✳️ مهندس #علی_اکبر_رنجبر_کرمانی درگذشت مهندس علی‌اکبر رنجبر کرمانی، مؤلف، مترجم و تاریخ‌پژوه ایران معاصر به دلیل ابتلا به کرونا درگذشت به گزارش روابط عمومی #پژوهشکده_تاریخ_معاصر ، مهندس علی‌اکبر رنجبر کرمانی، مؤلف، مترجم و تاریخ‌پژوه ایران معاصر، که به دلیل ابتلا به بیماری کرونا در بستر بیماری بود، دار فانی را وداع گفت و به رحمت حق پیوست. از این محقق تاریخ معاصر کتاب‌های «مسی به رنگ شفق؛ خاطرات سیدکاظم موسوی بجنوردی»، «عزت شیعه؛ تاریخ شفاهی زندگی فرهنگی، اجتماعی و سیاسی آیت‌الله امام موسی صدر»، «روزشمار زندگی امام خمینی(س)»، و ترجمه کتاب «شهریور ۱۳۲۰: اسرار حمله متفقین به ایران»، «بررسی حق بازگشت فلسطینی‌ها از نظر حقوق بین‌الملل» و ویرایش محتوایی و ادبی ده‌ها کتاب پرمخاطب همچون «شرح اسم»، «الف لام خمینی»، «بحران مشروطیت»، «قحطی بزرگ»، «رضانام تا رضاخان» و... به‌ یادگار مانده است. پایگاه اطلاع‌رسانی پژوهشکده تاریخ معاصر فقدان این تاریخ‌پژوه معاصر را به اهالی علم و فرهنگ و خانواده ایشان تسلیت گفته، غفران و رحمت واسعه الهی را برای آن مرحوم مسئلت می‌کند. @iichs_ir

✳️ نابسامانی تهران در #شهریور_1320 ؛ تهران در وحشت #داود_موید_امینی ، روزنامه‌نگار در کتابی با عنوان «از سوم تا بیست‌وپنجم شهریورماه 1320» گزارشی دقیق از وضعیت شهر تهران در روزهای اشغال می‌دهد: نخستین شب تاریک تهران ساعت 8 بعدازظهر بود. صدای پایین آمدن درهای آهنی مغازه‌ها در طول خیابان شاه (جمهوری اسلامی) از دور و نزدیک به گوش می‌رسید. همه با شتاب و عجله پیاده و یا درشکه، خیابان‌ها و گذرگاه‌های عمومی را ترک می‌گفتند. از همین روز اول، تهیه مواد غذایی و خواربار، مخصوصا نان، یکی از بزرگ‌ترین گرفتاری‌های ساکنین شهر تهران شده بود. نه تنها از نظر کمی خواربار و ابتلا به خطر قحطی، خود را در خطر می‌دیدند، بلکه از نظر بمباران هوایی نیز سخت آشفته و حملات احتمالی شبانه بمب‌افکن‌ها آنها را نگران ساخته بود. حق داشتند؛ زیرا در جریان بیست سال تمام که همه کشورهای بزرگ و دنیای متمدن، برای رهایی از آسیب‌های بمباران تحت آموزش دقیقی قرار می‌گرفتند، در کشور شاهنشاهی سخن از تعالی و ترقی در میان بود. شب 4 شهریور، هنگامی که تهران در ظلمت فرو رفت و هواپیمایی در ضلع جنوبی آن شروع به پرواز نمود، خوف مردم را فراگرفت، پا به فرار گذاشته به سوی خانه‌های خود روان شدند. آرشیو #پژوهشکده_تاریخ_معاصر ، شماره بازیابی 55-2-131ج. در صفحه #اینستاگرام پژوهشکده تاریخ معاصر عضو شده و آن را به دوستان خود نیز معرفی کنید؛ 👇👇👇 https://instagram.com/iichs.ir @iichs_ir

‍ ✳️ #پهلوی آخر بساط خویشتن برچید و رفت؛ شعری درباره #رضاشاه قهرمان‌میرزا سالور #عین‌السلطنه در کتاب خاطرات خود ذیل تاریخ 27 شهریور 1320 در وصف رفتن رضاشاه نوشته است:   پهلوی آخر بساط خویشتن برچید و رفت همچو مار از بیم سرکوبی به هم پیچید و رفت جان و مال و عرض و ناموس و شرف از ما ربود بیست سال این ملت بیچاره را دوشید و رفت بس قبا بر قامت افراد این ملت برید عاقبت خود جامه ذلت به تن پوشید و رفت آن کسانی را که یار خویشتن پرورده بود گاه رفتن از همان‌ها فحش‌ها بشنید و رفت ناله و فریاد مردم بود از جورش بلند خود زظلم دیگران دیدی چسان نالید و رفت شاه ما همچون نهنگی بود در دریای حرص ملک و مال و نقد را یک سر همی بلعید و رفت صدهزاران مرد و زن بی‌خانه و آواره ساخت اندر آخر خویشتن بی‌خانمان گردید و رفت ملک و ملت، دین و آیین جمله را برباد داد پس اساس شرع و قانون را به هم پاشید و رفت... #منبع روزنامه خاطرات عین‌السلطنه (قهرمان‌میرزا سالور)، ج 10، به کوشش مسعود سالور و ایرج افشار، تهران، اساطیر، 1374، صص 7867-7868. در صفحه #اینستاگرام پژوهشکده تاریخ معاصر عضو شده و آن را به دوستان خود نیز معرفی کنید؛ 👇👇👇 https://instagram.com/iichs.ir @iichs_ir

✳️ روایت نظامیان رژیم پهلوی از 3 شهریور 1320 (3)؛ گل به خودی‌های #شهریور_1320 در شهریور 1320، سرباز کرمانشاهی، که همراه دیگر سربازها، تهران را ترک کرده بود، برای قهرمان‌میرزا سالور، وضعیت و شرایط وقت را چنین روایت کرده است: ما پنجاه و دو نفر بودیم با یک ستوان‌دوم. این افسر جوان ما را با نظم و اسلحه و آنچه داشتیم در کمال نظم و امنیت به کرمانشاهان رسانید. هرجا رسیدیم به زور اسلحه و هدایت ستوان خود همه چیز گرفتیم حتی قند و چای. در یک ده هم ما را محاصره کردند. چندین روز مقاومت کردیم. بالأخره آنها فرار کردند. قهرمان‌میرزا سالور، روزنامه خاطرات #عین‌السلطنه ، ج 10، تهران، انتشارات اساطیر، ص 7963. در صفحه #اینستاگرام پژوهشکده تاریخ معاصر عضو شده و آن را به دوستان خود نیز معرفی کنید؛ 👇👇👇 https://instagram.com/iichs.ir @iichs_ir

