🗓️ یکشنبه 1 مهر 1403
🔅 الحَمدُ لِلّٰهِ رَبِّ العٰلَمینَ (حمد/2)
📝 فهرست نکات
1️⃣ نکات لغوی-ادبی
2️⃣ اشاره روایی
3️⃣ نکات نگارشی و علامتگذاری
🔰 بر کرانه آیهها
#نکات_لغوی_ادبی
الحمد: ستايش. ستايش کردن يعنی کسی را خوب، نيکو و قابل تعريف دانستن.
الحمد لله: فقط الله، ستودنی است، ستودن و ستايش کردن، فقط سزاوار الله است.
رب: مالک و صاحباختيار
العٰلَمين: اهل عالم، جهانيان، جن و انس يا مردم
🔸منبع: کتاب #در_محضر_قرآن ، ج1، ص14
💠 کانال رسمی مرکز طبع و نشر قرآن کریم
👇👇👇👇👇
🔹@moshaf_org🔹
🔰 بر کرانه آیهها
#اشاره_روایی
✅ عَن اَبی عَبدِ اللهِ عَلَیهِ السَّلامُ: شُكرُ النِّعمَةِ اجتِنابُ المَحارِمِ وَتَمامُ الشُّكرِ قَولُ الرَّجُلِ «الحَمدُ لِلّٰهِ رَبِّ العالَمينَ».
✅ امام صادق علیه السلام: شکر نعمت، دوری از محرمات است و کمال شکر، این است که انسان بگوید: «الحمد لله رب العالمین».
🔸منبع: کافی، 3/246
💠 کانال رسمی مرکز طبع و نشر قرآن کریم
👇👇👇👇👇
🔹@moshaf_org🔹
🔰 بر کرانه آیهها
#نکات_نگارشی_و_علامتگذاری
✅ 1- این آیه با کلمه «الحمد» شروع شده است که در ابتدای آن، «همزه وصل» وجود دارد. همانطور که میدانیم همزه وصل، ذاتا بدون علامت است و در صورت ابتدا از آن، بر اساس کلمهای که بعد از آن آمده حرکتی میگیرد؛ مثلا اگر کلمه بعد از آن، از نوع اسم باشد، حرکت همزه وصل، «فتحه» خواهد بود.
👈 از آنجا که تشخیص نوع کلمات از لحاظ علم «صَرف» برای همه امکانپذیر نیست؛ لذا در برخی شیوههای علامتگذاری، حرکتی را به عنوان حرکت غیراصلی برای این حرف (همزه وصل) نوشتهاند تا تلاوتکننده آیات، حرکت صحیح #همزه_وصل را در هنگام ابتدا بداند و آن را درست بخواند.
👈 بر خلاف ضبط مصری (عثمانطه) که هیچ حرکت کمکی بر روی همزه وصل نگذاشته و نیز بر خلاف ضبط ایرانی و ضبط هندی که حرکت همزه وصل، بهطور کامل و مانند همه حرکتهای مصحف، نوشته شده است، در مصحف #کم_علامت ، حرکت همزه وصل، بهصورت #ریز -نه بهعنوان حرکت اصلی- مشخص شده است؛ مانند متن قرمزرنگ در تصویر آیه امروز.
✅ 2- بر اساس منابع علم رسمالمصحف، الف بعد از عین در کلمه «العٰلمین» بر مبنای قاعده #حذف_الف در کلمات جمع سالم مذکر و مؤنث -که موارد مشابه بسیاری در قرآن دارد- حذف شده است؛ مانند: «وَالصّٰدِقینَ»، «الظّٰلِمونَ» یا «کَلِمٰت»، «ظُلُمٰت» و ... . در واقع این کلمه فقط در مصحف به این شکل (بدون الف) نگاشته میشود و در #املای_عربی ، اثبات الف در این کلمه منعی ندارد.
👈 البته در مصاحفی از قبیل ایرانی و ترکی، این کلمه با #اثبات_الف آمده است که مغایر با رسمالمصحف بوده و از لحاظ علمی از درجه اعتبار پایینتری برخوردار هستند.
