#مبانی
#مبانی‌هستی‌شناسانه
خانه > دانشنامه > مبانی > مبنای هستی شناسانه
دانشنامه, مبانی
13 دقیقه خواندن
مبنای هستی شناسانه
مبنای هستی شناسانه دانشنامه #عبدالحمیدواسطی
♻️موضوع بحث:
بسته گزاره‌های « #هستی‌شناسانه » #حکمت_متعالیه کدامند؟ (#مبانی‌هستی‌شناسانه‌پارادایم‌شبکه‌ای)
♻️مساله بحث:
هر گونه #حرکت‌و‌تغییری در زندگی فردی یا جمعی، وابسته به #قواعد‌وقوانین حاکم بر هستی است؛ پس هر گونه برنامه‌ریزی در زندگی بشر، باید در #دستگاه‌هستی‌شناسی صورت پذیرد؛ دستگاه هستی‌شناسانه #اسلام حاوی چه قواعد و قوانین و معادلاتی است؟ و چه نقشه و تصویری از هستی را ارائه می‌دهد؟
♻️پیش فرض ها:
فرضیه بحث:
۱. #هستی = شبکه وجودی گسترش یافته از وحدت #بی‌نهایت(خداوند) به کثرت(مخلوقات)، #بهم‌پیوسته، دارای #مراتب‌تشکیکی و #حرکت از قوه به فعل و #نظام علت‌ومعلولی
۲. #جهان،دارای ساختار و فرآیندهای ثابت ولی #طیف‌دار و #فازی است.
۳.ساختارها و #قوانین‌طبیعی، #زیرساخت‌های‌معرفت، ارزش و حرکت موجودات هستند.
♻️تبیین بحث:
فلسفه و حکمت عبارتست از: مجموعه قوانین و معادلات #وجودشناسانه (علمی که از عوارض ذاتی موجود بما هو موجود بحث می‌کند.) (انتقال به توضیحات بیشتر)
#مسائل‌فلسفه در یک تقسیم‌بندی کلی عبارتند از: (تقسیم‌بندی شهید مطهری رحمه‌الله‌علیه براساس گزارش آقای عبودیت با برخی تغییرات)
۱. مسائل مربوط به #اصل‌وجود و عدم (#بداهت، #اشتراک‌وجود، #اصالت‌وجود، #تشکیک‌وجود، #عدم‌تمایز‌در‌اَعدام)
۲. مسائل مربوط به #اقسام‌وجود (#عینی، #ذهنی، #واجب، #ممکن، #حادث، #قدیم، #ثابت، #متغیر، #واحد،#کثیر، #قوه، #فعل، #جوهر، #عرض)
۳. مسائل مربوط به #قوانین‌حاکم‌بر‌وجود (#علیت، #سنخیت، #ضرورت‌علّی‌معلولی، #تقدم‌و‌تاخر و #معیت‌در‌مراتب‌وجود)
۴. مسائل مربوط به #عوالم‌وجود (#طبیعت یا #ناسوت، #مثال یا #ملکوت، #عقل یا #جبروت، #الوهیت یا #لاهوت، #سیر‌نزولی و #صعودی از لاهوت تا ناسوت)
تصویر دیگری از #مسائل‌کلی‌فلسفه را می‌توان به‌صورت زیر ترسیم کرد:
🔴عنوان کلی:#واقعیت
🔻عنوان جزئی:#وجود‌واقعیت
مساله:ایا واقعیتی وجود دارد ؟ حقیقت اشیاء چیست ؟ آیا وجود موجودات لایه‌ها و ابعاد و سطوح مختلفی دارد؟
🔻عنوان جزئی: #شناخت‌واقعیت
مساله: می توانم از واقعیت شناخت یقینی داشته باشم ؟ میزان احاطه ما بر واقعیت تا چه اندازه است ؟ چگونه می توانیم ادراکاتمان را از واقعیت افزایش دهیم ؟
🔻عنوان جزئی: #رسیدن‌به‌واقع( #کشف‌واقع)
#علم ، #ذهن
مساله: علم در هستی چیست ؟ ملاک #صدق‌وارزشمندی معلومات در چیست ؟ ذهن چیست ؟ مکانیسم #عملکرد‌ذهن؟ ارتباط ذهن با #روح چگونه است ؟ ارتباط ذهن با علم چگونه است ؟
🔻عنوان جزئی:#شبکه‌واقعیت( #هرم‌هستی )
#اجزاء ، #ارتباط‌اجزاء
مساله: عالم هستی و نحوه ارتباط آنها با یکدیگر چگونه است ؟ #عوالم‌هستی چه می باشد ؟ زاویه نگاه ما به عالم هستی ( اجزاء و ارتباطات آن ) چگونه باید باشد ؟ مراتب عالم هستی چه می باشد ؟
#زاویه‌نگاه‌به‌عالم‌هستی
#مراتب‌عالم‌هستی
🔴عنوان کلی: #وجود
🔻عنوان جزئی:#انواع‌وجود
#وجود‌محدود‌ونامحدود
#زمان و #مکان و #خروج‌از‌انها