✳️ سه مرتبه‌ای که #رضاخان فرار را بر قرار ترجیح داد پایگاه اطلاع‌رسانی #پژوهشکده_تاریخ_معاصر ؛ دکتر سیف‌پور فاطمی در مورد اشغال ایران و ترس رضاشاه از متفقین گفته است: «در آغاز جنگ جهانی دوم دولت ایران اعلام بی‌طرفی کرد و #رضاشاه و حکومت ایران میل داشت که بی‌طرف بماند، ولی متأسفانه روز 3 شهریور بدون اطلاع و یک‌مرتبه ساعت 4 صبح قشون روس و ارتش انگلستان وارد ایران شدند. در آن موقع رضاشاه، که در اوج قدرت بود ...، یک‌مرتبه از خود ضعف و ناتوانی نشان داد؛ به‌طوری که سه‌مرتبه خیال داشت از تهران فرار بکند تا بالاخره 25 شهریور فروغی به او پیشنهاد کرد استعفا بدهد».   #شرح_عکس قلمی که رضاشاه با آن استعفای خود را نوشت شماره آرشیو: 130731-۲۷۵م   #منبع انقلاب ایران به روایت رادیو بی‌بی‌سی، به کوشش عبدالرضا هوشنگ مهدوی، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1387، صص 74-75. در صفحه #اینستاگرام پژوهشکده تاریخ معاصر عضو شده و آن را به دوستان خود نیز معرفی کنید؛ 👇👇👇 https://instagram.com/iichs.ir @iichs_ir

✳️ انگلیس مالک‌الرقاب سلطنت پهلوی؛ روایت وزیر امور خارجه بریتانیا از استعفای #رضاخان پایگاه اطلاع‌رسانی #پژوهشکده_تاریخ_معاصر ؛ پس از #شهریور_1320 و #اشغال_ایران توسط #متفقین ، #رضاشاه در متن استعفای خود نوشت: «نظر به اینکه من همه قوای خود را مصروف امور کشور کرده و ناتوان شده‌ام، حس می‌کنم وقت آن رسیده که یک بنیه جوان‌تر به کارهای کشور بپردازد؛ بنابراین امور سلطنت را به ولیعهد و جانشین خود تفویض می‌کنم». این در حالی است که دکتر فریدون کشاورز در خاطرات خود دراین‌باره گفته است: «در رادیو بی‌بی‌سی، آنتونی ایدن در ابتدای ورود قشون متفقین، هنگامی که انگلیسی‌ها رضاشاه را از ایران خارج کردند، گفت که رضاشاه را ما آوردیم و رضاشاه را ما بردیم. من خودم این را به گوش خودم شنیدم». #منبع انقلاب ایران به روایت رادیو بی‌بی‌سی، به کوشش عبدالرضا هوشنگ مهدوی، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1387، صص 79-80. در صفحه #اینستاگرام پژوهشکده تاریخ معاصر عضو شده و آن را به دوستان خود نیز معرفی کنید؛ 👇👇👇 https://instagram.com/iichs.ir @iichs_ir

✳️ حال روز #محمدرضا_پهلوی پس از اشغال پایگاه اطلاع‌رسانی #پژوهشکده_تاریخ_معاصر ؛  پس از اشغال ایران در #شهریور_1320 به دستور #متفقین #رضاشاه از کشور خارج و فرزندش، محمدرضا پهلوی، به تخت شاهی ایران نشست. دکتر سیف پور فاطمی در خصوص شرایط محمدرضا پهلوی در آغازین روزهای #سلطنت می‌گوید: « #محمدرضاشاه در آن وقت به سن 21 سالگی بود و تمام عمر تحت فشار یک پدر خیلی مقتدر و قوی و سختگیر بود... در آن موقع تحت نفوذ مادرش و خواهرش اشرف بود... وقتی که او به سلطنت رسید، بغض و دشمنی و عداوت مردم با این فامیل زیاد بود. روزی نبود که تمام روزنامه‌های تهران مملو از حمله و شکایت مردم نباشد. تمام این اوضاعی که در مملکت پیدا شده بود، حضور قشون خارجی، اینها تمام یک‌مرتبه در مقابل یک جوان 21 ساله، که هیچ در کارها تجربه و دخالتی نداشته است، البته او را به کلی از همان وهله اول ترسو و بی‌اراده بار آورد».   #منبع انقلاب ایران به روایت رادیو بی‌بی‌سی، به کوشش عبدالرضا هوشنگ مهدوی، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1387، صص 88-89 https://instagram.com/iichs.ir @iichs_ir

✳️ مراسم بزرگداشت دانشمند مجاهد مرحوم #علی_اکبر_رنجبر_کرمانی دوشنبه ، 15 شهریور ، ساعت 11:30 تا 12:30 بزرگراه شهید حقانی، مجموعه فرهنگی عباس آباد، جنب باغ کتاب، کوشک باغ هنر #موسسه_مطالعات _تاریخ_معاصر_ایران موسسه مطالعات و پژوهش های سیاسی مرکز اسناد انقلاب اسلامی مرکز بررسی اسناد تاریخی دفتر مطالعات و تدوین تاریخ ایران مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی

‍ ✳️ پایان دیکتاتور   پایگاه اطلاع‌رسانی پژوهشکده تاریخ معاصر؛ به گفته دکتر سیف‌پور فاطمی، پایان کار #رضاشاه در #شهریور_1320 بسیار عبرت‌آموز بود. در آن ایام نه فقط سرنوشت سلطنت، که عزیمت از ایران هم به اراده او نبود: «رضاشاه وقتی که از تهران خارج شد، به اصفهان آمد. در اصفهان قنسول انگلیس در آن وقت مستر گولت بود. به او گفت که شما از اصفهان نمی‌توانید بروید مگر اینکه کلیه املاک و دارایی خود را که در آن موقع بیش از شصت‌میلیون تومان پول نقد در بانک داشت، واگذار کنید و از ایران خارج شوید. از تهران هم قوام شیرازی و دکتر سجادی آمدند به اصفهان و نوشته را از او گرفتند. بعد از آنجا به کرمان می‌رود... در کرمان وضع روحیه رضاشاه خیلی بد بوده است؛ به‌طوری که حتی روی میز مجبور بودند که زیر ظرف‌ها پارچه بگذارند که کارد و چنگال روی میز صدا نکند؛ چون این طور اعصابش خرد بوده است... برای اولین دفعه مرحوم جم می‌گفت که شروع می‌کند به گریه کردن و می‌گوید که من ترجیح می‌دادم که در یک یک ده ایران با سختی و گرسنگی بمیرم تا اینکه امروز به خارج بروم... . امروز که می‌روم دو نفر که مورد اطمینان من باشند وجود ندارند».   #منبع انقلاب ایران به روایت رادیو بی‌بی‌سی، به کوشش عبدالرضا هوشنگ مهدوی، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1387، صص 80-81. در صفحه #اینستاگرام پژوهشکده تاریخ معاصر عضو شده و آن را به دوستان خود نیز معرفی کنید؛ 👇👇👇 https://instagram.com/iichs.ir @iichs_ir