💠 کانال رسمی مرکز طبع و نشر قرآن کریم
👇👇👇👇👇
🔹@moshaf_org🔹
🗓️ دوشنبه 2 مهر 1403
🔅 الرَّحمٰنِ الرَّحیمِ (حمد/۳)
📝 فهرست نکات:
1️⃣ نکات لغوی-ادبی
2️⃣ اشاره روایی
3️⃣ نکات نگارشی و علامتگذاری
🔰 بر کرانه آیهها
#نکات_لغوی_ادبی
الرَّحمٰنِ: بخشنده؛ البته عدهای آن را عَلَم برای خداوند دانسته و همان «رحمٰن»، ترجمه میکنند.
الرَّحیمِ: مهربان، لطفکننده، احسانکننده
🔸منبع: کتاب #در_محضر_قرآن ، ج1، ص14
💠 کانال رسمی مرکز طبع و نشر قرآن کریم
👇👇👇👇👇
🔹@moshaf_org🔹
🔰 بر کرانه آیهها
#اشاره_روایی
❇️ قالَ رَسولُ اللهِ صَلَّی اللهُ عَلَیهِ وَآلِهٖ: «اَنَّ لِلّٰهِ عَزَّوَجَلَّ مِائَةُ رَحمَةٍ وَاَنَّه اَنزَلَ مِنها واحِدَةً اِلَی الاَرضِ فَقَسَّمَها بَينَ خَلقِهٖ، بِها يَتَعاطَفونَ وَيَتَراحَمونَ وَاَخَّرَ تِسعًا وَتِسعينَ لِنَفسِهٖ يَرحَمُ بِها عِبادَه يَومَ القِيامَةِ.»
وَرُوِیَ اَنَّ اللهَ قابَضَ هٰذِهٖ اِلىٰ تِلکَ فَيُكمِلُها مِائَةً يَرحَمُ بِها عِبادَه يَومَ القِيامَةِ.
❇️ پیامبر صلی الله علیه و آله: «خداوند عزوجل صد رحمت دارد و از آن، یک بخش را به زمین فرستاده و در میان مخلوقاتش تقسیم کرده است؛ آنها بهسبب همان یک بخش، به هم لطف و مهربانی دارند و 99 تای دیگر را برای خود نگه داشته تا در روز قیامت با آن به بندگانش لطف کند.» و روایت شده که خدا آن یک بخش را نیز میگیرد و 100 تای آن را کامل میکند و در روز قیامت، با تمام رحمتش به بندگانش رحم میکند.
🔸 منبع: مجمع البیان، 1/94
💠 کانال رسمی مرکز طبع و نشر قرآن کریم
👇👇👇👇👇
🔹@moshaf_org🔹
🔰 بر کرانه آیهها
#نکات_نگارشی_و_علامتگذاری
❇️ این آیه شریفه از سوره حمد، در واقع بخشی از آیه یکم همین سوره است که قبلا در مورد آن، مطالبی گفته شد.
اما در اینجا در خصوص قواعد نگارش کلمه اول این آیه (الرحمٰن) در املای عربی نکتهای ارائه میشود:
✴️ بر اساس اصول و قواعد نگارش عربی (غیر از کتابت قرآن) کلمه «الرحمٰن» اگر اسم عَلَم (اسم خاصی که از آن برای نامیدن اشخاص، اشیاء و ... استفاده میشود) محسوب شود یا اگر همراه با الف و لام باشد بدون الف بعد از میم نوشته میشود.
✴️ اما اگر بدون الف و لام باشد یا علم نباشد با الف نوشته میشود (رحمان).
💢 با این حال بر اساس #رسم_المصحف ، و توافق تمامی کاتبانِ مصحفِ پایبند به رسمالمصحف، این کلمه در #کل_قرآن ، بدون الف بعد از میم نوشته میشود و بر این اساس نگارش آن با الف بعد از میم در قرآن، وجه علمی نداشته و در جهان اسلام از درجه اعتبار علمی ساقط است.
💠 کانال رسمی مرکز طبع و نشر قرآن کریم
👇👇👇👇👇
🔹@moshaf_org🔹
🔰 آشنایی با علم رَسمُالمُصحَف (شیوه نگارش کلمات در قرآن کریم)
👈 در یازدهمین همایش بررسی شیوههای نگارش و علامتگذاری قرآن کریم در شیراز مطرح شد:
✅ در نگارش کلمات قرآن، موارد متعددی به چشم میخورد که با نگارش متداول اختلاف دارد، گاهی حرفی در یک کلمه حذف شده است مانند کلمه «مالِک» در سوره حمد که بدون الف نوشته میشود (ملک) اما با الف خوانده میشود (مالک)؛ درمقابل، گاهی حرفی نوشته شده که خوانده نمیشود مانند کلمه «مِائَة» که الف آن خوانده نمیشود؛ به این نوع از نگارش که اختصاص به کلمات قرآن دارد اصطلاحا «رسمالمصحف» میگویند.
