بسم الله #بازیباییهای_نهج، شماره 13 🌾🍃🌻🌴🍃🌻🌴 «أَمَا وَ اللَّهِ لَقَدْ تَقَمَّصَهَا فُلَانٌ... » #خطبه_3 (آگاه باشید که فلانی خلافت را [به زور] به تن کرد...) عنصر زیباشناختی: استعاره مکنیّة لباس به جای #خلافت. (مشبه به که لباس است حذف شده و پوشیدن که تناسب با لباس دارد به عنوان قرینه ذکر شده است) 🔷حضرت امیر(ع) در این بیان، خلافت را به لباس تشبیه کرده اند که ابوبکر آن را بر تن کرد. 👈نکات: 🔹1. وجه شبه بین لباس و خلافت: الف) لباس، عیب ظاهری انسان را می پوشاند همانگونه که وقتی کسی به خلافت رسید دیگر کسی حتی ظاهرترین عیوب او را نیز بر زبان نمی‌راند. ب) لباس علاوه بر عیب پوشی، خاصیت زینت بخشی نیز دارد همانگونه که وقتی کسی به قدرت برسد از سوی اطرافیان چاپلوس، با انواع صفات نیکو زینت داده می شود. 🔹2. تقمّص، مطاوعه قمّص می باشد. تناسب این معنا در عبارت فوق در آن است که #خلیفه_دوم ردای خلافت را بر #خلیفه_اول پوشاند. (حضرت به این نکته در ادامه خطبه شقشیه هم اشاره کرده‌‌اند) 🔹3. باب تفعّل به معنای "انجام دادن عمل با زحمت و دشواری (تکلف)" نیز هست؛ در اینجا حضرت می‌خواهند اشاره بفرمایند که این لباس به اندازه قامت او نبود ولی او با هر زحمتی بود لباس را به تن کرد! در ادامه این خطبه، جمله «وقد یعلم ان محلی منها محل القطب من الرحی» نیز این برداشت را تایید می‌کند. 🔹4. #خطبه_شقشقیه از زیباترین خطبه‌های تاریخ ادب است. @banahjolbalaghe

بسم الله #بازیباییهای_نهج، شماره 15 🌾🍃🌻🌴🍃🌻🌴 وَ إِنَّهُ لَيَعْلَمُ أَنَّ مَحَلِّي مِنْهَا مَحَلُّ الْقُطْبِ مِنَ الرَّحَى».(#خطبه_3) (همانا او می دانست که جایگاه من نسبت به خلافت همچون جایگاه محور نسبت به آسیاب است) 🔷عنصر زیباشناختی: تشبیه خلافت به سنگ آسیاب و تشبیه خودشان به محور آن سنگ. 🌹در پست پیشین (#بازیباییهای_نهج، شماره 14) بخشی از شباهتهای بین محور آسیا و شخصیت امام ع بررسی شد. در این پست به برخی دیگر از شباهتها اشاره می‌شود: 1⃣. کارآمدی و اثربخشی آنچه موجب کارآمدی و اثربخشی آسیا می‌شود همین است که محوری وجود دارد و هر یک از دو سنگ را در جای بایسته‌ی خودشان حرکت می‌دهد و کار آسیاب را پیش می‌برد امام ع هم برای جامعه همین خصوصیت را دارد یعنی اگر باشد اجزای امت اسلامی را مانند قطعه‌های آسیا در جای بایسته خودشان قرار می‌دهد تا امت اسلامی کارآمدی و اثربخشی داشته باشد. 2⃣. برجسته بودن و شاخص بون محور آسیا در وسط آسیا است و وقتی به آسیا می‌نگری اول آن را میبینی و اصلا آسیاب را بدون محور تصور هم نمی‌توانی بکنی! علی ع هم در امت اسلام و بویژه برای #خلافت چنین جایگاهی داشت. یعنی حتی اگر به فرض محال بپذیریم که پیامبر(ص) از سوی خداوند جانشینی برای خود معین نکرده بود و تعیین خلیفه به انتخاب مردم بود، باز هم مردم باید به سراغ علی می‌رفتند چون خیلی روشن و بدیهی بود که در بین #صحابه پیامبر ص علی ع به خاطر فضائل شخصی‌اش شایسته‌ترین فرد برای خلافت بود. این سخن را #ابن_ابی_الحدید هم در جای جای شرح نهج البلاغه 📚توضیح داده و #ابوجعفر_اسکافی هم در کتاب📖 ارزشمند #المعیار_و_الموازنه اثبات کرده است. @banahjolbalaghe