مساله:آیا تمام وجودات #محدود هستند یا اینکه وجود #نامحدود نیز داریم ؟ چگونه می توان به #حدوجودی اشیاء پی برد ؟ اگر وجود نامحدود نباشد ، چه اتفاقی می افتد ؟ ( اگر سلسله وجودات محدود به یک وجود نامحدود ختم نشود ، چه اتفاقی می افتد ؟ ) #وجود‌برتر دارای چه ویژه گی هایی است ؟ اگر وجود #ازلی و #ابدی نباشد ، چه اتفاقی می افتد ؟ آیا وجود خالق داریم ؟ چگونه می توان از زمان و مکان خارج شد ؟ آیا نهایت و #اصل‌وجود اشیاء یک دست و یکپارچه و یک سنخ است ؟
#وجود‌برتر
#وجود‌ابدی‌وازلی
#موجودات‌غیر‌محسوس
🔴عنوان کلی: #علت‌ومعلول
🔻عنوان جزئی: #تاثیر‌موجودات‌بریکدیگر
مساله: عالم علت دارد یا تصادفی است ؟ آیا موجودات تصادفی و بدون علت بوجود آمده اند ؟ آیا هر موجودی علتی دارد ؟ آیا #سلسله‌موجودات به یک علت نهایی که خود معلول علتی نیست ختم می شوند ؟
#شیئ‌بی‌علت
#سنخیت‌علت‌ومعلول
🔴عنوان کلی:#من
🔻عنوان جزئی:#واقعیت‌من #قوای‌من
#فعل‌و‌انفعالات‌من
مساله:آیا من واقعیت دارم ؟ از کجا آمده ام ؟ هدف از آمدن من چه بوده است ؟
هدف از خلق من:موثره وجودی من چه هستند ؟ اجزاء وجودی من چه هستند ؟ فعل و انفعالات وجودی من در موقع احساس ورزیدن چه مواردی هستند ؟ نحوه حرکت و رشد من چگونه است ؟ علت تغییرات در من چه می باشد ؟ تاثیر دیگر وجودات در من چگونه است
🔴عنوان کلی:#محیط
🔻عنوان جزئی: #چیستی‌محيط
مساله: #خلقت‌عالم چیست ؟ سرانجام عالم چیست ؟ قوانین جاری در عالم چیست ؟
چه موجوداتي در عالم بر زندگي من تاثير دارند؟
کلیدواژه: #سیستم #شبکه #اجتهاد‌سیستمی
♻️ #سيستم يا #شبكه:
مجموعه‌اي از عناصر است كه با يكديگرارتباط برقرار مي‌كنند و براي #تحقّق يك هدف در تلاش‌اند. در هر شبكه، تغيير هر جزءبر ديگر اجزاء و بر كلّ، تأثير دارد و هيچ‌يك از عناصر، اثري مستقل و جدا ازمجموعه نمي‌گذارند و نمي‌پذيرند.
♻️ #مولّفه‌های‌اصلي سيستم يا شبكه عبارتند از:
🔹اجزاء و عناصر(متغيّرها)
🔹روابط بين اجزاء
🔹هدف
🔹مرز سيستم و محيط سيستم(تفكيك بين عوامل خارج از سيستم و عوامل داخلي آن)
🔹جريان سيستم(نحوة فعاليّت متغيّرهاي داخلي و خارجي براي رسيدن به هدف سيستم)
🔹بازخورد(بررسي نتايج به‌دست آمده از جريان سيستم و اصلاح نقاط نامناسب و بهينه‌سازي جريان، و اعمال دوبارة آن به سيستم)
🔹پايداري سيستم(ميزان قابليت مقابله يا انعطاف سيستم در برابر تغييرات احتمالي)
✳️ #متغيّرها و #روابط‌بین‌آنها که #فرآیند‌سیستم را می‌سازد مهم‌ترین عناصر سیستم هستند و نحوه کشف آنها (بالخصوص مشخصات روابط بین آنها) #منطق‌فرآیندها را شکل می‌دهد.
🔶✳️✳️ #راه‌نفوذ ما به موضوعات از طريق #آثار و #خصوصيات آنهاست. ذهن قدرت درك مستقيم #جوهرهٔ اشياء راندارد و بايد از طريق ادراك آثار و خصوصيات آن پي به #سرمنشاء ببرد. آثار اشياء وموضوعات هستند كه سبب #رفع‌نياز ما و #حل‌مشكل مي‌شوند، ارتباط ما با آنها به خاطراستفاده از #كاركرد آنهاست. آثار و كاركردهاي موضوعات #قابل‌تغيير هستند، مي‌توانآنها را از بين برد يا تقويت و تشديد كرد يا اثري ديگر را بر موضوع بار كرد؛موضوعات با يكديگر و با اجزاء دروني خود فعل و انفعال دارند(اثرمي‌گذارند و اثر مي‌پذيرند)؛با برقرار كردن ارتباط بين موضوع مورد نظر و موضوعي با اثري ديگر (يا ارتباط با جزئي ديگر) مي‌توان شيء مورد نظر را تحت تأثير قرار داد و كاركردهاي آن را تغيير داد( #فعّال‌سازي).
