🗓 ۱۴ شعبان ۱۳۸۲ق/ ۲۰ دی ۱۳۴۱ش رحلت آیت‌الله #میرزا_آقا_ترابی_دامغانی
✍ این عالم ربانی پس از تحصیل مقدمات علوم دینی در زادگاه خود، به تهران سفر کرد و در مدت سه سال از محضر مرحوم #میرزا_مسیح_طالقانی و دیگر اساتید حوزه تهران بهره‌مند گردید و پس از آن به مشهد مقدس سفر کرد و از محضر مرحوم #حاج_آقا_بزرگ_شهیدی حکیم و دیگر اساتید بهره‌برد.
میرزا آقا ترابی که هنوز جان خود را تشنۀ دریافت معارف الهی می‌دید، به تهران بازگشت و در این مرحله در دروس آیت‌الله #سید_محمد_تنکابنی وحکیم #میرزا_طاهر_تنکابنی، #آقا_میر_سید_محمد_فاطمی_قمی شرکت کرد و در سال ١٣۴١ق به شهر مقدس قم مهاجرت کرد و در مدت حدودا چهارده سال از دروس عالیۀ حضرات آیات حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی، سید علی یثربی کاشانی، سید محمد حجت کوهکمری، و میرزا محمد فیض قمی کمال بهره را برد.
✨حوالی سال ۱۳۵۵ق (در دوران استبداد #رضاخان) در پی درخواست اهالی دامغان، آیت‌الله سید میرزا آقا ترابی دامغانی به زادگاه خود رفت و تا پایان عمر شریفش به هدایت و تربیت عموم مردم و جویندگان علوم و معارف اهل بیت(ع) اشتغال داشت.
📖مرحوم شریف رازی در وصف آن بزرگوار می‌نویسد: «آیت‌الله ترابی از نوادر دانشمندانی بود که در عمرم او را ملاقات کردم. عالمی ذاکر و عابدی شاکر و مجسمۀ تقوا و فضیلت بود. تلاوت قرآن بسیار می‌کرد و دائم‌الذکر و در عین حال جویای اهل معنا و صالحین و اوتاد بود.»
🕌 @tarikh_hawzah_tehran
✍ پس از مشروطه، تهاجمات فکری و عقیدتی بسیاری علیه اسلام و تشیع صورت گرفت که این تهاجمات و القای شبهات از سوی مسیحیان و بهائیان بیشتر بود. از این‌رو، حوالی سال 1303ش، آیت‌الله سید ابوالحسن طالقانی با کمک آیت‌الله #شیخ_علی_مدرس_تهرانی و همراهی و مساعدت مالی برخی از تجار متدین، همچون #عباسقلی_بازرگان (پدر #مهندس_بازرگان)، اقدام به تأسیس «مؤسسۀ بحث و مناظرۀ دینی» در فضای #مدرسه_مروی نمود تا از ظرفیت علمی فقها و حکمای بزرگوار این مرکز علوم دینی برای پاسخگویی به شبهات دینی استفاده نماید. البته ظاهراً این جلسات در ابتدا بیشتر جنبۀ سیاسی و مبارزاتی علیه دیکتاتوری #رضاخان داشته و به‌صورت سرّی در مدرسۀ مروی و محلۀ قنات‌آباد برگزار می‌شده، اما چون به خیانت برخی از اطرافیان لو رفته و رضاخان مطلع می‌شود، آیت‌الله طالقانی این جلسات مخفی و سیاسی را به جلسات بحث و مناظرۀ دینی تغییر می‌دهد.
✨در مجموع این اقدام ارزشمند، مورد توجه و تأیید مراجع عظام تقلید ایران و عراق قرار گرفت. ازجمله آیت‌الله العظمی #سید_ابوالحسن_اصفهانی در نامه‌ای خطاب به سید ابوالحسن طالقانی چنین نوشت: «از اینکه برای رفع شبهات معاندین دین و حفظ عقاید ضعفای مسلمین، بنای تأسیس مرکزی در مدرسۀ مروی دارید که مرکب از فضلا و صلحا باشد، بی‌اندازه مسرور شدم. و البته به نحو اکمل، موجب سرور حضرت ولی‌عصر ـ ارواحنا له الفداءـ خواهد بود... حقیر هم بر حسب وظیفۀ دینیۀ خود، به مقدار مقدور، مساعدت خواهم کرد و هر مطلبی که دخالت در تأیید این مطلب داشته باشد و از حقیر برآید، اشاره فرمایید، کوتاهی نخواهد شد و اگر فرصت شد شاید یک دستورالعمل اساسی کلی برای دخول مطلب عرض کنم که پسند آن ذوات مقدسه باشد.»
