🗓️ چهارشنبه 2 آبان 1403 🔅 وَاِذ قُلنا لِلمَلـٰٓئِكَةِ اسجُدوا لِـٔادَمَ فَسَجَدوٓا اِلّآ اِبليسَ اَبیٰ وَاستَكبَرَ وَكانَ مِنَ الكٰفِرينَ (بقره/34) 📝 فهرست نکات: 1️⃣ معرفی نسخه 2️⃣ نکات لغوی-ادبی 3️⃣ اشاره روایی 4️⃣ شرح تفسیری 5️⃣ نکات نگارشی و علامت‌گذاری

🔰 بر کرانه آیه‌ها 1⃣ #معرفی_نسخه (تصویر مربوط به مطالب آیه سی وچهارم سوره مبارکه بقره) 💢 نسخه شماره cod.arabe.2 کتابخانه ایالتی بایرن ✓ تعداد برگه‌ها: 114 برگ، در هر برگ 7 سطر ✓ جنس برگه‌ها: پوست ✅ بر اساس تاریخ مندرج در پایان جزء دیگر همین قرآن که به شماره cod.arabe.3 در همین کتابخانه نگهداری می‌شود، نسخه در سال 705 هجری برای فرمانروای مراکش (ابو یعقوب یوسف بن عبدالحق) نگاشته شده است. ❇️ این مصحف در اصل در 12 بخش کتابت شده و هر بخش شامل 5 حزب از قرآن کریم است که نسخه حاضر، حزب اول تا پنجم آن را در برمی‌گیرد (از ابتدای قرآن تا پایان آیه 14 سوره آل عمران). ✅ خط نسخه از نوع #نسخ_مغربی است و نظام نقطه‌گذاری و اعراب آن بر مبنای شیوه مَغارِبه است. ❇️ گفتنی است کشورهای اسلامی به دو دسته مشارقه و مغاربه تقسیم می‌شوند؛ از مصر به سمت شرق تا مالزی و اندونزی را #مشارقه و به سمت غرب تا مراکش را #مغاربه گویند. ✅ مغاربه در نقطه‌گذاری برخی حروف با مشارقه تفاوت دارند، به عنوان مثال، حرف «قاف» در نزد مغاربه، یک نقطه در بالای حرف دارد و حرف «فاء» یک نقطه در زیر حرف (به کلمات «قلنا»، «فسجدوا» و «الکفرین» در تصویر دقت کنید). در روزهای آینده تصاویر بیشتری را از این شیوه نمایش خواهیم داد. ❇️ شیوه #علامت_گذاری مغاربه در مواضع زیادی نیز با مشارقه متفاوت است. برخی از این تفاوت‌ها عبارتند از: شکل ضمه، شکل همزه، شکل همزه وصل، علامت‌گذاری «لا» و ... ✅ در نسخه مذکور، همزه با نقطه زرد نمایش داده شده است و حرکات با رنگ قرمز و برگرفته از علائم #خلیل با اندکی تغییر نوشته شده‌اند. سکون به شکل دایره و تشدید نیز مانند مشارقه است. 💢 ادامه ویژگی‌های شیوه مغاربه در روزهای آینده تقدیم می‌شود. لطفاً #با_ما_همراه_باشید. 💠 کانال رسمی مرکز طبع و نشر قرآن کریم 👇👇👇👇👇 🔹@moshaf_org🔹

🔰 بر کرانه آیه‌ها 2️⃣ #نکات_لغوی_ادبی (بقره/34) اِذ قُلنا: «اذ» در آغاز جمله يا مفعولٌ‌به است برای فعل مقدر «اُذکر» يا ظرف برای فعلی که يا مذکور است (مثل آيه 30) يا به تناسب هر جمله بايد برای آن، فعلی در تقدير گرفت؛ مثلا در اينجا: «اَطاعوا». اَبیٰ: مغرورانه سر باز زد. استَكبَرَ: تکبر کرد و خود را [از آدم،] برتر شمرد. «استکبار» يعنی خود را از ديگری بزرگتر ديدن. كانَ: بود يا شد. گويند: «کان» گاهی به معنای «صار» است؛ مثل: «وَفُتِحَتِ السَّمآءُ فَكانَت اَبوابًا وَسُيِّرَتِ الجِبالُ فَكانَت سَرابًا». الكٰفِرينَ: بی‌ايمانان از مصدر کفر، يا ناسپاسان از مصدر کفران. تعابيری مثل: «کانَ مِنَ الکافِرينَ»، «فَتَکونا مِنَ الظّالِمينَ» و ... ، لزوما به اين معنا نيست که غير از فرد مورد نظر، عده ديگری نيز کافر يا ظالم وجود داشته‌اند، زيرا در مورد قابيل می‌فرمايد: «فَاَصبَحَ مِنَ النّادِمينَ» (مائده: 31)، حال که در آن زمان، جز حضرت آدم و خانواده‌اش کسی روی زمين نبود، پس «کانَ مِنَ الکافِرينَ»، يعنی کافر بود. 🔸منبع: #در_محضر_قرآن_کریم ، ج1، ص26 💠 کانال رسمی مرکز طبع و نشر قرآن کریم 👇👇👇👇👇 🔹@moshaf_org🔹

