنه از زبان پهلوی به عربی)
#إِنْسانيّاتْ
#مداد_الحکما
#کلیله_و_دمنه
•••༺ إِنْسانيّاتْ؛ انجمن حکمت عملی ༻•••
https://eitaa.com/joinchat/2587689759Ca4c467c7b2
🖋معرفی کلیله و دمنه به قلم ابن مقفع
این کتاب کلیله و دمنه فراهم آمدۀ علما و براهمۀ هند است در انواع مواعظ و ابواب حِکَم و امثال، و همیشه حکمای هر صنف از اهل علم می کوشیدند و به دقایقِ حلیه، گِرد آن می گشتند که مجموعی سازند مشتمل بر مَناظِم حال و مآل و مصالح معاد و معاش، تا آنگاه که ایشان را این اتفاق خوب روی نمود و بر این جمله وضعی دست داد که سخن بلیغ با معانی بسیار از زبان مرغان و بهایم و وحوش جمع کردند و چند فایده ایشان را اندر آن حاصل آمد:
✅ اول آنکه در سخن مجالِ تصرّف یافتند تا هر باب که افتتاح کردند، به تمامتِ اشباع برسانیدند.
✅ و دیگر آنکه پند و حکمت و لهو و هزل به هم پیوستند تا حکماء آن را برای استفادت مطالعه کنند و نادانان برای افسانه بخوانند و اَحداثِ متعلمان به طریق تحصیل علم و مَوعِظَت نگرند و ضبط آن بر ایشان سبک خیزد و چون در حد کهولت و مَوسِم عقل و تجربت رسند و در آن محفوظ تاملی کنند صحیفۀ دل را پر فواید بینند و ناگاه بر ذخایر نفیس و گنج های شایگان مظفر شوند و مثال این همچنان است که مردی در حد بلوغ بر سر گنجی افتد که پدر از جهت او نهاده باشد، فَرحی بدو راه یابد و در باقی عمر از کسب فارغ آید.
... و خوانندگان این کتاب را باید که همت بر تفهّم معانی مقصور گردانند و وجوهِ استعارات آن را بشناسند تا از دیگر کتب و تجارب بی نیاز شوند و همچون کسانی نباشند که مشت در تاریکی زنند و سنگ از پس دیوار اندازند و آنگاه بنای کارهای خویش و تدبیر معاش و معاد بر قَضیَّت آن نهند تا جمالِ منافع آن هر چه تابنده تر روی نماید و دوام فواید آن هر چه پاینده تر دست دهد.
و ابن مقفع گوید که ما چون اهل فارس را دیدیم که کتاب را از زبان هندوی به پهلوی ترجمه کردند خواستیم که اهل عراق و شام و حجاز را هم از آن نصیب باشد و به لغت تازی که زبان ایشان است، ترجمه کرده آید.
📚 منبع: کلیله و دمنه، نشر بوستان کتاب، صص 89 و 90 و 95 و 96
#مداد_الحکما
#کلیله_و_دمنه
#ابن_مقفع
•••༺ إِنْسانيّاتْ؛ انجمن حکمت عملی ༻•••
https://eitaa.com/joinchat/2587689759Ca4c467c7b2
🌱 متابعین گرامی انسانیات! کلیله و دمنه دو شگالند (۱) که در معیت شیری در بیشه ای گذر عمر می کنند. دمنه را سودای تقرب به شیر افتاد و کلیله را بنای بر مخالفت. در میان گفتگوی ایشان، لطیفه ای در باب تعامل با ملوک به میان آمده که ذکر آن در بخش پندانه خالی از لطف نمی نماید.
#پی_نوشت
(۱) شگال: شغال
#پندانه
#کلیله_و_دمنه
#تحفة_الملوك
•••༺ إِنْسانيّاتْ؛ انجمن حکمت عملی ༻•••
https://eitaa.com/joinchat/2587689759Ca4c467c7b2
📝 کلیله گفت: انگار که به ملک نزدیک شدی بچه وسیلت منظور گردی و بکدام دالّت منزلت رسی؟
🔸 [دمنه] گفت: اگر قربتی یابم و اخلاق او را بشناسم خدمت او را به اخلاص عقیدت پیش گیرم و همت بر متابعت رای و هوای او مقصور گردانم و از تقبیح احوال و افعال وی بپرهیزم، و چون کاری آغاز کند که بصواب نزدیک وبصلاح ملک مقرون باشد آن را در چشم و دل وی آراسته گردانم و در تقریر فواید و منافع آن مبالغت نمایم تا شادی او بمتانت رای و رزانت (۱) عقل خویش بیفزاید، و اگر در کاری خوض کند که عاقبت وخیم و خاتمت مکروه دارد و شر و مضرت و فساد و معرت آن بملک او بازگردد پس از تامل و تدبر برفق هرچه تمامتر و عبارت هرچه نرم تر و تواضعی در ادای آن هرچه شامل تر غور و غایله آن با او بگویم و از وخامت عاقبت آن او را بیگاهانم، چنانکه از دیگر خدمتگاران امثال آن نبیند. چه مرد خردمند چرب زبان اگر خواهد حقی را در لباس باطل بیرون آرد و باطلی را در معرض حق فرا نماید.
باطلی گر حق کنم عالم مرا گردد مقر
ورحقی باطل کنم منکر نگردد کس مرا
و نقاش چابک قلم صورتها پردازد که در نظر انگیخته نماید و مسطح باشد، و مسطح نماید و انگیخته باشد
نقاش چیره دست است آن ناخدای ترس
عنقا ندیده صورت عنقا کندهمی
و هرگاه که ملک هنرهای من بدید برنواخت من حریص تر از آن گردد که من بر خدمت او.
🔸 کلیله گفت: اگر رای تو بر این کار مقرر است و عزیمت در امضای آن مصمم، باری نیک برحذر باید بود که بزرگ خطری است. و حکما گویند بر سه کار اقدام ننماید مگر نادان: صحبت سلطان، و چشیدن زهر بگمان و، سر گفتن با زنان. و علما پادشاه را بکوه بلند تشبیه کنند که درو انواع ثمار و اصناف معادن باشد لکن مسکن شیر و مار و دیگر موذیات که بررفتن در وی دشوار است و مقام کردن میان آن طایفه مخوف.
🔸 دمنه گفت: راست چنین است، لکن هرکه از خطر بپرهیزد خطیر نگردد
از خطر خیزد خطر، زیرا که سوده ده چهل
برنبندد گر بترسد از خطر بازارگان
و در سه کار خوض نتوان کرد مگر برفعت همت و قوت طبع: عمل سلطان و بازارگانی دریا و مغالبت دشمن. و علما گویند مقام صاحب مروت بدو موضع ستوده است: در خدمت پادشاه کامران مکرم، یا در میان زهاد قانع محترم.
📚 کلیله و دمنه, باب الاسد و الثور، صص ۱۲۵ - ۱۲۷
#پی_نوشت
(۱) رزانت به فتح راء: آهستگی و وقار
•••༺ إِنْسانيّاتْ؛ انجمن حکمت عملی ༻•••
https://eitaa.com/joinchat/2587689759Ca4c467c7b2