این مؤسسه اقدام به انتشار نشریه‌ای هم به اسم «بلاغ» نمود تا محتوای جلسات خود و پاسخ‌هایی که به شبهات مسیحیان و بهائیان داده می‌شود، در اختیار عموم قرار گیرد. اما با فشار #تیمورتاش، وزیر دربار رضاشاه، هم نشریۀ بلاغ توقیف شد.
🍁آیت‌الله سید ابوالحسن طالقانی در روز دوشنبه ۱۷ شعبان ۱۳۵۰ق/ ۶ دی ۱۳۱۰ش وفات نمود و بنا به وصیت خود، پیکرش پس از تشییع باشکوه در تهران که برخلاف ممنوعیت‌های رضاخانی بود، به نجف اشرف حمل و در وادی‌السلام دفن گردید.
🕌 @tarikh_hawzah_tehran
✍ #مدرسه_برهانیه (عتیق) از مدارس علمیه در جوار #حرم_مطهر_حضرت_عبدالعظیم (ع) است كه قدمت آن به دوران #سلجوقیان می رسد. فعالیتهای مدرسه برهان در زمان رضاخان تعطیل شد و ساختمان آن رو به ویرانی رفت و در سال 1364هجری قمری بنای باقیمانده توسط مرحوم حاج #شیخ_علی_اكبر_برهان به امر زعیم اعظم عالم تشیّع آیت الله العظمی سید ابوالحسن اصفهانی و به امر مرحوم آیت الله سید محمد حجّـت و پشتیبانی #آیت_الله_كاشانی تخریب و در مدت دو سال نوسازی و تكمیل شد و در روز افتتاح آیات عظام شهر تهران و نقاط دیگر چون #سید_محمد_بهبهانی، حاج #شیخ_محمدتقی_آملی، #سید_هبة_الدین_شهرستانی، وزیر اسبق علوم و معارف عراق و عده دیگری شركت داشتند.
مرحوم حاج شیخ علی اكبر برهان مدیر مدرسه در سال 1379 قمری در مكه از دنیا رفت و در قبرستان جده به خاك سپرده شد و بعد ازایشان #شیخ_محمدرضا_بروجردی بانی قبرستان سه دختران شهرری در این مدرسه سكونت نمود و به تعلیم و تربیت اطفال مردم ری اشتغال داشت و در زمان #رضاخان كه خیلی از طلاب خلع لباس شدند و مدارس علمیه را تعطیل كردند، این مدرسه را طاهریه نام نهادند و دروس جدید (غیر حوزوی) در آن تدریس می شد.
🍃در اوایل انقلاب، مدیریت و تولیت این مدرسه را امام جمعه شهرری مرحوم حجت الاسلام و المسلمین آقای رفیعی به عهده گرفت و این تولیت تا پایان سال 1368 ادامه یافت. در این سال حجت الاسلام تاج آبادی از طرف تولیت آستان مقدس ( آیت الله محمّدی ری شهری )، مدیریت را به عهده گرفت.
🔹در سال 1370 شمسی آن مدرسه به منظور تغییر كلی بنای قدیمی و ساختار جدید، تخریب شد و طلاب برای ادامه تحصیل به حوزه علمیه حضرت عبدالعظیم (ع) منتقل شدند.
🔹ساختمان جدید #حوزه_برهان با وسعت نزدیك به پنج هزار متر مربع در سال 1383 به بهره برداری رسید.
▪️برگرفته از خبرگزاری جمهوری اسلامی
🕌 @tarikh_hawzah_tehran
🗓 به مناسبت حادثه گوهرشاد در تاریخ شنبه۲۱ تیر ۱۳۱۴ش
✍ آیت‌الله #حاج_شیخ_عباسعلی_محقق_خراسانی ( پدر آقای #دکتر_مهدی_محقق)از علمای مجاهد و فعال در حادثه #مسجد_گوهرشاد بود که بیش از یک ساعت بر روی منبر مسجد، علیه سیاستهای دین‌ستیز #رضاخان سخن گفت.