🔰 بر کرانه آیه‌ها 3️⃣ #اشاره_روایی (بقره/34) ❇️ عَن جَميل بنِ درّاج عَن اَبی عَبدِ اللهِ عَلَیهِ السَّلامُ: سَاَلتُه عَن اِبليسَ، كانَ مِنَ المَلائِكَةِ اَو كانَ يَلی شَيئًا مِن اَمرِ السَّماءِ؟ قالَ: كانَ مِنَ الجِنِّ وَكانَ مَعَ المَلائِكَةِ وَكانَتِ المَلائِكَةُ تَرىٰ اَنَّه مِنها وَكانَ اللهُ سُبحانَه يَعلَمُ اَنَّه لَيسَ مِنها. فَلَمّا اَمَرَ بِالسُّجودِ لِآدَمَ، كانَ مِنهُ الَّذی كانَ. ❇️ جميل بن درّاج از امام صادق علیه‌السلام پرسید: آیا ابلیس از فرشتگان بود یا از امور آسمان، کاری به او سپرده شده بود؟ آن حضرت پاسخ دادند: او از جنیان بود ولی با فرشتگان می‌زیست و فرشتگان گمان می‌کردند او از آنان است و خدا می دانست او از آنان نیست. پس هنگامی که به او دستور داده شد به آدم سجده کند، آن رفتار از او سر زد. 🔸منبع: کنز الدقائق، ج1، ص353 💠 کانال رسمی مرکز طبع و نشر قرآن کریم 👇👇👇👇👇 🔹@moshaf_org🔹

🔰 بر کرانه آیه‌ها 4️⃣ #شرح_تفسیری_آیه 🔸 وَاِذ قُلنا لِلمَلـٰٓئِكَةِ اسجُدوا لِـٔادَمَ فَسَجَدوٓا اِلّآ اِبليسَ اَبیٰ وَاستَكبَرَ وَكانَ مِنَ الكٰفِرينَ (بقره/34) هنگامی (را یاد كن) كه به فرشتگان گفتیم «به آدم سجده كنید.» پس جز ابلیس، (همه) سجده كردند؛ (امّا) او سرپیچی كرد و تكبّر ورزید و كافر شد. ✅ #سجده به معنای پرستش، اختصاص به پروردگار متعال دارد و هیچ چیز به جز خداوند نمی‌تواند معبود باشد بنابراین در اینجا سجده فرشتگان در برابر خدا بوده آن هم به دلیل آفرينش اين موجود باعظمت كه شايسته دریافت علم‌الاَسماء است، یا اینکه سجده به معنای خضوع و تواضع در برابر آدم بوده است. گفتنی است در روایاتی از اهل بیت عصمت و طهارت علیهم‌السلام در بیان وجه سجده فرشتگان بر آدم آمده که این موضوع برای بزرگداشت مقام آدم بوده است. ✅ همچنین از اينجا به‌خوبى مقام باعظمت آدم روشن مى‌شود، آدمى كه مسجود فرشتگان بود و مورد احترام اين مخلوقات بزرگ پروردگار، ضمنا عداوت ابليس با او از نخستين گام آشكار مى‌شود كه او هرگز سر تعظيم در برابر عظمت آدم فرود نياورد. ✅ «وَ كانَ مِنَ الكٰفِرينَ» با توجه به اینکه کان #فعل_ماضی است این نکته برمی‌آید که ابلیس از اصل و ابتدا کافر بوده است. 🔸 منابع: قرآن حکیم (خلاصه مجمع‌البیان)، ص6، با استفاده از تفسیر نمونه، ج13، ص319 💠 کانال رسمی مرکز طبع و نشر قرآن کریم 👇👇👇👇👇 🔹@moshaf_org🔹

