#نوشتار ✍ چند نکته مهم در باب جایگاه سیره تفهیم و تفاهم #عقلا در #تفسیر_قرآن (1) 1- مفهوم شناسی 1-1 سیره «سَیر» در لغت به معنای رفتن(ابن منظور، 1414،ج4: 389)است.«سیره» به معنای راه (طریحی،1375،ج3: 340) و حالتی است که انسان و غیر انسان به آن شکل و حالت هستند. (راغب، 1412،ج1: 433)در آیه شریفه « سَنُعِيدُهَا سِيرَتَهَا الْأُولَى» (طه:21) منظور از واژه سیرت، شکل و حالت اولیه ماری است که از عصای موسی(ع) ایجاد شده بود. در اصطلاح اصولیین سیره به معنای استمرار عادت مردم و تبانی عملی آن ها بر انجام یا ترک چیزی آمده است.(مظفر، 1386، ج2: 174) سیره می تواند در بیان و تحدید معانی، در بیان مصادیق، در حالت تلازم بین دو حکم شرعی، در تشخیص مراد و مقصود متکلم و در نتیجه، استنباط حکم شرع راهنمای ما باشد.(سبحانی تبریزی، 1396: 414) 1-2 عقلا «عقل» در بیان اهل لغت به معنای نیرویی است که آماده قبول علم است.(راغب، 1412، ج1: 577) در واقع #عقل مخالف «جهل» است و کسی که تعقل می کند را «عاقل» می گویند.(فراهیدی، 1410،ج1: 159) واژه «عقلا» در اصطلاح دارای دو معنا می باشد: الف) شیوه عموم «عُقَلا بِما هُم عُقَلا» از هر ملت و مذهبی است که شامل مسلمین و غیر مسلمین می شود. (مظفر، 1386، ج2: 174؛ولایی، 1387، ج1: 127) سیره را در این صورت #سیره_عقلایی می نامند. ب) شیوه جمیع مسلمانان و یا خصوص اهل یک مذهب خاص مانند امامیه. (مظفر، 1386، ج2: 174) سیره را در این صورت #سیره_شرعیه و یا «سیره اسلامی» می نامند. هرگاه سیرۀ متشرّعه کشف از رضایت شارع از طریق قول،فعل،یا تقریر کند، حجّت خواهد بود.(ملکی اصفهانی، 1393: 278) در این پژوهش مراد از #سیره_عقلا حالت اول، یعنی عرف عام از هر مذهب و ملت می باشد. البته شهید صدر در ضمن تعریف #بنای_عقلا قید عدم مخالفت با احکام دین را نیز اضافه نموده(صدر، 1406، ج2: 168) که می تواند در استعمال از این مبنای مهم فرض قرار گیرد. ✨ برشی از مقاله «چرایی مبنا بودن سیره تفهیم و تفاهم عقلا در تفسیر قرآن» 📎 draghili.blog.ir/1400/08/26 #عقیلی_فرج 🇵🇸 @Draghilifaraj

🟢 کاربرد #سیره_عقلا در #تفسیر_قرآن (۱) : تعریف 🔸سیره، شیوه یا بنای عقلا، به معنای «نوع رفتار عقلا بما هم عقلا» است بدون هیچ قیدی؛ به بیان ساده تر شیوه رفتار، گفتار، منطق و بیان انسان های عاقل در هر زمان و مکان و با هر زبان و قومیت و رنگ و... . مثلا همه عقلا در همه زمان ها و مکان ها ظلم را قبیح می دانند. این در حالی است که عرف منحصر به زمان و منطقه جغرافیایی خاص است، مثلا عرف مردم ایران اینگونه بود که ظلم را بر نمی تابیدند. #تفسیر #قرآن #قواعد_تفسیر 🍁 #عقیلی_فرج ایتا | سروش | ویراستی | روبینو 👇 🇵🇸 ‎@DrAghilifaraj

