✍ لحظاتی تصویرسازی کنید تا از امروز به دیروز تهران سفر کنیم:
در بازار تهران، محدوده کاخ گلستان تا خیابان ناصرخسرو، مجموعه ارگ سلطنتی بود به‌گونه‌ای که گوشه جنوب شرقی ارگ، تقریبا به مسجد امام یا همان مسجدشاه سابق که از بناهای زمان #فتحعلی_شاه بود می‌رسید.
در جلوخان #مسجد_امام وقتی از پله ها پایین می‌روی، سمت راست مدرسه‌ای قراردارد به نام #مدرسه_صدر که البته شکل و صورت آن خیلی تغییر یافته ولی از بناهای #میرزا_شفیع_مازندرانی، صدراعظم فتحعلی شاه قاجار است.
🔸همان گوشه جنوب شرقی ارگ، روبروي جلوی خان مسجد امام، آن طرف خیابان که اکنون ساختمان بانک پاسارگاد قراردارد، در زمان قاجار اولین مریضخانه تهران که به آن #دارالشفاء می‌گفتند بنا شد. بیماران شهر را برای مداوا به اینجا می‌آوردند ولی در زمان ناصرالدین شاه با ساخت اولین بیمارستان تهران در بیرون از ارگ سلطنتی، نزدیک میدان حسن آباد که اکنون بیمارستان سینا نام دارد، ساخته شد و از آن زمان، دار الشفاء کارایی خود در طبابت جسمانی را از دست داد و به دارالشفایی روحانی تبدیل شد. در منابع تاریخی آن زمان تا دوره پهلوی این نام زیاد به چشم می‌خورد، اما این مدرسه بعدها توسط رضاخان ویران شد.
🔸در امتداد همین خط، کمی آن طرف تر در کوچه مروی، #مدرسه_مروی قرارداد که توسط #محمدحسین_خان_مروی بنا گردید. بنای این مدرسه تقریبا مقارن با بنای مدرسه صدر بوده است. در کنار مدرسه مروی هم بعدها مدرسه‌ای توسط محمدخان سپهسالار بنا شد که به #مدرسه_سپهسالار_قدیم شهرت یافت.
🌿این چند مدرسه، جزء اولین و سرنوشت ساز ترین مدارس علمیه تهران در شکل‌گیری و پیشرفت حوزه حکمی و فقهی تهران می‌باشند که در آینده با چگونگی آن بیشتر آشنا می‌شویم.
🍃 @feyziye_tehran
📷 دورنمای بازار تهران از فراز شمس‌العماره در دوره #ناصرالدین_شاه | در عکس، گنبد مسجد امام، مسجد سید عزیزالله و امام‌زاده زید معلوم است.
💠 #حوزه_حکمی_تهران با مهاجرت #ملاعبدالله_زنوزی از اصفهان و استقرار در #مدرسه_مروی شکل گرفت. او به درخواست #محمدحسین_خان_مروی و به دعوت #فتحعلی_شاه به تهران آمد.
🔹در حدود سه دهه بعد با مهاجرت #آقاسید_رضی_لاریجانی از عرفا و مدرسان صاحب نام عرفان نظری، از اصفهان به تهران در سال ١٢۶٧ق #حوزه_عرفانی_تهران نیز شکل گرفت.
آقا سید رضی، خود از شاگردان #ملاعلی_نوری بود و از سرآمدان شاگردان او در اصفهان می‌توان به #آقامحمدرضا_قمشه‌ای اشاره کرد که وی نیز در حدود دو دهه بعد از وفات استاد خود آقا رضی به تهران مهاجرت کرد و یکی از مهمترین مدارس عرفان نظری را در تهران و در #مدرسه_صدر دایر نمود.
🍃 @feyziye_tehran
✍ احتمالا در خیابان شهید مصطفی خمینی به طرف چهارراه مولوی، روبروی خود گنبدی فیروزه‌ای را دیده‌اید. مقبره #سر_قبر_آقا محل دفن سید #میرزا_ابوالقاسم_خاتون_آبادی امام جمعه تهران و خاندانش.