✳️ همایش ملی هشتادمین سالگرد اشغال ایران و سقوط #رضاخان (( بررسی علل اشغال ایران و سقوط رضاخان در سوم شهریور ۱۳۲۰ )) دبیر علمی همایش : دکتر موسی حقانی زمان ۲۲ الی ۲۴ شهریور ۱۴۰۰ ساعت شروع : ۱۴:۳۰ الی ۱۸:۳۰ https://www.aparat.com/TVTARIKH/live https://instagram.com/iichs.ir

✳️ وضعیت تهران در شهریور 1320؛ روزهایی که تهران تعطیل شد پایگاه اطلاع‌رسانی #پژوهشکده_تاریخ_معاصر ؛ فرماندار وقت تهران (سعید سمیعی) وضعیت #شهریور_1330 را این‌طور گزارش کرده است: تمام شهر تعطیل شده؛ حتی نانوا و قصاب هم از عرضه کالا خودداری می‌کنند و مردم به هر نحو که ممکن باشد به خرید آذوقه جهت ذخیره‌سازی مشغول‌اند. عده زیادی از بازاریان از این وضعیت آشفته سوء استفاده کرده کالاهای نامرغوب خود را به چند برابر قیمت اصلی می‌فروشند. عده‌ای خانه‌های خود را ترک کرده به اطراف تهران پناه برده‌اند. در این دو سه روز تعداد زیادی از منازل خالی مورد دستبرد سارقین قرار گرفته و اموال مردم را به سرقت برده‌اند.  #منبع باقر عاقلی، ذکاءالملک فروغی و شهریور 1320، تهران، انتشارات سخن و علمی، 1367، ص 64. در صفحه #اینستاگرام پژوهشکده تاریخ معاصر عضو شده و آن را به دوستان خود نیز معرفی کنید؛ 👇👇👇 https://instagram.com/iichs.ir @iichs_ir

✳️ به همت #پژوهشکده_تاریخ_معاصر ؛ همایش ملی هشتادمین سالگرد #اشغال_ایران و سقوط #رضاخان برگزار می‌شود همایش ملی هشتادمین سالگرد اشغال ایران و سقوط رضاخان، که به بررسی علل اشغال ایران و سقوط رضاخان در ۳ شهریور ۱۳۲۰ می‌پردازد، به همت پژوهشکده تاریخ معاصر برگزار می‌شود به گزارش روابط عمومی پژوهشکده تاریخ معاصر، این پژوهشکده، در نظر دارد همایش ملی «هشتادمین سالگرد اشغال ایران و سقوط رضاخان» را با هدف بررسی علل اشغال ایران و سقوط رضاخان در ۳ شهریور ۱۳۲۰ برگزار کند. در این همایش، که دبیری علمی آن را دکتر #موسی_حقانی برعهده دارد، سخنرانان: دکتر منوچهر محمدی، دکتر #موسی_نجفی ، دکتر #مجید_تفرشی ، استاد #خسرو_معتضد ، دکتر محمدحسن رجبی، مهندس عباس سلیمی نمین، دکتر جواد منصوری، دکتر یعقوب توکلی، مسعود رضایی، دکتر محمد ملک‌زاده، دکتر رضا قریبی، دکتر مصطفی جوان، دکتر جواد حقگو، دکتر علی قربان‌پور دشتکی، محمدعلی بهمنی قاجار، دکتر مجید احمدی کچایی، دکتر سیدمصطفی تقوی، حجت‌الاسلام محمدصادق ابوالحسنی، دکتر مجید صادقانی، مهرزاد بختیاری‌منش، دکتر مرتضی باقیان، سیدهاشم منیری، محمدرضا چیت‌سازیان، مریم‌السادات حسینی، سیدروح‌الله امین‎‌آبادی، دکتر #مظفر_شاهدی ، دکتر رضا حجت، مرتضی حافظی، حسین مولایی، رضا سرحدی، محمود ذکاوت، زهرا سعیدی، جواد عربانی، داوود امینی، سارا اکبری، امیر مکی و نعمت عاملی حکومت رضاخان و علل سقوط او را از زوایای مختلف بررسی خواهند کرد. همچنین گفت‌گوی منتشرنشده‌ای از مرحوم #علی‌_اکبر_رنجبر_کرمانی پخش خواهد شد. گفتنی است پیش‌همایش مجازی هشتادمین سالگرد اشغال ایران و سقوط رضاخان هم‌زمان با هشتادمین سالگرد اشغال ایران، در 3 شهریور 1400 برگزار شد. زمان: ۲۲ تا ۲۴ شهریور ۱۴۰۰؛ ساعت ۱۴:۳۰ تا ۱۸:۳۰ علاقه‌مندان برای بهره‌مندی از این همایش می‌توانند در زمان یادشده به یکی از نشانی‌های زیر مراجعه کنند: در آپارات👇 Aparat.com/TVTARIKH/live در اینستاگرام👇 https://instagram.com/iichs.ir @iichs_ir

✳️ سرخوردگی و خشم خلبانان ایرانی پایگاه اطلاع‌رسانی  #پژوهشکده_تاریخ_معاصر ؛ 8 شهریور 1320، خلبانان ایرانی در پایگاه هوایی قلعه مرغی در حاشیه جنوب شرقی تهران، بر سر دستوری که وادارشان می‌کرد هواپیماهایشان را به پرواز درنیاورند و روی زمین بمانند، در حال جوش و خروش بودند. نیروی هوایی ایران عملا از ایفای هر گونه نقشی در این جنگِ کوتاه محروم شده بود. خلبانان ایرانی همانند خلبانان همه کشورها ترسی به دل راه نمی‌دادند و بسیار مایل بودند با هواپیماهای قدیمی خود به پرواز درآیند و با دشمن روبه‌رو شوند. وقتی شنیدند که شوروی‌ها روز گذشته قزوین بی‌دفاع را بمباران کرده‌اند، سرخوردگی و خشم آنان به اوج خود رسید.   #شرح_عکس #رضاشاه و #محمدرضا_پهلوی هنگام بازدید از هواپیماهای شرکت‌کننده در مانور نیروی هوایی در فرودگاه #دوشان‌تپه (سال 1316) شماره آرشیو: 130608-275م   #منبع ریچارد ا. استوارت، در آخرین روزهای شاه: تهاجم روس و انگلیس به ایران در شهریور 1320، ترجمه عبدالرضا هوشنگ مهدوی و کاوه بیات، تهران، نشر نو، 1370، ص 295. https://instagram.com/iichs.ir @iichs_ir

