⚡️ برای علاقه‌مندان به #مباحث #فلسفی
✅ جایگاه معرفت‌شناسی در فلسفه اسلامی:
🔹 از زمان کانت به این سو، معرفت‌شناسی در کانون توجه فیلسوفان قرار گرفته و دل‌مشغولی اصلی آنان به شمار می‌رود.
🔹 هنر اساسی کانت در عطف توجه فیلسوفان، به نقش فعال فاهمه بود.
تا آن زمان، تصور عمومی ذهن را منفعل محض می‌دانست که آینه‌وار جهان واقع را چنانکه هست به آدمی می‌نمایاند.
🔹 اگر دستگاه ادراکی انسان فعال است و معرفت، حاصل فعل و انفعال ذهن است، سهم و حظ هر یک از دو جنبه یاد شده چقدر است؟
و به دنبال آن، باید مشخص کرد که محدوده فاهمه کجاست؟ و ارزش معرفت چیست؟
🔹 این سؤال‌ها و نظایر آن امروزه در دانش مستقلی بررسی می‌شود، که یکی از شاخه‌های پایه در فلسفه است.
اگر چه فیلسوفان مسلمان دانش مستقلی در معرفت‌شناسی به وجود نیاورده‌اند، اما بسیاری از پرسش‌های معرفت شناختی را به صورت استطرادی پاسخ داده‌اند.
🔹 مقاله حاضر، نگاهی گذرا به کارنامه فیلسوفان مسلمان در مسئله معرفت‌شناسی است.
🔹 این نوشتار تلاش دارد به چند سؤال اساسی در خصوص معرفت‌شناسی فیلسوفان مسلمان پاسخ دهد.
آیا معرفت‌شناسی شاخه‌ای مستقل در فلسفه اسلامی است؟
آیا فیلسوفان مسلمان در معرفت‌شناسی، نظریه مستقلی ارائه کرده‌اند؟
اگر پاسخ سؤال اول منفی است، آیا مسئله علم و معرفت مسئله مستقلی در فلسفه به حساب می‌آید؟
اگر فیلسوفان مسلمان دیدگاه‌های خود را در مسائل معرفت‌شناسی به صورت استطرادی و در ضمن مسائل دیگر بیان کرده‌اند، آن مسائل کدامند؟
🔹 با روشن شدن پاسخ این سؤال‌ها، پژوهشگران در فلسفه اسلامی می‌توانند با عرضه سؤال‌های معرفت شناسان برآثار فیلسوفان مسلمان، پاسخ‌های آنها را از مطایای مباحث مختلف بیرون کشند و نظریه آنها را در معرفت‌شناسی سامان دهند.
برای مطالعه کامل مقاله بر روی لینک زیر کلیک کنید👇
👉👉http://www.wikifeqh.ir/جایگاه_معرفت‌شناسی_در_فلسفه_اسلامی
#ویکی_فقه #فلسفه_اسلامی #فلسفه #معرفت_شناسی #معرفت_شناسی_در_فلسفه_اسلامی
@wikifeqh_ir
⚡️ برای برای علاقه‌مندان به #مباحث #فلسفی #عرفانی #اخلاقی
✅ برزخ در فلسفه و عرفان
🌸 برزخ، در لغت به معنای حاجز و جداکننده دو چیز از یکدیگر، و در قرآن و احادیث و متن‌های فلسفی و عرفانی به همین معنا، بسیار به کار رفته است.
🌸 کاربرد اصطلاحی این واژه، خصوصاً در منابع دینی به معنای مرحله‌ای بین دنیا و آخرت (یا مرگ و قیامت) و در متن‌های عرفانی و فلسفی برزخ به عالمی گفته شده است که حد واسط بین مجرّدات و مادّیات است.
🌸 از این عالم با نام‌های «عالم مثال» (مشهورترین اسم)، «خیال منفصل»، «خیال مطلق»، «ارض حقیقت»، «اقلیم ثامن»، «هُوَرْقَلیا»، «عالم برازخ»، «ملکوت اسفل»، «اشباح مجرّد»، «صُوَرمعلّقه»، «شهادت مضاف» و «خیال عالم» یاد کرده‌اند.
