✅ #روش_ساختاری؛ روشی در #بررسی_دلالی آیات قرآن 🔹روش تفسیر ساختاری در کنار «روش موضوعی» (شهید صدر و ...) و «روش تنزیلی» و توجه به ترتیب نزول (استاد سید منذر حکیم، استاد بهجت‌پور و ...)، روشی جدید در بررسی دلالی آیات قرآن است. 🔹در این رویکرد که از سوی قرآن‌پژوهان معاصری همچون دکتر #محمود_بستانی (ره) و استاد محمد #خامه‌گر پیگیری شده است؛ به نظم و #ساختار_هندسی هر سوره (کشف تناسب و ارتباط آیات با یکدیگر+کشف مضمون فراگیر و محوری هر سوره) توجهی ویژه می‌شود. 🔹کتاب «التفسير البنائي للقرآن الكريم» در ۵ جلد از تالیفات دکتر بستانی (دانلود - مطالعه)، کتاب «ساختار هندسی قرآن» (معرفی - مطالعه) و کتاب «ساختار سوره‌های قرآن کریم» (دانلود) و مقاله «روش استنباط گزاره‌های علمی از ساختار سوره‌ها» و مقاله «ساختار هندسی سوره‏های قرآن؛ درآمدی بر تفسیر ساختاری قرآن» (مطالعه) از تالیفات استاد خامه‌گر، از جمله آثار علمی در این زمینه است. 🔹شایان ذکر است که روش تنزیلی (ترتیب نزول) می‌تواند ساختارى نيز باشد؛ همان گونه که در دروس تفسیری استاد سید منذر حکیم (منتشرنشده؛ ارایه شده در رادیو عربی ایران در سال‌های ۱۳۷۵الی ۱۳۸۵) شاهد این رویکرد هستیم. #خرده‌فرایند_بررسی_دلالی 🔸 کانال روش‌شناسی اجتهاد (

روشنا

) 🆔 https://eitaa.com/ravesh_ejtehad 🆔 https://ble.ir/ravesh_ejtehad 🌐 http://ravesh-ejtehad.blog.ir

✅ دانلود فایل #صوتی نشست #روش‌شناسی استظهار 🔹ارائه: استاد #واسطی (۱۳۹۹/۷/۱۶) 🔹متن نشست: http://ravesh-ejtehad.blog.ir/post/68 #خرده‌فرایند_بررسی_دلالی #اختصاصی 🔸 کانال روش‌شناسی اجتهاد (روشنا) 🆔 https://eitaa.com/ravesh_ejtehad 🆔 https://ble.ir/ravesh_ejtehad

✅ دانلود فایل #پاورپوینت نشست #روش‌شناسی استظهار 🔹ارائه: استاد #واسطی (۱۳۹۹/۷/۱۶) 🔸 کانال روش‌شناسی اجتهاد (روشنا) 🆔 @ravesh_ejtehad

