هدایت شده از روش شناسی اجتهاد | روشنا
روش شناسی کاربردی اجتهاد. واعظی.pdf
1.88M
✅ فایل کتاب "#روش‌شناسی کاربردی #اجتهاد"
🔹نگارش: استاد سیدمحمدرضا #واعظی
◽️فایل کتاب با اجازه استاد انتشار یافته است
◽️کانال استاد:
@yaddashhayetalabegi
🔸روش شناسی اجتهاد (روشنا)
🆔 @ravesh_ejtehad
هدایت شده از روش شناسی اجتهاد | روشنا
406.4K
✅ گزارش صوتی از جلسه رونمایی از کتاب الگوریتم اجتهاد استاد #واسطی
🔹با سپاس از حجت الاسلام مهدی غلامیان
🔸روش شناسی اجتهاد (روشنا)
🆔 @ravesh_ejtehad
کلیدواژه: #سیستم #شبکه #اجتهاد‌سیستمی
♻️ #سيستم يا #شبكه:
مجموعه‌اي از عناصر است كه با يكديگرارتباط برقرار مي‌كنند و براي #تحقّق يك هدف در تلاش‌اند. در هر شبكه، تغيير هر جزءبر ديگر اجزاء و بر كلّ، تأثير دارد و هيچ‌يك از عناصر، اثري مستقل و جدا ازمجموعه نمي‌گذارند و نمي‌پذيرند.
♻️ #مولّفه‌های‌اصلي سيستم يا شبكه عبارتند از:
🔹اجزاء و عناصر(متغيّرها)
🔹روابط بين اجزاء
🔹هدف
🔹مرز سيستم و محيط سيستم(تفكيك بين عوامل خارج از سيستم و عوامل داخلي آن)
🔹جريان سيستم(نحوة فعاليّت متغيّرهاي داخلي و خارجي براي رسيدن به هدف سيستم)
🔹بازخورد(بررسي نتايج به‌دست آمده از جريان سيستم و اصلاح نقاط نامناسب و بهينه‌سازي جريان، و اعمال دوبارة آن به سيستم)
🔹پايداري سيستم(ميزان قابليت مقابله يا انعطاف سيستم در برابر تغييرات احتمالي)
✳️ #متغيّرها و #روابط‌بین‌آنها که #فرآیند‌سیستم را می‌سازد مهم‌ترین عناصر سیستم هستند و نحوه کشف آنها (بالخصوص مشخصات روابط بین آنها) #منطق‌فرآیندها را شکل می‌دهد.
🔶✳️✳️ #راه‌نفوذ ما به موضوعات از طريق #آثار و #خصوصيات آنهاست. ذهن قدرت درك مستقيم #جوهرهٔ اشياء راندارد و بايد از طريق ادراك آثار و خصوصيات آن پي به #سرمنشاء ببرد. آثار اشياء وموضوعات هستند كه سبب #رفع‌نياز ما و #حل‌مشكل مي‌شوند، ارتباط ما با آنها به خاطراستفاده از #كاركرد آنهاست. آثار و كاركردهاي موضوعات #قابل‌تغيير هستند، مي‌توانآنها را از بين برد يا تقويت و تشديد كرد يا اثري ديگر را بر موضوع بار كرد؛موضوعات با يكديگر و با اجزاء دروني خود فعل و انفعال دارند(اثرمي‌گذارند و اثر مي‌پذيرند)؛با برقرار كردن ارتباط بين موضوع مورد نظر و موضوعي با اثري ديگر (يا ارتباط با جزئي ديگر) مي‌توان شيء مورد نظر را تحت تأثير قرار داد و كاركردهاي آن را تغيير داد( #فعّال‌سازي).
♻️ #متغيّرها،عوامل تأثيرگذار و تأثيرپذير در مجموعة سيستم هستند (آنچه قابليّت تغييردادن ياتغييرپذيري دارد و با تغيير آن تغييراتي در وضعيّت موضوعِ مورد نظر به‌وجود خواهدآمد). متغيّرها انواع و مراتبي دارند كه عبارتند از:
#متغيّرهای‌دروني (آنچه در درون موضوع است و مي‌تواند به سبب عواملي تغيير پذيرد و باعث تغيير موضوع شود)
#متغيّرهای‌بيروني(عواملي كه از خارج از موضوع بر موضوع و اجزاء آن تأثير مي‌گذارندو سبب تغييري در آن مي‌شوند)
#متغيّرهای‌مثبت (عواملي كه تغيير مطلوب و هماهنگ با هدف ما ايجاد مي‌كنند)
#متغيّرهای‌منفي
#متغيّرهای‌تشديدكننده(عواملي كه سبب ازدياد اثري در موضوع مي‌شوند)
#متغيّرهای‌تضعيف‌كننده(عواملي كه سبب كاهش اثري در موضوع مي‌شوند)
#متغيّراصلي یا #مرکزی(عاملي كه بيشترين تأثير را براي رسيدن به هدف دارد)
#متغيّرهای‌كمكي و #جانبي (عواملي كه زمينه‌ساز و تقويت‌كنندة جريان اصلي هستند)
#متغيّرهای‌نياز(عواملي كه براي رسيدن به مطلوب بايد نيرو و امكانات دريافت كنند)
#متغيّرهای‌نيرو (عواملي كه امكانات لازم را براي رفع نياز دارند)
#متغيّرهای‌كلان (عواملي كه بر طيف گسترده‌اي از موضوعات تأثير مي‌گذارند)
#متغيّرهای‌جزء (عواملي كه بر يك مورد يا بخشي از آن تأثيرگذار هستند)
#متغيّرهای‌كوتاه‌مدت #بلندمدت
#متغيّر‌حداقلّي(عاملي كه كمترين تأثيرگذاري يا تأثيرپذيري را دارد)
#متغيّرحداكثري (عاملي كه بيشترين تأثيرگذاري يا تأثيرپذيري را دارد)
#متغيّر‌كنترلي(عامليكه هنگام نياز وارد جريان مي‌شود و مشكل را مهار مي‌سازد)
#متغيّر‌زمان، #مكان
#متغيّركميّت، #كيفيّت
#متغيّراولويّت (عاملي كه نسبت به عوامل ديگر تأثير خود را زودتر و يا عميق‌تر مي‌گذارد و سپس ديگرمتغيّرها مُجاز به اثرگذاري يا اثرپذيري هستند)
#متغيّرلايه و #عمق(در چه لايه و عمقي اين تأثير انجام مي‌شود؟)
#متغيّرجهت (در چه جهت و زاويه‌اي تأثيرگذاري يا تأثيرپذيري انجام مي‌شود؟)
#متغيّرهای‌همراه(عواملي كه بايد همراه هم باشند تا تأثيرگذاري يا تأثيرپذيري انجام شود)
با مشاهدة دقيق و جامع از فعل و انفعالات جاري در #هستي مي‌توان متغيّرهاي ديگري رانيز به اين فهرست افزود.
