✍ #شیخ_مسیح_طالقانی یکی از مفاخر علمی و معنوی و از اندیشمندان جامع معقول و منقول در #حوزه_تهران بوده است.
📖او که یکی از شاگردان ممتاز و برجستۀ حوزۀ درسی #میرزا_محمدحسن_آشتیانی بود، برای اولین بار به تصحیح و تهذیب کتاب #بحر_الفوائد #میرزای_آشتیانی پرداخت و در دانش معقول نیز از محضر حکیم #میرزا_ابوالحسن_جلوه و #آخوند_ملا_محمد_آملی (پدر آیت‌الله #شیخ_محمدتقی_آملی) استفاده کرد.
✨نقش مهر این بزرگوار این آیه شریفه بود که «لن یستنکف المسیح ان یکون عبدا لله»؛ جالب اینجاست که تاریخ وفات ایشان نیز براساس ابجد مطابق با همین آیه شریفه بود و بر سنگ مزارش نیز نقش بست.
🍂 جناب شیخ مسیح طالقانی در شب سیزدهم جمادی‌الاولی سال ۱۳۳۹ق/ شب سوم بهمن ۱۲۹۹ش که مصادف با شب #شهادت_حضرت_فاطمه_زهرا(س) بود، دار فانی را وداع گفت و پیکر پاکش در #قبرستان_ابن‌بابویه شهر ری، در ایوان مقبرۀ استادش میرزا ابوالحسن جلوه، و پایین پای استاد دیگرش، آخوند ملا محمد آملی، مدفون شد.
📚 برخی از آثار وی عبارتند از:
۱. مظاهر الأحکام الإلهیة فی فقه الإمامیة؛
۲. درر القلائد و منبع الفوائد فی شرح الفرائد، شرح رسائل شیخ انصاری، فارسی در شش مجلد؛
۳. رسالة فی الإمکان الاستعدادی؛
۴. رسالة فی الزمان؛
۵. تعلیقات علی مقدّمة القیصری علی الفصوص؛
۶. العناوین، مجموعه‌ای از رسالات مختصر در فنون مختلف فلسفه، کلام، عرفان، اخلاق و غیره؛
🕌 @tarikh_hawzah_tehran
🗓 ۱۰ جمادی‌الثانی سالگرد وفات آیت الله #سید_محمد_تنکابنی در سال ۱۳۵۹ق برابر با ۱۳۱۹ش
🍃ایشان در تهران در #مدرسه_شیخ_عبدالحسین سکونت داشت و از دروس فقه و اصول دو‌تن از شاگردان شیخ انصاری یعنی #میرزا_حسن_آشتیانی و #میرزا_عبدالرحیم_نهاوندی بهره برد و در معقول نزد #میرزا_ابوالحسن_جلوه زانوی تلمذ زد.
✨بعدها که خود از اساتید مبرز سطح در حوزه تهران شد، گفته‌اند که هزار فاضل مجتهد و قریب الاجتهاد از محضرش استفاده کرده‌اند.
ایشان در #مسجد_جامع_بازار نیز اقامه جماعت می‌فرمود.
📖از آثار ارزشمند وی باید به کتاب #ایضاح_الفرائد اشاره کرد که شرح مبسوطی است بر رسائل شیخ انصاری.
🔹پیکر مطهر وی در جوار #شیخ_صدوق آرمیده‌است.
🕌 @tarikh_hawzah_tehran
🗓به مناسبت ۶ ذی‌القعده سالروز رحلت حکیم #میرزا_ابوالحسن_جلوه در سال ۱۳۱۴ق
✨#علامه_حسن_زاده_آملی می‌فرمودند:
روزى جناب استاد شعرانى از آزادگى و بى‌اعتنايى مرحوم جلوه به امور اعتبارى دنيوى براى ما حكايت فرمود كه:
✨آن بزرگوار در #مدرسه_دار_الشفاء- كه روبروى #مدرسه_صدر جنب #مسجد_شاه ديروز تهران بوده است و اثرى از آن مدرسه جز اسم دار الشفاء باقى نمانده است- حجره داشت، وقتى مريض شد و ناصر الدين شاه با تنى چند از اركان مملكت به عيادتش رفتند؛ نخست از اسم جلوه بين شاه و جلوه سؤال و جوابى ردّ و بدل شد كه از اظهار آن در اين محفل منفعلم.خلاصه اين‌كه نام مرحوم جلوه «ابوالحسن» بوده است، شاه پرسيد كه نامت حسن است؟ جلوه گفتش كه «ابول» هم دارم.