🟢 کاربرد #سیره_عقلا در #تفسیر_قرآن (۲) : دایره عملکرد 🔸سیره عقلا در موضوع حسن و قبح اعمال نیازمند یاری وحی است اما در فرایند تفهیم و تفاهم عقلا، سیره عقلا کاملا حجیت دارد و شرط لازم و کافی است. به طور مثال ممکن است عقلای جامعه ای لیبرالیسم را تحسین و جامعه دیگری تقبیح کنند، اما عقلای همه جوامع جمله «دست خدا بالای همه دست هاست» را یکسان می فهمد و این را به معنای برتری خداوند بر هر موجودی می دانند نه اینکه خدا دست دارد! #تفسیر #قرآن #قواعد_تفسیر 🍁 #عقیلی_فرج ایتا | سروش | ویراستی | روبینو 👇 🇵🇸 ‎@DrAghilifaraj

🟢 کاربرد #سیره_عقلا در #تفسیر_قرآن (۳) : تحلیل کاربردی 🔸 قرآن به شیوه عقلا با مردم سخن گفته است زیرا: 📍اولا خداوند جزو عقلا و بلکه اعقل العقلا است و سخن راندن بر مدار غیر آن در شأن مقام الوهیت نیست. 📍ثانیا قرآن کریم در هیچ جایی از آیات وحی، سخن گفتن به شیوه ای خاص غیر از شیوه عقلا را بیان نکرده است. 📍ثالثا یکی از معانی آیاتی که سخن از «نزول قرآن به زبان عربی» به میان می آورند، نزول به همان شیوه تفهیم و تفاهم عقلاست. 👌نتیجه: در فهم معنای قرآن باید به شیوه تفهیم و تفاهم عقلا پایبند باشیم و این موضوع نتایج بسیار ارزشمندی دارد... #تفسیر #قرآن #قواعد_تفسیر 🍁 #عقیلی_فرج ایتا | سروش | ویراستی | روبینو 👇 🇵🇸 ‎@DrAghilifaraj

🟢 کاربرد #سیره_عقلا در #تفسیر_قرآن(۴): کاربردهای پایبندی مفسر به شیوه عقلا 🔸کاربرد اول؛ مهمترین نتیجه پایبندی مفسر به شیوه عقلا در فرایند تفسیر آیات وحی، مردود و قبیح بودن هرگونه تفسیر به رأی است. 📍 نمونه ای از #تفسیر_به_رأی 👈 شبهه: مگر قرآن نگفته است «لَا إِکرَاهَ فِی الدِّینِ : در دین هیچ اجباری نیست» (بقره/۲۵۶)، پس هیچ چیز (از جمله #حجاب، #نماز و...) در اسلام واجب و اجباری نیست. ✍ پاسخ: عقلا برای فهمیدن عقاید یکدیگر به یک عبارت از گفته ها یا نوشته های یک شخص اکتفا نمی کنند، بلکه در چندین گفتار و نوشتار او کنکاش می کنند و مقاله ها و کتاب ها می نویسند. در فهم وجود واجب و حرام در دین نیز اکتفا به یک عبارت کوتاه خلاف سیره عقلا است و وقتی به دیگر آیات وحی مراجعه می کنیم، به دفعات وجوب و تخریم برخی از اعمال در قرآن تکرار شده است. پس می‌توان فهمید که منظور خدا از آیه شریفه، اجبار در پذیرش دین است نه انجام وظایف دینی! یعنی هر شخص مختار است که دین را بپذیرد یا نپذیرد ولی باید پاسخ گوی انتخابش باشد. #تفسیر #قرآن #قواعد_تفسیر 🍁 #عقیلی_فرج ایتا | سروش | ویراستی | روبینو 👇 🔎 ‎@DrAghilifaraj