اصلی‌ترین #هدف در بحث #سیستم‌ها، تعیین #رفتارسيستم است يعني چگونگي فعاليت متغيّرهاي آن براي رسيدن به #هدف سيستم.
برای #تشخیص‌رفتار سیستم باید #تحليل‌سيستم صورت پذیرد يعني بررسي يك سيستم به هدف #حلّ‌نارسايي و مشكل، يا به هدف #ارتقاء‌وضعيت و رساندن به موقعيت بهتر. در تحليل سيستمي به‌دنبال تجزية سيستم به عوامل تشكيل‌دهندة آن و روابط بين آنها و بررسي ميزان فعل‌وانفعال بين اجزاء و دست‌يابي به ميزان موفقيّت اين تعاملات در تأمين هدف سيستم هستيم.
♻ #اجتهاد‌سیستمی یعنی در مورد هر #مساله و #موضوعی که می‌خواهیم #نظر‌دین را در مورد آن به‌دست آوریم باید تعیین کنیم که در #گزاره‌های‌دین، چه #متغیرهایی با چه #خصوصیات و #روابطی با یکدیگر #ترکیب شده‌اند تا #برآیندی در #موضوع مورد بحث به‌دست آید.
@dastyaar
کلیدواژه: #مثال‌سیستم‌در‌فضای‌عبادی
مثال سیستم در فضای عبادی مدل صلوه:
♻️ #سیستم‌عبادی اسلام⏮مدل « #صلوه»
✅ « #نماز» با خصوصیاتی که مسلمانان می‌خوانند، مدلی از عبادت است که با تمام جزئیات و شرایط در دین ارائه شده است؛ دیدنِ « #نماز» به‌عنوان #یک‌مدل، یعنی #تشخیص‌فرآیندی در نماز که #ورودی‌ای را به #خروجی‌ای تبدیل می‌کند؛ بنابراین برای رسیدن به نتیجه، باید ورودی‌ها، خروجی و فرآیند تبدیل (زمینه، نقطه شروع، نقطه مرکزی، مراحل، نقاط بحران) از #گزاره‌های‌دین به‌دست آیند. اگر مجموعه احکام فقهی مربوط به نماز را کنار هم بگذاریم خواهیم دید که مدلی به صورت زیر داریم:
🔶 #ورودی‌های‌سیستم =
انسان(بدن، ذهن و فکر، قلب و روح) با تمام لوازم و ملزومات
محیط
زندگی
سرنوشت
ماوراء
کمال
نیروهای مثبت و نیروهای منفی در هستی
دیگر انسان‌ها (در محیط خانواده، محیط کار، محیط شهر، محیط بین‌الملل)
گذشته و آینده
قوانین طبیعی جسمی، فکری و روحی
مشکلات و بحران‌های انسانی
قوانین و مدل‌ها و سیستم‌های دیگر دینی
🔶 #خروجی‌های‌سیستم = (اهداف، آثار و نتایجی که توسط نماز کامل ایجاد می‌شوند)=
تمرکز فکری و روحی
فعال شدن احساس حضور خدا
معنادارشدن سطحی عمیق‌تر از حیات
اتصال به آگاهی جامع الهی
جذب نیروهای مثبت و نورانی و افزایش نیرو و انرژی روحی
دفع نیروهای منفی و ارتقاء در درجه خلوص ادراکات و معرفت‌ها
آرامش و بهداشت معنوی فردی و جمعی،
همسو شدن کلیه نیروهای روحی با نیروهای جاری در هستی در کل زمین
از بین رفتن آثار منفی عملکردهای قبلی
تعمیق فهم و احساس از دیگر دستورات الهی برای حرکت در زندگی دنیا و عبور به سوی ابدیت.