🌸 ابن عربی، که بیش از دیگران به بحث برزخ پرداخته است، از وجود «برزخ نزولی» (در «قوس نزولی» وجود) و «برزخ صعودی» (در «قوس صعودی» وجود) سخن گفته است.
🌸 برزخ نزولی، مظهر تفصیلی عالم ارواح و منشأ موجودات عالم شهادت است، به عبارت دیگر، عالم شهادت صورت نازله و تعین برزخ نزولی است.
🌸 برزخ صعودی عبارت است از صورت‌های اعمال و نتیجه کارهای انسان در عالم شهادت.
برای مطالعه کامل مقاله بر روی لینک زیر کلیک کنید👇
http://wikifeqh.ir/برزخ_در_فلسفه_و_عرفان
#ویکی_فقه #برزخ #برزخ_فلسفی #عالم_مثال
@wikifeqh_ir
⚡️ برای برای علاقه‌مندان به #مباحث #فلسفی
✅ قاعده الواحد
🌸 قاعده الواحد به این معناست که بین هر علت و معلول آن باید تناسب و سنخیت باشد، وگرنه لازم می‌آید که هر معلولی از هر علتی بتواند صادر شود هر چند با آن علت تناسب و سنخیت نداشته باشد، مثلا آب بسوزاند و آتش خاموش کند.
🌸 فلاسفه معتقدند این قاعده بدیهی و روشن است و نیازی به استدلال ندارد در عین حال تبیین‌های گوناگونی از این قاعده ارائه کرده‌اند.
🌸 فلاسفه براساس این قاعده جهان را دارای نظام طولی می‌دانند که تنها معلول نخستین، و بدون واسطه و به طور مستقیم از خداوند صادر شده است و موجودات دیگر نظام طولی از موجودات پیش از خود صادر شده‌اند و در نتیجه با واسطه و به طور غیرمستقیم، معلول ذات واجب می‌باشند. و این نظام طولی به جهان ماده ختم شده است.
🌸 این قاعده مورد قبول همه فلاسفه اسلامی (مشائین، اشراقیین، حکمت متعالیه) می‌باشد. اما متکلمین با آن به مخالفت پرداخته گفته‌اند تن‌دادن به این قاعده محدودکردن قدرت خداوند است، اما فلاسفه در پاسخ می‌گویند صدور معلول‌های زیاد از علت واحد، محال عقلی است و چیزی که محال باشد هرگز قدرت خدا به آن تعلق نمی‌گیرد و لازمۀ آن محدود شدن قدرت خدا نیست.
🌸 یکی از مهمترین انتقادات متاخرین بر اصل سنخیت که اساس قاعده الواحد می‌باشد از سوی دکتر یثربی ارائه شده است. ایشان اصل سنخیت را از اساس بی‌بنیان می‌انگارد و همه تبیین‌های این قاعده را بی‌پایه می‌خواند.
🌸 بنظر می‌رسد که درک منتقدان از اصل علیت درکی ماهیتی است و نه وجودی! زیرا اگر علیت را مطابق فلسفه ملاصدرا به صورت وجودی تلقی کنیم، یعنی بگوییم معلول چیزی جز فقر مطلق و احساس نیاز به علت خود نیست و این تنها علت است که وجود دارد و معلول تنها استشراقی از علت است، آن گاه خواهیم دید که اصل سنخیت در پرتوی اصل علیت امری اجتناب ناپذیر خواهد شد.
🍁برای مطالعه کامل مقاله بر روی لینک زیر کلیک کنید👇
http://wikifeqh.ir/قاعده_الواحد_(فلسفه)
#ویکی_فقه #قاعده_الواحد #صدور #اصل_سنخیت
@wikifeqh_ir
💠آباء علوی💠
🔹 آباءِ عُلْوی، در اصطلاح فلاسفه قدیم، فلک ثوابت و هفت ستاره گردنده که در عناصر چهارگانه (خاک، آب، باد و آتش) و طبایع اربعه (گرمی، سردی، تری و خشکی) تأثیر می‌کنند و سبب پیدایش مرکّبات (معدن، نبات و حیوان) می‌شوند.
