فلسفه شدن و علم دینی .mp3
1.09M
🎧 استاد میرباقری | فلسفه شدن، پشتیبان و پشتوانهای است برای جریان یافتن مبانی دینی در علوم و دانشها (۱۳۹۱)
⚡️ طبقهبندی رویکردهای معتقد به علم دینی (رویکرد #مسئلهمحور، رویکرد #مبانیگرا، رویکرد #روش_مضاف)
⚡️ اگر منطق و روش تحقیق، قدرت هماهنگسازیِ سه مرحلۀ «اصطیاد مبانی از دین»، «انسجام نظری» و «کارآمدی تجربی» را نداشته باشد، امکان جریان آن مبانی و تولید دانش تجربی براساس آن مبانی فراهم نمیشود.
⚡️ [رویکرد روشمحور، منکر رویکرد مبانیمحور نیست بلکه قائل به نوعی از تقدم بر رویکرد مبانیمحور است.] آنها معتقدند اگر اصلاح از روش آغاز نشود، امکان جریان مفروضات بنیادین در دانش تجربی و به مرحله آزمون رساندن آن فراهم نمیشود.
⚡️ روشهای مضاف باید منسجم باشند، چرا که در غیر این صورت، اگر نظام روشگان یا روشهای مضاف، روشهای متعارضی باشند محصولات اجتماعی و علمی نیز متعارض خواهند شد؛ بنابراین، وجود یک ابزار هماهنگسازیِ روشهای مضاف نیز ضروری خواهد بود که از آن، به روش عام یا فلسفه چگونگی یا فلسفه شدن تعبیر میشود.
🔗 https://eitaa.com/mirbaqeri_ir/3398
#فلسفه_روش
☑️ @mirbaqeri_ir
💥 هماهنگیِ بین «معرفتهای دینی و معرفتهای علمی»، نيازمند هماهنگیِ روشها و متدلوژیهای آنهاست،
و هماهنگیِ روشها نیازمند فلسفۀ روش (فلسفۀ شدن).
🔴 استاد سید محمدمهدی میرباقری:
🔹 منظومۀ عقلانيت اجتماعی بايد اولاً بهصورت جزاير مستقل عمل نكنند، بلکه بهصورت پيوستار عمل كنند و ثانياً، اين منظومه، متعبّد به وحي باشد و بر اساس مديريت ديني شكل بگيرد.
معرفتهاي ديني و نظری و تجربي در اين منظومه بايد مستند به وحي شوند و معرفت ديني، متغيّر اصلی باشد. در اين صورت، بايد مأموريت تفقه ديني گسترش پيدا كند و وارد عرصهاي شود كه بتواند نيازهاي دانشهاي تجريدي و تجربي به مفروضات اساسی را تأمين كند.
اگر تفقّه دينی بهدنبال پاسخگويیِ به مفروضات علوم تجربي و علوم تجريدي نباشد، نميتواند در موضع متغيّر اصلي در منظومه معرفتي بشر قرار بگيرد، بلكه ممكن است دانشهاي ديگر، معرفتهاي ديني را تحتتأثير قرار دهند و فقه نيز عرفي شود؛ يعنی در تعامل بين فقه و دانش اقتصادي، روانشناسي، جامعهشناسي و ساير دانشها، آن دانشها، عينيت را بازسازي كنند و معرفت ديني را تابع شرايط عيني تغيير دهند.
