📌 تبیین «کثرت» در حکمت متعالیه
⏹بخش نهم:
۸. علم هم ارزش ذاتی دارد و هم آثار کاربردی
براساس حکمت متعالیه، علم وجود مجرد است و نسبت وجودی با نفس آدمی دارد و میتواند اتحاد وجودی با نفس داشته باشد و بدعت ارتقا و تعالی انسان شود. به همین جهت کسب علم، ارزش است. اما علم مقدمه حرکت به سمت کمال و انجام عمل و تعیین کنندهی نحوهی کنشگری و ساختارسازی انسان است. علامه طباطبایی مینویسد:
«بى ترديد يافتن ما وراء علم براى اينست- كه انسان كمال خود را تميز دهد- يعنى چيزى را كه رافع احتياج و نقص مىباشد- از غير او بشناسد.»(اصول فلسفه و روش رئاليسم، ج2، ص: 234)
همچنین علم قدرت آفرین است و عظمت و اعتلای فردی و اجتماعی در گرو کسب علم متناسب است.
از ضرورتهای حیات انسانی، ترویج علم و علم آموزی و گسترش روحیه علمی در میان آحاد جامعه است تا همگان به سمت علمآموزی حرکت کنند و همهی کارها براساس علم و دانش صحیح و کارآمد سامان یابد.
هر علمی که موجب تقویت زیرساختهای انسانی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی شود و جامعه را به قدرت، عزت و پیشرفت برساند و مانع نفوذ بیگانگان شود ضروری و واجب است و به هیچ بهانهای نمیتوان بهرهمندی از علوم بشری را براساس منطق تبادل فکری و فرهنگی منع کرد و به غربی و شرقی کردن، دینی و غیر دینی کردن، اصل علم را تحریم و تخریب کرد. اما این به معنای انفعال در برابر علوم وارداتی نیست بلکه بهرهمندی از هر علمی نیازمند به یک دستگاه منسجم معرفتی دارد که به گزینش اجتهادی منتهی شود و بعد از آن نیز مراقبتهای ویژهای نیاز دارد که موجب تعالی و تکامل علم و جامعه شود.
از خیانتهای بزرگ و جبران ناپذیر به جامعه، تضعیف علم و علمآموزی و روحیه علمی به هر بهانهای است. چرا که با تضعیف علم و فناوری، مقدمات افول و انحطاط یک جامعه ایجاد میشود.
۹. علم مسئولیتآور
علم در مقام اثبات و به عنوان پدیدهی انسانی و اجتماعی، خنثی و فاقد ارزش نیست بلکه به عنوان یک عنصر از عناصر انسانی و اجتماعی با ارزشها و هنجارها همراه است. بر این اساس، علم باید مسئولیت آور باشد و به تعالی و ارتقا انسان و رشد و پیشرفت جامعه بیانجامد و الا از ارزش و اهمیت آن کاسته میشود و به ابزاری برای مطامع شخصی و گسترش سلطهی سلطهگران و جریان استکباری میانجامد.
بر این اساس، علم باید همواره با اخلاق و تقوا همراه باشد تا از ارزش و اعتبار آن مراقبت شود.
۱۰. باغبانی فکر و دانش
براساس حکمت متعالیه، چون فکر ودانش یک امر اختیاری و تدریجی است. در فرهنگ اسلامی از علم با استعاره بوستان و گلستان یاد میشود چرا که نیاز به باغبانی و مراقبت دارد و الا به انحراف میانجامد و از مسیر اصلی خارج و گرفتار فروع و حواشی میشود.
مشکل علوم بشری این نیست که باطل محض است چرا که باطل دولت و قدرت ندارد بلکه مشکل انحراف ازمسیر اصلی و گرفتار شدن به امر فرعی و حاشیهای است که یا تأثیری در سعادت انسان ندارد ویا با تقلیلگرایی موجب تک ساحتی کردن زندگی انسان میشود.
ازاینرو، فکر و دانش نیاز به مراقبت (تقوا) دارد تا همواره به اصول بپردازد و حقایق مهمتر، اولویتدار ومورد نیاز را آشکار کند و از ذهنیشدن، مجرد شدن، بیمصرف شدن، تک ساحتی شدن و سوء استفاده ازآن درجهت کسب قدرت ومنافع شخصی جلوگیری شود.