شاید دو ماه در مشهد تحت تعقیب بود و پس از بازداشت، ایشان را به تهران آورده و مدتی زندانی و پس از آن در تهران تبعید و تحت نظر بود.
🌱 مرحوم محقق خراسانی در این مدت، حق هیچگونه فعالیت دینی نداشت و با کشاورزی امرار معاش می‌کرد.
🔸اتاقی اجاره کرد که تنها گنجایش همسر و بعضی از فرزندان کوچک او را داشت و خود ایشان و پسر بزرگشان در #مدرسه_سپهسالار_قدیم حجره‌ای گرفته و در آنجا اقامت داشتند.
🔹تا آنکه با سقوط رضاخان توانست دوباره بر منبر وعظ و خطابه بنشیند و مردم تهران از کلمات دلنشینش بهره‌مند شوند.
📷توضیح تصویر:
این تصویر نخستین تصویر مرحوم محقق خراسانی پس از آزادی از زندان است. نفر دوم از سمت چپ نیز مرحوم #شیخ_هادی_محقق فرزند ایشان است.
🕌 @tarikh_hawzah_tehran
✍ در سالهای ستیز #رضاخان با اسلام و روحانیت، بسیاری از اهل علم برای آنکه از سر او در امان بمانند یا مجبور نباشند عمامه از سر بردارند، به شهرهای دور از جمله #نجف_اشرف هجرت می‌کردند.
✨از جمله مرحوم #شیخ_علی_اکبر_برهان که از تهران به نجف و مجاورت امیرمؤمنان(ع) کوچ کرد و در همین دوره بود که از محضر آیت‌الله #سید_علی_قاضی بهره برد.
📖 ایشان در سال ۱۳۱۵ش کتابی به نام #القطره در فضیلت نجف اشرف به رشته تحریر درآورد که در آغاز این شرایط دشوار زمان اشاره دارد:
«و بعد چنین گوید غوطه ور دریای عصیان و جهالت، گم‌گشته وادی نیران عمل و ضلالت، علی اکبر بن علی الطهرانی المدعو بالبرهان عفی عنهما ربهما و ادخلهما الرضوان.
اینک که سنه ۱۳۵۵ قمری می‌باشد، چنان دست جور اهل ظلم و عدوان برای ستیز مراتب امتحان مبسوط گردید که کشتی ایمان کثیری از مسلمانان بانقلاب طوفان بحر ستم مخالفین قرآن مبتلا گردید و جمع قلیلی از ایشان پراکنده و پناهنده به بلاد بعیده و اماکن متبرکه گردیده‌اند.
✨از آن جمله این بنده شرمنده است که ملتجی به آستان ملائک پاسبان عرش نشان شاه ولایت حضرت مولی الموالی امیرمومنان علیه صلوات الله الملک المنان گردیده‌ام.»
📜 تصویر بالا دو صفحه نخست کتاب القطره است که توسط اینجانب و برخی دوستان، تصحیح و تحقیق شده اما متأسفانه تاکنون منتشر نشده است.
🍃🌸 #عید_غدیر مبارک باد
🕌 @tarikh_hawzah_tehran
🔹آیت‌الله #میرزا_مهدی_معزالدوله متوفای نیمه شب ۲۱ ربیع الاول سال ۱۴۰۲ق (۱۳۶۰ش) از علمای اهل معنا در تهران بود که علاوه بر اقامه جماعت و تعلیم و تربیت عموم مردم در #مسجد_معزالدوله (واقع در #خیابان_گوته) محضر شرع هم داشت که با شکل‌گیری #وزارت_عدلیه به دستور رضاخان، محضر وی و سایر علما بسته شد.
✨ایشان خود می‌فرمود:
« #رضاخان محضر شرع را بسته بود و بارسنگین زندگی و خانواده به جای مانده از پدر و برادرم، كمرم را خم می‌كرد. در این حال و هوا در خانه ام برای عدّه ای از طلاّب، شرح لمعه تدریس می كردم.
روزی مردی با كت و شلوار و كراوات به خانه آمد و نشست تا درس تمام شد. آنگاه وی خود را این چنین معرفی كرد: من علی كبر تشیّدِ امروز و شیخ علی كبر دیروز هستم. همین كتاب لمعه را نزد پدرتان خواندم؛ ولی چه می توان كرد، برای گذراندن زندگی، به این رنگ باید در آمد!