🟢 کاربرد #سیره_عقلا در #تفسیر_قرآن(۵): کاربردهای پایبندی مفسر به شیوه عقلا 🟡 #هرمنوتیک (۱) #بسیار_مهم برای ادامه مبحث «کاربردهای سیره تفهیم و تفاهم عقلا در فهم معنای نشانه های معنادار» (مانند فرایند تفسیر و فهم آیات وحی) نیازمند آشنایی مختصری با #هرمنوتیک_فلسفی هستیم و بلکه این دانش پیش نیاز اشاره به مهمترین کاربرد سیره عقلا در جدل های فلسفی-تفسیری حال حاضر است. 📍 #هرمنوتیک دانشی است که به روش های #فهم و چیستی فهم می پردازد؛ اولا فهمیدن چیست؟ و ثانیا به چه شیوه ای می توان فهمید؟ 📍هرمنوتیک فلسفی (یکی از انواع هرمنوتیک) که توسط مارتین #هایدگر تدوین و سپس شاگردش هانس گئورگ #گادامر تکمیل شد، مانند سیلی تمامی سنن و آداب فهم در کهن ترین و سنتی ترین جوامع (مانند هند و ژاپن و...) را درنوردید و انسان را مانند کودکی نادان و ناتوان از دانستن، در بیابانی پر از شکاکیت از فهمیدن یا نفهمیدن رها کرد. این شکاکیت در چیستی #فهمیدن، امکان یا عدم امکان فهم، وجود یا عدم وجود #واقعیت قابل فهم و... دامن متون وحیانی از جمله #انجیل و #قرآن را هم گرفت. ادامه دارد... . 🔸 شرح تصویر: #هرمس خدای پیام گزار یونان، هرمس واسطه‌ای بود که به عنوان تفسیرگر و شرح‌دهنده، درون‌مایه پیام خدایان را که سرشت آن فراتر از فهم آدمیان بود، برای آن‌ها به گونه‌ای قابل درک درمی‌آورد. #تفسیر #قواعد_تفسیر 🍁 #عقیلی_فرج 🧩 حضور شما در کانال انگیزه ما رو برای تولید محتوای عمیق تفسیری دو چندان می کنه. ایتا | سروش | ویراستی | روبینو 👇 🔎 ‎@DrAghilifaraj

🟢 کاربرد #سیره_عقلا در #تفسیر_قرآن(۶) 🟡 #هرمنوتیک (۲) 🔸 در یک دسته بندی (شاید بدیع) می توان مباحث هرمنوتیک را به سه دسته تقسیم کرد: دوره اول: بحث پیرامون شیوه فهمیدن؛ دوره دوم: بررسی معنای فهمیدن؛ دوره سوم: بررسی امکان فهمیدن و رسیدن به واقعیت البته فرضیه های متعدد دیگری نیز در این باب طرح شده است که سعی داریم مهمترین آنها را از منظر فهم متن و خصوصا فهم آیات قرآن مورد بررسی قرار بدهیم. 🧩 دوره اول: با فروکش کردن هیجان اروپای بعد از #رنسانس و #انقلاب_صنعتی و اتمام رویکرد پشت پا زدن به متافیزیک و آیات کتاب مقدس و بازگشت مجدد نخبگان به مباحث فلسفی و پرداختن به ماهیت و کاربرد علوم ماوراءی، این بخش از جدل های هرمنوتیکی در پاسخ به این سوال ایجاد شدند: بالاخره با آیات کتاب مقدس چه کنیم؟ جایگاه این آیات زباله دان تاریخ است یا کرسی های علمی و فلسفی؟ ادامه دارد... 🍁 #عقیلی_فرج ایتا | سروش | ویراستی | روبینو 👇 🔎 ‎@DrAghilifaraj