‍ ‍ ✳️ کتابی برای شناخت دقیق پهلوی اول و دوم پایگاه اطلاع‌رسانی پژوهشکده تاریخ معاصر؛ کتاب «شهریور 1320؛ اسرار حمله متفقین به ایران» به قلم محمدقلی مجد و با ترجمه #علی‌اکبر_رنجبر_کرمانی در پانزده فصل توسط #پژوهشکده_تاریخ_معاصر برای بار نخست در سال 1396 و برای دومین بار در سال 1398 منتشر شده است.   در مقدمه این کتاب آمده است: ۲۵ اوت ۲۰۲۱ م برابر با ۳ شهریور ۱۴۰۰ ، هشتادمین سالگرد حمله نیروهای مسلح روس و انگلیس به ایران با نام «عملیات رمز دیدار» است. اشغال ایران از سوی متفقین و پیامد آن، برکناری شاه وقت و جایگزینی ولیعهد او، یکی از مهم‌ترین و قابل توجه‌ترین رخدادهای تاریخ معاصر ایران است؛ و در عین حال آن‌طور که باید و شاید به آن پرداخته نشده است. تاریخ ایران در دوره پیش از ظهور رضاخان و برآمدن سلسله پهلوی در سال ۱۳۰۴ش، نسبتا به خوبی بررسی شده، اما تاریخ سال‌های پایانی حکومت رضاشاه و سقوط او و جانشینی فرزندش، محمدرضا پهلوی، عملا بدون بررسی دقیق باقی مانده و پرده از حقایق آن برداشته نشده است. ارزیابی درست و معنادار از رضاشاه و حکومت او، بدون مطالعه سال‌های پایانی سلطنت او و طرز سقوطش ممکن نیست؛ همچنین ارزیابی درست دوران محمدرضا پهلوی بدون مطالعه و بررسی رژیم رضاشاه و چگونگی آغاز سلطنت او امکان‌پذیر نیست. این کتاب اولین تاریخ دقیق و مستند از این وقایع به زبان انگلیسی است.   کتاب «شهریور ۱۳۲۰؛ اسرار حمله #متفقین به ایران» در پانزده فصل نوشته شده و به مسائل گوناگون از جمله شرایط ایران در آستانه جنگ، اقدامات متفقین و جنگ هشتادساعته، نمایی از ایران مدرن در آستانه جنگ جهانی دوم، کشف حجاب و نوسازی شهری و کار اجباری، عملیات مشترک شوروی و بریتانیا، روابط ایران، روسیه، بریتانیا، و آلمان، دارایی‌ها و املاک رضاشاه و... پرداخته است.   برای تهیه کتاب «شهریور ۱۳۲۰؛ اسرار حمله متفقین» به ایران به قلم محمدقلی مجد و ترجمه علی‌اکبر رنجبر کرمانی با شماره‌های زیر تماس گیرید: 09333900755 02122605073 در صفحه #اینستاگرام پژوهشکده تاریخ معاصر عضو شده و آن را به دوستان خود نیز معرفی کنید؛ 👇👇👇 https://instagram.com/iichs.ir @iichs_ir

🔰 همایش ملی هشتادمین سالگرد #اشغال_ایران و #سقوط_رضاخان (بررسی علل اشغال ایران و سقوط رضاخان در سوم شهریور 1320) دبیر علمی همایش : دکتر #موسی_حقانی برنامه سخنرانان همایش: دوشنبه 22/6/1400 دکتر #مصطفی_تقوی_مقدم ، دکتر #موسی_نجفی و... سه شنبه23/6/1400 دکتر #محمد_حسن_رجبی ، دکتر #مجید_تفرشی و... چهارشنبه24/6/1400 دکتر #منوچهر_محمدی ، مهندس #عباس_سلیمی_نمین و... زمان ۲۲ الی ۲۴ شهریور ۱۴۰۰ ساعت شروع : ۱۴:۳۰ الی ۱۸:۳۰ https://www.aparat.com/TVTARIKH/live https://instagram.com/iichs.ir

‍ ✳️ #سیدمصطفی_تقوی در همایش ملی «هشتادمین سالگرد اشغال ایران و سقوط رضاخان»: #رضاخان مبتکر مدرنیزاسیون و پدر ایران نوین نیست دکتر سیدمصطفی تقوی در همایش ملی «هشتادمین سالگرد اشغال ایران و سقوط رضاخان» اظهار کرد: رضاخان مبتکر مدرنیزاسیون و پدر ایران نوین نیست به گزارش روابط عمومی #پژوهشکده_تاریخ_معاصر ، نخستین روز همایش ملی «هشتادمین سالگرد اشغال ایران و سقوط رضاخان؛ بررسی علل اشغال ایران و سقوط رضاخان در 3 شهریور 1320» به دبیری دکتر موسی حقانی، رئیس پژوهشکده تاریخ معاصر، 22 شهریورماه 1400 در این پژوهشکده با حضور اساتید مختلف حوزه تاریخ از اقصی نقاط کشور آغاز شد.   نخستین سخنران این همایش سیدمصطفی تقوی با موضوع «مدرنیزاسیون در دوره پهلوی اول» طی سخنانی عنوان کرد: اگر ما سقوط رضاخان را در دو عامل کلان مورد توجه قرار دهیم، عامل اول و اصلی این است که رضاخان مولود بیگانه بود و حضور او در عرصه قدرت، سیاست و حکومت ایران مولود اراده ملت ایران نبود؛ بنابراین این رویکرد و حکومت برای ملت ایران غیرقابل قبول و پذیرش بود و عامل کلان دوم نیز کارکرد رضاخان بود و مدرنیزاسیون بود که بخش مهم کارکرد او به‌شمار می‌آید.   وی در ادامه افزود: تعاریف مختلفی درباره مدرنیته، مدرنیسم، سنّت و مدرنیزاسیون وجود دارد، اما من در کارم برای نوآوری بیشتر، یک تبیین نظام‌مند و شبکه‌ای از این مقوله‌ها ارائه کردم که در یک نظم مفهومی، نسبت این مقوله‌ها را در نظر و عمل تبیین کنم.   تقوی اظهار داشت: در مقوله دین، فرهنگ و سنّت می‌بینیم که سنّت‌ها مولود نیاز انسان هستند، اما بقای سنّت‌ها نتیجه کارکرد و کارآمدی آنهاست. سنّت صرفا متعلق به گذشته نیست که ما برای نهادن در موزه و گرامی‌داشت یاد آن استفاده کنیم، بلکه با زمان حال ما سروکار دارد و ما با سنّت‌ها تنفس و زندگی می‌کنیم و ناخواسته تکلیف ما با پدیده مدرن براساس این خاستگاه تأمین می‌شود؛ بنابراین سنّت در نوع نگاه ما به عالم و آدم و زندگی حضور دارد و تا حدود زیادی تعیین‌کننده رویکرد ما به مدرنیته و مدرنیزاسیون است.   این استاد تاریخ عنوان کرد: هیچ امر نو و حرکت به سوی پدیده جدید در خلأ صورت نمی‌گیرد. این‌طور نیست که امر مدرن فارغ از شرایط کنونی بتواند خود را بنمایاند و اصولا آینده بدون حال و حال بدون تکیه به گذشته امکان تبیین ندارد. مدرنیسم و مدرنیته نیز با همه تعاریف مختلف در خلأ صورت نمی‌گیرد و در همین بستر موجود جامعه شکل می‌گیرد. بنابراین در دیالکتیک بین سنّت جوامع و امیر مدرن، مدرنیته‌های مختلفی صورت می‌گیرد. انحصار مدرنیته در مدرنیته غربی از نظر علمی منتفی است.   تقوی با اشاره به شرایط ایران دوره رضاخان گفت: ما نباید درک کاریکاتوری از تاریخ ایران داشته باشیم. اولا باید همه پارامترها را فارغ از رویکرد ایدئولوژیک و سیاسی ببینیم و دوما پیشینه مدرنیته و مدرنیزاسیون را در ایران توجه کنیم و براساس آن جایگاه مدرنیزاسیون رضاخان مشخص شود. براین اساس نه رضاخان مبتکر مدرنیزاسیون و نه پدر ایران نوین محسوب می‌شود! نکته مهم دیگر این است که باید توجه داشته باشیم مدرنیزاسیون دوره رضاشاه، محصول اندیشه و فهم جریان روشنفکری از مشروطه به بعد درباره مدرنیزاسیون و مدرنیته بود و فهم آنان نیز تقلیدی از فهم اروپامحور از مدرنیته بود.   وی گفت: اگر این‌طور به مباحث تاریخی نگاه نکنیم و نگاه جریان‌شناسانه به موضوع نداشته باشیم، رضاخان را مبتکر همه چیز در ایران می‌بینیم، درحالی‌که او مدیر یک حکومت سیاسی در ایران بود؛ یعنی سهم رضاخان سهم مدیریت برای تأمین امنیت برای تحقق مدرنیزاسیون بود و بقیه کارهایش در دیکتاتوری و زمین‌خواری خلاصه شده بود، وگرنه نه او درکی از مدرنیته و نه نظر و رویکرد خاصی درباره مدرنیزاسیون داشت.   تقوی در پایان اظهار داشت: رضاشاه کارش تأمین این شرایط بود نه اینکه خودش درکی از مدرنیته و طرحی برای آن داشته باشد. در تاریخ‌نگاری پهلوی این‌طور نشان داده می‌شود که رضاخان مبتکر مدرنیته است، درحالی‌که از نظر علمی این‌طور نیست. https://instagram.com/iichs.ir  @iichs_ir