✅ استاد سید منذر #حکیم: سه سطح #اجتهاد: استظهار، استنباط، استنطاق 🔹سه سطح از اجتهاد و فقاهت وجود دارد: سطح اجتهاد استظهاری، سطح اجتهاد استنباطی، سطح اجتهاد استنطاقی. در فقه متداول، استظهار و استنباط طی شده است؛ اما استنطاق را بايد تاسيس نمود. 🔹سطح اول اجتهاد؛ #استظهار است، استظهار یعنی هر چه در آیات و روایات آمده است و از دلالت مطابقی يا تضمني يا التزامي این آیات و روایات به دست می‌آید. 🔹سطح دوم اجتهاد؛ #استنباط است؛ این پیچیده‌تر است از آنچه که از ظهور آیات و روایات به دست می‌آيد و استظهار می‌شود. وقتی تمام کلیات فقهي منصوص و قواعد يا اصول استنباط از قرآن و سنت دانسته شد، یک فرع و مساله‌ای مطرح مي‌شود؛ فقیه باید بتواند تشخیص دهد که این فرع و مساله مصداق کدامیک از این احكام كلی است که استظهار کرده است؛ البته باتوجه به ادله متعارض بايد به نتيجه‌اى روشن برسد؛ لذا گفته می‌شود استنباط رد الفروع الی الاصول است. 🔹سطح سوم اجتهاد كه مرحله بالاتر است؛ #استنطاق است که شهید صدر در تفسیر موضوعی خودش به آن پرداخته است. براى به دست آوردن حكم مسائل جدیدی که در آیات و روایات هیچ ذکری از آنها دیده نمی‌شود، امیرالمؤمنین (علیه السلام) فرمودند: ذلکِ الْقُرْآنُ فاسْتنْطِقُوهُ؛ قرآن را به سخن بیاورید. یکی از دلایل بقا و جاودان بودن قرآن همین است که قابلیت پاسخگویی در همه عرصه‌ها و زمینه‌ها را دارد؛ اما به شرطی که با #روش_استنطاقی وارد شوید؛ چرا که آیات قرآن صریحا در این موضوع صحبت نکرده است. #اختصاصی 🔸 کانال روش‌شناسی اجتهاد (روشنا) 🆔 @ravesh_ejtehad

✅ چرایی عدم ذکر #اقوال در

روش اجتهادی

برخی فقیهان ▫️استاد #ملک‌زاده: 🔹«اینکه برخی مجتهدان در هنگام بحث فقهی، اقوال و ادله دیگران را ذکر نمی‌کنند، گاهی به این علت است که آن ادله #علی_المبنا صحیح است؛ لذا اگر مجتهد بخواهد آن ادله را رد کند، باید ابتدا آن مبنا را رد کند که باعث طولانی شدن مباحث می‌شود؛ لذا ترجیح می‌دهد که اصلا متعرض اقوال و ادله دیگران نشود» (درس فلسفه فقه). #اختصاصی 🔸 کانال روش‌شناسی اجتهاد (روشنا) 🆔 @ravesh_ejtehad

🔹تحریر محل نزاع و تفریع فروع، از گام‌های نخستین در فرایند کلان اجتهاد است. 🔹حجج الاسلام خندق ‌آبادی و بیاتی در تحقیقی با عنوان «روش مسئله‌شناسی»، به ابعاد این امر پرداخته‌اند. 🔹روشنا از پژوهشگران محترم بابت ارسال این فایل سپاسگزاری می‌نماید. #ارسالی_کاربران 🔸 کانال روش‌شناسی اجتهاد (روشنا) 🆔 @ravesh_ejtehad

✅ دانلود کتاب «#دروس فی منهجیة الاستنباط» (بیان #تفصیلی منهج اجتهاد) 🔹نگارش: استاد سید عبدالکریم #فضل‌الله (از علمای لبنان) 🔸 کانال روش‌شناسی اجتهاد (روشنا) 🆔 @ravesh_ejtehad

✅ دانلود کتاب «#منهجیة الاستنباط» (بیان #اجمالی منهج اجتهاد) 🔹نگارش: استاد سید عبدالکریم #فضل‌الله (از علمای لبنان) 🔸 کانال روش‌شناسی اجتهاد (روشنا) 🆔 @ravesh_ejtehad