♻️ #متغيّرها،عوامل تأثيرگذار و تأثيرپذير در مجموعة سيستم هستند (آنچه قابليّت تغييردادن ياتغييرپذيري دارد و با تغيير آن تغييراتي در وضعيّت موضوعِ مورد نظر به‌وجود خواهدآمد). متغيّرها انواع و مراتبي دارند كه عبارتند از:
#متغيّرهای‌دروني (آنچه در درون موضوع است و مي‌تواند به سبب عواملي تغيير پذيرد و باعث تغيير موضوع شود)
#متغيّرهای‌بيروني(عواملي كه از خارج از موضوع بر موضوع و اجزاء آن تأثير مي‌گذارندو سبب تغييري در آن مي‌شوند)
#متغيّرهای‌مثبت (عواملي كه تغيير مطلوب و هماهنگ با هدف ما ايجاد مي‌كنند)
#متغيّرهای‌منفي
#متغيّرهای‌تشديدكننده(عواملي كه سبب ازدياد اثري در موضوع مي‌شوند)
#متغيّرهای‌تضعيف‌كننده(عواملي كه سبب كاهش اثري در موضوع مي‌شوند)
#متغيّراصلي یا #مرکزی(عاملي كه بيشترين تأثير را براي رسيدن به هدف دارد)
#متغيّرهای‌كمكي و #جانبي (عواملي كه زمينه‌ساز و تقويت‌كنندة جريان اصلي هستند)
#متغيّرهای‌نياز(عواملي كه براي رسيدن به مطلوب بايد نيرو و امكانات دريافت كنند)
#متغيّرهای‌نيرو (عواملي كه امكانات لازم را براي رفع نياز دارند)
#متغيّرهای‌كلان (عواملي كه بر طيف گسترده‌اي از موضوعات تأثير مي‌گذارند)
#متغيّرهای‌جزء (عواملي كه بر يك مورد يا بخشي از آن تأثيرگذار هستند)
#متغيّرهای‌كوتاه‌مدت #بلندمدت
#متغيّر‌حداقلّي(عاملي كه كمترين تأثيرگذاري يا تأثيرپذيري را دارد)
#متغيّرحداكثري (عاملي كه بيشترين تأثيرگذاري يا تأثيرپذيري را دارد)
#متغيّر‌كنترلي(عامليكه هنگام نياز وارد جريان مي‌شود و مشكل را مهار مي‌سازد)
#متغيّر‌زمان، #مكان
#متغيّركميّت، #كيفيّت
#متغيّراولويّت (عاملي كه نسبت به عوامل ديگر تأثير خود را زودتر و يا عميق‌تر مي‌گذارد و سپس ديگرمتغيّرها مُجاز به اثرگذاري يا اثرپذيري هستند)
#متغيّرلايه و #عمق(در چه لايه و عمقي اين تأثير انجام مي‌شود؟)
#متغيّرجهت (در چه جهت و زاويه‌اي تأثيرگذاري يا تأثيرپذيري انجام مي‌شود؟)
#متغيّرهای‌همراه(عواملي كه بايد همراه هم باشند تا تأثيرگذاري يا تأثيرپذيري انجام شود)
با مشاهدة دقيق و جامع از فعل و انفعالات جاري در #هستي مي‌توان متغيّرهاي ديگري رانيز به اين فهرست افزود.
اصلی‌ترین #هدف در بحث #سیستم‌ها، تعیین #رفتارسيستم است يعني چگونگي فعاليت متغيّرهاي آن براي رسيدن به #هدف سيستم.
برای #تشخیص‌رفتار سیستم باید #تحليل‌سيستم صورت پذیرد يعني بررسي يك سيستم به هدف #حلّ‌نارسايي و مشكل، يا به هدف #ارتقاء‌وضعيت و رساندن به موقعيت بهتر. در تحليل سيستمي به‌دنبال تجزية سيستم به عوامل تشكيل‌دهندة آن و روابط بين آنها و بررسي ميزان فعل‌وانفعال بين اجزاء و دست‌يابي به ميزان موفقيّت اين تعاملات در تأمين هدف سيستم هستيم.
♻ #اجتهاد‌سیستمی یعنی در مورد هر #مساله و #موضوعی که می‌خواهیم #نظر‌دین را در مورد آن به‌دست آوریم باید تعیین کنیم که در #گزاره‌های‌دین، چه #متغیرهایی با چه #خصوصیات و #روابطی با یکدیگر #ترکیب شده‌اند تا #برآیندی در #موضوع مورد بحث به‌دست آید.
@dastyaar