آنگاه گفت: من از سوی حضرت اشرف، داور، وزیر دادگستری رضاخان مأموریت دارم كه نزد جناب عالی بیایم و پیام ایشان را برسانم. اگر موافقت فرمایید، دفتر ثبت اسناد درجه یكی به نام شما صادر شود، تا همچون گذشته به كار خود ادامه دهید. می دانید كه این دفتر با محضر شرع سابق، هیچ تفاوتی ندارد.
در پاسخ گفتم: از سوی این جانب از ایشان تشكر كنید و بگویید: چگونه تفاوتی ندارد؟ آیا من مجاز هستم به بخشنامه ها و دستورالعمل ها و قوانین صادره توجه نكنم و قوانین و احكام اسلام را اجرا نمایم؟ آیا نخواهید گفت كه حكم از بالا رسیده را نمی شود نادیده گرفت، شما به ایشان بگویید كه همین تدریس، ما را بس است».
🕌 @tarikh_hawzah_tehran
عارف عظیم الشأن #آیت_الله_شاه_آبادی در روز ۳ آذر ۱۳۲۸ش وفات نمود.
برخی علمای تهران ابراز داشتند که دفن ایشان در نجف و کربلا و قم مانعی ندارد. به این معنا که میتوان مقدمات اعزام پیکر را فراهم کرد.
فرزند ایشان آیت‌الله #حاج_آقا_نصرالله_شاه_آبادیدر پاسخ می‌گوید:
پدر راجع به حمل جنازه نظر موافقی نداشت و هرکس هم وصیت می‌کرد که جنازه‌اش را کربلا ببرند، اگر نزد پدر وصیت می‌کرد، پدر می‌فرمود: «کاری بکن امام حسین (ع) بیایند، نه اینکه تو را ببرند و بعد دوباره ملکه نقاله تو را به جای دیگر ببرند. به علاوه عده کثیری از قتله امام حسین (ع) هم در کربلا دفن شدند. هرکجا باشی اگر با امام حسین (ع) باشی، حضرت خودش به سراغت می‌آید.» حتی یکی از مادربزرگ ها به رحمت خدا رفته بود. اصرار کردند که جنازه را به کربلا ببرند. مرحوم پدر فرمودند: «تا حرمت مؤمنه از بین نرفته است، زودتر او را خاک کنید.»
سرانجام پیکر مطهر آیت‌الله #میرزا_محمدعلی_شاه_آبادی به حرم مطهر حضرت عبدالعظیم (ع) تشییع شد. ایشان در مکانی دفن شد که در ایام تحصن خود علیه #رضاخان در آن به عبادت و انجام نوافل می‌پرداخت.
نوشته سنگ مزار وی نیز توسط آیت‌الله #شیخ_محمدتقی_آملی تحریر شد.
📚 #حدیث_نصر ص۲۵۹ و ۲۶۰
🕌 @tarikh_hawzah_tehran
🗓 به مناسبت ۱۹ بهمن ۱۳۲۸ش درگذشت آیت‌الله #شیخ_علی_اکبر_نهاوندی
✍ شیخ علی‌اکبر پس از مدتی تحصیل در حوزه‌های علمیه نهاوند، بروجرد، مشهد و اصفهان، به حوزه تهران آمد و در مجلس درس حاج #میرزا_حسن_آشتیانی ، #میرزا_عبدالرحیم_نهاوندی و #میرزا_محمد_اندرمانی حضور یافت. او در تهران، حکمت را نزد #آقا_محمدرضا_قمشه_ای ، #میرزا_ابوالحسن_جلوه و #حیدرخان_نهاوندی آموخت. سپس به عتبات عالیات هجرت کرد.
☘آیت‌الله نهاوندی پس از تکمیل تحصیلات خود، در سال ۱۳۱۷ق به نهاوند رفت و پس از ۶ سال به تهران بازگشت و مدت ۶ سال که مصادف با سالهای وقوع انقلاب مشروطه بود، در تهران اقامت کرد و پس از آن مشهد مقدس عزیمت کرد.
🔥آنگاه که #رضاخان به #کشف_حجاب فرمان داد، آیت‌الله حاج آقا حسین قمی به عنوان اعتراض از مشهد به تهران می‌آید و توسط رضاخان محبوس می‌شود.