🔶فرآیند‌پردازش/ تعیین #مرزهای‌سیستم=
تمام افراد انسان اعم از مرد و زن بالغ و کودکانی که به تشخیص رسیده‌اند
در تمام مکان‌ها و در تمام زمان‌ها و در هر شرایط، تا آخر عمر
🔶فرآیند‌پردازش/ تعیین #زمینه‌ساز‌اولیه =
طهارت بدن و لباس + وضوء + تعیین قبله و رو به قبله ایستادن + تشخیص زمان + طهارت مکان سجده + آرامش بدن و قرار گرفتن در موقعیت مراقبه و دوری از خوردن و آشامیدن و حرکت‌کردن و حرف زدن
🔶فرآیند پردازش/ تعیین #نقطه‌شروع = اذان و اقامه + نیت + قیام + تکبیر (که در هر کدام کمیت و کیفیت ظاهری و باطنی آن ذکر شده است)
🔶فرآیند پردازش/ تعیین #مراحل‌فرآیند = قرائت + رکوع + سجود + تشهد + سلام (که در هر کدام کمیت و کیفیت ظاهری و باطنی آن ذکر شده است)
🔶فرآیند پردازش/ تعیین #مرکزثقل = توجه به خداوند و فهم اینکه چه می‌کند و چه می‌گوید
🔶فرآیند پردازش/ تعیین #نقاط‌بحران = کلیه رفتارهای منجر به شک یا منجر به بطلان نماز (اَحکام خلل در نماز، چه نماز فُرادی و چه نماز جماعت و چه نمازهای جمعیتی مانند نماز عیدفطر یا نماز جمعه)
🔶فرآیند پردازش/ #بازخورد در سیستم = کلیه احکام مربوط به رفع نقص و شک در نماز
🔶متغیرهای #تقویت و #تشدیدکننده = کلیه مستحبات نماز (در کلیه انواع نماز)
🔶متغیرهای #تضعیف‌کننده و #بازدارنده = کلیه مکروهات در نماز (در کلیه انواع نماز)
@dastyaar
دستیار محقق
#روش‌شناسی #روش‌تحصیل‌تفکری‌ومهارت‌محور خانه > دانشنامه > روش شناسی > روش تحصیل تفکری و مهارت محو
کلیدواژه: #روش‌تحصیل‌تفکری‌ومهارت‌محور
♻️ #بحرانهاي زندگي انساني همواره از جايگزين شدن #خيال به جاي #واقعيات بوجود آمده‌اند. اشتباهات و #انحرافات تنها معضل بشر است و اشتباه وخطا، معلول جايگزيني #مجاز به جاي #حقيقت. #علم و #فهمِ درست، #كيميای‌حيات است و #خضر‌زندگاني. دراين ميان، بزرگترين #بحران و #زيان‌بارترين وضعيت، #توهم علم وعلم آموزي است. فردي كه به‌دنبال علم و واقعيت آمده است و #سرمايه‌هاي وجودي خويش را براي يافتن حقيقت به جريان انداخته است اما به چيزي جز #توهّمات و #خيالات نرسيده وخود نيز نمي‌داند و فكر مي‌كند كه حقايق را در دست دارد، زندگيِ خود وديگراني را هم بر اساس آن پي‌ريزي مي‌كند.
♻️اگر آنچه آموختيم راه و رسم زندگي نيست، #علم نياموختيم بلكه #سرمايه‌حيات را آتش زده ايم. اگر آنچه آموختيم را نمي‌توانيم به #كار ببريم و با آن زندگي را #راهبري كنيم، علم نياموختيم وفقط شاهدي از دور برزيبايي او بوديم. اگر آنچه آموختيم #توسعه‌گر زندگي به سوي #ابديت نيست، عمرگران‌مايه به #ارزان فروختيم.در بوته #نقد و #ارزيابي قرار گرفتن بزرگترين #نعمت براي انسان است چرا كه سعد و نحس دنيا وآخرت او را شفاف مي‌سازد و از حسرت و ندامت ابدي نجات مي‌بخشد.
شرح مفصل و طبقه بندی با محورهای بحث را میتوانید در #روش‌تحصیل‌تفکری‌ومهارت‌محور دنبال کنید
@dastyaar
اصلاح #شاخص‌نخبگان
💠 امام خامنه‌ای
شاخص ارزیابی نخبه را اصلاح کنیم
⛔️ امروز شاخص ارزیابی استاد و نخبه غالباً #مقالات است؛ این درست نیست.
✅ شاخص‌ها را « #حلّ‌مسئله» قرار بدهید.
👈🏻 نخبگان حقیقی را دریابیم...