✅ استاد #غنوی: سه سطح اجتهاد: استظهار، علی القواعد، مستحدثات 🔹ما در فقه با سه دسته از مسائل روبه‌رو هستیم که طلبه باید به ‌طور جداگانه، روش برخورد با این مسائل و استنباط را بیاموزد: فقه استظهاری، فقه علی‌القواعد و فقه مستحدثات. 🔹فقه #استظهاری در مواردی که روایات متنوع‌تر و مفصل‌تر و برخورد بین روایات بیشتر باشد، پرکاربردتر می‌شود. 🔹مهارت‌های مورد نیاز در فقه استظهاری، عبارتند از مهارت تحلیل سؤال، مهارت تجمیع ادله، مهارت تحلیل محتوای آیات و روایات و مهارت جمع‌بندی محتویات به دست آمده 🔹ابواب خاصی برای فقه استظهاری مناسب‌تر است، مثل قسمت‌هایی از طهارت، بخش‌های عمده صلاه، حج، نکاح، حدود و… . 🔹فقه #علی‌القاعده بعد از فقه استظهاری است،وقتی با یک مسئله روبه‌رو می‌شوید، تجزیه مسئله به مسائل بسیط و تطبیق هر قاعده بر بخش مربوط به خودش، فقه علی‌القاعده است. از این رو، به روندی که در آن از قاعده‌ها، مسائلی را می‌یابید که مستقیم با واقعه مرتبط است، فقه علی‌القاعده می‌گویند. 🔹کاربرد مهارت تفریع بیشتر در فقه #معاملات است. مسائل بیع، اجاره و عمده مسائل نکاح، مباحث علی‌القواعدشان خیلی بیشتر است. بحث طهارت و بحث‌هایی از صلاه، مانند بحث خلل صلاه نیز این‌گونه هستند. متن کامل در: http://ravesh-ejtehad.blog.ir/post/64 🔸روش‌شناسی اجتهاد (روشنا) @Ravesh_ejtehad

✅ فرایند کلان اجتهاد #شهید_ثانی ▫️منبع: @talabegitaejtehad http://tt-ej.ir/post/659 🔸روش‌شناسی اجتهاد (روشنا) @Ravesh_ejtehad

✅ استاد #خسروپناه: فقه استظهاری، استنباطی، استنطاقی و استکشافی 🔹فقه شیعه از یک منظر و جهت #چهار_مرحله را طی کرده است؛ فقه استظهاری (استفهامی)، فقه استنباطی، فقه استنطاقی و فقه استکشافی. 🔹فقه #استظهاری: فقهی است که می‌خواهد از قرآن و سنت احکام را استظهار کند. معمولا می‌شود گفت فقهای محدث در صدر اسلام یا آغاز دوره غیبت کبری این گونه بودند تا دوران اخباریون که از این فقه کمک می‌گرفتند. البته برخی از اخباریون از آیات استفاده نمی‌کردند. در این فقه با روش‌ها و تکنیک‌های خاصی احکام را استظهار می‌کردند. 🔹فقه #استنباطی: این فقه از سوی اصولیون مطرح شده است. فرق بین فقه استنباطی با فقه استظهاری در این است که در فقه استنباطی فقیه با کشف قواعدی دلالت‌های التزامی غیر بین و یا بین بالمعنی الاعم را از آیات و روایات به دست می‌آورد. اصول فقه مبادی فقه استنباطی است. 🔹فقه #استنطاقی: با استفاده از پرسش‌های برگرفته از نیازهای زمانه و مکاتب معاصر و… و عرضه آن‌ها به نصوص دینی و استنطاق، فقه استنطاقی به دست می‌آید. این فقه عمدتا در قرن ۱۴ قمری شکل گرفته است. فقه استنطاقی یک گام جلوتر از فقه استنباطی است. مرحوم شهید لاری و شهید صدر از این روش استفاده کرده‌اند. 🔹فقه #استکشافی: این فقه کشف نظامات می‌کند حالا با روش شبکه‌ای، منظومه‌ای و… . روش اجتهادی که ما در بحث‌های علوم اسلامی و فقه نظام گفتیم، اینجا دقیقا کاربرد دارد. فقه نظامات در حقیقت می‌خواهد به فقه رفتاری، راهبردی و ساختاری بپردازد. متن کامل: http://ravesh-ejtehad.blog.ir/post/69 🔸روش‌شناسی اجتهاد (روشنا) @Ravesh_ejtehad

✅ دانلود فایل #صوتی نشست جایگاه دانش #فقه در شکل‌گیری نظامات اجتماعی 🔹ارائه: استادعبدالحسین #خسروپناه (۹۹/۷/۲۰) ▫️منبع: @jurisprudence_ss 🔹در این نشست، استاد به تشریح چهار مرحله فقه شیعه (استظهاری، استنباطی، استنطاقی، استکشافی) می‌پردازد. 🔸روش‌شناسی اجتهاد (روشنا) @Ravesh_ejtehad