بسم الله 📢#آشنایی_با_خطبه 3 #شقشقیه 1️⃣فضای صدور خطبه از محتواى خطبه و همچنين برخی اسناد و طرق آن استفاده مى‏شود كه حضرت امیر علیه السلام اين سخنان را در اواخر عمر شريفشان ايراد فرموده اند. (منهاج البراعة، ج3، ص32) برخی گفته اند که نزد امیرالمومنین علیه السلام سخن از خلافت شد و حضرت، این سخنان را ایراد کرد ولی در روایتی آمده است که فردی از سوی معاویه نامه‌ای خدمت حضرت امیر علیه السلام آورد و گفت که نامه‌ای برای تو آورده ام که کوه ها را به لرزه درمی آورد، از سوی کسی که حافظ قرآن بوده، از تو بلیغ‌تر، آشناتر به احکام الهی و سزاوارتر به امر خلافت است. حضرت امیر علیه السلام به عمار دستور دادند که سوار بر شتر شده و قبائل کوفه را برای شنیدن حق به مسجد فراخواند. مردم دسته دسته به سوی مسجد شتافتند و حضرت امیر علیه السلام بعد از ظاهر کردن پاره ای از معجزات عجیب، این خطبه را ایراد فرمودند. (بحار الانوار، ج54، ص344) 2️⃣اهمیت خطبه 🔸1. اين خطبه از مهمترين و جنجالی ترین خطبه‏هاى نهج البلاغه است؛ زیرا مسائل مربوط به خلافت بعد از رسول خدا (ص) را بى‏پرده شرح مى‏دهد. نكاتی درباه #خلافت و #خلفا در اين خطبه وجود دارد كه در هيچ يك از خطبه‏هاى نهج البلاغه نيست و در عين كوتاهى، يك دوره تاريخ اسلام مربوط به عصر خلفاى نخستين، در آن خلاصه شده است. (پیام امام، ج1، ص317) 🔸2. با این خطبه می توان بر حقانیت علی علیه السلام و غاصبانه بودن خلافت خلفاء احتجاج کرد. همین امر سبب شده است که برخی از علمای اهل سنت، انتساب این خطبه به امیرالمومنین علیه السلام را انکار کرده و برخی دیگر چون #ابن_ابی_الحدید که صدور آن از علی علیه السلام را قطعی می شمارند، برای حفظ عقاید خود، درصدد توجیه و تأویل برخی عبارات این خطبه برآیند. 🔸3. حضرت امیر علیه السلام، دلیل سکوت و کناره‌گیری خود را در عباراتی کوتاه و زیبا بیان کرده است، عباراتی که در اوج بلاغت، متلاطم از امواج حزن و اندوه نشسته بر دل مولاست که آمیختگی حیرت انگیزی از حزن و شعف را به خواننده خود القاء می کند. 🔸4. عمق انحطاط و ظلمت حاکم بر فضای جامعه اسلامی بعد از وفات نبی(ص)، در عباراتی کوتاه، زیبا و پر مغز بیان شده است. 🔸5. این خطبه آکنده از استعارات و تشبیهات بسیار زیبایی است که متن آن را به یکی از #زیباترین_عبارات_نهج_البلاغة تبدیل کرده است. 3️⃣وجه تسمیه خطبه نام اين خطبه از جمله آخر آن گرفته شده است كه امام (ع) در پاسخ تقاضاى «ابن عباس» براى ادامه خطبه، به او فرمود: «تلك شِقشِقَةٌ هَدَرَت ثمّ قَرّت» كه معادل آن در فارسى چنين است: «اين شعله آتشى بود كه از دل زبانه كشيد و فرو نشست». (پیام امام، ج1، ص317) البته به اعتبار واژه "تقمّص" که در صدر خطبه به کار رفته، این خطبه را "خطبه مقمّصه" نیز نامیده اند اما نام مشهورش همان شثشقیه است. https://eitaa.com/banahjolbalaghe

