📚 دلیل جذابیت هجو و طنز و ماندگاری آنها ✍️ #پژوهش_طنز #تاریخ_طنز_و_شوخ‌طبعی بخش اول✏️ دلیل این مطلب که چرا طنز و حتی هجو بیشتر از انواعِ آثار ادبیِ دیگر -به‌ویژه مدح و ثنا- مورد استقبال مردم قرار گرفته و می‌گیرد این است که حمله‌ی هجاگوی و طنزنویس، همان‌طور که برای گویندگان و نویسندگان آن نوعی لذت و دل‌سپردگی(Sympathy) به همراه دارد، برای شنوندگان و خوانندگان نیز همین کیفیت را داراست. یکی از پژوهشگران برجسته در این زمینه می‌نویسد: « همچنان که مدح و ستایش یکی از سنگین‌ترین و بی‌رونق‌ترین انواعِ هنر ادبی است، طنز و هجو از نمونه‌های بسیار خواندنی آن‌هاست. شاید یکی از مفروضات عمیق و مسلم گونه‌ی ادبیات این باشد که ما از شنیدن احوال کسانی که [به‌حق] نفرین و دشنام و لعنت می‌شوند لذت می‌بریم، و حال آنکه از شنیدن و خواندن تعریف و مدح آنها حوصله‌مان سر می‌رود. #تئوری_طنز #فلسفه_طنز #طنز_و_اخلاق #یادداشت_ها_و_مقالات #معرفی_طنزپردازان_ایرانی_و_آثارشان @tarzetanz

📚 دلیل جذابیت هجو و طنز و ماندگاری آنها ✍️ #پژوهش_طنز #تاریخ_طنز_و_شوخ‌طبعی بخش دوم✏️✏️ تقریباً مسلم است که هر هجو و طنزی اگر به اندازه‌ی کافی قوی و مستند و آمیخته با مزاح و هزل باشد، از سوی خواننده با نوعی لذت دنبال می‌شود، و بی‌درنگ موجب تبسم و رضایت خاطر او می‌گردد. اما برای حمله به یک چیز یا شخص، باید نویسنده و خواننده هر دو در نامطلوب بودن آن چیز یا شخص هم‌داستان باشند. و همین دلالت بر این نکته می‌کند که چرا محتوای مقدار زیادی از هجوها و طنزهایی که مبتنی بر تعصب دینی و غرور بی‌دلیل ملی، تفاخر و خودفروشی، یا هیجان و رنجش شخصی طنز‌کننده از طنزشده است، دیر نمی‌پاید و کهنه و منسوخ می‌گردد.» به عبارت دیگر، اگر هجو و یا طنز شده انسان صادق و با‌فضیلتی باشد، و هجوگوی و طنزنویس برای اغراضِ خصوصی و یا خوش‌آمدگویی یا ترضیه‌خاطر بزرگی یا گروه ویژه‌ای از مردم، او را هجو کرده باشد، این‌چنین هجوی نه تنها تأثیری نخواهد داشت بلکه در درازمدت وبال گردن گوینده و دامن‌گیر نویسنده‌ی آن خواهد شد... مولوی چه نیکو گفته است: چون خدا خواهد که پرده‌یْ کس دَرَد میلش اندر طعنه‌ی پاکان بَرَد (مثنوی، دفتر اول، بیت ۸۱۶ ، چاپ نیکلسن) 📎📎📎 منبع: (تاریخ طنز و شوخ‌طبعی در ایران و جهان اسلام. دکتر علی‌اصغر حلبی. صفحه ۱۴-۱۵) #تئوری_طنز #فلسفه_طنز #طنز_و_اخلاق #یادداشت_ها_و_مقالات #معرفی_طنزپردازان_ایرانی_و_آثارشان @tarzetanz