#امام_حوزه
#نخبگان
#شاخص_نخبگان
@dastyaar
مطلب بسیار دقیق رهبری در موضوع #جریان‌خاص در استان #سیستان‌و‌بلوچستان که متاسفانه بسیاری از افراد مدعی تبعیت از ایشان مسیر خلاف ایشان را رفتند
#منشور_حوزه_و_روحانیت
#امام‌خامنه‌ای
#جریان‌خاص
#عبدالحمید
@dastyaar
انالله و انا الیه راجعون
حجت الاسلام شیخ سجاد شهرکی امام جماعت مسجد مولای متقیان زاهدان دقایقی قبل بدست دواعش سلفی بفیض شهادت نائل گردید
@dastyaar
وَلَا تَحْسَبَنَّ الَّذِينَ قُتِلُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ أَمْوَاتًا بَلْ أَحْيَاءٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ يُرْزَقُونَ
یادواره گرامیداشت روحانی #شهید_امنیت حجت الاسلام سجاد شهرکی امام جماعت مسجد مولای متقیان #زاهدان
زمان: پنجشنبه ۱۹ آبان پس از نماز مغرب و عشا
مکان: قم مقدسه ، بلوار امین مسجد امام حسین علیه السلام(روبروی مدرسه علمیه معصومیه سلام الله علیها)
@dastyaar
هدایت شده از KHAMENEI.IR
فعلا قابلیت پخش رسانه در مرورگر فراهم نیست
مشاهده در پیام رسان ایتا
ببینید | تحلیل رهبر انقلاب از طراحیِ عناصر پشت صحنه‌ی اغتشاشات: بدون شک این بساط شرارت جمع خواهد شد / میخواستند مردم را بیاورند در صحنه، حالا که نتوانستند، میخواهند شرارت کنند بلکه بتوانند مسئولین کشور را و دستگاه را خسته کنند
💻 Farsi.Khamenei.ir
#ناکارآمدی_دین
#ناكارآمدي دين در مديريت زندگي جمعي، سبب عدم قدرت دين براي بقاء در عرصة تقابل نظريات و استراتژي هاي جدي زندگي خواهد شد و خرد جمعي بشر از توجه به پيام خداوند و طرح‌وبرنامة او سرباز خواهد زد. پي‌آمد چنين نتيجه‌اي يا #حذف_دين از زندگي است يا گرايش آن به خلوت‌هاي دروني برخي ميانسالان و سالمندان براي عقده‌گشايي رواني.
چنين نتيجه‌اي عكس‌العمل و حساسيتِ ضرورت‌ساز را در كساني برمي‌انگيزاند كه قصد دارند براساس #نظرخداوند زندگي كنند نه طبق #نظريات_بشري؛ كساني كه صحت گزاره‌هاي زير را باور دارند:
1.عمر يكبار مصرف است و تكرارپذير نيست.
2.تشخيص و عملكرد بشر(چه فردي و چه جمعي) محدود و خطا‌پذير است.
3.پس از مرگ زندگي ابدي وجود دارد و بقاء روح ابدي است.
4.زندگي ابدي براساس محتويات دروني هر فرد شكل مي‌گيرد.(قرار گرفتن در گستردگي و آسايش يا محدوديت و رنج، تابع محتويات دروني است.)
5.شيوة زندگي در دنيا به محتويات دروني انسان شكل مي‌دهد.
6.اهميّت مُحتَمَل، ارزش احتمال را بالا مي‌برد.
7.ميزان بقاء اثرِ موضوع، در تعيين اهميت مُحتمل تاثير معني‌دار دارد.
ضرورت اين بحث براي كساني مطرح است كه نمي‌خواهند عمر خود را در #آزمون و #خطاها سپري كنند و به‌دنبال ديدگاه و برنامه‌اي بدون خطا و محيط بر كل هستي مي‌گردند. اين افراد براي رفع ادعاي ناكارآمديِ دين، بايد كارآمدي آن را محسوس و ملموس كنند. لذا اين سوال پيش مي‌آيد كه:
آيا #راهبردي براي فعال كردنِ #كارآمدي_دين در زندگي امروز و فردا وجود دارد؟
شرح مفصل و طبقه بندی با محورهای بحث را میتوانید در #نگرش_سیستمی_به_دین دنبال کنید
🔸کانال دستیار محقق
@dastyaar
#تعریف_اصطلاحات
#استراتژي:
استراتژي, در اصل، اصطلاحي است نظامي به معناي سنجيدن وضع خود ، حريف و طرح نقشه براي روبرو شدن با وي در مؤثرترين وضعيت.
استراتژي، طرحي منسجم، جامع‌نگر و يكپارچه‌كننده براي حركت در كوتاهترين راه به سوي هدف، با بهترين بهره‌برداري از منابع و امكانات موجود است. استراتژي يا راهبرد، راه و روش رسيدن به اهداف بلندمدت و حياتي است. موضوع استراتژيك و راهبردي، موضوعي است كه جنبه حياتي دارد يعني در استمرار شاخصه‌هاي حيات تأثير عمده دارد و معمولاً در محيط رقابتي اهميت خود را نشان مي‌دهد.
براي تعيين استراتژي بايد اهداف بلند مدت+ مجموعه اقدامات كلانِ لازم براي رسيدن به آنها مشخص شود. استراتژي از تصميم‌ها، برنامه‌ها و قواعدِ مرتبط ساختن اقدامات به يكديگر براي رسيدن به هدف تشكيل شده است. معمولاً افراد و مجموعه‌ها در تشخيص اهدافِ كلّي تا حدودي صحيح و مشترك عمل مي‌كنند امّا در تدوين استراتژي، تفاوت‌هاي فاحشي بين آنها وجود دارد. تدوين استراتژي صحيح مهم‌ترين عامل برتري بر الگوها و فعاليت‌هاي ديگران است. آيه شريفة" َلاتَهِنُوا وَ لَاتَحْزَنُوا وَ أنتُمُ الاَعْلَونَ إنْ كُنتُمْ مُؤمِنينَ" بيانگر همين حقيقت است كه اگر استراتژي اسلام در زندگي فردي و جمعي ما مورد توجّه قرار گيرد الگوهاي ديگر فرهنگ‌ها و تمدن‌ها، قدرت رقابت با اسلام را نخواهند داشت.