🟢 کاربرد #سیره_عقلا در #تفسیر_قرآن(۶) 🟡 #هرمنوتیک (۲) 🔸 در یک دسته بندی (شاید بدیع) می توان مباحث هرمنوتیک را به سه دسته تقسیم کرد: دوره اول: بحث پیرامون شیوه فهمیدن؛ دوره دوم: بررسی معنای فهمیدن؛ دوره سوم: بررسی امکان فهمیدن و رسیدن به واقعیت البته فرضیه های متعدد دیگری نیز در این باب طرح شده است که سعی داریم مهمترین آنها را از منظر فهم متن و خصوصا فهم آیات قرآن مورد بررسی قرار بدهیم. 🧩 دوره اول: ... (ادامه مطلب قبل) با خروج متن کتاب مقدس از پستوهای کلیساها به میان مردم و آزاد شدن نظر دهی در باب آن، دانشمندان فراوانی که تا آن روز جرأت حتی یک پرسش از کلیسا را نداشتند، سؤالات و شبهات فراوانی در باب #چگونه_فهمیدن آیات وحی طرح کردند. در این میان نظریه اول با نام #هرمنوتیک_کلاسیک توسط بزرگانی از #فلسفه_غرب مانند فریدریش #شلایرماخر و ویلهلم #دیلتای طرح شد؛ این فرضیه معنای متن یا هر نشانه معنادار دیگری مانند یک اثر هنری یا... را همان منظور مؤلف و آفریننده اثر می داند ولی با طرح یک سوال: آیا دسترسی به منظور و مقصود مؤلف همیشه ممکن است؟ ادامه دارد... 🍁 #عقیلی_فرج ایتا | سروش | ویراستی | روبینو 👇 🔎 ‎@DrAghilifaraj

🟢 کاربرد #سیره_عقلا در #تفسیر_قرآن(۷) 🟡 #هرمنوتیک (۳) 🔸 رابطه شیوه استنباط متن از نظر علمای اسلامی با #هرمنوتیک_کلاسیک 🔸شیوه استنباط متون دینی در اسلام که از آن با عناوین #قواعد_تفسیر (برای آیات وحی) و #اصول_فقه (برای استنباط احکام فقهی از آیات و روایات) یاد می شود، بر اساس تلاش برای فهم مقصود (جدی) مؤلف (خدای متعال و معصوم علیه السلام) بنا شده است که از این منظر قرابت بسیار زیادی با #هرمنوتیک_کلاسیک دارد. 🔸 تنها محل اختلاف میان این دو شیوه شاید تشکیک فلاسفه #هرمنوتیک مآب در امکان دستیابی به مقصود مؤلف است. البته شیوه فهم دینی بر پایه #سیره_عقلا عدم دسترسی به مقصود مؤلف در برخی موارد را دلیل بر اشتباه بودن این شیوه فهم نمی داند. ادامه دارد... #فلسفه #فلسفه_غرب #فلسفه_اسلامی 🍁 #عقیلی_فرج ایتا | سروش | ویراستی | روبینو 👇 🔎 ‎@DrAghilifaraj

🟢 کاربرد #سیره_عقلا در #تفسیر_قرآن(۸) 🟡 #هرمنوتیک (۴) 🔸یادآوری: در یک دسته بندی (شاید بدیع) می توان مباحث هرمنوتیک را به سه دسته تقسیم کرد: دوره اول: بحث پیرامون شیوه فهمیدن؛ دوره دوم: بررسی معنای فهمیدن؛ دوره سوم: بررسی امکان فهمیدن و رسیدن به واقعیت 🧩 دوره دوم ... (ادامه مطالب قبل): فهمیدن چیست؟؟ در دوره دوم تحولات فلسفی در باب فهمیدن با گذار از مسأله «روش فهم»، وارد مسأله ای جدید و بنیانی تر شدند: فهمیدن چیست؟ فیلسوفان این عصر در صدد اثبات این نکته بودند که اصلا چیزی به نام «فهم نهایی» و تلاش برای فهم «نیت مؤلف» مطرح نیست. فهم آن چیزی است که در تقابل خواننده و متن در ذهن و فکر خواننده نقش می‌بندد (آغاز دوره نقش فعال خواننده در ساختن معنا). آن ها معتقد بودند که هر انسان محصور در مجموعه ای از باورها، فرهنگ و نهایتا #پیش_زمینه_فکری است و هیچگاه نمی‌تواند بیرون از این دایره بیندیشد و بفهمد؛ بنابراین فهم، امری اتفاقی و کاملا متاثر از پیشینهٔ تاریخی مفسر است که به شکل یک رویداد، درون ذهن انسان شکل می‌گیرد و تلاش برای رهایی از تصورات خودمان در عمل تفسیر، نه تنها ناممکن، بلکه نامعقول است. 📎دو اثر مشهور این دوران یکی کتاب «هستی و زمان» از هایدگر و دیگری «حقیقت و روش» از گادامر است. ادامه دارد... پ.ن: تصویر مارتین هایدگر (۱۹۷۶–۱۸۸۹) #فلسفه #فلسفه_غرب #فلسفه_اسلامی 🍁 #عقیلی_فرج ایتا | سروش | ویراستی | روبینو 👇 🔎 ‎@DrAghilifaraj

