📚طنز و طعنه در تاریخ بیهقی✍ #قند_پارسی #محمد_جعفر_یاحقی بخش دوم✏️✏️ 🔸تاریخ بیهقی هم به سهم خود و بیشتر و جدی‌تر از رویکردی به نام طنز سود برده و اصولاً یکی از کارکردهای عمده‌ای که تأثیر کتاب وی را بیشتر و ماندگارتر کرده همین امر بوده است. اصولاً این تصور یا اصل علمی که زبان تاریخ، خبری و ابلاغی است، نه انشایی و عاطفی، در مورد تاریخ‌های صرف و از نمونه‌هایی هم‌شأن و هم‌روزگار بیهقی مثل تاریخ گردیزی و تاریخ یمینی و تاریخ سیستان که تاریخیت صرف آن‌ها مورد اتفاق است، البته تا حدی صدق می‌کند. اما فی‌المثل در مورد تاریخ بیهقی که ادبیت آن تا آنجا غلبه یافته که برخی صریحاً از آن به‌عنوان یک متن نمایشی و بعضی دیگر به مثابه داستان یاد کرده‌اند، ابداً صادق نیست. 🔹اگر خصیصه‌ی ادبیت را برای تاریخ بیهقی به‌عنوان امری ذاتی بپذیریم، وجود طنز را که یکی از شگردهای ادبی و زبان خاص آثار اجتماعی و انتقادی است، در آن آن بیشتر توجیه‌پذیر خواهیم یافت. بیهقی نه تنها از زبان طنز که از انواع شگردهای زبانی برای برجسته کردن منظور خویش استفاده کرده است. به این شگردها در برخی از کتاب‌ها که محققان ادبی درباره‌ی کارکردهای زبانی تاریخ بیهقی نگاشته‌اند بیش و کم اشاره شده. اما تا آنجا که من می‌دانم جز یک اشاره‌ی گذار، آن‌هم با ذکر تنها یک نمونه تاکنون کسی به طور مستقل متعرض مقولۀ طنز در تاریخ بیهقی نشده است. #تئوری_طنز #طنز_و_اخلاق #ابوالفضل_بیهقی #رویداد_های_طنز_روز #یادداشت_ها_و_مقالات #معرفی_طنزپردازان_ایرانی_و_آثارشان #تاریخ_طنز_و_شوخ‌طبعی_ایران_و_جهان_اسلام 🆔 ایتا : @tarzetanz 🆔 تلگرام : @tarzetanz 🆔 اینستاگرام : @hassan__malekan

📚طنز و طعنه در تاریخ بیهقی✍ #قند_پارسی #محمد_جعفر_یاحقی بخش سوم✏️✏️✏️ 🔸در تاریخ بیهقی مثل هر اثر ادبی دیگر، وقتی زبان در روال منطقی خود از کار فرو می‌ماند طنز آغاز می‌شود. در جامعه‌ای که بیهقی از آن سخن می‌گوید، بسیار جاها زبان و منطق کارگشا نیست، یعنی یا اثر نمی‌کند یا اگر می‌کند در آن پایه نیست که کار انتظام یابد و به زبان دیگر نیاز به برندگی بیشتری است. طنز همان زبان برنده است که تقريباً اشخاص و افراد مختلف بسته به موقع و مقام از آن استفاده می‌کنند. 🔹چنین نیست که فرودستان نیاز به برندگی زبان داشته باشند، یا بیهقی خود برای طرح دیدگاه‌های انتقادی و اجتماعی از آن استفاده نکند. در این میدان حتی سلطان با همه‌ی قدرت و امکانی که دارد از به کار بردن طنز و طعنه خود را بی‌نیاز نمی‌بیند. نهایت این است که طعنه را به هنگام قبض و تندی و طنز را زمان بسط و نرمی به‌کار می‌گیرد و هر دو را البته برای تأثیر بیشتر. 🔸وقتی سلطان درباره‌ی اریارق و غازی که خدمت‌ها کرده‌اند، به خواجه‌حسن میمندی می‌گوید که: «می‌شنویم تنی چند به باب ایشان حسد می‌برند و ژاژ می‌خایند و دل ایشان مشغول می‌دارند.» با این لحن می‌خواهد خشم و نارضایتی خود را از ژاژخایان و اقدامی که می‌کنند، نشان دهد. 🔹وقتی هم چند تن از فرماندهان هندی در کرمان در جنگ کاهلی می‌کنند و به سیستان می‌گریزند، سلطان مسعود آنها را حبس می‌کند و سخنان درشت می‌گوید، چون بر خود می‌ترسند، به سخن بیهقی: «شش تن مقدم‌تر ایشان خویشتن را به کتاره زد، چون خبر به سلطان رسید گفت: این کتاره به کرمان بایست زد و بسیار بمالیدشان و آخر عفو کرد.» #تئوری_طنز #طنز_و_اخلاق #ابوالفضل_بیهقی #رویداد_های_طنز_روز #یادداشت_ها_و_مقالات #معرفی_طنزپردازان_ایرانی_و_آثارشان #تاریخ_طنز_و_شوخ‌طبعی_ایران_و_جهان_اسلام 🆔 ایتا : @tarzetanz 🆔 تلگرام : @tarzetanz 🆔 اینستاگرام : @hassan__malekan