✳️ نجفی: سقوط رضاخان یک پروسه فرهنگی است   سخنران دوم #موسی_نجفی ، استاد تاریخ دانشگاه، با موضوع «سقوط رضاخان نماد شکست سکولاریسم مشروطه‌خواهی در ایران» طی سخنانی درباره ماهیت نهضت مشروطه اظهار کرد: مشروطیت یک بیداری اسلامی محسوب می‌شود که دارای سه مرحله نهضت، نظام و تمدن است؛ البته مشروطیت به مرحله سوم، یعنی تمدن‌سازی، نرسید.   وی در ادامه افزود: بیداری اسلامی یعنی هویت و تلاشی که یک نهضت دارد تا به هویت خود برسد، که در جهان از مصر شروع شد. مشروطیت هم یک نوع بیداری اسلامی بود، منتها قرائت‌های مختلفی از آن شد و انحرافاتی در آن پیش آمد، مثل اینکه طرح درستی در دوره نظام‌سازی نداشت و انحرافاتی در داخل خود نظام، مسئولان فاسد و دخالت خارجی و... هم پیش آمد.   نجفی با اشاره به اینکه با کودتای #رضاخان انحراف #مشروطه تکمیل شد، توضیح داد: در آن دوره تعاریف ظلم به سمت استبداد و سپس دیکتاتوری رفت و تغییرات در واژه‌ها رخ داد. ما در تاریخ ایران دو نفر را داریم که غیر از استبداد با فرهنگ شیعه هم کار داشتند: نخستین نفر نادرشاه افشار بود که ایران شیعی را با تسنن آمیخت و دوم هم رضاشاه پهلوی با یک شعار مدرنیسم و نوگرایی که هر دو هم سقوط کردند.   وی در ادامه افزود: چنین نهضتی چون مشروطه که ماهیتش دینی است به هر مقداری که از آن خط انحراف پیدا می‌کند، سقوطش نزدیک‌تر می‌شود. به نظر من سقوط رضاخان و سقوط هر کسی که به درجه‌ای در نهضت بیداری اسلامی دست ببرد، در یک جایی متوقف می‌شود و دستگاه سنّت و تفکر بومی این را از بین می‌برد. در حقیقت سقوط #رضاخان یک پروسه بود و کار نداریم او را انگلیس یا هر کسی دیگر جلو انداخته است؛ بنابراین این سقوط فرهنگی است که در نهضت‌های بیداری اسلامی وارد می‌شود و از ذات این نهضت‌ها عبور می‌کند و آن را یک تفسیر غیردینی و سکولار می‌کند.   وی در پایان گفت: چنان‌که در ماهیت همین انقلاب اسلامی ما هم عده‌ای دخالت کنند و بخواهند جنبه ضد بیگانه و ضدهویتی خود را از بین ببرند، در ذاتش محکوم به شکست و سقوط خواهند بود. https://instagram.com/iichs.ir @iichs_ir