🔹شاه بعد از شنيدن آن جواب به فكر جبران آن افتاد، چون جلوه مريض بود به حكم ضرورت شيشه شربتى دارو در كنارش بود، شاه به مطايبت گفت:
«معلوم است كه آقا اهل مشروبات هم هست»، جلوه در جوابش گفت: «النّاس على دين ملوكهم».
✨پس از آن جناب جلوه به شاه روى آورده و گفت:
من روزى به حكم ضرورت از مدرسه درآمدم و ديدم در خيابان نظاميان جلوى مردم را مى‌گيرند و پى‌درپى امر مى‌كنند كه برويد، دور شويد. من به يكى از آنان گفتم: اين ميهن و مرز و بوم مردم است، به كجا بروند و چرا دور شوند؟ در جوابم گفت: شاه دارد مى‌آيد.
من به آن نظامى گفتم: از من به شاه بگوييد كه شاه بايد كسى باشد كه به مردم بگويند بياييد و نزديك شويد، شاه چه مى‌كند كه مردم بايد از او دور شوند؟
🕌 @tarikh_hawzah_tehran
🥀به مناسبت #شهادت_امام_جواد(ع):
✍ آیت‌الله #سید_حسن_صدر در تکملة آمل الآمل ج۱ ص۳۹۷ در شرح حال پدر بزرگوارش آیت‌الله سید طاهر صدر که از علمای بزرگ #کاظمین بود، چنین حکایت می‌کند:
✨ «هنگامی که از تجهیز پیکر پدرم (سید طاهر صدر) فراغت یافتند، تابوتش را به صحن شریفِ [امامین کاظمین(ع)] آوردند. پس از زیارت، بنا بر وصیتش، خود بر پیکرش نماز خواندم.
✨هنگامی که بدنش وارد سرداب قبر شد تا آن را در لحد جای دهند، حاج ملا زمان مازندرانی که در جلوی درب سرداب، کنار من ایستاده بود، گفت: الله اکبر! و لرزه‌ای بر اندامش افتاد. به ایشان عرض کردم: چه چیز شما را به وحشت انداخته؟ فرمود: این حضرت حجت صاحب‌الزمان(ع) است که حضور یافته و اکنون در داخل سرداب‌اند. من عطر مبارک ایشان را می‌شناسم.»
🔹مرحوم #ملا_زمان_طبرسی_مازندرانی از تربیت شدگان #حوزه_تهران و از شاگردان #آقا_علی_مدرس و #میرزا_ابوالحسن_جلوه در حکمت، متوفای ۱۳۲۲ق/ ۱۲۸۳ش و مدفون در پشت سر امامین کاظمین(ع) در داخل رواق مطهر می‌باشند.
🕌 @tarikh_hawzah_tehran
🥀روزهای نخست ماه صفر سالروز شهادت #شهید_رابع است؛ شهید آیت‌الله #شیخ_محمدباقر_اصطهباناتی که در وقایع مشروطه در شیراز به شهادت رسید.
این عالم مجاهد در حوزه تهران در فقه و اصول از محضر #حاج_ملاعلی_کنی و در حکمت از دروس #آقا_علی_مدرس و #میرزا_ابوالحسن_جلوه بهره برد.
📜 سند بالا اعلامیه آیت‌الله #سید_عبدالله_بهبهانی است که از همگان دعوت نموده تا در مجلس فاتحه شهید شیخ محمدباقر اصطهباناتی که در #مدرسه_سپهسالار_قدیم برگزار می‌شود شرکت نمایند.