🔸 به عقیده این فلاسفه، افلاک در تکوین موجودات عالم کون و فساد و نحوه وقوع حوادث این جهان نقش عمده‌ای دارند و چنان است که گویی از لحاظ فعل و تأثیر، افلاک به منزله پدران (آباء) اند و عناصر از حیث انفعال و پذیرندگی به مثابه مادران (امّهات) و اجسام عنصری در حکم فرزندان ایشان (موالید) : «از اینروست که افلاک را پدران خوانده‌اند و عنصر‌ها را مادران و آنچه را از آنها زاید، فرزندان».
🔹 عبدالرزاق لاهیجی در توضیح بیش‌تر این مطلب می‌نویسد: «عالم اجسام بر دو گونه‌است، یکی عالم فلکیّات و دیگری عالم عنصریّات و خدای تعالی فلکیات را مؤثر آفریده و عنصریات را متأثر، و جمیع تغیّرات و تجددات که در این عالم واقع شود، همه از تأثیر افلاک و تابش کواکب بود.
🔸 در نوشته‌های فلاسفه اسلامی گاهی « عقل کلی» و « نفس کلی» و «طبیعت کلیه» نیز آباء و امهات محسوب شده‌اند و از «تزویج» میان آنها سخن رفته‌است: «عقل کلی را کدخدای عالم و طبیعت کلیه را کدبانوی جهان گردانید و نفس کلیه را واسطه ساخت که از جهت تجرد قبول کرده، به جهت تعلق صرف نماید، تا اثر فیض اعلا به جمیع ذرات وجود سرایت تواند نمود.
#🍁برای مطالعه کامل مقاله بر روی لینک زیر کلیک کنید👇
wikifeqh.ir/آباء_علوی
#اصطلاحات #فلسفی #آباء_علوی
#فلاسفه #افلاک #عناصر #عقل_کلی
•┈┈••✾•🍂🥀🍂•✾••┈┈•
📌 کانال ویکی فقه👇
🆔 @wikifeqh
💠ضرورت به شرط محمول💠
♦️ ضرورت، به اقسامی دسته بندی می‌شود:
🔰 #ضرورت_ازلی
🔰 #ضرورت_ذاتی
🔰 #ضرورت_وصفی
🔰 #ضرورت_وقتی
🔰 #ضرورت_به_شرط_محمول
♦️ ضرورت به شرط محمول یکی از اصطلاحات به کار رفته در علم منطق و علم فلسفه بوده.
♦️ در نگاه منطقی قضیه، محمول را قید و شرط موضوع قرار دهیم و آنگاه محمول را بر موضوع حمل کنیم قضیه ما قضیه به شرط محمول است و حمل محمول در چنین قضیه‌ای بر موضوع، ضروری است. و اما از فلسفه هر ماهیتی که متلبّس به وجود است نسبت وجود بدان ماهیت ضروری است.
♦️ این اصطلاح، در فلسفه در جایی به کار می‌رود که محمولی (مثل "الف") از موضوعی (مثل "ب")، جدانشدنی و غیرقابل انفکاک باشد. در این صورت، گفته می‌شود "الف" برای "ب" ضروری است. اگر ضرورت، به وجود اضافه شود (یعنی ضرورت وجود) وجوب و اگر به عدم اضافه شود (یعنی ضرورت عدم) امتناع خواهیم داشت. سلب ضرورت وجود و عدم از یک چیز نیز " امکان " یا " امکان ماهوی" یا "امکان خاص" نامیده می‌شود.