@dastyaar
#تعریف_اصطلاحات
#نگرش‌سازي، #راهبردسازي، #راهكارسازي :
در هر موضوعي كه مورد بررسي واقع مي‌شود، ابتدا بايد تصوّر صحيح و شفّافي از آن در ذهن نقش ببندد سپس چهارچوب و ساختار موضوع (محورها و مسائل عمده و كلّي) شناخته شود و در نهايت روش بهره‌برداري عملي از موضوع براي استفاده در زندگي بررسي گردد.
نگرش‌سازي، مرحلة اوّل از بررسي موضوع است و مربوط به ايجاد يك تصوّر شفاف از موضوع مي‌شود؛ اين مرحله را به اين دليل نگرش‌سازي مي‌ناميم كه ديد و نگرش مناسب ايجاد مي‌كند.
راهبردسازي، مرحلة دوّم از بررسي موضوع است كه مربوط به احاطه بر چهارچوب و محورها و مسائل عمدة موضوع مي‌شود؛ اين مرحله را به اين دليل راهبردسازي مي‌ناميم كه جهت‌گيري‌هاي كلّي، الگو و نقشه كلان موضوع را مشخص مي‌كند (راهبرد به معني تعيين خط‌مشي و جهتِ حركت و سياست‌هاي كلّي است).
راهكارسازي، مرحلة سوّم در تحليل يك موضوع است كه مربوط به بهره‌برداري از موضوع و روش‌هاي اجرايي است؛ اين مرحله به اين دليل راهكارسازي نام گرفته است كه دستورالعمل كار و اجراي آن را ارائه مي‌دهد.
@dastyaar
#تعریف_اصطلاحات
#تصميم‌سازي:
ما در جهاني زندگي مي‌كنيم كه هر گونه فعاليّت و حركت در آن تابع هماهنگي با قوانين و معادلاتي است كه بر خلقت حاكم است. زندگي نيازمند عكس‌العمل‌هاي صحيح در برابر متغيّرهاي محيطي، انساني و ماورائي است. بدون شناخت صحيح و جامع از عوامل اثرگذار و اثرپذير، نمي‌توان حركت زندگي به سوي اهداف آن را استمرار بخشيد. زندگي نيازمند تصميم‌گيري است؛ انسان‌ها معمولاً ناخودآگاه و بدون پيمودن روندي شفاف، تصميم مي‌گيرند و به همين دليل مبتلا به اشتباهات و تشخيص‌هاي نادرست و محاسبات غلط مي‌شوند. اشتباه در امور جزئي شايد قابل تحمّل و قابل جبران باشد امّا اشتباه درتدوين خط‌مشي و اصول كلي راهبردي، ضايعات غيرقابل جبراني را ايجاد خواهد كرد؛ حركت براساس معادلات منطقي و رياضي و طي‌كردنِ آگاهانه و مرحله به مرحلة فرآيند تصميم‌گيري، سبب مي‌شود كه ضريب خطا و خسارت‌ها كاهش يابد و قابليّت اعتماد به تصميم‌ها افزايش پيدا كند. مديران اجرايي نيازمند طراحان و تحليل‌گران استراتژيك هستند تا ريل‌گذاري‌هاي مناسب براي حركت آنها را انجام دهند. عمليات تصميم‌سازي، تدوين سياست‌هاي كلان و خط‌مشي‌هاي لازم براي رسيدن به اين اهداف و ابلاغ آن به مديران اجرايي است.
دين به عنوان منبع اطلاعاتي كه گزاره‌هاي آن برآيند محاسبة بدون خطاي تمام متغيّرهاي مرتبط با موضوع در شبكه هستي است، نقشي حياتي در تصميم‌سازي دارد. اگر فردي پذيرفته باشد كه "دين" علم خداوند است كه در اختيار بشر قرار گرفته، نمي‌تواند از تلاش براي كشف استراتژي مورد نظرِ دين و اولويّت دادن به خطّ‌مشي آن اغماض نمايد. بسياري از گزاره‌هاي دين استراتژيك و تصميم‌ساز هستند و اولويّت‌ها، ضريب اهميّت‌ها و نقطه ثقل‌ها در شبكه موضوعات را مشخص مي‌كنند.
@dastyaar
#تعریف_اصطلاحات
#چرخه :
چرخه، مسير منسجم و بهم‌پيوستة تغيير و تحوّلات يك موضوع است كه از نقطه‌اي آغاز شده و مراحلي را طي مي‌كند و به خروجي مي‌رسد. مثلاً: چرخة نان يعني: مسير تغيير و تحولاّت نان از دانه تا مصرف. اصطلاح "چرخه" در عنوان بسياري از مقالات ديده مي‌شود مثلاً: اثرات گرمتر شدن زمين بر چرخة آب، ازدحام ترافيكي و چرخة اقتصاد، چرخة چاپ و نشر كتاب، چرخة فرهنگ، چرخة توزيع، چرخة فقر و...
@dastyaar
#تعریف_اصطلاحات
#سيستم و #شبكه :
سيستم يا شبكه، مجموعه‌اي از عناصر است كه با يكديگر ارتباط برقرار مي‌كنند و براي تحقّق يك هدف در تلاش‌اند. در هر شبكه، تغيير هر جزء بر ديگر اجزاء و بر كلّ، تأثير دارد و هيچ‌يك از عناصر، اثري مستقل و جدا از مجموعه نمي‌گذارند و نمي‌پذيرند.