✅ علم #رسم_المصحف در میان علمای مغربزمین در قرون گذشته از اعتبار خاصی برخوردار بوده است اما امروزه در همه سرزمینهای اسلامی، قرآن بر اساس رسمالمصحف نگارش مییابد.
✅ پیشینه رسمالمصحف به صدر اسلام و نگارش اولیه قرآن و زمان جمعآوری آن برمیگردد. به اعتقاد ما قواعد نگارش کلمات قرآن در صدر اسلام، مدوّن نبوده و چند قرن بعد از ظهور اسلام، این قواعد، تدوین شده است.
✅ عدم تکامل خط در زمان نزول قرآن باعث شد که برخی کلمات بهگونهای نوشته شود که امروزه دیگر بدان شکل نوشته نمیشود.
🔸منبع: بخشی از سخنرانی دکتر توکلی، قائممقام مرکز طبع و نشر در همایش بررسی شیوههای نگارش و علامتگذاری قرآن کریم در شیراز
💠 کانال رسمی مرکز طبع و نشر قرآن کریم
👇👇👇👇👇
🔸@moshaf_org🔸
🗓️ سهشنبه 3 مهر 1403
🔅 مٰلِکِ یَومِ الدّینِ (حمد/4)
📝 فهرست نکات:
1️⃣ نکات لغوی-ادبی
2️⃣ شرح تفسیری
3️⃣ اشاره روایی
4️⃣ نکات نگارشی و علامتگذاری
👈پ.ن: تصویر پیوست، صفحهای از قرآن کشواد بن املاس است.
در ادامه مطالب به معرفی این مصحف کهن، پرداختهایم.
🔰 بر کرانه آیهها
#نکات_لغوی_ادبی
مٰلک يوم: مالک روز [جزا] يا مالک امر و نهی در روز [جزا]
الدين: جزا، پاداش
🔸منبع: #در_محضر_قرآن_کریم ، ج1، ص14
💠 کانال رسمی مرکز طبع و نشر قرآن کریم
👇👇👇👇👇
🔹@moshaf_org🔹
🔰 بر کرانه آیهها
#شرح_تفسیری_آیه
مٰلِکِ يَومِ الدّينِ (حمد/4)
(خداوند) مالک روز جزاست.
✅ در ذیل این آیه از امام باقر علیهالسلام روایت شده است: «همه کارها امروز و آن روز به دست خداست... ولی در روز قیامت، تمام حاکمان از میان میروند و هیچ حکومتی جز حکومت خدا باقی نمیماند.»
✅ همچنین در حالات امام سجاد علیهالسلام نقل کردهاند: هنگامی که آیه «مٰلِکِ يَومِ الدّينِ» را میخواندند، آنقدر آن را تکرار میکردند که نزدیک میشد جان دهند.
🔸 منبع: قرآن حکیم (ویژه عموم مردم)، ص1
💠 کانال رسمی مرکز طبع و نشر قرآن کریم
👇👇👇👇👇
🔹@moshaf_org🔹
🔰 بر کرانه آیهها
#اشاره_روایی (حمد/4)
✅ عَنِ الرِّضا عَلَیهِ السَّلامُ: «مٰلِکِ يَومِ الدّينِ» اِقرارٌ لَه بِالبَعثِ وَالحِسابِ وَالمُجازاةِ وَ ایجابُ مُلکِ الآخِرَةِ لَه كَايجابِ مُلکِ الدُّنيا.
✅ امام رضا علیه السلام: ذکر «مٰلِکِ يَومِ الدّينِ»، اقرار به زنده کردن مردگان و محاسبه اعمال و پاداش و کیفر الهی و اثبات فرمانروایی آخرت برای خداست، مانند اثبات فرمانروایی دنیا برای او.