🔰 بر کرانه آیه‌ها 5⃣ #نکات_نگارشی_و_علامتگذاری (بقره/34) 💢 «لِلمَلـٰٓئِکَةِ»: در ادبیات عرب، در واقع این کلمه متشکل از یک #حرف و یک #اسم است: لِـ (حرف جرّ) + المَلـٰٓئِکَةِ (اسم) ✓ همزۀ وصل ابتدای کلمهٔ «المَلـٰٓئِکَةِ» به دلیل قرار گرفتن در میان دو حرف لام که یکی لام جرّ (قبل از همزه وصل) و دیگری لام معرفه (بعد از همزه وصل) است؛ مطابق قاعده‌ای در رسم‌المصحف، حذف و کلمه همانند آنچه در قرائت، تلفظ می‌شود نگارش می‌گردد. دربارهٔ این عبارت، ذیل آیه 30 سوره بقره، به تفصیل صحبت شده است. برای مشاهده مطلب، اینجا ضربه بزنید. ✅ ضبط «الف مدی حرف لام»: ✓ ضبط #مصری : ملَــٰٓـ ✓ ضبط #هندی و ضبط #کم‌_علامت : ملـٰٓـ ✓ ضبط #ترکی : مـٰلٓـ برخی کاتبان در این شیوهٔ ضبط نیز ابتدا علامت مد را روی حرف لام و سپس الف کوچک را در بالای علامت مد نوشته‌اند. ✓ ضبط #ایرانی : مـلٰٓا شایان ذکر است نگارش این کلمه با #اثبات_الف در شیوه ایرانی، اساساً بر خلاف اصول #رسم_المصحف بوده و از درجۀ اعتبار علمی در جهان اسلام برخوردار نیست. ✅ برای مطالعه توضیحات و ملاحظۀ #تصویر نگارش و علامت‌گذاری گوناگون این کلمه پیرامون موارد بالا و نیز «همزه روی دندانه» در شیوه‌های پنج‌گانه،اینجا ضربه بزنید. 💠 کانال رسمی مرکز طبع و نشر قرآن کریم 👇👇👇👇👇 🔹@moshaf_org🔹

🔰 یادبود #مفاخر_قرآنی مرکز طبع و نشر قرآن کریم 🔸 استاد مرحوم ابوالفضل علامی 💠 کانال رسمی مرکز طبع و نشر قرآن کریم 👇👇👇👇👇 🔹@moshaf_org🔹

🔰 یادبود #مفاخر_قرآنی مرکز طبع و نشر قرآن کریم 🔸 استاد مرحوم ابوالفضل علامی ✅ استاد ابوالفضل علامی میانجی، قاری، مدرس و داور بین‌المللی قرآن کریم در سال 1337 در خانواده‌ای روحانی در شهر مقدس قم متولد شد. پدر این چهره قرآنی، آیت‌الله شیخ اسدالله علامی میانجی از علمای بزرگ شهر میانه و برادر شهید ایشان، ابوالحسن علامی از قاریان قرآن کریم هستند. ✅ استاد علامی از سال 1360، به امر داوری مسابقات قرآن در رشته‌های تجوید، وقف و ابتدا و صوت اشتغال داشت و همزمان به امر پژوهش در زمینه علوم و معارف قرآن و به تدریس علم قرائت، تاریخ و علوم قرآن و کتب اعتقادی پرداخت. ✅ قرائت ایشان در سال 61 در محضر امام خمینی (ره) و در سال 70 در محضر رهبر معظم انقلاب اسلامی، از خاطرات به‌یادماندنی از ایشان است. ✅ از مهمترین فعالیت‌ها و تألیفات قرآنی استاد علامی در مرکز طبع و نشر قرآن جمهوری اسلامی ایران می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: - فعالیت‌های پژوهشی مؤثر در تهیه مصحف جمهوری اسلامی ایران - بررسی کامل مفاتیح‌الجنان با رویکرد درج #علائم_ترقیم (سجاوندی) به همراه #استاد_عبایی (حفظه الله) که به صحیح و آسان‌تر خواندن ادعیه این کتاب دینی کمک شایانی کرد. - تألیف کتاب پژوهشی در مَد - تألیف کتاب آشنایی با ضبط‌المصحف و... ✅ این استاد فرهیخته از ابتدای شروع به کار شورای تحقیق و پژوهش مرکز طبع و نشر قرآن جمهوری اسلامی ایران به عضویت این شورا درآمد و خدمات علمی شایانی را در این حوزه ارائه کرد. این استاد قرآن کریم، 16 آذرماه 1394 پس از 4 دهه فعالیت قرآنی در 57 سالگی بر اثر عارضه قلبی دعوت حق را لبیک گفت و در جوار امامزاده علی بن جعفر در گلزار شهدای شهر مقدس قم به خاک سپرده شد. 🙏 برای شادی روح این استاد عزیز، صلوات و فاتحه‌ای عنایت فرمایید. 💠 کانال رسمی مرکز طبع و نشر قرآن کریم 👇👇👇👇👇 🔹@moshaf_org🔹