مولّفه‌هاي اصلي سيستم يا شبكه عبارتند از: اجزاء و عناصر(متغيّرها)، روابط بين اجزاء، هدف، مرز سيستم و محيط سيستم(تفكيك بين عوامل خارج از سيستم و عوامل داخلي آن)، جريان سيستم(نحوة فعاليّت متغيّرهاي داخلي و خارجي براي رسيدن به هدف سيستم)، بازخورد(بررسي نتايج به‌دست آمده از جريان سيستم و اصلاح نقاط نامناسب و بهينه‌سازي جريان، و اعمال دوبارة آن به سيستم)، پايداري سيستم(ميزان قابليت مقابله يا انعطاف سيستم در برابر تغييرات احتمالي)
@dastyaar
#تعریف_اصطلاحات
#متغيّر :
راه نفوذ ما به موضوعات از طريق آثار و خصوصيات آنهاست. ذهن قدرت درك مستقيم جوهرة اشياء را ندارد و بايد از طريق ادراك آثار و خصوصيات آن پي به سرمنشاء ببرد. آثار اشياء و موضوعات هستند كه سبب رفع نياز ما و حل مشكل مي‌شوند، ارتباط ما با آنها به خاطر استفاده از كاركرد آنهاست. آثار و كاركردهاي موضوعات قابل تغيير هستند، مي‌توان آنها را از بين برد يا تقويت و تشديد كرد يا اثري ديگر را بر موضوع بار كرد؛ موضوعات با يكديگر و با اجزاء دروني خود فعل و انفعال دارند(اثرمي‌گذارند و اثر مي‌پذيرند)؛ با برقرار كردن ارتباط بين موضوع مورد نظر و موضوعي با اثري ديگر (يا ارتباط با جزئي ديگر) مي‌توان شيء مورد نظر را تحت تأثير قرار داد و كاركردهاي آن را تغيير داد(فعّال‌سازي).
متغيّرها، عوامل تأثيرگذار و تأثيرپذير در مجموعة سيستم هستند (آنچه قابليّت تغييردادن يا تغييرپذيري دارد و با تغيير آن تغييراتي در وضعيّت موضوعِ مورد نظر به‌وجود خواهد آمد). متغيّرها انواع و مراتبي دارند كه عبارتند از:
• متغيّرهاي دروني(آنچه در درون موضوع است و مي‌تواند به سبب عواملي تغيير پذيرد و باعث تغيير موضوع شود)، متغيّرهاي بيروني(عواملي كه از خارج از موضوع بر موضوع و اجزاء آن تأثير مي‌گذارند و سبب تغييري در آن مي‌شوند)
• متغيّرهاي مثبت(عواملي كه تغيير مطلوب و هماهنگ با هدف ما ايجاد مي‌كنند)، متغيّرهاي منفي (عواملي كه تغييرات نامطلوب و زيان آور ايجاد مي‌كنند)
• متغيّرهاي تشديد كننده(عواملي كه سبب ازدياد اثري در موضوع مي‌شوند)، متغيّرهاي تضعيف‌كننده(عواملي كه سبب كاهش اثري در موضوع مي‌شوند)
• متغيّر اصلي(عاملي كه بيشترين تأثير را براي رسيدن به هدف دارد)، متغيّرهاي كمكي و جانبي (عواملي كه زمينه‌ساز و تقويت‌كنندة جريان اصلي هستند)
• متغيّرهاي نياز(عواملي كه براي رسيدن به مطلوب بايد نيرو و امكانات دريافت كنند)، متغيّرهاي نيرو(عواملي كه امكانات لازم را براي رفع نياز دارند)
• متغيّرهاي كلان(عواملي كه بر طيف گسترده‌اي از موضوعات تأثير مي‌گذارند)، متغيّرهاي جزء (عواملي كه بر يك مورد يا بخشي از آن تأثيرگذار هستند)
• متغيّرهاي كوتاه‌مدت، بلندمدت
• متغيّر حداقلّي(عاملي كه كمترين تأثيرگذاري يا تأثيرپذيري را دارد)، متغيّر حداكثري (عاملي كه بيشترين تأثيرگذاري يا تأثيرپذيري را دارد)
• متغيّر كنترلي(عاملي كه هنگام نياز وارد جريان مي‌شود و مشكل را مهار مي‌سازد)
• متغيّر زمان، مكان
• متغيّر كميّت، كيفيّت
• متغيّر اولويّت(عاملي كه نسبت به عوامل ديگر تأثير خود را زودتر و يا عميق‌تر مي‌گذارد و سپس ديگر متغيّرها مُجاز به اثرگذاري يا اثرپذيري هستند)
• متغيّر لايه و عمق(در چه لايه و عمقي اين تأثير انجام مي‌شود؟)
و متغيّر جهت(در چه جهت و زاويه‌اي تأثيرگذاري يا تأثيرپذيري انجام مي‌شود؟)
• متغيّرهاي همراه(عواملي كه بايد همراه هم باشند تا تأثيرگذاري يا تأثيرپذيري انجام شود)
با مشاهدة دقيق و جامع از فعل و انفعالات جاري در هستي مي‌توان متغيّرهاي ديگري را نيز به اين فهرست افزود.
@dastyaar
#تعریف_اصطلاحات
#رفتار_سيستم:
رفتار سيستم يعني چگونگي فعاليت متغيّرهاي آن براي رسيدن به هدف سيستم.