✅ استاد مجتبی #الهی_خراسانی (استاد خارج فقه): نظام‌سازی با #فقه_استنطاقی انجام می‌شود 🔹فقه #استنطاقی صرفا ارجاع به جزئیات نیست؛ لذا ما نیاز به فقه دیگری برای نظام‌سازی نداریم و استکشاف نظام و #نظام‌سازی با همان فقه استنطاقی انجام می‌شود. 🔹 #شهید_صدر وقتی استقرائات و روح شریعت و ... را در فقه استنطاقی قرار می‌دهد، روشن می‌شود که آن را محدود به ارجاع به جزئیات نمی‌داند. #اختصاصی 🔸کانال روش‌شناسی اجتهاد (روشنا) 🆔 @ravesh_ejtehad

✅ مثال‌هایی در فقه استظهاری، استنباطی، استنطاقی 🔹#استظهار: - کشف وجوب نماز، از آیهٔ «أَقيمُوا الصَّلاةَ وَ آتُوا الزَّکاةَ وَ أَطيعُوا الرَّسُولََ» - کشف وجوب روزه از آیهٔ «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیامُ» 🔹#استنباط: - کشف تفکیک واجبات نماز، به ارکان و غیرارکان از حدیث «لاتُعادُ الصَّلاةُ الّا من خمسةٍ: الطهور و الوقت و القبلة و الرکوع و السجود» - استنباط قاعده «اصالة الصحة» از ادله 🔹#استنطاق: - کشف اهداف و ارزش‌های نظام اقتصادی اسلام، با استفاده از مجموع ادله قرآنی و روایی - کشف ارزش‌ها و اصول حاکم بر روابط انسان با محیط زیست ▫️با سپاس از استاد #الهی خراسانی ( استاد خارج فقه و اصول) 🔸کانال روش‌شناسی اجتهاد (روشنا) 🆔 @ravesh_ejtehad

✅ #روش‌شناسی_اجتهاد از منظر استاد علی #فرحانی 🔹چیستی روش‌شناسی اجتهاد 🔹جای #خالی روش‌شناسی اجتهاد در حوزه علمیه 🔹حضرت امام(ره) در مباحث فقهی به جای اقوال فقها از متن روایات آغاز می‌کنند 🔹حضرت امام در ابتدای بحث به منبع‌یابی برای آن مسئله می پردازند و منبع‌یابی روش خاص خود را دارد ▫️منبع: @almorsalaat 🔸کانال روش‌شناسی اجتهاد (روشنا) 🆔 @ravesh_ejtehad

✅ دانلود کتاب «منهجیه الاستنباط الفقهی و مراحلها عند الامامیه» 🔹نگارش: حجت الاسلام دکتر علی غانم #شویلی 🔹ایشان شاگرد استاد سید عبدالکریم فضل الله است و تحقیق خود را به عنوان رساله دکتری ارائه کرده است. این پژوهش شباهت بسیاری به منهج‌شناسی استاد ایشان دارد. 🔸 کانال روش‌شناسی اجتهاد (روشنا) 🆔 @ravesh_ejtehad

✅ مقاله #روش‌شناسی خرده‌فرایند استفاده از دلیل #اجماع 🔹نگارش: حجت الاسلام رضا #احمدی‌مقدم (مدرس شرح لمعه و محقق حوزه علمیه مشهد) 🔹نویسنده در این مقاله، فرایند #هشت_مرحله‌ ای استفاده از دلیل اجماع توسط #شهید_ثانی را تشریح می‌کند و می‌نویسد: «در این مقاله تلاش شده است تا مواجهه با دلیل اجماع،‌ به یک فرایند خودآگاه و روشمند تبدیل شود». 🔹روشنا از فاضل محترم برای ارسال این فایل سپاسگزاری می‌نماید. #ارسالی‌_کاربران #اختصاصی 🔸 کانال روش‌شناسی اجتهاد (روشنا) 🆔 @ravesh_ejtehad