🔹متن اعلامیه:
«خدمت عموم انجمنهای محترمه متحده متحابه دارالخلافه زیدت توفیقاتهم و جمعت آرائهم فی حفظ بیضة الاسلام و قواعد دین خیرالانام اظهار می‌شود بر همه مخفی و پوشیده نیست که جناب مستطاب حجت‌الاسلام شیخ محمدباقر مجتهد اصطهباناتی در شیراز شهید گردیده و بر تمام مسلمین و برادران مؤمنین تعزیت داری و سوگواری در این باب واجب و لازم است؛ خصوصا سلسله جلیله اهل علم. لذا پس از تعزیت گویی به تمام اعضای انجمن های محترم اعلام می‌شود داعی به جهت اختصاصی که به شیراز و اهالی آن مملکت دارد از فردا صبح را که یوم پنجشنبه نهم [صفر] است در مدرسه مرحوم سپهسالار قدیم، اقامه مجلس فاتحه و تعزیت داری منعقد است، ان شاء الله همگی قدم رنجه داشته مستفیض شویم.
الداعی خادم الشریعه الطاهره عبدالله بهبهانی»
🕌 @tarikh_hawzah_tehran
📷 تصویر: جمعی از نمایندگان مجلس شورای ملی؛ جناب میرزا طاهر تنکابنی در سمت راست تصویر، با علامت مشخص شده است.
✍ فقیه، حکیم، عارف و سیاستمدار سترگ جناب #میرزا_طاهر_تنکابنی در کلاردشت متولد شد و در سال ۱۲۹۹ق در حالی که ۱۹ سال داشت به تهران آمد. ورود وی به تهران مقارن با پی‌ریزی مدرسه سپهسالار جدید بود. لذا برای تحصیل علوم، نخست در مدارس «کاظمیه»، «قنبرعلی خان» و «حاج حسن» مسکن گزید و چون کاربنای مدرسه سپهسالار پایان یافت در آن جا اقامت نمود.
🔻میرزا طاهر از شاگردان #آقا_علی_مدرس ، #آقا_محمدرضا_قمشه_ای ، #میرزا_ابوالحسن_جلوه و #میرزا_محمدحسن_آشتیانی بود.
✨شخصیت میرزا طاهر شگفتی‌آفرین است.
او که از اساتید کم‌نظیر حکمت در عصر خود بود و سالیانی دراز در مدارسی چون #سپهسالار_جدید به تدریس اشتغال داشت، از عارفان و اوتاد عصر خود نیز به شمار می‌آمد و عجایبی از حالات و مقامات وی از جمله طی‌الارض نقل شده است.
با این حال میرزا طاهر تنکابنی سیاست‌مداری آزادی‌خواه بود که سه دوره نمایندگی #مجلس_شورای_ملی را برعهده داشت و اولین دوره از طرف طلاب #حوزه_تهران به مجلس راه یافت.
در دوران استبداد رضاخانی او نیز همچون #شهید_مدرس به خاطر اسلام خواهی و صراحتش در مبارزه با ظلم و استبداد مورد قهر و غضب واقع شد و مدتها زندانی و تبعید گردید. حتی پس از بازگشت از تبعید، به خاطر آنکه مدرسه سپهسالار زیر نظر دولت پهلوی اداره می‌شد، از ورود میرزا طاهر به این مدرسه جلوگیری به عمل آمد.
🍃میرزا طاهر تنکابنی در ۱۴ آذر ۱۳۲۰ش دار فانی را وداع گفت و پیکرش در ابن بابویه شهرری دفن گردید.