@dastyaar
#تعریف_اصطلاحات
#تحليل_سيستم:
تحليل سيستم يعني بررسي يك سيستم به هدف حلّ نارسايي و مشكل، يا به هدف ارتقاء وضعيت و رساندن به موقعيت بهتر. در تحليل سيستمي به‌دنبال تجزية سيستم به عوامل تشكيل‌دهندة آن و روابط بين آنها و بررسي ميزان فعل‌وانفعال بين اجزاء و دست‌يابي به ميزان موفقيّت اين تعاملات در تأمين هدف سيستم هستيم.
@dastyaar
#تعریف_اصطلاحات
#تفکر_سیستمی :
تفكّر شبكه‌اي (سيستمي)، روشي است كه مي‌توان آن را در دستور العمل‌هاي زير خلاصه كرد: مشكل و نياز را پيدا كنيد؛ هدف خود را مشخص كرده و اهميّت آن را تعيين نماييد؛ هر چيزي كه احتمال دارد با اين هدف ارتباط داشته باشد شناسايي كنيد؛ كميّت و كيفيّت ارتباطات فوق رادقيقاً مشخص نماييد؛ مجموعه ارتباطات را با هم ارزيابي كرده و بهترين راه را براي ارتباط بين امكانات و نيازها انتخاب نماييد؛ راه حل را به مرحلة اجراءبگذاريد؛ نتايج را ارزيابي كنيد؛ نقاط ضعف را برطرف نموده و دوباره آن‌را اجراء نماييد. روش تفكّر شبكه‌اي كه محصول ديد كلان و جامع نسبت به موضوعات است سكوي جهش علمي و عملي به سوي حقائق هستي است. محقّقي كه تحقيق خود را بر اساس تفكّرشبكه‌اي طرح‌ريزي مي‌كند و قدم به قدم به سوي حل‌مسأله حركت مي‌نمايد، در كوتاهترين راه و با بيشترين بازدهي به هدفِ تحقيق خواهد رسيد.
@dastyaar
#تعریف_اصطلاحات
#مدل و #الگو:
چگونه فرضيه را به حقيقتي كاربردي تبديل كنيم؟ بحث مدل‌سازي پاسخ اين سؤال است. اگر در تجربيات زندگي خود دقّت كنيم مي‌يابيم كه هر يك از جوانب زندگي بر اساس الگو و مدل خاصّي استوار است. مدل يا الگوعبارت است از: شبيه‌سازي واقعيّت خارجي بوسيله ترسيم روابط علّت و معلولي بين اجزاء دروني و همچنين روابط مجموعه با متغيّرهاي بيروني و فرموله كردن متغيّرها، براي ايجاد قدرت پيش‌بينيِ رفتارهاي آن پديده و درك ويژگيهاي آن .
منظور از فرموله كردن متغيّرها، دست‌يابي به تابعِ تبديل سيستم است. يعني: پس از مشخص شدن ورودي و خروجي، اجزاء، مرزها و جريان اوليّة سيستم، بايد مشخص شود كه چه نوع ارتباطاتي بين متغيّرها بايد ايجاد شود تا با كمترين هزينه بيشترين بازدهي را داشته باشد. تعيين معادلات تبديل ورودي سيستم به خروجي آن، مبناي مدل‌سازي است.
مدل، ابزاري است كه به وسيله آن مي‌توان فرآيند خط‌ّمشي‌ها را شناخت. مدل، ابزار تعيين ميزان آسيب‌پذيري يك پديده يا سازمان در برابر نوسانات مختلف است؛ مدل، ابزار مطالعه پديده‌ها براي درك نحوة رفتار هر پديده به صورت قابل كنترل است(يعني بتوان به مشاهدة دقيق رفتار مولفه‌هاي تشكيل‌دهنده و علل پديدآورندة آنها پرداخت و اطلاعات لازم را با يك نگاه و به سرعت بدست آورد)؛ مدل، نظام نظري منسجم براي تشريح پديده‌ها و تعيين فعل‌وانفعال بين آنهاست؛ مدل، شبيه‌سازي واقعيّتِ دربسته است .
مراحل مدل‌سازي عبارتند از: مشاهدة مجموعة فرآيند، دريافت ضرورت كنترل و پيش‌بيني رفتار پديده، انتخاب متغيّرها، تعيين ضريب تأثير آنها، تعريف روابط علّي و معلولي، آزمايش(تفسير نتايج حركت مدل در عمل)، اصلاح و بازنگري.
@dastyaar
#تعریف_اصطلاحات
#روش_طراحي_مدل:
الگوي كلّي طراحي مدل بدين ترتيب است: استقراء مولّفه‌ها و متغيّرهاي دروني و بيرونيِ تأثيرگذار و تأثيرپذير، تعريف شاخصه‌هاي پايه(زمينة اوليّه و هدف حداقلي)، تعيين هدف نهايي و ايده‌آل (هدف حداكثري)، بررسي كميّت و كيفيّت تأثير هر مولّفه(با دقت بر ميزان قابل كنترل بودن يا نبودن)، تعيين ارتباط اصلي و شرايط و تأثير كليدي، ترسيم روابط علّي و معلولي، تعيين زمينه‌ها و پيش‌فرض‌ها(وضعيتي كه مدل براساس آن طراحي مي‌شود)، مرحله‌بندي حركت از حداقل‌ها به سوي حداكثرها، تعيين نقاط بحران، طراحي حلقه‌هاي كنترلي و بازخوردها.