🍁برای مطالعه کامل مقاله بر روی لینک زیر کلیک کنید👇
🌐 wikifeqh.ir/ضرورت_به_شرط_محمول
#اصطلاحات #فلسفی #منطقی
#ضرورت_به_شرط_محمول
#ضرورت #امتناع #ماهیت #امکان
•┈┈••✾•🍂🥀🍂•✾••┈┈•
📌 کانال ویکی فقه👇
🆔 @wikifeqh
💠حرکت جوهری💠
🌸 حرکت جوهری، از مفاهیم و اصطلاحات فلسفه و یکی از آرا و مبانی ملاصدرا در تأسیس حکمت متعالیه.
🌸 برای فهم معنای حرکت جوهری باید به معنای حرکت در مقوله توجه کرد (حرکت) که بنابر آن، حرکت در جوهر یعنی این‌که متحرک در هر آنی از آناتِ حرکت دارای فردی از جوهر، یعنی فردی از صورت نوعیه، و در فرض اشتداد دارای نوعی از جوهر است که با توجه به وحدت اتصالی حرکت، این افراد یا انواع، بالقوه‌اند نه بالفعل.
🌸 به بیان دیگر، معنای حرکت جوهری این است که صورت نوعیه به عنوان گوهر و ذات شیء، پیوسته تبدل می‌یابد و لحظه‌ای بقا ندارد.
🌸 به گفته خود او (ملاصدرا)، پیش از وی حکیمان بزرگی هم‌چون افلاطون، بُرُقلُس، صاحب اثولوجیا و عرفایی مانند ابن عربی به آن قائل بوده‌اند.
◀️ براي مطالعه کامل مقاله بر روي لينک زير کليک کنيد👇
🌐 wikifeqh.ir/حرکت_جوهری
📌 کلمات کلیدی:
#اصطلاحات #فلسفی #حرکت_جوهری
#فلسفه #ملاصدرا #حکمت_متعالیه
#حرکت #جوهر #صورت_نوعیه #خشونت
#افلاطون #ابن_عربی #بُرُقلُس #گوهر
•┈┈••✾•🍃🌸🍃•✾••┈┈•
📌 کانال ویکی فقه👇
🆔 @wikifeqh
💠دانشنامه موضوعی ویکی فقه💠
🔸 #اعتقادی 🔸 #قرآنی
🔸 #حدیثی 🔸 #فرق_و_ادیان
🔸 #اخلاقی 🔸 #تاریخی
🔸 #فقهی 🔸 #اصول_فقه
🔸 #فلسفی 🔸 #منطقی
🔸 #حقوقی 🔸 #سیاسی
🔸 #تربیتی 🔸 #اقتصادی
🔸 #ادبی 🔸 #روان‌شناسی
🔸 #جغرافیا 🔸 #اجتماعی
🔸 #اعلام‌شناسی 🔸 #کتاب‌شناسی
💥برای مشاهده موضوعات، روی عناوین کلیک کنید.
•┈┈••✾•🍃🌸🍃•✾••┈┈•
📌 ویکی فقه؛ دانشنامه علوم اسلامی
🆔 @wikifeqh
💠اصالت وجود💠
🔸 مراد از اصالت وجود، این است که موجود بالذات و منشا آثار در خارج، وجود اشیاء است نه ماهیت آنها.
🔹 توضیح این که ما از هر امر واقعیت دار، دو تصویر و دو مفهوم داریم: مفهوم هستی (وجود) و مفهوم چیستی (ماهیت)؛ و از بین دو مفهوم، مفهوم وجود جنبۀ عینی و خارجی دارد و مفهوم ماهیت ساختۀ ذهن ما و جنبۀ اعتباری دارد.
🔸 به عبارت دیگر از بین دو مفهوم وجود و ماهیت، تنها مفهوم وجود، مصداق و ما بازاء خارجی دارد اما مفهوم ماهیت از حد و حدود وجود انتزاع می‌شود.