🛑 ادامه دارد...
✍ سید مهدی موسوی
جمعه ۲۸ دی ۱۴۰۳
#حکمت_متعالیه
#وحدت
#کثرت
#نظم
#باغبانی
#مراقبت
#تقوا
•┈┈••✾••┈┈•
❇️ #امتداد_حکمت_و_فلسفه
https://eitaa.com/hekmat121/2333
📌 در آستانه نظم جدید
*امروز جهان در آستانه یک نظم جدید است/ در سیاست خارجی باید شرق را به غرب ترجیح دهیم*
🔸رهبر معظم انقلاب:
امروز جهان در آستانهی یک #نظم_جدید است. یک نظم بینالمللی جدید در پیش است برای دنیا. در مقابل نظم دوقطبیای که بیست و چند سال پیش بود... روز به روز آمریکا از همان بیست سال قبل، بیست و چند سال قبل روز به روز ضعیفتر شده. هم در درون خودش، در سیاستهای داخلیاش، هم در سیاستهای خارجیاش، هم در اقتصادش، هم در امنیتش در همهی چیزها آمریکا از بیست سال پیش تا امروز ضعیفتر شده است. ۱۴۰۱/۲/۶
🔹در سیاست خارجی باید #شرق را به غرب ترجیح دهیم؛ ترجیح همسایه بر دور، ترجیح کشورهایی که با ما وجه مشترک دارند بر دیگران. ۹۶/۱۱/۲۹
•┈┈••✾••┈┈•
❇️ #امتداد_حکمت_و_فلسفه
https://eitaa.com/hekmat121/2334
📌 ضرورت فهم معنا شناختی استعارههای قرآنی
(نقدی بر تجارت فهمی انسان، دین و آخرت و تجارت پنداری زندگی)
🔹قرآن کریم با استعارات مفهومی فراوانی با مخاطب سخن میگوید تا بتواند از طریق نوعی شباهت سازی و ارتباط میان دو قلمرو، معنا و معرفتی را منتقل کند. استعارات، یک مثال و مجاز منفرد در کلام نیست بلکه هر استعاره مفهومی تعدادی مفاهیم استعاری را به دنبال خود پدید میآورد و یک شبکه مفهومی از مفاهیم به هم پیوسته را به فرهنگ عرضه میکند. از اینرو، استعارات در بستر فرهنگ و زمان و مکان به وجود میآیند و ممکن است در زمانهی دیگری معنای دیگری را منتقل کند.
🔸قرآن کریم با هدف ایجاد تحوّل در اندیشه بشر و گشودن افقهای معنایی، فضاهای استعاری مناسبی را به وجود آورده است. قرآن کریم استعارههای مفهومی مادی را به کار میگیرد اما به آن متوقف نمیشود بلکه از این طریق، افقهای بالاتری را مطرح میکند و پس از انکه، آن افق به امر طبیعی و عادی مبدل شد از طریق استعاره بالاتری، لایه دیگری از واقعیت و حیات را آشکار میسازد. از اینرو، در قرآن کریم با نظام طولی مشککی از استعارات مواجه هستیم که هر کدام با خلق یک فضای استعاری، افقهای بالاتر را میشکافد و انسان را وارد افقهای بعدی میکند.
🔹چرا که لایههای مجرد و غیبی به سرعت دستگیر همه انسانها نمیشود، بسیاری از انسانها براساس روابط مکانی و زمانی همه چیز را میفهمند و بسیاری را امور را در غالب روابط ملموسی همچون تجارت و کسب و کاسبی مییابد. به همین جهت قرآن کریم تلاش دارد تا با استفاده از روابط زمانی و مکانی تجارت و کسب و کار، موارد ناآشنا و مجرد را برای مردم آشنا کند. اما زبان قرآن به این استعاره متوقف نشده است و استعارههای دیگری همچون «نور و ظلمت»، «حیات طیبه»، «شجره طیبه و شجره خبیثه»، «حرکت و صراط»، «نزول باران»، «رودخانه و سیل»، «نعمت و لذت»، «سکونت و راحتی» و مانند آنها استفاده کرده است.