✅ استاد #مبلغی: ضعف روش مراجعه به #اقوال در درس خارج 🔹روش‌های استفاده از #اقوال فقها در استنباط خیلی #بی‌نظم است، مثلا اینکه به چه دسته‌ای از فقها باید مراجعه کرد؟ 🔹باید فقها را #دسته‌بندی کرد. فقهای هر قرن از قرون گذشته و قدما تا امروز باید تعریف شوند که از این قرن تا قرن دیگر، چه دسته‌ای از فقها وجود داشتند و ممیزات و ویژگی‌های آن‌ها چه بوده و استنباط از آن‌ها مشمول چه ضوابطی است؟ ... 🔹این‌ها بی‌نظم است؛ لذا به آن‌ها مراجعه نمی‌شود یا #فله‌ای مراجعه می‌شود؛ #تبرّکاً یا قربة إلی الله، رأی دو فقیه هم در درس‌ها ذکر می‌شود، ولی بدون آنکه استفاده صحیح و #روشمندی از آن‌ها بکنیم. این روش، صحیح نیست؛ زیرا فقها سیر و حرکتی داشته‌اند و تفاوت‌هایی با هم دارند که باید بررسی شود. ▫️متن کامل: http://ravesh-ejtehad.blog.ir/post/62 #خرده‌فرایند_بررسی_اقوال 🔸 کانال روش‌شناسی اجتهاد (روشنا) 🆔 @ravesh_ejtehad

✅ #روش_گرایشی (إتّجاهی)؛ روشی نوین در #بررسی_اقوال 🔹در خرده‌فرایند بررسی اقوال، برخی به ذکر تمامی اقوال، بعضی به ذکر شماری از اقوال با ضابطه‌ای روشن یا بدون آن و عده‌ای به ذکر اقوال فقیهان مهم معاصر می‌پردازند. 🔹یکی از روش‌های دیگر که در بررسی اقوال، مورد استفاده شماری از فقیهان قرار گرفته است، روش #گرایشی یا إتّجاهی است. 🔹در این روش، اقوال بر اساس عناصر مشترک رویکردی، به دو یا چند گرایش و رویکرد مختلف تقسیم می‌شوند. با دسته‌بندی اقوال ذیل گرایش‌ها و رویکردهای کلان، نگاه نظام‌مندتری به مسئله صورت می‌گیرد. 🔹#شهید_صدر از پیشتازان این روش بود و در این باب واژه #اتجاه را به کار می‌بست. ایشان به جای پرداختن به اقوال و ذکر همه یا برخی از آنها، به طور غالب به بررسی اتجاهات یا گرایش‌ها و رویکردهای موجود در مسئله می‌پرداخت. 🔹این روش، بسیار نتیجه‌بخش‌تر و به #منهج_اجتهاد نزدیک‌تر است و در عین حال، فرصت زمانی کمتری می‌طلبد؛ در مقابل، #قول‌محوری در درس خارج، باعث دشوارتر شدن کار و حصول دستاوردهای کمتر می‌شود. (کتاب درس خارج و گام‌های اجتهاد، استاد مبلغی، ص ۲۱۳-۲۱۴، با تلخیص و تصرف) #خرده‌فرایند_بررسی_اقوال 🔸 کانال روش‌شناسی اجتهاد (روشنا) 🆔 @ravesh_ejtehad