🕌 @tarikh_hawzah_tehran
🗓 به مناسبت ۱۹ بهمن ۱۳۲۸ش درگذشت آیت‌الله #شیخ_علی_اکبر_نهاوندی
✍ شیخ علی‌اکبر پس از مدتی تحصیل در حوزه‌های علمیه نهاوند، بروجرد، مشهد و اصفهان، به حوزه تهران آمد و در مجلس درس حاج #میرزا_حسن_آشتیانی ، #میرزا_عبدالرحیم_نهاوندی و #میرزا_محمد_اندرمانی حضور یافت. او در تهران، حکمت را نزد #آقا_محمدرضا_قمشه_ای ، #میرزا_ابوالحسن_جلوه و #حیدرخان_نهاوندی آموخت. سپس به عتبات عالیات هجرت کرد.
☘آیت‌الله نهاوندی پس از تکمیل تحصیلات خود، در سال ۱۳۱۷ق به نهاوند رفت و پس از ۶ سال به تهران بازگشت و مدت ۶ سال که مصادف با سالهای وقوع انقلاب مشروطه بود، در تهران اقامت کرد و پس از آن مشهد مقدس عزیمت کرد.
🔥آنگاه که #رضاخان به #کشف_حجاب فرمان داد، آیت‌الله حاج آقا حسین قمی به عنوان اعتراض از مشهد به تهران می‌آید و توسط رضاخان محبوس می‌شود.
شیخ علی‌اکبر نهاوندی که امامت جماعت #مسجد_گوهرشاد را برعهده داشت اظهار می‌دارد که حالا ما باید دخالت کنیم و دیگر نباید کنار نشست. اتفاقا #شیخ_محمدتقی_بهلول پس از نماز جماعت ایشان، منبر تاریخی خود را ایراد کرد. همان شب نیروهای شاه با مردم درگیر شده و حدود ۳۰ نفر را به شهادت می‌رسانند. شب بعد که مردم به اتفاق علما در مسجد گوهرشاد تحصن کرده بودند،اسدی نایب تولیت آستان، علما از جمله شیخ علی‌اکبر نهاوندی را از مسجد خارج می‌کند و سپس فرمان فرمان آتش صادر می‌شود و جمع کثیری از مردم به شهادت می‌رسند.
🕌 @tarikh_hawzah_tehran
✍ اگر تهران روزی #شهر_هزار_حکیم شد، روز نخستش را تنها با یک حکیم یعنی #ملا_عبدالله_زنوزی آغاز کرده بود. آن هم حکیمی مهاجر که از حوزه اصفهان به اینجا هجرت کرد.
نه تنها او، که در فاصله‌ای کوتاه، حکمای دیگری چون #سید_رضی_لاریجانی ، #میرزا_ابوالحسن_جلوه و #آقا_محمدرضا_قمشه_ای همگی از اصفهان به تهران هجرت کردند تا قوام‌بخش #حوزه_حکمی_تهران در آغاز شکل‌گیری آن باشند.
در عرصه فقاهت نیز جمع کثیری از فقهای برجسته در طول این دو قرن، یا به تهران هجرت کردند و یا به این شهر به عنوان زادگاه و نخستین محل تحصیل خود بازگشتند.
🔹علمای برجسته‌ای چون میرزا مسیح مجتهد استرآبادی، ملا محمد جعفر استرآبادی، میرزا محمدحسن آشتیانی، حاج شیخ فضل‌الله نوری و بسیاری دیگر در زمره مهاجرین به تهران پس از رسیدن به رتبه‌های علمی بالا بودند و جمعی چون حاج ملاجعفر چاله‌میدانی تهرانی، میرزا ابوالقاسم کلانتر تهرانی، حاج ملاعلی کنی، و میرزا محمد اندرمانی عمدتا در تهران و نواحی آن متولد شده بودند، اما پس از رسیدن به رتبه‌های بالای علمی در حوزه نجف، به تهران بازگشتند.