🟢 کاربرد #سیره_عقلا در #تفسیر_قرآن(۹) 🟡 #هرمنوتیک (۵) 🔸یادآوری: در یک دسته بندی (شاید بدیع) می توان مباحث هرمنوتیک را به سه دسته تقسیم کرد: دوره اول: بحث پیرامون شیوه فهمیدن؛ دوره دوم: بررسی معنای فهمیدن؛ دوره سوم: بررسی امکان فهمیدن و رسیدن به واقعیت 🧩 دوره دوم ... (ادامه مطالب قبل، بخش آخر): 🔆 #هرکس، #هر_وقت #هرچیزی را فهمید درست است! این دوره از سیر تحول #فهمیدن را که با نام #مدرنیسم قرین شده می توان به طور خلاقانه ای #دوره_وسطی در هرمنوتیک نام نهاد؛ مهمترین ویژگی های این دوره هرمنوتیکی را می توان این چنین برشمرد: ۱- مؤلف مرد! 👈 روبان بارت (Roland Barthes) در مقاله معروف #مرگ_مؤلف تاکید دارد که نویسنده با گذاشتن نقطه پایان متن خود، صرفا یک خواننده مانند دیگر خوانندگان آن متن است و منظور و مقصود او از آن متن هیچ نقشی در فرایند فهمیدن آن متن ندارد. از نظر هایدگر نیز متن و مؤلف هيچ ارزشی در فهمیدن ما از معنا ندارنـد و آنچـه ارزشـمند است فقط مفسر و فهم اوست. ۲- فهم در محاصره پیش فرض های خواننده 👈 گادامر معتقد است هر فهمی متوقف بر پيشداوری های خواننده است: «پيشداوری ها زمينـه گشودگی ما بـه جهاننـد». ۳- «فهم نادرست» نداریم! 👈 فهمی که با پایان گفتگوی خواننده (با زمینه فکری و اجتماعی منحصر به فرد خود) با متن متولد می شود قطعا درست است و هیچ فهمی اشتباه نیست و اساسا ملاکی برای تشخیص درستی یا نادرستی فهم افراد مختلف از یک متن، و حتی فهم های مختلف یک شخص در چند زمان از یک متن واحد وجود ندارد. ۴- فهم برتر نداریم 👈 هیچگونه ملاکی برای ارزیابی فهم بهتر و بد تر وجود ندارد و همه فهم ها ارزش یکسانی دارند. 📍 خلاصه: در این دوره فهم که به آن فهم ذهنی گرا یا subjective هم گفته می شود بر خلاف دوره اول، معنای متن نه نزد مؤلف و خالق اثر، که صرفا زاییده فعالیت خواننده است. بر اساس این روش، هر فهمی از هر متنی از جمله متون وحیانی درست است؛ پس اگر کسی از آیه «اتقوا الله» فهمید که «با هم مهربان باشیم»، حرجی بر آن نیست. نتیجه نهایی فهم مدرن می‌شود «عدم مسئولیت پذیری دینی»! ادامه دارد... 🧐 #فلسفه #فلسفه_غرب #فلسفه_اسلامی 🍁 #عقیلی_فرج لطفا محتواهای کانال را با دیگران به اشتراک بگذارید (صدقه جاریه) ایتا | سروش | ویراستی | روبینو 👇 🔎 ‎@DrAghilifaraj