🔸اگر خوب در آیات قرآن کریم توجه کنیم، استعارههای قرآنی بر آمده از شباهتهای زبانی نیست بلکه محصول تجربههای زیستی و شرایط محیطی در جامعهی صدر اسلام است که امکان ارتباط میان دو حوزهی مفهومی متفاوت را فراهم ساخته است.
🔹اما نکته مهم این است که استعارههای زبانی و مفهومی بیان حقیقت و ذات شئ نیست، بلکه ابزاری مفهومی برای نزدیک کردن مخاطبان به یک حقیقت و عبور از ظواهر به لایههای پنهان است.
🔸برخلاف این مطلب، در بسیاری از اوقات، برخی از افراد مواجه حقیقی و ذاتی با استعارههای قرآنی میشود و استعاره به جای ذات و جوهره شئ پنداشته میشود. از این رو، استعارهها به حقیقت تبدیل شده و از کاربست مفهومی و سیالیت آن خارج شده است و متصلب میشود. نتیجه این متصلب شدن، در خفا رفتن لایههای دیگر حقیقت است.
🔹اخیرا دوستی، مقالهای را با عنوان «نگاهی تاجرانه به زندگی» برایم فرستاد که بخوانم و نظر دهم.
در این مقاله، نویسندگان با توجه به مفهوم #تجارت در قرآن کریم درصدد «تبیین معارف بنیادین اسلام» به عنوان «طرح معرفتی وحیپایه» بودهاند.
نویسندگان با استناد به برخی از آیات قرآن که مفهوم «تجارت» در آن به کار رفته است، چنین پنداشتهاند، تجارت وصف کلی دنیا و جوهرهی آن است و دلالتهای آن را اینگونه بیان کردهاند که پس در قرآن، «انسان صرفا یک موجود حسابگر و کاسب است» و براساس اصل «هزینه و فایده» همه امور را میسنجد. لذا همواره در حال داد و ستد براساس نیازهای واقعی و کاذب است. بدین جهت کل روابط انسانی، از جنس روابط اقتصادی و کاسب کارانه است. کل دنیا تجارتخانه است و وحی و نبوت و دین و ... همه ابزار تجارت هستند.
از این عجیبتر اینکه از میان صدها طرح و تفسیر دیگر از معارف اسلامی فقط این فهم را حجیتدار و کارآمد پنداشتهاند و فهم دیگران را بدون حجت و غیر کارآمد پنداشتهاند.
🔸 اما اگر خوب بنگریم خواهیم دید که این فهم از آیات قرآن کریم را نمیتوان به وحی و معارف دینی استناد داد و اصلا با فرهنگ اسلامی ایرانی هماهنگ و سازگار نیست. چرا استعاره را حقیقت پنداشته است.
چنین تلقی از آیات قرآن کریم، براساس قواعد اولیه علم اصول فقه و روششناسی اجتهاد و فهم متن غیر دقیق است ونه #حجیت دارد ونه #کارآمد است. چون استعارهها راحقیقت پنداشته واستعارات رامعرف ذاتیات دانستهاند و دهها استعارهی دیگر ومباحث حقیقی وکلی راکنار گذاشتهاند که هر کدام یک فضای معنایی دیگری را از زندگی چندلایه و چندساحتی انسان بیان میکنند و هر کدام افقی را آشکار میسازد که هر کدام از آنها ازیک جهت میتواند مقرب باشد اما اگر متصلب شوند وحقیقت پنداشته شوند مبعد هستند.
🔸آشکارترین نتیجه این نگرش که تحت #عقلانیت_ابزاری شکل گرفته است، عرفیسازی پدیدههای دینی و تقدسزدایی از معارف اسلامی است.
#نظام_اندیشه
#نقد
•┈┈••✾••┈┈•
❇️ #امتداد_حکمت_و_فلسفه
https://eitaa.com/hekmat121/2335
بسمه تعالی
📌 طرح عملیاتی «رمضان توحیدی، بهار زندگی» ۱۴۰۳
🔸یکی از آثار قلمی آیت الله العظمی خامنهای کتاب «روح توحید نفی عبودیت غیرخدا» است که در عین فشردگی از مفاهیم بسیار بلندی برخوردار است. این کتاب چکیده و عصاره کتاب «طرح کلی اندیشه اسلامی در قرآن» است که توسط خود ایشان در حوالی سال ۱۳۵۳ آن را نوشته شده است، تا منبعی برای تبلیغ طلاب و روحانیت باشد.