📝قدرت شاعری و مضامين بدیع در شعر عبید📝 #عبید_زاکانی #پرویز_اتابکی ✍ در شعر فارسی، خاصه در روزگار عبید، به‌حدی توارد و اقتباس و تشابه مضامین و حتى سرقات ادبی وجود دارد که به‌راستی نمی‌توان گفت چه مضمونی مختص و منحصر به‌کدام شاعر است و ابتکار یا فضل تقدّم آفریدن مضمونی از آنِ کیست. چنان‌که مثلاً بسیاری از مضامینی که خواجه‌حافظ بکار برده است در اشعار خواجو و سلمان و «عبید» آمده است. از این‌رو در این مقام فقط به ذکر نمونه‌هایی که به نظر می‌رسد مضامین ابداعی عبید باشد، قناعت می‌ورزیم و اگر بر اثر مداقه و استقصای بیشتر معلوم شود که مشابه این مضمون را قدما یا معاصران عبید نیز بکار برده‌اند، مناقشه‌ای نداریم. ✍ زیرا نوآوری و ابتکار واقعی عبید در شیوۀ طنز اوست که مسلماً و قطعاً تالی و نظیری ندارد و هر چند اثبات نوآفرینی‌های احتمالی در اشعار جدی وی ارزش هنری این آثار را بالا می‌برد، ولی نفی آن‌ها از ارزش کلی و اعتبار انحصاری عبید در عرصه‌ی تخصصی او یعنی طنز نمی‌کاهد. به هر تقدیر، بعضی از آن مضامین بدیع چنین است در عذر گناه به درگاه پروردگار به لطیف‌ترین تعبیری گوید: گرچه ما نامه‌سیاهیم ببخشای که ما روسیاهیم، از آن نامه سیاه آوردیم بر در عفو تو ما بی‌سر و پایان چو عبید تا تهی‌دست نباشیم گناه آوردیم عبید حتی در مناجات مطایبه را فرونگذاشته گوید: خدایا دارم از لطف تو امید که ملک عیش من معمور داری بگردانی بلای زهد از من قضای توبه از من دور داری! 🔗🔗🔗 منبع: (کلیات عبید زاکانی.پرویز اتابکی.صفحه۷۷-۷۸) #طنز_و_دین #تئوری_طنز #طنز_و_اخلاق #یادداشت_ها_و_مقالات #معرفی_کتاب‌های_طنز #معرفی_طنزپردازان_ایرانی_و_آثارشان 🆔 ایتا : @tarzetanz 🆔 تلگرام : @tarzetanz 🆔 اینستاگرام : @hassan__malekan

📚علاقه‌ی تضاد، مبنای استعاره‌ی تهکّمیه🤓 #بیان_و_معانی #سیروس_شمیسا 🔸به‌این معنی که واژه‌یی را درست در معنی ضد آن به‌کار برند و مثلاً به‌جای افتضاح بگویند: عالی! و به‌جای بداقبالی بگویند: مژده! و یا به فرد ضعیف بی‌دست و پایی رستم دستان اطلاق کنند. تضاد کامل را قدما از مقوله‌ی شباهت محسوب کرده و به‌این‌گونه مجاز، استعاره‌ی تهكّميه یعنی استعاره‌ی ریشخند می‌گفته‌اند؛ زیرا این مجاز برای‌استهزا و سخره به‌کار می‌رود، چنان‌که در قرآن مجید آمده است: 🔹 فَبَشِّرْهُمْ بِعذابٍ اَليـم. یعنی: ای پیغمبر کافران را به عذاب سخت بشارت ده!»🔹 ناصحم گفت که جز غم چه هنر دارد عشق؟ گفتم ای خواجه‌ی عاقل هنری بهتر از این؟! [حافظ] که مراد از خواجه‌ی عاقل در مقام طنز، خواجه‌ی نادان است. 🖇🖇🖇 منبع: (بیان و معانی. سیروس شمیسا. صفحه۳۰) #تئوری_طنز #فلسفه_طنز #طنز_و_دین #خوانش_اشعار_طنز #شگردهای_طنزپردازی #یادداشت_ها_و_مقالات #معرفی_طنزپردازان_ایرانی_و_آثارشان 🆔 ایتا : @tarzetanz 🆔 تلگرام : @tarzetanz 🆔 اینستاگرام : @hassan__malekan