✳️ حسینی: تأکید رضاشاه بر میراث باستانی قبل از اسلام بود   سپس #سیدمرتضی_حسینی با موضوع «رضاشاه پهلوی و ترکیب بی‌قواره باستان‌گرایی ملی‌گرا» عنوان کرد: صعود سریع رضاخان از نردبان قدرت در سال‌های زوال سلسله قاجار، که با زمینه‌سازی دولت انگلستان رخ داد، نه‌تنها نخبگان سیاسی و افکار عمومی که احتمالا خود او را نیز غافلگیر کرد.   وی در ادامه افزود: #رضاخان میرپنج  نه در زمره درباریان و شاهزادگان بود و نه در دایره زمینداران بزرگ، اشراف و  خاندان‌های ریشه‌دار قرار داشت؛ بااین‌حال ضعف روزافزون احمدشاه قاجار، آشفتگی سیاسی، اقتصادی و اجتماعی و زمینه‌سازی فکری روشنفکران حامی ایده «استبداد منور» باعث شد رضاخان میرپنج در قالب رهبر نظامی کودتای 3 اسفند 1299ش، اولین خیز جدی خود برای رسیدن به قدرت سیاسی را تجربه کند.   حسینی اظهار داشت: #رضاشاه پس از رسیدن به سلطنت، به منظور تحقق برنامه‌های مدنظر خود به زیرساخت‌های فکری جدیدی نیاز داشت که از نظام رو به زوال #قاجار مستقل باشد. «ملی‌گرایی باستان‌گرا» یکی از این پایه‌های ایدئولوژیک بود که در سال‌های پس از انقلاب مشروطه تا کودتای 3 اسفند 1299ش، توسط روشنفکران غرب‌گرا و روزنامه‌نگارن قوام یافته بود.   وی در ادامه افزود: بااین‌حال برداشت غلط رضاشاه از مفهوم «ملی‌گرایی» و ترکیب سلیقه‌ای آن با «باستان‌گرایی» و بی‌توجهی به ملزومات این دو مفهوم از یک‌سو، و خصلت دستوری و غیردموکراتیک طرح و اجرای برنامه‌های مبتنی بر آن باعث شد ملی‌گرایی باستان‌گرا قدرت نفوذ و تأثیرگذاری چندانی در سطوح مختلف جامعه نداشته باشد.   حسینیی افزود: این ایده با تأکید افراطی بر مؤلفه‌های فرهنگی و تاریخی پیش از اسلام و ایجاد دوقطبی‌های کاذب، در نهایت به ضدیت و سرکوب مؤلفه‌های مذهبی هویت ایرانی رسید؛ مؤلفه‌هایی که نقش عمده‌ای در قوام فرهنگ ایران و انسجام اجتماعی جامعه داشتند.   وی یادآور شد: روشنفکران دوره #پهلوی_اول ، در راستای اهداف ملی‌گرایی دو راهبرد را پیگیری کردند: نخست به بازنمایی روایتی از «هویت» پرداختند که تا حد زیادی بر تحقیقات شرق‌شناسانه اروپاییان مبتنی بود؛ دوم اینکه بر قدرت‌یابی فرهنگ ایرانی از طریق پاسداشت گذشته و حمایت از آن تأکید می‌کرد.   حسینی با اشاره به اینکه #رضاشاه و مشاورانش قصد داشتند ضمن نفی گذشته اخیر، نوعی میراث باستانی قبل از اسلام را با آینده‌ای مبتنی بر نوعی الگوی اروپایی پیوند دهند، گفت: به‌نظر می‌رسید نسلی که در آن دوران پا به سن می‌گذاشت به این تناقض گردن نهاده بود.    وی همچنین توضیح داد: رضاشاه با برجسته کردن ایران باستان، از آرمان‌ها و اندیشه‌های ایران قبل از اسلام رونمایی می‌کرد و هنجارها و فرهنگی را رواج می‌داد که اسلام را دینی بیگانه از هویت ایرانی معرفی می‌کرد. او همچنین در جهت افزایش قدرت مطلقه خود بر ملی‌گرایی #باستان_گرایی ، که بر مبنای ملیت ایران و شاه‌پرستی بود، تأکید می‌کرد و بر این اساس می‌کوشید احساسات ملی را به شاه‌پرستی بدل کند. در این مسیر نیز از ایجاد رویه‌ها تا نهادها و اعمال سیاست سرکوب نیز ابایی نداشت، اما این امر نتیجه عکس داد و به‌تدریج به قدرتمند شدن نیروهای گریز از مرکز و هویت‌های سرکوب‌شده انجامید. https://instagram.com/iichs.ir @iichs_ir

✳️ مکی: نقش قرارداد دارسی در صنعت نفت ایران/ چطور نفت ایران در سطح دنیا پررنگ شد   سیدامیر مکی، چهارمین سخنران این همایش، با موضوع «پیدایش نفت ایران و زوایای پیدا و پنهان الغای قرارداد دارسی و ظهور قرارداد 1933» طی صحبت‌هایی عنوان کرد: در صفحات تاریخ نفت ایران و در سال 1280ش (1901م)، ویلیام ناکس دارسی، که یهودی‌الاصل استرالیایی بود و تابعیت انگلستان را داشت، با همراهی و حمایت میرزا علی‌اصغرخان #امین‌السلطان ، صدر اعظم مقتدر و پرنفوذ عصر قاجاری، در زمان سلطنت #مظفرالدین‌شاه ، امتیازی خارق‌العاده و انحصاری از اکتشاف، استخراج، حمل و نقل، پالایش و صدور نفت در تمام ممالک محروسه ایران به جز پنج ایالت شمالی را به مدت شصت سال حاصل کرد.   وی در ادامه افزود: براساس این امتیاز پس از حدود پنج سال، شاهد فوران نفت از سکوی احداثی منطقه مسجد سلیمان بودیم و به‌یکباره ارزش سهام شرکت دارسی را به میزان قابل توجه و حتی باورنکردنی افزایش داد که تقریبا این اتفاق مصادف با حدوث انقلاب مشروطه در ایران بود.   مکی اظهار داشت: اجنبی، زمانی در ایران به #نفت رسید که ایران در گیرودار نبرد مستبدان و مشروطه‌خواهان بود و اثری از دولت مرکزی مقتدر نبود. با تمام این تفاسیر، شروع انقلاب مشروطه، زمزمه مخالفت‌های روزافزونی را در مخالفت با قرارداد دارسی ایجاد کرد، اما به دلیل کوتاهی عمر مجلس اول و نیز پیدایش استبداد صغیر و همچنین مشکلات متعدد مجالس بعدی، خود مانعی جدی بر پیگیری مفاد امتیازنامه دارسی شد.   وی با بیان اینکه مقاله ژاک دمرگان، سرآغازی بر پیدایش صنعت عظیم نفت ایران شد، توضیح داد: آنچه باعث پررنگ‌تر شدن نقش نفت در دوران شروع عصر تقابل ابرقدرت‌ها شد، وقوع جنگ جهانی اول و تأمین سوخت کشتی‌های جنگی بود که اهمیت و ارزش نفت را نزد دولتمردان انگلستان دوچندان کرد و موجب به‌دست گرفتن امتیازنامه دارسی توسط دولت انگلستان شد که فرآیند نوینی در راستای نقشه استعماری بریتانیای کبیر در ایران ایجاد کرد.   مکی با تأکید بر اینکه انگلیسی‌ها اولین ملت اروپایی بودند که متوجه نقش حیاتی نفت در تأمین سوخت صنایع و ناوگان ترابری در دنیای آینده شدند، توضیح داد: ده سال پس از صدور امتیازنامه دارسی، که هواپیماها با سوخت بنزین مخصوص در آسمان‌ها به پرواز درآمدند، آشکار شد که نفت و مشتقات آن چه تأثیری در سرنوشت دول قدرتمند دنیا خواهد داشت.   وی اظهار داشت: #دارسی ، در زمینه نفت ایران سیصدهزار لیره خرج کرد و دیگر آهی در بساط نداشت که نوبت به دولت انگلستان رسید و به صحنه وارد شد. چه انگلستان امتیازنامه را با خدعه و نیرنگ از کف دارسی خارج کرده باشد و چه دارسی با میل و اراده خود آن را فروخته باشد، سرانجام در ماه آوریل سال 1909م/ 1288ش، به فاصله یک سال پس از اکتشاف نفت در چاه نفتون، شرکت سهامی نفت انگلیس و ایران با سرمایه دومیلیون لیره در لندن به ثبت رسید.   مکی در پایان یادآور شد: به گواه تاریخ و ادله فراوان، انعقاد قرارداد 1933 بزرگ‌ترین خیانتی بود که یک دولت برای حفظ منافع بیگانگان علیه مردمش مرتکب شد و قطعا می‌توان حدوث کودتای ننگین 28 مرداد و ایجاد دولت نظامی زاهدی در سال 1953م را نیز علت و دلیلی بر لغو قرارداد 1933 در فرآیند ملی شدن صنعت نفت ایران دانست که پس از آن هم پیدایش و ایجاد فضای استعماری نوین با تشکیل کنسرسیوم نفتی انگلیسی ـ آمریکایی ادامه زنجیره نوین امپریالیستی تا وقوع انقلاب اسلامی ایران بود. https://instagram.com/iichs.ir @iichs_ir