🔸منبع: من لا یحضره الفقیه، 1/203
💠 کانال رسمی مرکز طبع و نشر قرآن کریم
👇👇👇👇👇
🔹@moshaf_org🔹
🔰 بر کرانه آیهها
#نکات_نگارشی_و_علامتگذاری (حمد/4)
❇️ یکی از مسائل مهم در علوم قرآنی، اختلاف در قرائت برخی از کلمات قرآن کریم است؛ بدین معنا که گاهی اوقات در خوانش یک کلمه، بیش از یک وجه آمده که همه آنها از صدر اسلام تا عصر حاضر، توسط مسلمانان، ثبت و سینهبهسینه نقل شده است. از سوی دیگر، بر اساس روایات، خواندن قرآن مطابق هر یک از این وجوه از جانب امامان و بزرگان دین، جایز دانسته شده است.
❇️ برای نقل این وجوه مختلف از همان سدههای نخستین و باتوجه به شهرهای مهم جهان اسلام در آن عصر (مکه، مدینه، کوفه، بصره و شام) افرادی بهعنوان قاری، مشهور شدند که نام آنها در کتب این علم، ثبت و ضبط شده است. این افراد به #قراء_سبعه یا قاریان هفتگانه شهرت دارند.
❇️ قرائت هر یک از این قاریان هفتگانه توسط دو نفر #راوی نقل شده است که به آنها راویان 14گانه گفته میشود و کتابت یا چاپ قرآن کریم در کشورهای اسلامی بر اساس روایت یکی از این راویان 14گانه است. در کشور ایران نیز در سدههای اخیر، قرآنها بر اساس قرائت #عاصم کوفی و مطابق روایت #حفص میباشد که در صفحه انتهایی قرآنها به این موضوع اشاره شده است.
💢 کلمه «مٰلِک» نیز از همین کلماتی است که در خوانش آن، دو وجه نقل شده است:
👈 «مالک» بر وزن فاعِل که قرائت عاصم به روایت حفص نیز همینگونه است.
👈 «مَلِک» بر وزن فَعِل که ۵ نفر از قاریان هفتگانه بدین شکل قرائت کردهاند.
✴️ به دلیل رعایت قواعد #رسم_المصحف و اینکه کلمه، تحمل قرائت دیگر را نیز داشته باشد، کلمه «مالک» به حذف الف (مٰلک) نوشته شده است.
💠 کانال رسمی مرکز طبع و نشر قرآن کریم
👇👇👇👇👇
🔹@moshaf_org🔹
مرکز طبع و نشر قرآن کریم
🗓️ سهشنبه 3 مهر 1403 🔅 مٰلِکِ یَومِ الدّینِ (حمد/4) 📝 فهرست نکات: 1️⃣ نکات لغوی-ادبی 2️⃣ شرح تف
👆 قدیمیترین قرآن وقفی حرم امام رضا علیه السلام و تصویر امروز
🔶 قرآن کَشواد بن اِملاس
✅ در قرن چهارم هجری از سوی کَشواد بن املاس، حاکم وقت اصفهان در زمان سامانیان، نسخهای 14 پاره از متن کامل قرآن، وقف حرم امام رضا «ع» شده است. در حقیقت، کشواد بن املاس، کاتب قرآن نیست؛ او فقط این نسخه از قرآن را که در سال 327 هـ.ق کتابت شده، بر حرم امام رضا «ع» وقف کرده است.
✅ گفتنی است نام کشواد در #شاهنامه مکررا آمده است. وی فرزند بشخوره، از نسل کاوه آهنگر و از پهلوانان بزرگ ایرانی در زمان فریدون و جانشینان اوست که در شاهنامه از او به عنوان کشواد زرینکلاه یاد شده است. احتمالا وی فردی متنفذ، وزیر یا حاکمی محلی در #اصفهان در عصر سامانیان بوده است.
✅ از 14 پاره اصلی این قرآن، سه پاره در کتابخانه آستان قدس رضوی باقی مانده است. یک پاره دیگر آن در حراج کریستیز لندن فروخته شده است که از سرنوشت فعلی آن، اطلاعی در دست نیست.
✅ قرآن کَشواد به خط #کوفی_جدید نوشته شده است. خط این قرآن را افراد مختلف به نامهایی چون کوفی نسخ، کوفی مشرقی و کوفی ایرانی نامیدهاند. ویژگیهای نوشتاری خاص برخی از کلمات این قرآن، نوع نامگذاری سورهها و علامتگذاری کلمات آن، توجه نسخهشناسان و علاقهمندان را به خود جلب کرده است.