بسم الله 🔵شیعه، #اهل_سنت را #تکفیر نمی‌کند در مناظره معروفی که مدتی پس از جنگ #نهروان بین اشعث و امیرالمؤمنین علیه السلام روی داد، امیرالمؤمنین علیه السلام تأکید می‌کردند که در مسائل مربوط به #خلافت پیامبر صلی الله علیه و آله، فقط تعداد اندکی از صحابه به حق عمل کرده‌اند. 🔸در پایان مناظره، #اشعث از حضرت پرسید: اگر آنچه تو می‌گویی درست باشد، پس همه‌ی امت هلاک شده‌اند و تنها تو و شیعیانت اهل نجات هستید! 📢حضرت فرمودند: البته حق همواره با من بود ولی همه‌ی امت پیامبر (صلی الله علیه و آله) را هم هلاک شده نمی‌دانم بلکه از همه‌ی این امت فقط #ناصبی‌ها و کسانی که از روی لج و عناد حق مرا رد کرده باشند هلاک شده‌اند اما کسانی که خدای یگانه را قبول داشته‌ باشند، به نبوت محمد صلی الله علیه و آله اقرار بکنند، اهل قبله باشند، با ما دشمنی نکرده باشند، در دشمنی با ما با ظالمان همدستی نکرده باشند و فقط در #خلافت شک داشته باشند و جانشین واقعی پیامبر را گم کرده باشند، اینها [کافر نیستند بلکه] مسلمانان ضعیفی هستند که برای آنها به رحمت پروردگار امید دارم و جز گناهان احتمالی خودشان هیچ گونه نگرانی درباره‌ی آنها وجود ندارد. #ارشاد_القلوب دیلمی، ج 2 ص 397 و 398 #شیعه_و_سنی #با_معارف_نهج، شماره 80 https://eitaa.com/banahjolbalaghe

بسم الله 🔵 امیرالمؤمنین علیه‌السلام برای #تقریب بین مسلمانان چه کرد؟(1) 1) حضرت برای خود به منصب «امامت» آن هم با «انتصاب از سوی خداوند» معتقد بود اما چون می‌دانست که طرح این مسأله موجب تفرقه بین مسلمانان خواهد شد، لوازم و اقتضائات گسترده‌ی الگوی «امامت انتصابی از طریق نصب الاهی» را رها کرد و صرفا با همان پیامدها و اقتضائات همان الگوی باطلِ «خلافت انتخابی از طریق بیعت» حکمرانی کرد! در اردوگاه صفین هم یکی از یاران امام نظر امام را درباره #امامت و #خلافت جویا شد ولی حضرت طرح چنین مسائلی را برخلاف مصلحت دانست هرچند برای رعایت #اخلاق گفتگو (حق المسأله) نکاتی را به صورت مبهم گوشزد کرد(#خطبه_162). 2) خودش از شاهدان حضرت صدّیقه در محکمه #فدک بود و حالا همان شاهدْ زمام خلافت را به دست گرفته بود اما هرگز سخنی از بازگرداندن فدک به فرزندان #فاطمه زهرا سلام الله علیها نگفت تا در میان مسلمانان تفرقه‌ای ایجاد نشود! گاهی هم که بناگزیر سخنی از فدک می‌گفت، بیانی را به کار می‌گرفت که موجب بی‌احترامی به شیخین نشود (#نامه_45). در زمان #عمر_بن_عبدالعزیز هم وقتی فدک به فرزندان فاطمه بازگردانده شد، عده ای از مردم #کوفه همراه با عمر بن قیس به عمر بن عبدالعزیز اعتراض کردند که چرا برخلاف سیره شیخین عمل کرده ای؟ (شرح ابن ابی الحدیدج 16 ص 277) 3) در طول این پنج سال حکمرانی، بر هجوم به بیت فاطمه سلام الله علیها تأکید نکرد چون تأکید بر این امر می‌توانست جامعه‌ای را که متاسفانه اکثریتش سیره‌ی #شیخین را به انداز‌ی قرآن و سنت معتبر می‌دانست (!) به شدت دچار تفرقه کند! #معاویه در یکی از نامه‌هایش کوشید که امام را درباره شیخین استنطاق کند، اما امام از اظهار نظر صریح درباره شیخین و تفصیل بیعت خودشان خودداری کردند (#نامه_28) ✔️با این حال، این مصلحت اندیشی تقریبی مانع از بیان واقعیتها نمیشد. امام ع در بیان واقعیتها از روشهای غیرصریحی استفاده میکردند که حساسیت ایجاد نکند. برای امیرالمومنین علیه السلام رعایت چنین سیاستی مانند حرکت بر روی مسیر باریکی بود که از دو طرف به دو پرتگاه منتهی میشد: یکی پرتگاه تأیید اقدامات خلفا و دیگری پرتگاه تفرقه افکنی در جامعه ای که برای رسیدن به اهداف مهم حکومت علوی ع نیاز به انسجام داشت. #با_معارف_نهج، شماره 119 https://eitaa.com/banahjolbalaghe

بسم الله 🔵 امیرالمؤمنین علیه‌السلام برای #تقریب بین مسلمانان چه کرد؟(3) فيَا لَلَّهِ وَ لِلشُّورَى مَتَى اعْتَرَضَ الرَّيْبُ فِيَّ مَعَ الْأَوَّلِ مِنْهُمْ حَتَّى صِرْتُ أُقْرَنُ إِلَى هَذِهِ النَّظَائِر #خطبه_3 پناه برخدا از دست آن شورا! کی در [بلندی مرتبه‌ی] من نسبت به [خلیفه‌ی] اولشان شکی وجود داشت تا اینکه همنشین امثال این هم نشینان بشوم؟ 🔸 #خلیفه_دوم در آخرین ساعات عمرش تصمیم گرفت شورای شش نفره‌ تشکیل دهد. صحابه که به منزلت و مرتبت علی علیه‌السلام آگاه بودند، می‌دانستند که قرار دادن علی در کنار کسانی مانند عثمان، عبدالرحمن، سعد، زبیر و طلحه قیاس ماه با فانوس بود. برای همین بود که #عباس به امیرالمؤمنین گفت: جایگاه خودت را حفظ کن و با این گروه همنشین نشو (لا تدخل معهم و ارفع نفسك عنهم‏)! ولی امیرالمؤمنین علیه السلام در پاسخ او فرمود: «از اختلاف افکندن [بین امت] بیزارم» (إنی اکره الخلاف)! (شرح ابن ابی الحدید ج 1 ص 191) #شورای_شش_نفره #خلافت #مصلحت #قیاس_امت_با_اهل_بیت_ممنوع، #مقام_اهل_بیت ع #با_معارف_نهج، شماره 122 https://eitaa.com/banahjolbalaghe

بسم الله 🔵 امیرالمؤمنین علیه‌السلام برای #تقریب بین مسلمانان چه کرد؟(4) #تقیه امیرالمؤمنین در دوران خلافت امیرالمؤمنین علیه‌السلام حتی در زمانی که به #خلافت ظاهری رسید، نیز از مخالفت با #شیخین در تقیه بود. چون می‌دانست که مخالفت با شیخین موجب میشود هزینه‌هایی سیاسی اجتماعی غیرقابل توجیهی از سوی مسلمانان، که غالبا سیره شیخین را قبول داشتند، بر حکومت ایشان تحمیل شود. نشانه‌هایی از این ادعا: 1) محمدبن اسحاق از امام صادق علیه‌السلام پرسید که امیرالمؤمنین علیه‌‌السلام درباره #خمس (که توسط #خلفا از مسیر شرعی خودش خارج شده بود) چه اقدام اصلاحی انجام داد؟ فرمود: به همان سنت شیخین عمل کرد(سلک به سبیل ابی‌بکر و عمر)! گفت: چرا؟ فرمود: می‌ترسید متهم شود به مخالفت با شیخین(كَرِهَ وَ اللَّهِ أَنْ يُدَّعَى عَلَيْهِ خِلَافُ أَبِي بَكْرٍ وَ عُمَرَ)! 2) #ابن_‌ابی_‌الحدید معتقد است دلیل اینکه امیرالمؤمنین در زمان حکمرانی خود #فدک را پس نگرفت آن بود که حتی وقتی حکمرانی به او رسید باز هم به شدت در تقیه بود (أنه كان في انتهاء الأمر إليه في بقية من‏ التقية قوية). #مصلحت #با_معارف_نهج، شماره 123 https://eitaa.com/banahjolbalaghe

بسم الله 📢#آشنایی_با_خطبه 5 #خطبه_5 1️⃣فضای صدور خطبه بعد از آنکه بیعت با ابوبکر، در سقیفه، پایان یافت، #عباس و ابوسفيان به امیرالمومنین علیه السلام عرض كردند كه آماده‏اند با او براى #خلافت بيعت كنند، حضرت نپذيرفته، اين خطبه را ايراد فرموده و در آن، نهى از فتنه و آشوب نمودند. (پیام امام، ج1، ص433) بر اساس روایات، امیرالمومنین علیه السلام بعد از جریان #سقیفه، به دنبال استیفای حق خود بودند و نپذیرفتن درخواست این دو نفر می‌تواند ناشی از این عوامل باشد: 1) آن دو را در یاری خود، دارای استقامت و پای مردی نمی دیدند. 2) درخواست آندو، پس از تلاشهای حضرت و ناامیدی ایشان از امکان استیفای حق خود- بدون آسیب رسیدن به کیان اسلام- بود. 3) نداشتن یاوران کافی که خود حضرت، در این خطبه، به صورت ضمنی به این امر اشاره کرده اند. 4) انگیزه صحیح و ایمانی در پس این دعوت وجود نداشت که این نکته در مورد #ابوسفیان، قریب به واقع است. 2️⃣اهمیت خطبه 1. اين خطبه از معدود خطبه‏هايى است كه از «على» (ع) در غير زمان خلافتش نقل شده است. 2. این خطبه بیانگر بصیرت و ایمان بی بدیل علی بن ابی طالب علیه السلام است که هیچ امری را بر مصالح اسلام و مسلمین ترجیح نداده، خالی از منیت، ذوب در عبودیت و سرشار از روح ایثار در طریق حضرت حق است.(و ما ینطق عن الهوی) 3. وجود استعارات و تشبیهات بدیع و شورانگیز در آن. 4. وجود برخی عبارات کلیدی چون «وَ اللَّهِ لَابْنُ أَبِي طَالِبٍ آنَسُ بِالْمَوْتِ مِنَ الطِّفْلِ بِثَدْيِ أُمِّهِ» در آن. 3️⃣مضامین خطبه 1. نهی از نزاع و فتنه انگیزی. 2. اشاره ضمنی به اینکه اگر یار و یاوری داشت، قیام می‌کرد ولی اکنون که یاران خالصی ندارد، باید از امر خلافت کناره‌گیری نماید. 3. #تشبیه حکومت به آب گندیده و لقمه گلوگیر که می تواند اشاره به غاصبانه بودن حکومت خلیفه اول باشد. 4. اشاره به اینکه اکنون زمان مناسبی برای پی‌جویی حق خود نیست، در قالب یک #استعاره زیبا. 5. شِکوه از بی‌خردی و طعنه مردم که اگر در پی حق خود باشد، وی را متهم به ریاست‌طلبی کرده و اگر دست از مطالبه حق خود بردارد، او را متهم به ترس می‌کنند. 6. پاسخ به شبهه ترس از مرگ با استناد به دو امر: اشاره به سابقه درخشان خود در مواجهه با سختی ها در قالب یک ضرب المثل، و دیگری، بیان