🗓️ شنبه 5 آبان 1403 🔅 وَقُلنا يـٰٓـٔادَمُ اسكُن اَنتَ وَزَوجُكَ الجَنَّةَ وَكُلا مِنها رَغَدًا حَيثُ شِئتُما وَلا تَقرَبا هٰذِهِ الشَّجَرَةَ فَتَكونا مِنَ الظّٰلِمينَ (بقره/35) 📝 فهرست نکات: 1️⃣ معرفی نسخه 2️⃣ نکات لغوی-ادبی 3️⃣ اشاره روایی 4️⃣ شرح تفسیری 5️⃣ نکات نگارشی و علامت‌گذاری

🔰 بر کرانه آیه‌ها 1️⃣ #معرفی_نسخه (تصویر مربوط به مطالب آیه 35 سوره مبارکه بقره) 💢 نسخه منسوب به خلیفه سوم، عثمان بن عفان ✓ محل نگهداری: المكتبة المركزية للمخطوطات الاِسلامية، قاهره، مصر ✓ خط: کوفی، دسته B (بر اساس دسته‌بندی فرانسوا دروش) ✓ تعداد برگه‌ها: 1087 برگه، هر برگ به ابعاد 570*680 میلی‌متر، بر روی پوست ✓ تعداد سطور در هر صفحه: بین 10 تا 12 سطر متغیر است. ✓ نشان پایان آیات: چند نقطهٔ مستطیل‌شکل که به‌صورت مورب روی هم قرار گرفته‌اند. ✓ علامت تخمیس: ندارد ✓ علامت تعشیر: یک مربع مذهّب که تعداد آیات با حروف ابجد در داخل آن نوشته شده است. ✓ نام سوره‌ها و تعداد آیات: سوره‌ها توسط یک نوار مُذَهَّب که با رنگ‌های سبز و قرمز تزیین شده است از یکدیگر جدا شده‌اند ولی نام سوره‌ها در ابتدای آن نوشته نشده است. ✓ نقط الاعجام: بیشتر حروف، فاقد نقطه هستند اما در تعداد اندکی، برخی حروف مانند «ن»، «ت» و «ش» دارای نقطه‌اند. ✓ روش علامت‌گذاری: نسخه فاقد هرگونه علامتی است که نشانگر اعراب یا حرکات حروف و کلمات باشد. ✅ این نسخه مدت‌های مدیدی در مدرسه فقهی عبدالرحیم العسقلانی نگهداری می‌شده است تا اینکه در قرن نوزدهم به مسجد الامام الحسین (المشهد الحسینی) در قاهره منتقل می‌شود. ❇️ نسخه از نظر ظواهر کتابت، به مصاحف قرن دوم شبیه است همانگونه که شیوه نگارش تزیینات نیز آن را تأیید می‌کند، بنابراین احتمال کتابت آن در دوره خلیفه سوم بسیار بعید به نظر می‌رسد. ✴️ یکی از ویژگی‌های قرآن‌های نوشته‌شده به این سبک، نگارش کلمه «علی» با «الف» به جای «یاء» است: علا 💠 کانال رسمی مرکز طبع و نشر قرآن کریم 👇👇👇👇👇 🔹@moshaf_org🔹