🔹 اصالت، معنای دیگری نیز در بحث اصطلاحات فلسفی جدید دارد که آن معنی در اینجا مقصود نیست. و آن عبارت از تقدم و اصل بودن در مقابل نتیجه بودن و فرع بودن است مثلا گفته می‌شود آیا اصالت با ماده است یا روح؟
◀️ براي مطالعه کامل مقاله بر روي لينک زير کليک کنيد👇
🌐 wikifeqh.ir/اصالت_وجود
📌 کلمات کلیدی:
#اصطلاحات #فلسفی #اصالت_وجود
#موجود_بالذات #وجود #ماهیت
#امر_واقعیت‌دار #هستی #چیستی
#اعتباری #مفهوم_وجود
#اصالت #ماده #روح
•┈┈••✾•🍂🌹🍂•✾••┈┈•
📌 کانال ویکی فقه👇
🆔 @wikifeqh
💠هستی‌شناسی عرفانی ابنعربی💠
🔸مبحث هستی‌شناسی و خداشناسی عرفانی ابن عربی را می‌توان یکی از مهمترین دست‌آوردهای پژوهش‌های نظری - عقلی و کشفی - شهودی وی به شمار آورد که دامنه تأثیر آن در دوران‌های پس از وی بسیار گسترده شده است، بدان‌سان که همه اندیشمندان فلسفی - عرفانی دوران‌های بعدی کم و بیش و به گونه‌ای از سرچشمه اندیشه‌های وی در این زمینه نوشیده‌اند.
🔹 ابن عربی مبحث هستی‌شناسی خود را از این موضوع آغاز می‌کند که هستی و نیستی (وجود و عدم) دو امر زائد بر «موجود و معدوم» نیستند، بلکه خودِ «موجود و معدوم» اند، اما و هم‌چنین می‌پندارد که «هستی و نیستی» دو صفت راجع به «موجود و معدوم» اند و آن دو را مانند خانه‌ای می‌پندارد که موجود و معدوم داخل آن می‌شوند.
◀️ براي مطالعه کامل مقاله بر روي لينک زير کليک کنيد👇
🌐 wikifeqh.ir/هستی‌شناسی_عرفانی_ابنعربی
📌 کلمات کلیدی:
#اصطلاحات #فلسفی
#هستی‌شناسی #خداشناسی
#عرفان #ابنعربی #نظری
#عقلی #کشفی #شهودی
#فلسفی #عرفانی #وجود_و_عدم
#هستی_و_نیستی #موجود_و_معدوم
•┈┈••✾•🍂🌸🍂•✾••┈┈•
📌 کانال ویکی فقه👇
🆔 @wikifeqh
💠نفس‌الامر💠
🔸تفکیک ذهن از عین و اندیشه از واقعیت، هنگامی برای انسان مطرح می‌شود که وی در می‌یابد که برخی اندیشه‌ها کاذب و برخی صادقند و تشخیص این مطلب، کار چندان دشوار و سختی نیست.
🔹لیکن موضوع مهم‌تر این است که معیار و ملاک حقیقت و خطا یا صدق و کذب چیست.
🔸مفهوم نفس‌الامر، چنانکه بزرگان حکمت گفته‌اند، به معنای «خود شیء» است. کلمه «نفس» در این عنوان، به معنای «ذات» و واژه «امر» در آن به معنای «شی ء» است؛ چنانکه در شرح تجرید آمده است:
«والمراد بنفس الامر ما یفهم من قولنا هذا الامر کذا فی نفسه او لیس کذا‌ای فی حد ذاته بالنظر الیه، مع قطع النظر عن ادراک المدرِک و اخبار المخبِر، علی ان المراد بالامر، الشان و الشی ء و بالنفس، الذات.»
🔹حکیم ملاهادی سبزواری، درباره همین موضوع، سروده است: بحدّ ذات الشی ء نفس الامر حُدَّ و عالم الامر و ذا عقل یعدّ.