🔸 منبع: #قرآن_های_کوفی_در_ایران صص389-398
💠 کانال رسمی مرکز طبع و نشر قرآن کریم
👇👇👇👇👇
🔹@moshaf_org🔹
🗓️ چهارشنبه 4 مهر 1403
🔅 اِيّاكَ نَعبُدُ وَ اِيّاكَ نَستَعينُ (حمد/5)
📝 فهرست نکات:
1️⃣ نکات لغوی-ادبی
2️⃣ شرح تفسیری
3️⃣ اشاره روایی
4️⃣ نکات نگارشی و علامتگذاری
🔰 بر کرانه آیهها
#نکات_لغوی_ادبی (حمد/5)
اِيّاكَ: فقط تو را...
نَعبُدُ: میپرستيم، بردگی میکنيم.
اِيّاكَ نَستَعينُ: فقط از تو کمک میخواهيم.
🔸منبع: #در_محضر_قرآن_کریم ، ج1، ص14
💠 کانال رسمی مرکز طبع و نشر قرآن کریم
👇👇👇👇👇
🔹@moshaf_org🔹
🔰 بر کرانه آیهها
#شرح_تفسیری_آیه
اِيّاكَ نَعبُدُ وَ اِيّاكَ نَستَعينُ (حمد/5)
(خدایا) تنها تو را میپرستیم و تنها از تو یاری میجوییم.
✅ «اِيّاكَ نَعبُدُ» بیانگر سه مطلب است:
1- انحصار
یعنی *فقط* تو را عبادت میکنیم و هیچ موجود دیگری را جز تو عبادت نمیکنیم؛ یعنی در مقابل خدا خضوع و خشوع میکنیم و در مقابل غیر خدا از انسانها، قدرتهای مادی و... خضوع و خشوعی نداریم. طبق قواعد ادبیات عربی هنگامىكه مفعول بر فعل، مقدم شود، معنى #حصر از آن استفاده مىشود و در اينجا مقدم شدن كلمه «اياك» بر «نعبد» و «نستعين» دليل بر انحصار است.
2- بندگی فضیلت
یعنی بندگی خدایی که منشأ همه خیرات است، یعنی بنده کمال، خیر، نور مطلق و فضیلتها این بر خلاف #بندگی برای انسانهاست که محدود و ناقص هستند و نتیجه آن، #ذلت است. همچنین بندگی هوا و هوس و بندگی قدرتهای ظالم برای انسان، ذلتبار است.
3- بیان رابطه بین انسان و خدا
این رابطه در بعضی ادیان مثل مسیحیت بهجای بندگی، رابطه پدر و فرزندی معرفی شده است. این موضوع، زاییده تفکرات شرک مردم و یونان قدیم است که آنها خدایان را پدرها و مادرها میدانستند؛ برخلاف قرآن که میگوید: «لَم يَلِد وَلَم يولَد»
🔸 منابع: با بهرهگیری از تفسیر نمونه، ج1، ص42؛ سایت مقام معظم رهبری، فیشهای مرتبط با «ایاك نعبد و ایاك نستعین.»
💠 کانال رسمی مرکز طبع و نشر قرآن کریم
👇👇👇👇👇
🔹@moshaf_org🔹
🔰 بر کرانه آیهها
#اشاره_روایی (حمد/5)
✅ عَنِ الرِّضا عَلَیهِ السَّلامُ: «اِيّاكَ نَعبُدُ» رَغبَةٌ وَتَقَرُّبٌ اِلَى اللهِ تَعالىٰ ذِكرُه وَ اِخلاصٌ لَه بِالعَمَلِ دونَ غَيرِهٖ وَ «اِيّاكَ نَستَعينُ» استِزادَةٌ مِن تَوفيقِهٖ وَعِبادَتِهٖ وَاستِدامَةٌ لِما اَنعَمَ اللهُ عَلَيهِ وَنَصَرَه.
✅ امام رضا علیه السلام: انسان با ذکر «ایاك نعبد» #اشتیاق خود را به خدای والامقام نشان میدهد و به او نزدیک میشود و اعمالش را برای او -نه برای هیچکس دیگر-، خالص میکند و با گفتن «اياك نستعين» از خدا میخواهد توفیقاتش را افزون و به او کمک کند تا بیشتر خدا را عبادت کند و از او بخواهد که نعمتهایی را که بر او ارزانی داشته #تداوم بخشد و او را یاری رساند.