این نکته که انس حضرت با موت بیش از انس طفل با سینه مادر است. 7. پاسخ به دلیل کناره‌گیری و سکوت با بیان یک تشبیه بسیار زیبا مبتنی بر #علم_غیب که البته در تفسیر آن اختلاف نظر وجود دارد. (بَلِ انْدَمَجْتُ عَلَى مَكْنُونِ عِلْمٍ لَوْ بُحْتُ بِهِ لَاضْطَرَبْتُمْ اضْطِرَابَ الْأَرْشِيَةِ فِي الطَّوِيِّ الْبَعِيدَةِ) 4️⃣مصادر خطبه تذکرة الخواص سبط ابن جوزی/ الإحتجاج طبرسی/ المحاسن و المساوی بیهقی ✍️استادعلی رحیمی؛ حوزه علمیه شیراز https://eitaa.com/banahjolbalaghe

بسم الله 🔵علی علیه‌السلام و #سیره_خلفا #ابوبکر وقتی بر منبر می‌نشست یک پله پایینتر می‌نشست. #عمر نیز در زمانی که خلیفه بود، همین سیره را ادامه داد. #عثمان نیز در مدت خلافتش به همین شیوه عمل کرد. امیرالمؤمنین علیه‌السلام، اما، وقتی به #خلافت رسید بر روی بالاترین پله منبر نشست. در مسجد مدینه سروصدایی به پا شد! (فسُمِع من الناس ضوضاءٌ) 🔸حضرت فرمودند: این چه صدایی است که می‌شنوم؟ با تعجب گفتند: به خاطر اینکه بر بالاترین مرتبه‌ی منبر که جای رسول الله است و خلفای پیش از تو به آنجا ننشسته بودند، نشستی! 🔻فرمود: از پیامبر خدا صلی الله علیه و آله، شنیدم که فرمود: «کسی که به جای من بنشیند و به شیوه من عمل نکند، خداوند او را با صورت به آتش می‌اندازد» ولی من به خدا سوگند به شیوه او عمل می‌کنم، فرمانهای او را اطاعت می‌کنم و به حکم او حکم می‌کنم. برای این است که در جای او نشسته‌ام. (بحار الانوار ج 38 ص 77 و 78) #سیره_شیخین #شیخین ↩️پ ن: اینجا #مدینه بود! مدینه شهر اهل بیت پیامبر بود! شهری که در آن حدیث متواتر منزلت صادر شده بود! راویان حدیث غدیر در آن میزیستند! احادیث فضائل علی در آن صادر شده بود! آیات فضائل علی در آن نازل شده بود! حتی در مدینه هم منزلت علی ع را نمیدانستند!!!! سی سال حکمرانی فاسد با آن همه بلندگوی فریبنده اش، با ذهن مردم چه کرده بود؟!!!! #با_معارف_نهج، شماره 127 https://eitaa.com/banahjolbalaghe

بسم الله 📚📚#معرفی_کتاب 📖منار الهدی في النص علی إمامة الأئمة الاثنی‌عشر(ع) 🔺کتاب «شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید» از سه جهت (ادبی و تاریخی و کلامی) اهمیت دارد. او از علاقمندان و پیروان مکتب کلامی بغداد است که درباره خلافت پیامبر معتقدند اولا از طرف خداوند و پیامبرش نصی درباره #خلافت، اعلام نشده نبود و مساله تعیین جانشین به امت واگذار شده بود و ثانیا امت در انتخاب خلیفه خطا کردند و علی بن ابی طالب را که به خاطر فضائلش استحقاق بیشتری برای جانشینی بلافصل داشت، کنار نهادند. ✍️عالمان امامیه در نقد ادعای #ابن_ابی_الحدید (که نصی درباره خلافت پیامبر نداریم) آثار متعددی تألیف کرده اند. ◀️یکی از آنها کتاب #منار_الهدی تالیف شیخ #علی_بحرانی است که در دو مجلد تصحیح و منتشر شده است. https://eitaa.com/banahjolbalaghe