✳️ چیت‌سازیان: چرا رضاخان شیخ خزعل را سرکوب کرد/ میزان حمایت انگلیسی‌ها از شیخ محدود بود   #محمدرضا_چیت‌_سازیان در ادامه همایش درباره «شورش #شیخ_خزعل علیه حکومت مرکزی و سرکوب به بهانه تثبیت» بیان کرد: موضوع من در ارتباط با شورش شیخ خزعل و نقش پررنگ قدرت #انگلستان در این ماجراست؛ به این معنا که این جریان با پا گرفتن حکومت‌های محلی مثل شیخ خزعل و سرکوب توسط #رضاشاه همه در سایه همکاری، حمایت، پشتیبانی و مسیری بوده که قدرت‌هایی مثل انگلستان نقش اصلی را در آن داشتند.   این پژوهشگر افزود: پژوهش‌های کمّی در این خصوص انجام شده است. عقبه شیخ به دوره قاجاریه باز می‌گردد که هنوز نفت کشف نشده و بودجه کشور از راه استخراج نفت نبوده و ما با دولت مرکزی مقتدری در این دوره مواجه نیستیم.   چیت‌سازیان توضیح داد: رابطه شیخ با حکومت مرکزی و دولت انگلستان و دول خارجی رابطه پیچیده‌ای بود و اگر بخواهیم درباره این موضوع صحبت کنیم، یک سه‌ضلعی میان قدرت انگلستان، حکومت مرکزی که مقطعی در دولت قاجار بود و پس از آن رضاخان بر سر کار آمد و ضلع دیگر شیخ خزعل به‌عنوان حکمران محلی است.   وی ادامه داد: شیخ مدتی با دولت مرکزی چالش‌هایی در زمینه مالیات داشت که حتی درگیری‌هایی میان آنها به‌وجود آمد، اما این جریان و چالش‌ها با نقش انگلیسی‌ها فیصله پیدا کرد و حتی قراردادی میان دو طرف منعقد شد. موازنه میان این دو، دولت انگلستان بود، به این بهانه که هر زمان خواست از این دو طرف بهره‌مند شود.   چیت‌سازیان در ادامه گفت: انگلیسی‌ها از شیخ تا جایی که منافع‌شان پیش برود، حمایت زبانی داشتند. حتی زمانی که شیخ در زمان هرج و مرج و بی‌ثباتی به حمایت نیاز داشته است، از او حمایت نمی‌کنند؛ چراکه اگر شیخ به قدرت می‌رسید، ممکن بود که کنترل انگلیسی‌ها بر شیخ کم شود. این جریان تا زمان بر سرکار آمدن رضاخان، که انگلیسی‌ها نیز در آن نقش داشته‌اند، ادامه پیدا می‌کند. رضاخان پس از به ‌قدرت رسیدن تلاش می‌کند حکومت مرکزی باثباتی ایجاد و نظام سیاسی مطلوب خود را در ایران اجرایی کند؛ پس برای این کار نیاز به سرکوب شیخ داشت.   این پژوهشگر تاریخ توضیح داد: رضاخان تا سال ۱۳۰۱ درگیر مسائل داخلی کشور بود و از طرفی هم انگلیسی‌ها تلاش می‌کردند مهره‌هایشان همچون شیخ را به نحوی از بین ببرند که ضربه‌ای به اعتبارشان وارد نشود. آن چیزی که عامل اصلی است، مسائل کلان نظام بین‌المللی است و نظر رضاخان خیلی ملاک نبود؛ چون او نمی‌خواست خود را در مقابل انگلیسی‌ها قرار بدهد.   وی اشاره کرد: پس از مدتی درگیری، شیخ خود را بدون خون و خونریزی تسلیم رضاخان می‌کند، اما با کمک انگلیسی‌ها جان سالم به در می‌برد؛ چراکه رضاخان دل رئوفی نداشت و حتی به ‌نوعی از شیخ می‌ترسید. شیخ چندسالی در حبس داخلی بود و در نهایت نیز فوت کرد، اما پس از آنکه رضاخان از قدرت کنار رفت، شیخ در نجف خاک شد.   چیت‌سازیان در پایان گفت: در این جریان و تحولات، نقش انگلیسی‌ها بسیار پررنگ است و برکسی پوشیده نیست که اگر انگلستان نبود که بخواهد دخالت کند و بین این دو نیرو را هماهنگ کند، شاید ماجرا به این شکل اتفاق نمی‌افتاد. نمونه این جریان نیز مثل افغانستان است که نقش آمریکا در آن پوشیده نیست و این می‌تواند درسی برای کشور خودمان و منطقه خاورمیانه باشد که قدرت‌های خارجی درصدد رسیدن به منافعشان هستند. https://instagram.com/iichs.ir @iichs_ir

✳️ سعیدی: علل حمایت انگلیس از #مشروطه‌ خواهان ایرانی/ منافع ملی چطور اولویت استعمار پیر می‌شود   سپس #زهرا_سعیدی ، پژوهشگر تاریخ، در موضوع «سیاست انگلیس در دوره پسامشروطه و حمایت آنها از #رضاخان » عنوان کرد: سیاست انگلیس در این دوره یکسان نبود. این کشور همیشه سیاست‌هایش را براساس منافع خود در منطقه تغییر داده است. انگلیس در این دوره همیشه خود را منادی مشروطه معرفی می‌کرد و از این طریق هم توانست برخی مشروطه‌خواهان به‌ویژه افراطی‌ها را جذب خود کند، اما واقعیت این است که در آن دوره وجود یک حکومت مشروطه در ایران لازم بوده و انگلیس همیشه ترس این را داشت که روسیه منافع او را بگیرد.   وی در ادامه افزود: روس‌ها به دلیل نزدیکی به مرزهای ایران و مناسبات گسترده، حضور گسترده‌ای در ایران داشتند، اما انگلیس تلاش داشت روسیه را از سیاست ایران دور کند و شاید بهترین راه همین حکومت مشروطه توسط یکی از نیروهای مشروطه‌خواه حامی انگلیس بود. درهرحال نکته مهم این است که این رقابت تأثیر خاصی در استقلال سیاسی ایران گذاشت تا جایی که این دو قدرت با هم توافق کردند که موازنه داشته باشند، اما این موازنه خیلی پایدار نبود و دو کشور طی قرارداد 1907 برخلاف انتظار مشروطه‌خواهان سیاست مماشات را با هم در پیش گرفتند و به رقابت‌هایشان پایان دادند.   سعیدی یادآور شد: براساس قرارداد 1907 بین روسیه و انگلیس به نام قرارداد سن‌پترزبورگ، ایران بین دو کشور تقسیم شد. علل انعقاد این قرارداد حضور آلمان‌ها بود که در آن دوران به بهانه‌های مختلف زیاد شده بود و نگرانی انگلیسی‌ها را موجب شده بود.   وی با بیان اینکه این قرارداد از جهات دیگری هم بر نارضایتی مردم و بحران‌های سیاسی اثر گذاشت و اضمحلال تدریجی مشروطیت را به دنبال آورد، گفت: به‌خصوص مقارن جنگ جهانی اول که ایران به اشغال درآمد و قحطی و نارضایتی و حکومت‌های تجزیه‌طلب ایجاد شد، مردم همه مشکلات را ناشی از مشروطه و ضعف حکومت مرکزی می‌دیدند.   سعیدی یادآور شد: البته این قرارداد در سال 1915 طی یک معاهده سری لغو شد و جای آن را معاهده 1915 گرفت و در آن اختیارات روسیه از قرارداد قبلی هم فراتر رفت. این سیاست تا پایان جنگ جهانی اول ادامه یافت.   وی اظهار داشت: علت اتخاذ سیاست‌های متفاوت از سوی انگلیس در برهه‌هایی که بدان اشاره شد، تأمین منافع ملی خود بود. درواقع برای کشورهای غربی مثل انگلیس تنها یک راهنمای عمل در سیاست خارجی هست و آن هم منافع خودشان است. حال ممکن است اینها منافعشان به سمت یک حکومت مستبد یا مشروطه‌خواه یا بی‌ثبات کردن وضعیت سیاسی یک کشور باشد؛ موضوعی که نمونه‌های آن را در دوره‌های مختلف تاریخ ایران شاهد بودیم.   https://instagram.com/iichs.ir @iichs_ir