◀️ براي مطالعه کامل مقاله بر روي لينک زير کليک کنيد👇
🌐 wikifeqh.ir/نفس‌الامر
📌 کلمات کلیدی:
#اصطلاحات #فلسفی #نفس‌الامر
#ذهن #واقعیت #حقیقت
#کذب #حکمت #نفس
#ذات #امر #شیء
#ملاهادی_سبزواری #عقل
•┈┈••✾•🍂🌸🍂•✾••┈┈•
📌 کانال ویکی فقه👇
🆔 @wikifeqh
💠تخلخل و تکاثف💠
🔸تخلخل و تکاثف، دو اصطلاح در فلسفه طبیعی به معنی رقیق شدن و غلیظ شدن هستند.
🔹تخلخل و تکاثف در لغت به معنای کاهش و افزایش پیوستگی میان ذرات چیزی است.
🔸در اصطلاح آن‌را به فزونی یا کاستی حجم چیزی بدون انضمام شیء خارجی و یا جدایی چیزی از آن، بر اثر عللی مانند حرارت و برودت، تعریف کرده‌اند.
🔹با توجه به تعریفی که برای تخلخل و تکاثف شد، این اصطلاح از نمو و ذبول متمایز می‌شود، با آن‌که هر یک نوعی از حرکت در کمیت به شمار می‌روند، در تخلخل و تکاثف مقدار جسم بدون پیوستگی یا جداییِ چیزی زیاد و کم می‌شود، اما نمو و ذبول همراه با پیوستگی یا جدایی است.
◀️ براي مطالعه کامل مقاله بر روي لينک زير کليک کنيد👇
🌐 wikifeqh.ir/تخلخل_و_تکاثف
📌 کلمات کلیدی:
#اصطلاحات #فلسفی #تخلخل_و_تکاثف #فلسفه_طبیعی #رقیق‌شدن #غلیظ‌شدن #ذرات #نمو #ذبول #فلسفه_یونان #ابن‌رشد #ارسطو #فارابی #ابن‌سینا #سهروردی #ملاصدرا
•┈┈••✾•🍃🌼🍃•✾••┈┈•
📌 ویکی فقه؛ دانشنامه علوم اسلامی
🆔 @wikifeqh
💠امکان استعدادی💠
🔸واژه امکان در فلسفه ، هنگامی که بدون قید خاصی به کار می‌رود به معنای سلب ضرورت وجود و عدم از ماهیت است که همان امکان ماهوی است.
🔸امکان در یک معنا، به "استعداد یک شیء برای پذیرش حالتی جدیدگفته می‌شود که به همین مناسبت، این امکان را امکان استعدادی می‌نامند.
🔸حالت جدیدی که شیء می‌پذیرد، ممکن است "صورت" (فعلیت) یا " عرض " جدیدی باشد. مثلا چوب با سوختن تبدیل به خاکستر می‌شود و در این فرایند، اساسا چوب به ماده جدیدی (خاکستر) بدل می‌شود که در این نوع تغییر در اصطلاح فلسفه، صورت شیء تغییر می‌کند و در مثال ما صورت چوب به صورت خاکستر تبدیل می‌گردد.
🔸با توجه به فرایند تبدیل چوب به خاکستر، درمی یابیم که وضعیت و حالت خاصی در چوب تحقق دارد که باعث می‌گردد با سوختن به خاکستر تبدیل شود؛ زیرا چیزهای سوختنی دیگری مثل نفت با سوختن، خاکستر ایجاد نمی‌کنند ولذا می‌فهمیم که سبب تولید خاکستر در وضعیت و حالت خود چوب نهفته است که در اصطلاح فلسفی از آن به استعداد چوب برای تبدیل به خاکستر یاد می‌کنند.
◀️ براي مطالعه کامل مقاله بر روي لينک زير کليک کنيد👇
🌐 wikifeqh.ir/امکان_استعدادی
📌 کلمات کلیدی:
#اصطلاحات #فلسفی #امکان_استعدادی #امکان #فلسفه #ماهیت #امکان_ماهوی #استعداد
•┈┈••✾•🍃🌸🍃•✾••┈┈•
📌 ویکی فقه؛ دانشنامه علوم اسلامی
🆔 @wikifeq