✍ بخشی از مصاحبه‌ی زنده‌یاد #ابوالفضل_زرویی_نصرآباد با استاد مرحوم #ابوتراب_جلی #عماد_الدین_قرشی #یادنامه_ابوتراب_جلی #مثنوی_حسین_کرد_شبستری 🔸کتاب پر جنجال و ناتمام «حسین‌کُرد شبستری» چی شد؟ 🔹حسین‌کُرد مستقیماً حمله به دستگاه حاکمه بود. من نمی‌توانستم به زبان دیگر به آن یارو(شاه سابق) فحش بدهم، دائم می‌رفتند پیش او که: «این را بکش»، «اعدامش کن»، «به درد نمی‌خورد»، «خیلی شلوغ کرده». مخصوصاً «آزموده» (دادستان تهران) اصرار داشت مرا بفرستد پیش «کریم‌پور شیرازی»(مدیر نشریه‌ی «شورش» که در زندان شاه کشته شد!) حتی به جایی رسیده بود که آن طاغوت(شاه) گفته بود که: «ما نمی‌خواهیم بت دیگری درست بکنیم. اگر این را بکشید، یک بت دیگر درست کرده‌اید». خلاصه، نکردند و نرفتیم آن دنیا! آنها(نشریه‌ی توفیق) اصرار داشتند من در مورد حضرت علی(علیه‌السلام) بنویسم. این بود که من شروع کردم راجع به جنگ جمل و خلافت عثمان و ... نوشتم. این موقعی بود که هویدا در شیراز بود. از شیراز تلفن کرد که جلوی این را بگیرید، او منظورش از «عمروعاص» منم! یک مدتی هم جلویش را گرفتند که بعد از مدتی ادامه‌اش را چاپ کردند تا تمام شد! 🖇🖇🖇 منبع: (یادنامه ابوتراب جلی. عمادالدین قرشی.صفحه۸۳) #طنز_سیاسی #پژوهش_طنز #عماد_الدین_قرشی #یادداشت_ها_و_مقالات #معرفی_طنزپردازان_ایرانی_و_آثارشان @tarzetanz

📚رویکردهای پژوهش در حوزه‌ی طنز✍ #فصلنامه_متن_پژوهی_ادبی #علیرضا_محمدی_کله‌سر #محمدعلی_خزانه‌دار_لو بخش اول✏️ 🔸در یک تقسیم‌بندی راه‌گشا، پژوهش‌های حوزه‌ی طنز و مطایبه را به سه رویکرد تئوری، کارکرد و تکنیک می‌توان تقسیم کرد. در این تقسیم‌بندی « در بخش تکنیک طنز، شگردهای ساخت طنز به‌ویژه از نظر زبانی و نوآوری‌های تکنیکی نقد و بررسی می‌شود. 🔹در حوزه‌ی کارکرد طنز، طنزپژوه باید مباحثی نظیر تأثیر طنز بر اصلاح و تغییر ارزش‌های جامعه، رابطه‌ی طنز و قدرت و علل پیدایش و گسترش آن، نقش طنز در نزدیکی فرهنگی جوامع و چند فرهنگی(multiculturalism) و تأثیر طنز بر زبان و نهایتاً زایش زبانی را مورد کندوکاو قرار دهد. 🔸از لحاظ تئوری تا کنون طنز در ادب جهانی از جنبه‌های گوناگون تئوری پردازی شده است. علومی نظیر روان‌شناسی، جامعه‌شناسی، زبان‌شناسی و ...»(کرمی و همکاران، ۱۳۸۸: ۵). #تئوری_طنز #پژوهش_طنز #یادداشت_ها_و_مقالات #فصلنامه_متن_پژوهی_ادبی 🆔 ایتا : @tarzetanz 🆔 تلگرام : @tarzetanz 🆔 اینستاگرام : @hassan__malekan

📚رویکردهای پژوهش در حوزه‌ی طنز✍ #فصلنامه_متن_پژوهی_ادبی #علیرضا_محمدی_کله‌سر #محمدعلی_خزانه‌دار_لو بخش دوم✏️✏️ 🔸در پژوهش‌های طنز در زبان فارسی، دو شاخه‌ی کارکرد و تکنیک بیشترین سهم را به خود اختصاص داده‌اند. در حوزه‌ی کارکرد مهمترین اثر تقابلِ «جد/ غیرجد» این است که شیوه‌های طنزپردازی همچون پوششی زیباشناختی و بلاغی بر هدف و پیامی ثابت و مشخص فرض می‌شوند. در این تلقی مهم‌ترین وظیفه و کارکرد طنز، ابلاغ پیام اجتماعی آن به‌عنوان مجموعه‌ای از سخنان و موضع‌گیری‌های جدی سیاسی، اجتماعی، دینی و ... است. 🔹در دهه‌های اخیر و با شروع شکل‌گیری معنای اصطلاحی طنز، اصلاح و انتقاد از ناهنجاری‌های موجود در اجتماع، به مهم‌ترین کارکرد بسیاری از طنزهای مشروطه و پس از آن تبدیل شده است. در نتیجه، پژوهش‌های مربوط به طنزهای معاصر، بیشتر رنگ و بوی تفاسیر ایدئولوژیک به‌خود گرفته‌اند. 🔸رویکرد کارکردگرایانه‌ی این پژوهش‌ها بیشتر متوجه اصلاح ارزش‌های جامعه، نقد قدرت و ... است، که معمولاً به صورت پیامی سیاسی - اجتماعی از بطن آثار طنز بیرون کشیده می‌شود. #تئوری_طنز #پژوهش_طنز #یادداشت_ها_و_مقالات #فصلنامه_متن_پژوهی_ادبی 🆔 ایتا : @tarzetanz 🆔 تلگرام : @tarzetanz 🆔 اینستاگرام : @hassan__malekan