🔅 گاهی شاهدیم که فقیه برجسته‌ای چون #میرزا_عبدالرحیم_نهاوندی از شاگردان شیخ انصاری وقتی به قصد زیارت مشهد مقدس رضوی (ع) از نجف به تهران می‌آید، به اصرار زعمای وقت حوزه تهران، در پایتخت مقیم می‌شود و نمونه دیگر آن در نخستین سالهای پس از انقلاب هم #آیت_الله_جعفری_اراکی است که در سفر از نجف به تهران، به اصرار آیت‌الله مهدوی کنی در تهران می‌مانند.
🔅مهاجرت یا بازگشت به تهران، سیره مستمر فقها و حکمای حوزه تهران در طول دو قرن گذشته بود. چیزی که باعث شکل‌گیری و بقای #حوزه_عاصمه بود.
در این سالهای اخیر و با درگذشت بسیاری از فقها و حکمای آن که حوزه تهران حال خوبی ندارد، نسخه‌ای که بتواند به فوریت آن را از این وضع خارج کند، استمرار همان سیره علمای تهران در دو قرن گذشته یعنی هجرت یا بازگشت است.
چه مانعی دارد که تصمیم‌گیران امروز حوزه تهران به همان شیوه زعمای پیشین، با برنامه‌ریزی دقیق و حساب شده، از برخی فقها و حکمای برجسته حوزه در دیگر مراکز علمی همچون قم، که ویژگی‌های علمی و اجتماعی لازم برای استقرار در تهران را دارند دعوت نمایند تا به پایتخت هجرت کنند و علاوه بر تقویت فضای علمی حوزه تهران، در تعامل سازنده با مردم، رسیدگی به امور دینی اجتماع را برعهده گیرند.
🔹ناگفته نماند که مطالبه عمومی می‌تواند به این روند سرعت بخشد و البته نکات و پیشنهادات دیگری هم در این باب هست که به مرور تقدیم خواهد شد.
🕌 @tarikh_hawzah_tehran
✍ روزی که گذشت یعنی اول ماه صفر (سال ۱۳۰۶ق) سالروز رحلت عارف و حکیم بزرگ #آقا_محمدرضا_قمشه_ای متخلص به صهبا بود. او یکی از اضلاع مثلث حکمت در #حوزه_حکمی_تهران در زمان خود بود.
▪️در منابع شرح حال، تصریحی به زمان و مکان دقیق رحلت #صهبای_قمشه_ای نشده است. گویا این امر به خاطر همزمانی وفات وی با تشییع پیکر #حاج_ملاعلی_کنی بوده و چون همه شهر از رجال حکومتی و توده مردم به اقامه عزای حاج ملاعلی مشغول بودند، از درگذشت عارف شهر غافل شدند.
▪️امر تشییع و تدفین آقا محمدرضا به همت حکیم #میرزا_ابوالحسن_جلوه برگزار شد و #حاج_شیخ_هادی_نجم_آبادی بر بدنش نماز خواند.
برخی گزارش‌ها حکایت از آن دارد که صهبای قمشه‌ای در #مقبره_امام_جمعه دفن شده است.
📚 استاد #صدوقی_سها در کتاب «تاریخ حکما و عرفای متأخر» درباره زمان وفات، اول ماه صفر و درباره مکان دفن، مقبره امام جمعه را قوی‌تر میداند.
.................. پی‌نوشت:
۱. اینک در ایام وفات حکیم آقا محمدرضا قمشه‌ای، حوزه حکمی تهران داغدار حکیمی دیگر، آیت‌الله #سید_حسن_مصطفوی شده است.
روز سه‌شنبه ۸ شهریور ساعت ۹ صبح، از تکیه نیاوران، پیکر ایشان را بدرقه خواهیم کرد.
۲. تصویر فوق مربوط به تشییع پیکر #میرزا_حسن_آشتیانی در سال ۱۳۱۹ق در تهران است.