📚ویژگی‌های ضدکمیک در یکتاپرستی✍ #جان_موریل #کمدی_تراژدی_و_دین #البرز_حیدرپور 🔸در برابر [این] عناصر موافق کمیک در یکتاپرستی شمار بزرگتری عناصر ضدکمیک وجود دارند. یکی آن است که در هر لحظه، جهان هستی و زندگی هر یک از ما یا در مسیر درست حرکت می‌کند یا در مسیر نادرست. هر لحظه بر پایه‌ی معیارهای خدا داوری می‌شود، و ما همواره مستعد سقوطیم. 🔹در سنت‌هایی مانند کالوَن، ما گمراهیم و خود به تنهایی توانا بر هیچ چیز نیستیم مگر سقوط. پس نیاز فوری در هر لحظه وجود دارد، همچنان که پیامبران یهود، عیسی [علیه‌السلام]، پولس، محمد[صلی‌الله‌علیه و آله و سلم] به ما یادآوری کرده‌اند. 🔸با جهت‌گیری دائمی به سوی خواست خدا و داوری واپسین، نه مجالی برای توقف است، نه جایی برای بازی، نه زمانی برای تن‌آسایی. همان‌گونه که عیسی گفته است: «در روز داوری ما برای هر واژه‌ی بیهوده مسئول خواهیم بود.» (انجیل متی ۱۲:۳۶) 🔹چون کتاب مقدس و قرآن پیروی از خواست خدا را ارزش اصلی خود دانسته‌اند، نمی‌توانند از لذت بردن از چیزی دفاع کنند که برخلاف خواست خدا باشد، مانند رذیلت و حماقت بشری، که حجم عمده‌ی چیزی را می‌سازند که در کمدی به آن می‌خندند. 🔸در قلب بینش کمیک، توانایی لذت بردن از ناهمخوانی در تجربه‌ی خودمان قرار دارد، که ناشایستگی، درماندگی و کاستی‌های اخلاقی خودمان را هم در برمی‌گیرد. اما لذت بردن از چنین ناهمخوانی‌هایی با یکتاپرستی ناسازگار است، زیرا وقتی چیزها به‌گونه‌ای نیستند که می‌بایست باشند، این موضوعی است برای نگرانی، نه شادی. 🖇🖇🖇 منبع: (کمدی‌‌ تراژدی و دین. جان موریل. البرز حیدرپور. صفحه ۱۰۷) #تئوری_طنز #طنز_و_دین #فلسفه_طنز #طنز_و_اخلاق #یادداشت_ها_و_مقالات #معرفی_کتاب‌های_طنز #بررسی_واژگان_مهم_در_حوزه_طنز 🆔 ایتا : @tarzetanz 🆔 تلگرام : @tarzetanz 🆔 اینستاگرام : @hassan__malekan

📚طنز بلاغی🤔 #بیان_و_معانی #سیروس_شمیسا 🔸مراد از فعل امر (بکن) و نهی (نکن) باشد. مثلاً به کودکی که با رادیو بازی می‌کند می‌گوییم: بکن! خرابش کن! و از این قبیل است جملات زیر که به مقتضای حال گفته شود: پاره کن! مرا بکش! هر چه دلت می‌خواهد بگو! 🔹در بلاغت غربی rhetorical irony (طنز بلاغی) به سخنی گفته می‌شود که قصد گوینده درست عکس آن باشد. گوینده معمولاً لحن جدی دارد و پند و اندرز می‌دهد، اما در حقیقت مقصود او تحذیر و تنبیه است: رو مسخرگی پیشه کن و مطربی آموز! (عبید زاکانی) 🖇🖇🖇 منبع: (بیان و معانی. سیروس شمیسا. صفحه۱۷۸) #تئوری_طنز #سیروس_شمیسا #شگردهای_طنزپردازی #یادداشت_ها_و_مقالات #بررسی_واژگان_مهم_در_حوزه_طنز 🆔 ایتا : @tarzetanz 🆔 تلگرام : @tarzetanz 🆔 اینستاگرام : @hassan__malekan