🔹میرزا ابوالقاسم که از شاگردان #کاشف_الغطاء در نجف و آخوند #ملا_عبدالله_زنوزی در #مدرسه_مروی بود، در زمان #فتحعلی_شاه بر مسند امامت جمعه دارالخلافه طهران نشست و در #مسجد_شاه (مسجد امام فعلی) به اقامه جماعت پرداخت.
🍂اما شخصیت میرزا ابوالقاسم امام‌جمعه، روی دیگری نیز دارد که تاریخ از آن پرده برمی‌دارد. اسماعیل رائین در کتاب #حقوق_بگیران_انگلیس در این باره می‌نویسد: «باید دانست که میرزا ابوالقاسم، امام جمعۀ تهران، نه تنها با وزیرمختاران انگلیس مقیم ایران ارتباط دائم داشت، بلکه مستقیماً با نخست‌وزیران انگلستان نیز مکاتبه می‌کرد. در بایگانی عمومی انگلستان نامه‌ای از امام‌جمعه خطاب به لرد پالمرستون، نخست‌وزیر انگلیس، بر روی کاغذ زرد رنگی وجود دارد که در آن، امام نسبت به دولت انگلستان اظهار اخلاص فراوان نموده است.» وی گزارشی نیز از ارتباط میرزا ابوالقاسم با سفارت روس و برخورد میرزا تقی‌خان امیرکبیر با این رفتارها ارائه می‌دهد.
🍂میرزا ابوالقاسم باوجود علمیت بالا، یک #آخوند_درباری تمام عیار بود که خواسته‌های شاه قاجار را به خوبی برآورده می‌کرد.
وجود چنین آخوندی در مقابل وجود مرجع بزرگی چون #میرزا_مسیح_مجتهد که اعلم علمای تهران بود و از پایگاه اجتماعی بزرگی برخوردار بود و اولین رویارویی ضد استعماری را پدید آورد، بسیار قیمتی بود.
🔹بعدها پسر امام جمعه یعنی میرزا زین‌العابدین که دانش فقهی چندانی نداشت داماد ناصرالدین شاه و امام جمعه طهران شد و به هر قیمتی بود تولیت #مدرسه_مروی را به چنگ آورد، هرچند زیاد طول نکشید.
سید ابوالقاسم امام‌جمعه، در ربیع‌الاول ۱۲۷۲ق/ آذر ۱۲۳۴ش، در سن ۵۷ سالگی وفات یافت و بدن او را در قبرستان «سر قبر آقا» به خاک سپردند.
🕌 @feyziye_tehran
✍ شاید بتوان گفت قدیمی‌ترین مدرسه علمیه شهر تهران، #مدرسه_حکیم_هاشم است. بنایی که در دوران صفویه توسط محمدهاشم طبیب ساخته شد و قبر وی نیز در آن قرار دارد.
🔹در دوره قاجار نیز مادر #ناصرالدین_شاه، #مهد_علیا به تعمیر آن همت گماشت و از همین‌رو به #مدرسه_مادر_شاه نیز شهرت یافت و در سال ۱۲۹۶ق بنای آن به پایان رسید.
✨شیخ #محمدجعفر_استرآبادی معروف به #شریعتمدار (متوفی ۱۲۶۳)، از بزرگان علمای امامی که به دعوت #فتحعلی_شاه از قزوین به تهران آمده بود، در این مدرسه اسکان یافت و به تدریس مشغول شد.
🔹 مدرسه حکیم هاشم که در کوچه #تکیه_دولت واقع است، چندی پیش مورد مرمت و بازسازی قرارگرفت و چند روز قبل که سری به آنجا زدم دیدم در سال تحصیلی جدید، فعالیت علمی خود را آغاز کرده است و در حال حاضر تعدادی طلبه در پایه هفتم حوزه در آن به تحصیل اشتغال دارند.
.................
✍ پ.ن:
گرچه قدمت این مدرسه به دوران صفویه می‌رسد، اما این قدمت به معنی قدمت #حوزه_تهران تا آن عصر نیست. شکل‌گیری حوزه تهران به معنی حقیقی آن را باید در زمان مرجعیت #میرزا_مسیح_مجتهد در تهران و پادشاهی #فتحعلی_شاه_قاجار و با تأسیس #مدرسه_مروی دانست.
🕌 @tarikh_hawzah_tehran