این کتاب چند ویژگی خاص دارد:
۱. کتاب به قلم آیت الله العظمی خامنهای نوشته شده است و سخنرانی نیست.
۲. حجم کم کتاب (حدود ۵۰ صفحه جیبی) در عین بسیار ادبی، جذاب و پر مطلب؛
۳. در این کتاب مختصر و کوچک، بیش از ۸۰ آیه قرآن کریم ذکر و تفسیر شده است.
۴. مفهوم «توحید» بسیار برجسته شده است و دلالتهای جامعه سازی آن ذکر شده است.
۵. محکمات معارف اسلامی در قالب ۱۴ قاعده کلان و عملیاتی ذیل مفهوم توحید، در سه بخش ۱. جهانبینی عمومی، ۲. انسانشناسی و ۳. خطمشئ اجتماعی، سیاسی و اقتصادی صورتبندی شده است.
۶. براساس سیره نبی مکرم اسلام (صلاللهعلیهوآله) به تبیین نقش توحید در جامعه سازی و تحول زندگی اجتماعی و بینالمللی پرداخته شده است.
🔹امروزه نیز با توجه به #ابهامات مردم در موضوعات مختلف، شرایط #پیچیده منطقه و وضعیت #جبهه_مقاومت و مسیر تحولات پرشتاب جهانی، لازم است آن معارف بلند انقلابی و ارزشی به عموم مردم جامعه منتقل شود و براساس آن نظام فکری، به تحلیل شرایط منطقه و اقتضائات زندگی انسان ایرانی براساس #روح_توحید پرداخته شود.
آن مفهومی که میتواند نشاط فکری و معنوی، روحیه حماسی و جهادی را در جامعه زنده کند و پاسخ گوی بسیاری از پرسشهای مردم باشد بدون تردید #توحید است. آن هم توحید در قامت یک دکترین اجتماعی و سیاسی به تفسیری مقام معظم رهبری از آن ارائه دادهاند.
این کتاب #مدخل بسیار خوب و جامعی ب ای ورود به مباحث مفصل طرح کلی اندیشه اسلامی خواهد بود و از طریق آن میتوان مکتب فکری انقلاب اسلامی را قالب یک #نظام_جامع_اندیشه_اسلامی در سطح عمومی جامعه منتشر کرد.
🔸 محور خطابه و فعالیت فرهنگی رمضان ۱۴۰۳
بر همین اساس، میتوان تبلیغ ماه رمضان امسال در شهرستان ؟؟؟؟ براساس این کتاب باشد و همه بیانات و فعالیتهای فکری و فرهنگی مبلغان، سخنرانان، ائمه جمعه و جماعات، به شرح و تبیین معارف توحیدی این کتاب اختصاص یابد.
از طریق این کتاب کوچک، میتوان مباحث مفصل کتاب طرح کلی اندیشه اسلامی آیت الله العظمی خامنهای و منظومه فکری ایشان را در منبرها و کلاسها تبیین و ترویج کرد و به پرسشها و شبهات نسل جوان پاسخ داد.
🔹مسابقهی بزرگ
همزمان میتوان یک مسابقه بزرگ با جوایز نفیس در سطح شهرستان در چند مرحله برگزار شود.
مرحله اول: سطح مساجد و مدارس
مرحله دوم: سطح منطقه
مرحله سوم: سطح شهرستان
در هر مرحله متناسب با سن و جنسیت و سواد، مسابقه گرفته میشود و به رتبههای برتر جایزه داده میشود و برترین به مرحله بعد راه پیدا میکند.
در مرحله نهایی، بهترینها سفر عتبات عالیات نصیب خواهد شد
🔸 توزیع گستردهی کتاب در سطح شهرستان
طراحی و نشر دیجیتال و مکتوب کتاب «روح توحید نفی عبودیت غیر خدا» به صورت زیبا، حذاب، جوانپسند و مصور و...
🔹 برگزاری کلاسهای توجیهی و گردهمایی بزرگ مبلغان و مربیان فرهنگی شهرستان جهت هماهنگی.