شیخ علی‌اکبر نهاوندی که امامت جماعت #مسجد_گوهرشاد را برعهده داشت اظهار می‌دارد که حالا ما باید دخالت کنیم و دیگر نباید کنار نشست. اتفاقا #شیخ_محمدتقی_بهلول پس از نماز جماعت ایشان، منبر تاریخی خود را ایراد کرد. همان شب نیروهای شاه با مردم درگیر شده و حدود ۳۰ نفر را به شهادت می‌رسانند. شب بعد که مردم به اتفاق علما در مسجد گوهرشاد تحصن کرده بودند،اسدی نایب تولیت آستان، علما از جمله شیخ علی‌اکبر نهاوندی را از مسجد خارج میکند و سپس فرمان فرمان آتش صادر می‌شود و جمع کثیری از مردم به شهادت می‌رسند.
🕌 @tarikh_hawzah_tehran
✍ یک سال پس از به قدرت رسیدن #رضاخان جمعی از علمای تهران که با یکدیگر سابقه دوستی داشتند، با هدف حراست از دین و کمک رسانی به مردم، تشکیلاتی به راه انداختند و متعهد شدند هر ماه مبلغی را جهت فعالیت تشکیلات دینی و فرهنگی خود کمک کنند.
#شمس_آل_احمد متن میثاق نامه آنها را که نزد پدرش آیت‌الله سید احمد طالقانی محفوظ بوده و در شب ۲۷ ديماه ۱۳۰۶ش مکتوب شده، اینچنین نقل میکند:
*«بسم اللّه الرحمن الرحيم
بعد الحمد و الصلوة لا يخفى انّ الاخوة تستلزم الصداقة و للمصادقة حدود خمسه كما فى(فى)عن ابيعيد اللّه: لا يكون الصداقة الا بحدودها فمن كان فيه هذه الحدود او شئ منها فانسبه الى الصداقة و من لم يكن فيه شىء منها فلا تنسبه الى شيى من الصداقة فأوّلها: ان تكون سريرته و علانيته لك واحدة. و الثانة: ان يرى زينك زينه و شينك شينه و الثالثة: ان لا يغيره عليك ولاية و لا مال. و الرابعة: ان لا يمنعك شيئا تناله مقدرته و الخامسة: و هى مجمع هذه الخصال ان لا يسلمك عند النكبات.
ما امضا كننده ذيل ملتزم و متعهد گرديده‌ايم كه در حفظ دين مبين و اداء حقوق اخوت ايمانى معاهدين بقدر الطاقة و القوة ساعى و جاهد باشيم و بمفاد حديث شريف فوق عمل نموده و عمدا مخالفت ننمائيم.انشاء اللّه تعالى.»
امضا کنندگان:
1- احمد ابن محمد باقر الطباطبايى اليزدى الحائرى ساكن خيابان چراغ برق جنب مسجد سراج الملك.
2- محمد باقر بن احمد الحسينى الدماوندى ساكن ارك. امام جماعت مسجد حاج مجد الدولة.
3- احمد ابن المرحوم الحاج آقا هادى غفر له الكريم بهبهانى الطهرانى، ساكن محله عودلاجان كوچه حاجى‌ها
4- موسى بن احمد الطهرانى ساكن محله كوچه غريبان.
5. محمد على بن محمد جواد النجفى الاصفهانى ساكن محله شاه‌آباد (آیت‌الله شاه آبادی)
6- محمود بن محمد حسين الطهرانى ساكن كوچه مسجد جامع.
7- روح اللّه ابن المرحوم نصير الدين القزوينى الطهرانى ابراهيم‌آبادى
8- احمد بن محمد تقى الطالقانى عفى عنهما،امام جماعت مسجد پاچنار و ساكن محل امام‌زاده سيد ناصر الدين عليه السلام (پدر جلال آل احمد)
9- ابو تراب الشهيدى القزوينى
10- على بن على الكنى الطهرانى الساكن فى محمل حسن‌آباد قرب مريضخانه الدولتى.
11- كاظم الحسينى الطباطبايى.
12- حاج ميرزا محمد تقى الطهرانى.
(📚جلال از چشم برادر ۱۵۱ تا ۱۵۳)
🕌 @tarikh_hawzah_tehran
📷شیخ عباسعلی محقق (پدر دکتر مهدی محقق) در دادگاه؛ ردیف جلو، نفر اول از چپ.