🕌 @tarikh_hawzah_tehran
💠 افضل الملک در وصف تهران، شهر هزار حکیم و جناب #میرزا_ابوالحسن_جلوه می‌نویسد:
«در دوره‌ى ناصرى، كه هزار حكيم و فيلسوف در تهران بود، سه استاد كامل داشتند:
يكى مرحوم آقا رضاى قمشه، و يكى مرحوم آقا على [حکیم]، و يكى مرحوم آقا ميرزا ابو الحسن جلوه بود، كه همه‌كس از حوزه‌ى تدريس و افاضت ايشان استفاده مى‌كرد. آن دو تن در همان دوره‌ى ناصرى، به سفر بقا رحلت كردند؛ اشاعه‌ى علوم عقليه منحصر به مجلس درس مرحوم ميرزا ابو الحسن جلوه شد، كه طلاب علوم صبح و عصر در آن محضر شريف ازدحامى داشتند و استفاضت‌ها مى‌كردند، و آن‌جناب همه‌وقت به اشاعه‌ى علوم و نشر دلايل حكميه مى‌پرداخت.
الحق! وجود كاملى بودند. شعر را نيكو مى‌سرودند. اقوال ايشان در شعر، محل اعتناى اساتيد بود. به سبك ناصرخسرو علوى از خود ايشان، كه با بنده الطافى بى‌اندازه داشت، اشعارى شنيدم كه نظير آن را كمتر شنيده بودم.
هريك از حكماى بزرگ كه در تهران بودند، گاهى بعضى عقايد از خود اظهار مى‌كردند كه علماء ايشان را تكفير مى‌كردند. اين حكيم دانشمند طورى تدريس مى‌كرد و به قسمى در حفظ زبان و اظهار رأى خود متانت داشت، كه ريبى در او نديدند و عيبى در او نگرفتند. نزد مجتهدين و علماء بزرگ فقه و اصول، فوق العاده محترم بود. بر كلمات قوم اطلاعى كامل داشت. عين عبارات هريك از اساتيد سابق را از حفظ مى‌خواند.»
📚 افضل الملک، غلامحسین، افضل التواریخ، صفحه: ۱۰۶
📷 مزار حکیم جلوه در قبرستان ابن بابویه
🕌 @tarikh_hawzah_tehran
📷ادوارد براون ایران شناس انگلیسی
🔸یک فیلسوف، با یک بابی فرقی ندارد!
✍#میرزا_اسدالله_سبزواری از حکمای تهران در دوره قاجار و هم‌عصر با حکیم #میرزا_ابوالحسن_جلوه بود. وی از شاگردان مبرز #حاج_ملاهادی_سبزواری بود و در تهران کرسی فلسفه داشت.
#ادوارد_براون در زمان حضورش در تهران از محضر میرزا اسدالله بهره وافری برد و مطالب متعددی از او در کتاب خود #یکسال_در_میان_ایرانیان ذکر می‌کند.
ادوارد براون شنید که زمانی میرزا اسدالله را به جرم بابی بودن دستگیر. کرده‌اند. ماجرا را از خود او پرسید و میرزا چنین پاسخ داد:
«دو یا سه سال قبل من مقیم #قلهک بودم به طوری که می‌دانید قریه قلهک در نزدیکی تهران جایگاه تابستانی سفارت انگلستان است در آن موقع یک صاحب منصب با چند نفر سرباز به قلهک آمدند که یک نفر بابی را توقیف کنند ولی موفق نشدند او را پیدا نمایند صاحب منصب که دید باید دست خالی برود به فکر من افتاد و گفت او را دستگیر کنید زیرا او یک فیلسوف است و یک فیلسوف زیاد با یک بابی فرق ندارد.
مرا توقیف کردند کتاب‌های من و مبلغی پول را که با من بود گرفتند و مرا نزد نایب السلطنه بردند اما چند نفر از مردم و مخصوصاً ملاها که می‌دانستند من مسلمان هستم آمدند و شهادت دادند که من بابی نمی‌باشم و نایب السلطنه مرا آزاد کرد اما پول و کتاب‌ها دیگر به من نرسید من نه بابی هستم و نه با بابی‌ها تماس دارم.»
📚یکسال در میان ایرانیان ص۲۱۹
🕌https://eitaa.com/tarikh_hawzah_tehran