📚رویکردهای پژوهش در حوزه‌ی طنز✍ #فصلنامه_متن_پژوهی_ادبی #علیرضا_محمدی_کله‌سر #محمدعلی_خزانه‌دار_لو بخش اول✏️ 🔸در یک تقسیم‌بندی راه‌گشا، پژوهش‌های حوزه‌ی طنز و مطایبه را به سه رویکرد تئوری، کارکرد و تکنیک می‌توان تقسیم کرد. در این تقسیم‌بندی « در بخش تکنیک طنز، شگردهای ساخت طنز به‌ویژه از نظر زبانی و نوآوری‌های تکنیکی نقد و بررسی می‌شود. 🔹در حوزه‌ی کارکرد طنز، طنزپژوه باید مباحثی نظیر تأثیر طنز بر اصلاح و تغییر ارزش‌های جامعه، رابطه‌ی طنز و قدرت و علل پیدایش و گسترش آن، نقش طنز در نزدیکی فرهنگی جوامع و چند فرهنگی(multiculturalism) و تأثیر طنز بر زبان و نهایتاً زایش زبانی را مورد کندوکاو قرار دهد. 🔸از لحاظ تئوری تا کنون طنز در ادب جهانی از جنبه‌های گوناگون تئوری پردازی شده است. علومی نظیر روان‌شناسی، جامعه‌شناسی، زبان‌شناسی و ...»(کرمی و همکاران، ۱۳۸۸: ۵). #تئوری_طنز #پژوهش_طنز #یادداشت_ها_و_مقالات #فصلنامه_متن_پژوهی_ادبی 🆔 ایتا : @tarzetanz 🆔 تلگرام : @tarzetanz 🆔 اینستاگرام : @hassan__malekan

📚رویکردهای پژوهش در حوزه‌ی طنز✍ #فصلنامه_متن_پژوهی_ادبی #علیرضا_محمدی_کله‌سر #محمدعلی_خزانه‌دار_لو بخش دوم✏️✏️ 🔸در پژوهش‌های طنز در زبان فارسی، دو شاخه‌ی کارکرد و تکنیک بیشترین سهم را به خود اختصاص داده‌اند. در حوزه‌ی کارکرد مهمترین اثر تقابلِ «جد/ غیرجد» این است که شیوه‌های طنزپردازی همچون پوششی زیباشناختی و بلاغی بر هدف و پیامی ثابت و مشخص فرض می‌شوند. در این تلقی مهم‌ترین وظیفه و کارکرد طنز، ابلاغ پیام اجتماعی آن به‌عنوان مجموعه‌ای از سخنان و موضع‌گیری‌های جدی سیاسی، اجتماعی، دینی و ... است. 🔹در دهه‌های اخیر و با شروع شکل‌گیری معنای اصطلاحی طنز، اصلاح و انتقاد از ناهنجاری‌های موجود در اجتماع، به مهم‌ترین کارکرد بسیاری از طنزهای مشروطه و پس از آن تبدیل شده است. در نتیجه، پژوهش‌های مربوط به طنزهای معاصر، بیشتر رنگ و بوی تفاسیر ایدئولوژیک به‌خود گرفته‌اند. 🔸رویکرد کارکردگرایانه‌ی این پژوهش‌ها بیشتر متوجه اصلاح ارزش‌های جامعه، نقد قدرت و ... است، که معمولاً به صورت پیامی سیاسی - اجتماعی از بطن آثار طنز بیرون کشیده می‌شود. #تئوری_طنز #پژوهش_طنز #یادداشت_ها_و_مقالات #فصلنامه_متن_پژوهی_ادبی 🆔 ایتا : @tarzetanz 🆔 تلگرام : @tarzetanz 🆔 اینستاگرام : @hassan__malekan