✍ تصور کنید:
درگیری و ستیز بر سر #بی_حجابی_اجباری و الزام بر #لباس_متحدالشکل در زمان #رضاخان؛
علما قیام می‌کنند و مشهد به پا می‌خیزد. مردم در #مسجد_گوهرشاد تجمع می‌کنند. سخنرانان از جمله #شیخ_عباسعلی_محقق_خراسانی هم جزء واعظان مبارز این عرصه است.
مردم بسیاری به ضرب گلوله شهید می‌شوند و شیخ عباسعلی تحت تعقیب قرار می‌گیرد. دو ماه از این خانه به آن خانه پنهان می‌شود. سرانجام تسلیم می‌شود و پس از اعزام به تهران، سه سال در زندان قصر حبس می‌شود.
پس از آزادی در سال۱۳۱۷ش، ممنوع المنبر می‌شود و البته حق ندارد از حومه تهران هم خارج شود. خانواده‌اش از مشهد به تهران می‌آیند. شیخ عباسعلی واعظ اجازه منبر و وعظ نداشت و از این‌رو درآمدی هم نداشت تا دو اتاق اجاره کند. خود و دو پسرش در حجره‌ای در #مدرسه_سپهسالار_قدیم ساکن می‌شوند و بقیه خانواده، در اتاقی کوچک در #بازارچه_نایب_السلطنه.
عالمی که دانش فقهی و به ویژه حدیثی‌اش زبانزد بود، ناچار می‌شود برای امرار معاش به کشاورزی در یکی از روستاهای شهر ری و کرج روی آورد. (حدیث نعمت خدا ص۲۲ و ۲۳)
این روزگار، حقیقتا روزگار عسرت روحانیت بود. دولتی که نه تنها با روحانیت، که حتی با دین سر ستیز داشت. در میان شهر به ندرت عالمی عمامه به سر و زنی با حجاب به چشم می‌خورد. بسیاری از مساجد و مدارس علمیه تعطیل یا تبدیل شده بود.
اما آخر تابستان ۱۳۲۰ آنگاه که تانک‌ها و نفربرهای همسایه شمالی، به سوی تهران سرازیر شد، همان کسی که بر دین و روحانیت می‌تاخت، پا به فرار گذاشت.
🕌@tarikh_hawzah_tehran
✍ آیت الله #شیخ_مرتضی_آشتیانی که به دلیل تولدش در روز وفات شیخ مرتضی انصاری مرتضی نامیده شد، بعد از پدرش میرزا محمد حسن آشتیانی تولیت مدرسه علمیه مروی را عهده‌دار شد و این در حالیست که تولیت این مدرسه باید برعهده اعلم علمای تهران باشد. با وجود شخصیت‌های برتری در تهران در آن مقطع تاریخی همچون آیت الله #شیخ_فضل_الله نوری، طبیعتاً نباید تولیت نباید به شیخ مرتضی آشتیانی می‌رسید. در درگیری‌های مشروطه نیز از سوی دربار، تولیت مدرسه مروی از وی گرفته شد و به #میرزا_ابوالقاسم_امام_جمعه واگذار گردید که وضع را از آن هم وخیم‌تر کرد.
گرچه برخی پژوهشگران کارنامه درخشانی برای شیخ مرتضی آشتیانی در آن مقطع قائل نیستند، اما از اسناد به دست می‌آید که وضعیت #مدرسه_مروی در زمان تولیت آیت الله آشتیانی از نظم خوبی برخوردار بوده است.
بعد از #مشروطه و چندی پس از کودتای ۱۲۹۹ و به قدرت رسیدن #رضاخان، گویا از تلخ کامی حوادث سیاسی، تهران را ترک و به مشهد مقدس هجرت کرد.
در سال ۱۳۱۳ شمسی به اجبار حکومت در تهران و در جوار حضرت عبدالعظیم (ع) ساکن شد. با سقوط رضاخان در ۱۳۲۰ از حصر رهایی یافت و به عتبات عالیات و سپس مشهد مقدس رفت و سرانجام در ۲۸ آبان ۱۳۲۵ دار فانی را وداع گفت.
📚صاحب گنجینه دانشمندان در جلد ۷ صفحه ۹۶مکاشفه قابل توجهی از آیت الله شیخ مرتضی آشتیانی نقل کرده که نشان دهنده جایگاه معنوی وی است.
🕌https://eitaa.com/tarikh_hawzah_tehran