🔰 بر کرانه آیه‌ها 2️⃣ #نکات_لغوی_ادبی (بقره/35) اسكُن: ساکن شو در ... زَوجُ: همسر (مرد يا زن) الجَنَّةَ: باغ 👈 «سکن» هم با «فی» به کار می‌رود، مثل: «وَسَكَنتُم فی مَساكِنِ الَّذينَ ظَلَموا...» (ابراهيم/45)، هم بدون «فی» مثل اينجا. کُلا: بخوريد. رَغَدًا: گوارا يا به‌فراوانی حَيثُ: هر جايی‌ که... شِئتُما: خواستيد. فَتَكونا: که در نتيجه می‌باشيد... 👈 مضارع در جواب نفی يا طلب (امر، نهی و ...)، بعد از «فاء»، منصوب می‌شود، به اين «فاء»، «فاء السبب» گويند و نشان می‌دهد که ماقبل «فاء»، سببِ مابعد «فاء» است. 🔸منبع: #در_محضر_قرآن_کریم ، ج1، ص26 💠 کانال رسمی مرکز طبع و نشر قرآن کریم 👇👇👇👇👇 🔹@moshaf_org🔹

🔰 بر کرانه آیه‌ها 3️⃣ #اشاره_روایی (بقره/35) ❇️ سُئِلَ عَلِیُّ بنُ الحُسَينِ عَلَیهِ السَّلامُ: اَیُّ الاَعمالِ اَفضَلُ عِندَ اللّٰهِ عَزَّ وَ جَلَّ؟ فَقالَ: ما مِن عَمَلٍ بَعدَ مَعرِفَةِ اللّٰهِ جَلَّ وَعَزَّ وَمَعرِفَةِ رَسولِهٖ صَلَّی اللهُ عَلَیهِ وَآلِهٖ اَفضَلَ مِن بُغضِ الدُّنيا، وَاِنَّ لِذٰلِكَ لَشُعَبًا كَثيرَةً وَلِلمَعاصی شُعَبًا، فَاَوَّلُ ما عُصِیَ اللّٰهُ بِهِ الكِبرُ وَهِیَ مَعصِيَةُ اِبليسَ حينَ‏ «اَبیٰ وَاستَكبَرَ وَكانَ مِنَ الكافِرينَ‏»، وَالحِرصُ وَهِیَ مَعصِيَةُ آدَمَ وَحَوّاءَ حينَ قالَ اللّٰهُ عَزَّوَجَلَّ لَهُما «فَكُلا مِن حَيثُ شِئتُما وَلا تَقرَبا هٰذِهِ الشَّجَرَةَ فَتَكونا مِنَ الظّالِمينَ»‏، فَاَخَذا ما لا حاجَةَ بِهِما اِلَيهِ‏، فَدَخَلَ ذٰلِكَ‏ عَلىٰ ذُرِّيَّتِهِما اِلىٰ يَومِ القِيامَةِ، وَذٰلِكَ اَنَّ اَكثَرَ ما يَطلُبُ ابنُ آدَمَ ما لا حاجَةَ بِهٖ اِلَيه‏ِ.‏ ❇️ از امام سجاد علیه السَّلام سؤال شد، كدام عمل نزد خدای عزوجل بهتر است؟ امام فرمودند: هيچ عملى بعد از معرفت خدا عزوجل و معرفت رسول خدا بهتر از بغض دنيا نيست که به‌راستى دارای شعبه‌های بسيار است و براى گناهان هم شعبه‌های بسيار وجود دارد، اولین چيزى كه به‌خاطر آن، خدا نافرمانى شد، كبر بود كه گناه شيطان بود هنگامى‌كه «سرپیچی کرد و تکبر ورزید و کافر شد.» و ديگر، حرص است كه گناه آدم و حوا بود هنگامى‌كه خداوند به آنها فرمود: «از هر جا كه خواستید بخورید؛ و به این درخت نزدیک نشوید كه ستم‌کار خواهید شد.» پس آدم و حوا چيزى را گرفتند كه بدان احتياج نداشتند و اين خصلت تا روز قيامت در ذرّيه آنها رخنه كرد، از اين روست که بيشتر، انسان چیزی را مى‌طلبد که بدان احتياج ندارد. 🔸منبع: کافی، ج2، ص131 💠 کانال رسمی مرکز طبع و نشر قرآن کریم 👇👇👇👇👇 🔹@moshaf_org🔹