الگوي اجرايي طراحي مدل بدين صورت است: تعيين نقطة شروع، زمينة لازم براي شروع، محرك لازم براي شروع، انجام دهندة كار و شرايط آن، كيفيت و كميّت كار، مراحل كار، نتايجِ مورد انتظار در هر مرحله، نقاط مشكل و توقّف‌هاي احتمالي، محرّك مجدّد، شرايط اتمام كار، نقطه پايان، بازنگري و ارزيابي، اصلاح نقاط ضعف، تقويت نقاط قوّت، ايجاد زمينة لازم براي انجام حركت‌هاي جديد.
@dastyaar
#تعریف_اصطلاحات
#ملاك_اعتبار_يك_مدل:
اعتبار يك مدل با اين عوامل سنجيده مي‌شود: قدرت پاسخگويي به سؤالات و پيش‌بيني وضعيّت بعدي، ميزان كميّت‌پذير كردن عوامل ناملموس و فرض‌ها(قدرت اندازه‌گيري ضريب‌هاي تاثيرگذاري و تاثيرپذيري)، رفع نقاط كور و ابهام، قدرت اندازه‌گيري حساسيّت در برابر تغييراتِ شرايط بيروني و دروني
@dastyaar
#تعریف_اصطلاحات
#ضريب_اهميّت:
ضريب اهميّتِ يك موضوع، ميزان تأثير آن موضوع در تحقّق هدف است. اين ضريب هنگام مقايسة موضوعات با هم آشكار مي‌شود.
در بسياري از گزاره‌هاي ديني، تأثير موضوعات، با يكديگر مقايسه شده‌اند؛ مثلاً در گفتاري از حضرت صادق عليه‌السلام آمده است:" لَإِقَامَهُْْ حَدٍّ أَنْفَعُ فِي الْأَرْضِ مِنَ الْقَطْرِ أَرْبَعِينَ صَبَاحاً" (ترجمه: تأثير اجراي مجازات‌ِ جرائم اصلي در حركت جامعه به‌سوي كمال، بيشتر از تأثير چهل روز بارش باران است) يعني ضريب اهميّت اجراي قانون و مجازات ناقضين آن، براي تحقّق جامعه مطلوب، بيش از قدرت اقتصادي منابع طبيعي است.
@dastyaar
#تعریف_اصطلاحات
#اولویت_گذاری :
در هرسيستم، اجزاء و عناصر بايد با يكديگر هماهنگ شوند؛ سؤال در اين است كه چه عناصري موقعيّت محوري دارند و كمترين تغيير را مي‌پذيرند و چه عناصري حالت تابع دارند و بيشترين تغيير را بايد به خود بدهند؟
منظور از اولويّت‌گذاري، تشخيص موضوع و عنصري است كه تحقّق هدف سيستم (يا زيرسيستم‌ها) بيشترين وابستگي را به آن دارد كه در اين صورت اين موضوع حالت محوري خواهد داشت و كمترين تغيير را مي‌پذيرد و ديگر اجزاء و عناصر بايد خود را با او هماهنگ كنند. نكتةاصلي در اولويّت‌گذاري، تشخيص موارد تابع و متبوع در راهبردها و راهكارهاست.
@dastyaar
#تعریف_اصطلاحات
#نقطه_ثقل :
نقطه ثقل در سيستم، عنصري است كه بيشترين توجّه و هزينه و امكانات را به خود جلب مي‌كند و جهت‌گيري اصلي جريان سيستم و فعاليت‌هاي آن را تشكيل مي‌دهد. نكته مهمّ آن است كه ديگر عناصر سيستم در اين فرآيند مغفول نخواهند بود و كاركرد خاص خود را خواهند داشت.
مثلاً با بررسي گزاره‌هاي دين در مورد مدل تقسيم‌كار در جامعه، به مدل "خانه / بازار" برخورد مي‌كنيم كه نقطة ثقل فعاليت‌ها و بهينه‌سازي خانه به‌عهدة زن و نقطة ثقل مديريت و بهينه‌سازي بازار به عهدة مرد قرار گرفته است. اين تقسيم به‌معني نفي فعاليت زن در خارج از خانه (با ايجاد فضا و شرايط مناسب حقوق زن) و يا نفي فعاليت مرد در داخل خانه نيست. اين مدل و اغلب الگوهاي كلان، داراي لايه‌ها و سطوح مختلفي هستند كه لاية مبنايي آنها نقطة ثقل مدل است و بايد شرايط و جريان‌ها براي تحقّق آن فعّال شوند نه اينكه جريانات جانبي جاي جريان اصلي سيستم را اشغال كنند؛ در اين صورت سيستم به بحران مبتلا خواهد شد.
@dastyaar
#تعریف_اصطلاحات
#شاخص_پايه:
شاخص پايه در اين تحقيق به مفهومِ "حداقلّ قابل قبول و غيرقابل صرف‌نظر" به كار مي‌رود. شاخص پايه، عنصر حداقلّي است كه جهت‌گيري‌ها و جريان‌ها با توجّه به آن شكل مي‌گيرند و زمينة بررسي‌هاي تطبيقي و سطح‌بندي‌ها را فراهم مي‌سازد. مثلاً شاخص پايه در ارتباطات اجتماعي، رعايت قوانيني است كه در صورت عدم اجراء، مجازات خواهد داشت.
@dastyaar