✳️نقش نخبگان سیاسی در ساخت دوره پهلوی اول #سارا_اکبری ، مورخ درباره «دولت‌سازی در دوره پهلوی اول» طی سخنانی عنوان کرد: در میان عواملی که در تأسیس یک دولت و جریان تثبیت یا فروپاشی آن مؤثر است می‌توان به ساختار سیاسی دولت و چگونگی شکل‌گیری این ساختار اشاره کرد؛ بحثی که فرایند دولت‌سازی نام دارد. گفته می‌شود فرایند دولت‌سازی از سوی نخبگان جامعه صورت می‌گیرد و این مسئله در زمینه تأسیس دولت #پهلوی_اول به‌خوبی آشکار است.   وی در ادامه افزود: در بحث نقش نخبگان سیاسی در دوره پهلوی اول باید گفت که ما باید یک نگاه زمان‌مند داشته باشیم؛ یعنی عقب‌گرد تاریخی به سال‌های 1287 تا 1299 که در این سال‌ها به واسطه ناکامی مشروطه در تحقق اهداف خود که برقراری یک نظام سیاسی مبتنی بر دموکراسی پارلمانی و تأسیس مجلس ملی و ایجاد مجلس محدود به قانون است، مشروطه ناکام ماند و دخالت قدرت‌های بیگانه هم به حدی رسید که به تسخیر مناطقی از ایران رسید.   اکبری اظهار داشت: در این شرایط اوضاع ایران به لحاظ سیاسی، اجتماعی و فرهنگی دچار نابسامانی و هرج‌ومرج برآمده از زوال سلطنت قاجار و ناکامی مشروطه و دخالت بیگانگان شد. این امر باعث شد که یک چرخش در گفتمان نخبگان سیاسی ایجاد شود که به تأسیس یک دولت مقتدر مرکزی برسد.   وی با اشاره به نقش و تأثیر قدرت‌های بیگانه در شکل‌گیری گفتمان داخلی گفت: #انگلیس به عنوان مهم‌ترین قدرت بیگانه در ایران از زمانی که نتوانست قرارداد 1919 را اجرا کند، در خیلی زمینه‌ها در ایران ناکام ماند و به دنبال یک راه حل تازه بود. سرانجام هم با پیش آمدن وضع مذکور این قدرت راه حل را در اجرای یک برنامه‌ای که بتواند دولت ضعیف قاجار را براندازد و یک دولت مقتدر و کارآمد اما نظامی روی کار بیاورد، دید.   این پژوهشگر اظهار داشت: در این شرایط که هم نیروهای داخلی و هم خارجی خواهان تأسیس قدرتی مقتدر در ایران بودند، بین نخبگان سیاسی و جریانات روشنفکر بر سر ساختار قدرت در آینده ایران نوعی انشقاق ایجاد شده بود؛ به گونه‌ای که سه جریان اینجا قابل ردیابی است: جریان اول همان مشروطه‌طلبان سابق هستند که همچنان بر تأسیس نظام سلطنت #مشروطه تأکید دارند، اما اینها به انفعال کشیده شدند؛ چون گزینه و راهکار مناسب برای بازگرداندن اصول مشروطه در ایران را نداشتند. جریان دوم کسانی بودند که جریان مشروطه ایرانی را مطرح می‌کردند و این تز متأثر از فکر افرادی مثل آخوند خراسانی و میرزای نائینی هم بود.   وی ادامه داد: جریان سوم هم خواهان پیاده‌سازی الگوی تجدد آمرانه در ایران بودند و اینها توانستند در سطح جامعه هژمون ایجاد و به تأسیس دولت جدید در ایران تحت عنوان پهلوی اول اهتمام کنند. گام اول این نخبگان عضویت در کمیته آهن در سال‌های منتهی به کودتای 3 اسفند بود که توسط انگلیسی‌ها سامان‌دهی شده بود.   اکبری با بیان اینکه طیفی از نخبگان بنام و برجسته مثل #مصدق و #شهید_مدرس هم در این جریانات به مخالفت با اقدامات رضاخان و نخبگان غرب‌گرا اهتمام ورزیدند، گفت: اما در این برهه تاریخی کفه ترازو به نفع گروه دوم چربید و آنها توانستند تا حد زیادی اقدامات خود را ساماندهی کنند؛ اشخاصی همچون تیمورتاش و #علی‌اکبر_داور در اینجا نقش مهمی بازی کردند.   وی همچنین توضیح داد: آنچه در یک روند تاریخی اتفاق افتاد یک جریان معکوسی بود طی آن، نخبگان همچون لیبرال‌ها و غرب‌گراهای اوایل مشروطیت با تندروی‌ها و تأکید بر غربی‌سازی ایران و نادیده انگاشتن زمینه تاریخی هویتی و فرهنگی ایران با صرف پرداختن به الگوی پیشرفت غربی در جامعه مذهبی، نتوانستند اقبال عمومی را کسب و میدان اجتماعی را با میدان سیاسی هماهنگ کنند. بنابراین اگرچه به‌ظاهر ما شاهد یک دولت مقتدر و مرکزی در ایران هستیم و مجلس ملی و مطبوعات داریم، اما آنچه بعد از سال‌های 1305 اتفاق می‌افتد چنبره یک دیکتاتوری آهنین در ایران است که دیگر رضاخان را از حالت منجی و قهرمان سیاسی به شخصی مستبد تبدیل می‌سازد که تنها خودش باید در مرکز هرم قدرت باشد. https://instagram.com/iichs.ir @iichs_ir