قبل از ماه مبارک رمضان (از نیمه شعبان به بعد) کلاسهای توجیهی در سطح شهرستان ؟؟؟؟ برگزار میشود و بعد از آن گردهمآیی بزرگی برگزار خواهد تا هماهنگیهای لازم انجام پذیرد.
این جلسه میتواند یک مراسم شیک و جذاب و با حضور یکی از مسئولان کشوری و استانی برقرار شود. انشاءالله
🔹 هماهنگی با رسانهی ملی و سایر رسانهها برای تولید برنامه
این کتاب میتواند محور برنامههای تولیدی صدا و سیما همچون برنامه #محفل و نشستهای تخصصی مذهبی و ... باشد.
❇️ تهیه محتواها:
۱. طراحی جذاب و مصور کتاب روح توحید متناسب با حال عموم مردم جامعه؛
۲. شرح صوتی و تصویری کتاب در ۲۰ جلسه ۲۰ دقیقهای؛
۳. تهیه پاور پوینت کامل کتاب؛
۴. سه شرح مکتوب از کتاب توسط استادان حوزه؛
۵. طراحی پرسشهای برگزاری مسابقه سراسری؛
✍ سید مهدی موسوی
جمعه ۷ دی ۱۴۰۳
#طرح_های_ناکام
#دردهای_اجتماعی
•┈┈••✾••┈┈•
❇️ #امتداد_حکمت_و_فلسفه
https://eitaa.com/hekmat121/2336
📌 طرحهای ناکام ⏫⏫
این طرح هم مثل دهها طرح دیگر
به دوستان و مسئولان مربوط داده شد اما به نتیجه نرسید.
اینجا منتشر میشود تا شاید افقی بگشاید و از دردی سخن بگوید و ...
۳۰ دی ۱۴۰۳
#طرح_های_ناکام
#دردهای_اجتماعی
هدایت شده از ابن الحسین"
به یاد همه شهدای قدس
#حزب_الله
#شهید_سید_حسن_نصر_الله
#شهید_سید_هاشم_صفی_الدین
#شهید_یحیی_السنوار
#شهید_اسماعیل_هنیه
این الحسین
📌 تبیین «کثرت» در حکمت متعالیه
⏹بخش دهم:
❇️ماهیت دنیا
یکی دیگر از مباحث مهم در باب فهم کثرت در حکمت متعالیه، مسئله «دنیا» است. چرا که دنیا دار کثرت است.
الف: دنیا در حکمت نظری
گاه مقصود از دنیا، «طبیعت» و جهان متکثر مادی است که با جسم و جسمانیات همراه است. معرفت ناظر به این منظر در قلمرو حوزه حکمت نظری است.
براساس ابعاد نظری حکمت متعالیه، موجودات این جهان همراه با جسم و دارای ویژگی جسمانی است. از اینرو، موجودات محدود و متعیّنی هستند که با زمان و مکان، کم و کیف همراه هستند.
در حکمت متعالیه، طبیعت موجود هدف دار است و به سوى کمال خودش شتابان است و چون طبیعت در ذات خودش غیر شاعر است، در تسخیر یک نیروى دیگرى است که خالق آن است.
بر این مبنا، طبیعت میل به کمال وجودی خود را دارد. یعنى هر موجودى در سرشتش استعداد و قوهاى دارد که مىخواهد این استعدادش به فعلیت برسد. به تعبیر دیگر، همه این موجودات، ممکن الوجود، معلول و رابط هستند و همواره در حال اشتداد وجودی، صیرورت و تکامل ذاتیاند و آن به آن در حال تغییر و تحول به سوی هدفی است که خالق در سرشت آن نهاده است. هیچ موجودی از این سرشت و قانون طبیعی خارج نیست و همهی موجودات این جهان، عضوی از یک کاروان به هم پیوستهای هستند که در حرکت مدام و قانونمند به سوی بینهایت قرار دارد و خلاف آن نمیتوانند حرکت کنند.