📚رویکردهای پژوهش در حوزه‌ی طنز✍ #فصلنامه_متن_پژوهی_ادبی #علیرضا_محمدی_کله‌سر #محمدعلی_خزانه‌دار_لو بخش سوم✏️✏️✏️ 🔸گفتنی است معانی امروزین طنز، پژوهش‌های کارکردگرایانه‌ی طنز در ادبیات کلاسیک را نیز تحت تأثیر قرار داده‌اند. به‌عبارت دیگر، در این پژوهش‌ها، برداشت امروزین از طنز، که حامل معانی مدرنی چون نقدِ ساختارهای قدرت و انتقادات سیاسی و اجتماعی و فرهنگی و دینی است، برای تحلیل و تفسیر آثار طنز در سده‌های گذشته‌ی ادبیات فارسی به‌کار رفته‌اند. 🔹برداشت پیشینیان از حوز‌ه‌ی مطایبه تفاوت‌های زیادی با برداشت امروزین از آن دارد. در حوزه‌ی تکنیک و شگردهای طنز نیز به دلیل تأکید بر حرکت از صورت طنز به محتوای نهفته در آن توجه پژوهشگران بیشتر به تکنیک‌های برگرفته از علوم بلاغی (بیان و بدیع) معطوف بوده است. 🔸به نظر می‌رسد در این پژوهش‌ها، اصالت‌ِ محتوا و پیام جدی طنز و مطایبه نزد پژوهشگر، فرایند طنز پردازی را به مجموعه‌ای از شگردهای ادبی در تحلیل شعر تقلیل داده است. 🔗🔗🔗 منبع: (فصلنامه متن‌پژوهی ادبی. شماره۴۸. تابستان۱۳۹۰. صفحات ۷۳-۷۴) #تئوری_طنز #پژوهش_طنز #یادداشت_ها_و_مقالات #فصلنامه_متن_پژوهی_ادبی 🆔 ایتا : @tarzetanz 🆔 تلگرام : @tarzetanz 🆔 اینستاگرام : @hassan__malekan

📖حلزون‌های خانه‌به‌دوش✍ 🔸کتاب معرفی شده شامل مباحثی در نقد جریان روشنفکری و ارتباط آن با انقلاب اسلامی است‌. علت معرفی این اثر در کانال #طرز_طنز ، شیوه‌ی بیان هنرمندانه و استفاده‌ی مناسب از شگردهای طنزنویسی مانند تعریض و تمسخر، طعنه و تهکم، تناقض و ... در نقدهای دقیق و عالمانه‌ی این شهید والامقام است، که موجب انبساط خاطر مخاطب شده و او را به تفکر و تأمل بیشتر دعوت می‌کند. #طنز_و_دین #فلسفه_طنز #طنز_و_اخلاق #شگردهای_طنزپردازی #یادداشت_ها_و_مقالات #شهید_سید_مرتضی_آوینی #روز_هنر_انقلاب_اسلامی 🆔 ایتا : @tarzetanz 🆔 تلگرام : @tarzetanz 🆔 اینستاگرام : @hassan__malekan

📖دوگانگی طنز و طعنه‌ی خواص و عوام ✍ #کتاب_طنز #محمد_مددپور #سورن_کی‌یر_که‌گور 🔸از مطاوی تفکر و اندیشه کی‌یرکه‌گور در باب عبارات طنز و استهزا و طعنه‌آمیز، صرف شوخی و مطایبه و جوک و مضحکه به معنی متعارف آن نیست، او به دنبال طنز ویران‌گر سقراطی است که بیشتر نیش و سوزشی ایجاد می‌کند تا نوش و راحتی غفلت. 🔹از این منظر کی‌یرکه‌گور با جوکرها و طنزپردازان ژورنالیسم رسمی و دلقک‌های تماشاخانه‌ها نسبت و رابطه ندارد. او به دنبال شومن‌های شوخ نیست و برای عوام‌الناس که روحی دون‌ژوانی[اغواگر، تنوع‌طلب، بی‌تفاوت نسبت به احساسات دیگران] دارند و اخلاق را برای خنداندن خلایق زیر پا می‌گذارند، ارزشی قائل نمی‌شود. 🔸از این نظر، او طالب انسانی عمیق‌تر است مانند سقراط ویران‌گر یک تمدن یا مانند سوفسطاییان گروهی اهل علم و ادب روزمره. شاید به تسامح و تساهل بگوییم به قیاس مع‌الفارق او بیشتر طالب چارلی‌چاپلین است تا مستربین و خواهان عبید زاکانی است تا کریم شیره‌ای و اجمالاً او در جستجوی انسان دردمند است تا انسان شوخ‌طبع لطیفه‌گو و مسخره. 🔗🔗🔗 منبع: (کتاب طنز۱. سیدعبدالجواد موسوی.صفحه۴۰) #تئوری_طنز #طنز_مقدس #فلسفه_طنز #پژوهش_طنز #طنز_و_اخلاق #یادداشت_ها_و_مقالات #معرفی_کتاب‌های_طنز #معرفی_طنزپردازان_جهان_و_آثارشان 🆔 ایتا : @tarzetanz 🆔 تلگرام : @tarzetanz 🆔 اینستاگرام : @hassan__malekan