📚رویکردهای پژوهش در حوزه‌ی طنز✍ #فصلنامه_متن_پژوهی_ادبی #علیرضا_محمدی_کله‌سر #محمدعلی_خزانه‌دار_لو بخش سوم✏️✏️✏️ 🔸گفتنی است معانی امروزین طنز، پژوهش‌های کارکردگرایانه‌ی طنز در ادبیات کلاسیک را نیز تحت تأثیر قرار داده‌اند. به‌عبارت دیگر، در این پژوهش‌ها، برداشت امروزین از طنز، که حامل معانی مدرنی چون نقدِ ساختارهای قدرت و انتقادات سیاسی و اجتماعی و فرهنگی و دینی است، برای تحلیل و تفسیر آثار طنز در سده‌های گذشته‌ی ادبیات فارسی به‌کار رفته‌اند. 🔹برداشت پیشینیان از حوز‌ه‌ی مطایبه تفاوت‌های زیادی با برداشت امروزین از آن دارد. در حوزه‌ی تکنیک و شگردهای طنز نیز به دلیل تأکید بر حرکت از صورت طنز به محتوای نهفته در آن توجه پژوهشگران بیشتر به تکنیک‌های برگرفته از علوم بلاغی (بیان و بدیع) معطوف بوده است. 🔸به نظر می‌رسد در این پژوهش‌ها، اصالت‌ِ محتوا و پیام جدی طنز و مطایبه نزد پژوهشگر، فرایند طنز پردازی را به مجموعه‌ای از شگردهای ادبی در تحلیل شعر تقلیل داده است. 🔗🔗🔗 منبع: (فصلنامه متن‌پژوهی ادبی. شماره۴۸. تابستان۱۳۹۰. صفحات ۷۳-۷۴) #تئوری_طنز #پژوهش_طنز #یادداشت_ها_و_مقالات #فصلنامه_متن_پژوهی_ادبی 🆔 ایتا : @tarzetanz 🆔 تلگرام : @tarzetanz 🆔 اینستاگرام : @hassan__malekan

📖دوگانگی طنز و طعنه‌ی خواص و عوام ✍ #کتاب_طنز #محمد_مددپور #سورن_کی‌یر_که‌گور 🔸از مطاوی تفکر و اندیشه کی‌یرکه‌گور در باب عبارات طنز و استهزا و طعنه‌آمیز، صرف شوخی و مطایبه و جوک و مضحکه به معنی متعارف آن نیست، او به دنبال طنز ویران‌گر سقراطی است که بیشتر نیش و سوزشی ایجاد می‌کند تا نوش و راحتی غفلت. 🔹از این منظر کی‌یرکه‌گور با جوکرها و طنزپردازان ژورنالیسم رسمی و دلقک‌های تماشاخانه‌ها نسبت و رابطه ندارد. او به دنبال شومن‌های شوخ نیست و برای عوام‌الناس که روحی دون‌ژوانی[اغواگر، تنوع‌طلب، بی‌تفاوت نسبت به احساسات دیگران] دارند و اخلاق را برای خنداندن خلایق زیر پا می‌گذارند، ارزشی قائل نمی‌شود. 🔸از این نظر، او طالب انسانی عمیق‌تر است مانند سقراط ویران‌گر یک تمدن یا مانند سوفسطاییان گروهی اهل علم و ادب روزمره. شاید به تسامح و تساهل بگوییم به قیاس مع‌الفارق او بیشتر طالب چارلی‌چاپلین است تا مستربین و خواهان عبید زاکانی است تا کریم شیره‌ای و اجمالاً او در جستجوی انسان دردمند است تا انسان شوخ‌طبع لطیفه‌گو و مسخره. 🔗🔗🔗 منبع: (کتاب طنز۱. سیدعبدالجواد موسوی.صفحه۴۰) #تئوری_طنز #طنز_مقدس #فلسفه_طنز #پژوهش_طنز #طنز_و_اخلاق #یادداشت_ها_و_مقالات #معرفی_کتاب‌های_طنز #معرفی_طنزپردازان_جهان_و_آثارشان 🆔 ایتا : @tarzetanz 🆔 تلگرام : @tarzetanz 🆔 اینستاگرام : @hassan__malekan