🔸 منبع: من لا یحضره الفقیه، 1/310
💠 کانال رسمی مرکز طبع و نشر قرآن کریم
👇👇👇👇👇
🔹@moshaf_org🔹
🔰 بر کرانه آیهها
#نکات_نگارشی_و_علامتگذاری (حمد/5)
💢 نکات قابل توجه در آیه 5 سوره حمد:
1⃣ همزه قطع:
در ابتدای دو جملهای که این آیه را تشکیل دادهاند #همزه_قطع با حرکت کسره (اِیاك) آمده است.
❇️ در ضبط #مصری ، زیر الف، علامت «ء» به همراه حرکت کسره آمده است (إِیاك).
❇️ توجه: نام علمی علامت زیر الف، رَأسُ العَین است که با شکل «ء» نشان داده میشود و در نزد عموم، با نام «همزه» مشهور است؛ در حالی که در ضبطهای #ایرانی ، #هندی و #کم_علامت ، رأسالعین (ء) وجود ندارد و الف بهتنهایی با حرکت کسره نوشته شده است (اِیاك). البته این رویه در نگارش همزه قطع با حرکتهای فتحه و ضمه نیز به همین منوال است.
2⃣ حرکات همراه صداهای مدی:
به نحوه علامتگذاری در کلمات این آیه با توضیحات زیر توجه فرمایید.
❇️ حرکت فتحه قبل از #الف_مدی در «ایاك»:
🔻ضبط مصری، هندی و ترکی: فتحه همراه با تشدید (ایَّاك)
🔻ضبط ایرانی: الف کوچک همراه با تشدید (ایّٰاك)
🔻ضبط کمعلامت: بدون هیچ حرکت غیرضروری و فقط استفاده از علامت تشدید (ایّاك)
❇️ حرکت کسره قبل از #یاء_مدی در «نستعین»:
🔻ضبط مصری و هندی: کسره زیر حرف «ع» (نستعِین)
🔻ضبط ترکی و ایرانی: #کسره_اشباعی گاه زیر حرف «ع» (نستعٖین) و گاهی زیر یاء مدی (نستعیٖن)
🔻ضبط کمعلامت: بدون هرگونه علامت غیرضروری (نستعین)
❇️ این موضوع در مورد حرکت #ضمه قبل از #واو_مدی هم در کلمات دیگر قرآن وجود دارد.
⏺ به طور کلی در ضبط #کم_علامت قبل از صداهای مدی هیچ علامت دیگری به عنوان حرکت همراه نیامده است.
💠 کانال رسمی مرکز طبع و نشر قرآن کریم
👇👇👇👇👇
🔹@moshaf_org🔹
🔰 سیمای یهود در قرآن
👈 وَقالَتِ الیَهودُ یَدُ اللهِ مَغلولَةٌ (مائده/64)
✅ ترجمه: یهود گفت دست خدا بسته است.
✅ این آیه، اشاره به آلوده بودن تفکرات یهود دارد.
✅ از تورات کنونی چنین برمیآید که برخی از امور میتواند خدا را درمانده کند و مانع رسیدن به اهداف او گردد.
✅ امام صادق علیهالسلام در تفسیر آیه میفرمایند: «منظور یهود از اینکه گفتند دست خدا بسته است این است که آنها گفتند: خدا کار خلقت را تمام کرده و دیگر هیچ کار جدیدی نمیکند.»
✅ این درحالی است که خداوند در ادامه آیه شریفه، پاسخ یهودیان را داده و فرموده: بلکه دستان او باز است و هرگونه بخواهد میبخشد و انفاق میکند.
📌 منبع: قرآن حکیم، چاپ مرکز طبع و نشر
💠 کانال رسمی مرکز طبع و نشر قرآن کریم
👇👇👇👇👇
🔸@moshaf_org🔸
🗓️ شنبه 7 مهر 1403
🔅 اهدِنَا الصِّراطَ المُستَقيمَ (حمد/6)
📝 فهرست نکات:
1️⃣ نکات لغوی-ادبی
2️⃣ شرح تفسیری
3️⃣ اشاره روایی
4️⃣ نکات نگارشی و علامتگذاری