✅ روش #گرایشی (إتّجاهی)؛ روش آیت الله #خامنه‌ای در گزارش اقوال 🔹حضرت آیت الله #خامنه‌ای در درس خارج فقه (بحث #غنا)، برای نقل اقوال فقها از روش #گرایشی (إتجاهی) استفاده کرده‌اند. 🔹در این روش، به جای نقل همه اقوال یا برخی از آنها، اقوال ذیل چند #رویکرد و گرایش دسته‌بندی می‌شوند. 🔹ایشان در جلسه درس خارج فقه خود، اقوال مطرح را ذیل سه رویکرد قرار می‌دهند و می‌فرمایند: «در مجموع سه گرایش راجع به این تعبیر که قول الزور تفسیر به غناء شده است، وجود دارد ... » (کتاب غنا، ص۴۳ - ۴۵). ▫️یادداشت مرتبط: روش گرایشی (اتجاهی)؛ روشی در بررسی اقوال #خرده‌فرایند_بررسی_اقوال 🔸 کانال روش‌شناسی اجتهاد (روشنا) 🆔 @ravesh_ejtehad

✅ کتاب‌های مورد رجوع برای کشف #اقوال (با بهره از: الگوریتم اجتهاد، استاد واسطی، ج۱، ص ۱۳۱- ۱۳۲) #خرده‌فرایند_بررسی_اقوال 🔸 کانال روش‌شناسی اجتهاد (روشنا) 🆔 https://eitaa.com/ravesh_ejtehad 🆔 https://ble.ir/ravesh_ejtehad 🌐 http://ravesh-ejtehad.blog.ir

✅ روش نرم‌افزاری کشف #اقوال 1️⃣ #عین_مسئله ابتدا عین عبارت مسئله را در نرم افزار جستجو می‌کنیم؛ مثلا إذا زوّج الولیّ المولّی‌علیه بمن له عیب 2️⃣کلمات #اصلی سپس کلمات اصلی را به صورت ترکیبی جستجو می‌کنیم؛ مثلا تزویج & ولی & مولی‌علیه & عیب 3️⃣ کلمات #اصلی بدون #قید سپس مجددا کلمات اصلی را بدون قید و به صورت ترکیبی جستجو می‌کنیم؛ مثلا تزویج & ولی & مولی‌علیه این کار سبب می‌شود به قواعد فوقانی در این مسئله دسترسی پیدا کنیم 4️⃣ #هسته اصلی سپس فقط هسته اصلی را به صورت ترکیبی جستجو می‌کنیم؛ مثلا ولی & مولی‌علیه این کار سبب می‌شود هر گونه امر مرتبط فوقانی با مسئله کشف شود، مثلا بیع ولی از جانب مولی‌علیه، وصیت از جانب مولی‌علیه، امور حسبیه در مورد مولی‌علیه و ... . (با بهره از: الگوریتم اجتهاد، استاد واسطی، ج۱، ص ۱۳۰) #خرده‌فرایند_بررسی_اقوال 🔸 کانال روش‌شناسی اجتهاد (روشنا) 🆔 @ravesh_ejtehad

✅ #روش‌شناسی اجتهاد آیت الله #خامنه‌ای (بر اساس کتاب غنا) 🔹ارائه: استاد احمد #مبلغی جلسه چهارم (۱۳۹۹/۳/۲۶) لینک کمکی: https://ble.ir/ravesh_ejtehad @Qom_khamenei_ir 🔸 کانال روش شناسی اجتهاد (روشنا) 🆔 @ravesh_ejtehad

✅ خرده‌فرایند #بررسی_دلالی حدیث از منظر استاد #مسعودی 🔹الف. #فهم_متن ۱. فهم مفردات ۲. فهم ترکیبات 🔹ب. #فهم_مقصود ۱. بررسی قرینه ها ۲. بررسی اسباب ورود حدیث ۳. بررسی خانواده حدیث (منبع: کتاب دانش حدیث، ناشر: دانشگاه قرآن و حدیث) 🔸 کانال روش شناسی اجتهاد (روشنا) 🆔 @ravesh_ejtehad

✅ کتاب #درسنامه_فهم_حدیث 🔹نویسنده: استاد عبدالهادی #مسعودی 🔹در این کتاب، خرده‌فرایند #بررسی_دلالی حدیث (روش استظهار)، به تفصیل مورد بحث قرار گرفته است. 🔸 کانال روش شناسی اجتهاد (روشنا) 🆔 @ravesh_ejtehad