📚مرز بندی «خود» و «دیگری»✍ #درآمدی_بر_طنز_عرفانی #علیرضا_محمدی_کله‌سر #محمدعلی_خزانه‌دارلو بخش اول✏️ 🔹با نگاهی آماری به آثار مطایبه‌آمیز در ادبیات کلاسیک فارسی می‌توان گفت که بیشترین حجم آن‌ها به آثار هجوآمیز مربوط می‌شوند. چنان‌که گفته شد پژوهشگران ریشهٔ این هجوها را رجزها و مفاخره‌های موجود در ادبیات عرب می‌دانند. در ادبیات فارسی نیز هجوها بر اساس انگیزه‌های گوناگونی شکل گرفته‌اند که یکی از مهم‌ترین آن‌ها موضع‌گیری شاعر در برابر شخصیت یا گروه هجوشونده است(رستگار فسایی، ۱۳۷۲: ۲۳۰ـ۲۳۴). 🔸باتوجه به اینکه یکی از موارد کاربرد هجوهای اعراب نیز رجزخوانی‌های پیش از جنگ بوده است (کاسب، ۱۳۶۶: ۲۵-۲۲) می‌توان مهم‌ترین زمینه‌ی استفاده از هجو را مقابله‌ی مستقیم با «دیگری» (other) ذکر کرد. چنین زمینه‌ای را به‌نوعی دیگر، در تعاریف امروزین از طنز نیز می‌توان یافت، با این تفاوت که «دیگری»، در معنای اصطلاحیِ طنز، بیشتر انگیزه و هدفی اجتماعی دارد تا انگیزه‌ای شخصی. 🔹گفتنی است، معنایی که امروزه از طنز مرسوم است با مفاهیم مدرنی چون انتقاد، اصلاح و اهداف سوم است با مفاهیم اجتماعی پیوند دارد، در حالی که پیش از این به دلیل وجود نداشتن این مفاهیم در نظام فکری جامعه، آنچه امروزه طنز خوانده می‌شود، از نظر هدف با هجو و از نظر ارزش با هزل (به‌عنوان امری غیرجد) در پیوند بوده است. #تئوری_طنز #طنز_مقدس #فلسفه_طنز #پژوهش_طنز #طنز_و_اخلاق #یادداشت_ها_و_مقالات #فصلنامه_متن_پژوهی_ادبی 🆔 ایتا : @tarzetanz 🆔 تلگرام : @tarzetanz 🆔 اینستاگرام : @hassan__malekan

📚مرز بندی «خود» و «دیگری»✍ #درآمدی_بر_طنز_عرفانی #علیرضا_محمدی_کله‌سر #محمدعلی_خزانه‌دارلو بخش دوم✏️✏️ 🔹در برخی پژوهش‌ها، گرایش به هجو به‌جای پرداختن به انتقاد، حاصل رابطه‌ی دربار و شاعران در نظام‌های اجتماعی پیشین ایران دانسته شده است(رستگار فسایی، ۱۳۷۲: ۲۵۲). ولی به نظر می‌رسد ریشه‌های گرایش به هجو را، بیش از این عامل باید در تفاوت میان تلقی گذشته و امروز از مفهوم جامعه و تغییرات اجتماعی دانست. 🔸مفهوم رنگ باخته‌ی انتقاد اجتماعی در ادوار گذشته موجب شده بود تا در میان آثار غیرطنز نیز انتقادها به مسائلی اشاره کنند که به شکلی ثابت در همه‌ی ادوار پیش و پس تکرار می‌شدند. مضامینی نوعی (typical) چون ریاکاری دین‌داران، ظلم حكّام، شکم‌پرستی و شهوت صوفیان، حرص و طمع عالمان دین، غدّاری زمانه و... پیوسته در این قطعات تکرار می‌شوند که زمینه‌ای جز مرزبندی میان «خود» (self: شاعر، طرفِ برحق) و «دیگری» (other: ابناء زمان، طرفِ ناحق) ندارند. 🔹تمِ اصلی این نمونه‌ها را به‌صورت «فراموشی رسوم و تباهی حقایق» در آثاری چون کشف‌المحجوب(هجویری ۱۳۵۸: ۷و۸)، تاریخ جهانگشا (جوینی، ۱۳۲۹: ۳)، غزلیات سنایی(سنایی، بیتا: ۸۳-۸۱) و ... می‌توان دید. بنابراین، شاید بتوان با اندکی تسامح، بیشتر آثاری را که امروزه به‌عنوان طنز در ادبیات فارسی شناخته شده‌اند در کنار آثار فراوان هجوهای شخصی به عنوان ابزاری برای مرزبندی آشکار میان «خود» و «دیگری» تلقی کرد. 🔗🔗🔗 منبع: (فصلنامه متن پژوهی ادبی. شماره۴۸. تابستان۱۳۹۰. صفحات ۷۴-۷۵) #تئوری_طنز #طنز_مقدس #فلسفه_طنز #پژوهش_طنز #طنز_و_اخلاق #یادداشت_ها_و_مقالات #فصلنامه_متن_پژوهی_ادبی 🆔 ایتا : @tarzetanz 🆔 تلگرام : @tarzetanz 🆔 اینستاگرام : @hassan__malekan