در مقابل این نگاه، نظریه هگل و تضادگرایان دیالکتیکی قرار دارد که معتقدند: «شىء گرایش به انهدام خودش دارد، یعنى گرایش به ضد خودش دارد که آن ضدش نفىکننده خودش است. به طرف ضدش مىآید. ولى این هم گرایش به ضد خودش دارد که نفىکننده خودش است که این نفى، نفىِ این نفى است و چون نفىِ این نفى است به یک معنا مساوى با این مىشود، منتها مساوى با این در حد عالىتر. پس شىء گرایش به ضد و انهدام خودش دارد، این ضد هم گرایش به ضد و انهدام خودش دارد ولى نتیجه این دو گرایش به انهدام، تکامل است.» (استاد مطهری، انحطاط و ترقی تمدنها «از نظر قرآن و منطق دیالکتیک»، ص212)
برخلاف نگاههای دیالکتیکی ، موجودات در درجه اول میل اتصال و ارتباط و زوجیت و جاذبه دارند. (بیانات آیت الله خامنهای در دیدار اقشار مختلف بانوان ۱۴ /۱۰ / ۱۴۰۱)
و تضاد و تقابل و درگیری و دافعه، فرع بر این اتصال و ارتباط و زوجیت است. چرا که هر اتصال و ارتباطی با نفی غیر و نفی موانع همراه است و این نفی، درگیری و تضاد و تصادم را در پی دارد. بنابراین نظام این جهان بر جذب و دفع استوار است و «هیچ ذرهای از ذرات جهان هستی از دایره حکومت جاذبه عمومی خارج نبوده و همه محکوم آنند. از بزرگترین اجسام و اجرام عالم تا کوچکترین ذرات آن دارای این نیروی مرموز به نام نیروی جاذبه هستند و هم به نحوی تحت تأثیر آن میباشند.» (مطهری، جاذبه و دافعه علی، ص17)
در مجموع باید گفت جهان همانند یک کاروان، یک کل به هم پیوسته ودر حال صیرورت وحرکت است. وجود محدودیتها ونیازها وهمچنین میل به کمال، ارتباط واتصال و رفع نیازها، عامل اصلی حرکت وپویش و صیرورت در موجودات این جهان است که متوقف بر نفی محدودیتها، نواقص وموانع درونی و بیرونی است. ازاینرو، اساس این جهان با مجموعهای هماهنگ از جذب و دفع، اتصال وانقطاع، پیوستگی وگسستگی همراه است.
انسان هم به عنوان یکی از موجودات این جهان، تحت قوانین حرکت و صیرورت این جهان قرار دارد و بدین جهت به ارتباطات انسانی و زندگی اجتماعی تمایل دارد.
🔹ب: دنیا در حکمت عملی
معنای دوم از دنیا، ناظر به کنش و زندگی انسان است که میتوان آن را «جهان اجتماعی» خواند. از این حیث در قلمرو عقل عملی، تدبیر و عقلانیت است که ساخته و پرداخته آگاهی، اراده و فعالیتهای انسان است.
از این منظر «دنیا» مخلوق انسان و محصول فرآیندهای انسانی است و تحت قانون فطرت کمالخواهی و نظام جذب و دفع، حب و بغضهای انسان است که به ایجاد مجموعهای از معانی، مفاهیم، اعتبارات و ساختارهای حقوقی و اداری منجر میشود. بر همین اساس «دنیا» ابتدا در ذهن آدمی ساخته میشود سپس تعیین عینی در قالب نظامات و ساختارهای اجتماعی مییابد.
🔸اساس این جلوه از دنیا را جهان معنایی انسانها و فرهنگ اجتماعی میسازد. جهان معنایی یا لایه زیرین فرهنگ، ساخته شدهی معانی بینااذهانی عمومیت یافته و رسوخ یافته در جان افراد آن جامعه است که به ملکات، ارزشها، هنجارها و رویههای عمومی تبدیل شده است.
🔹براساس متفکران معاصر حکمت متعالیه، همانگونه که هر موجودی بر پایه نظام طبیعی و یک سلسله عوارض منظم طبعی حفظ میشود انسان نیز دارای نظامی فطری و طبیعی است که به وسیله آنها خود را حفظ میکند و مصالح و منافع خود را جذب میکند و مفاسد و مضار را دفع میکند.
🛑 ادامه دارد...
✍ سید مهدی موسوی
یکشنبه ۳۰ دی ۱۴۰۳
#حکمت_متعالیه
#وحدت
#کثرت
#جذب
#دفع
•┈┈••✾••┈┈•
❇️ #امتداد_حکمت_و_فلسفه
https://eitaa.com/hekmat121/2342