🔹 معنای دينيسازیِِ اين فضاي كيهانی آن نيست كه عقل و تجربه و شهود را تعطيل كنيم، بلکه میخواهيم مبتنی بر دين، آنها را شکوفا کنيم. همچنين، وحی را حوزۀ موازي با شهود و تعقل و تجربه فرض نمیکنيم و معيار صحّت هر يک را جدا تعريف نمیکنيم تا هركدام معيار صحّت مستقل و روش تحقيق مستقل از ديگری داشته باشند؛ بلكه اين منظومه کلان تعقّل بايد مبتني بر يك نظام هماهنگ روش تحقيق اتفاق بيفتد كه در آن، استناد به وحي و محاسبات نظري و عقل تجربي و نيز شهود، به هم پيوسته عمل ميكند و چگونگی کاربردی کردن فرهنگ دين نشان داده میشود. به عبارت ديگر، يك #معيار_صحّت_تركيبي در اين منظومه وجود دارد؛ چرا که اگر جزاير مستقلي با معيار صحتها و روش تحقيقهاي مختلف درست کنيم، يك #پيوستار_عقلاني به وجود نخواهد آمد و به طور طبيعی يك تصميمگيري منسجم هم نخواهيم داشت؛ چرا که تصميمگيريها در مقياس توسعه، كلان و خُرد، ناشي از عقلانيت اجتماعي هستند و چنانچه عقلانيت اجتماعی داراي يك پيوستار مناسب نباشد، اين تصميمگيريها نيز جزيرهاي خواهد شد.
🔸 شكلگيري پيوستار ديني در فضاي عقلانيّت اجتماعي نيازمند نرمافزارهايي است كه بتواند تحقيقات را در حوزههاي مختلف بهگونهاي سامان دهد كه همه آنها، مستند به دين شوند و همچنين جايگاه تعقل، تجربه و احساس و شهود انسان در كنار تعبّد به وحي محفوظ بماند. اين امر به يك #روش_تحقيق نياز دارد که بتواند حوزههاي مختلف را بهصورت پيوسته ببيند و حوزه فقاهت را با حوزه دانشهاي تجريدي و تجربي، مرتبط كند و بالعکس. اين نرمافزار، ايمان به وحي را معيار اصلي صحّت قرار ميدهد و در عين حال، معيار صحّت حتماً به كارآمدي تجربي و هماهنگي نظري هم قيد ميخورد؛ در اين صورت، روش تفقّه ديني با روشهاي تجربي در هم تنيده میشوند و #انعكاس_روشها در یکدیگر ديده ميشود.
بنابراين، این نرمافزار بهدنبال ناديده گرفتن جايگاه مطالعات تجربي، مطالعات ميدانی، محاسبات نظري و شهود بشر نيست بلكه به دنبال برقراري نسبتي بين اینها بر اساس تعبّد و استناد به وحي است.
نظام روش تحقيق به عنوان #نرمافزار_پیوستارسازی دينی، بايد به گونهاي شکل بگيرد كه تحقيقات را به هم پيوند دهد و بتواند انعكاس آنها را در یکدیگر مشاهده كند.
🔸 روشهای تحقيق نيازمند به #فلسفه_روش_تحقيق هستند. فلسفه روش تحقيق عهدهدار هماهنگي روش تحقيقهاست. اين فلسفه ميتواند فعل تحقيق را تحليل و مدلسازي كند، و زمينه هماهنگ شدن تحقيقات اجتماعي را فراهم آورد؛ يعني اين فلسفه هم توليد نرمافزار و هم سازماندهي مديريتِ آن را به عهده دارد. «فلسفه روش تحقيق» را ميتوان نظريه راهنما هم ناميد. اين نظريه بايد در حوزه تفقه ديني و حوزه دانشهاي تجربي و تجريدي، #نظام_روشگان هماهنگ ارائه دهد و موجب تعامل محصولات آنها شود. در غير اين صورت، اگر روش تفقه ديني با روشها و تحقيقات تجريدي و تجربي تعامل نداشته باشد، هماهنگسازي محصولات آنها دشوار خواهد بود. به عبارت ديگر، قابليت انعكاس دانشهاي ديني در حوزه تجريدي و تجربي و نيز انعكاس دانشهاي تجربي و تجريدي در تفقه ديني را دارا باشد. بنابراین، فلسفه روش تحقیق عهدهدار چنين تعاملي در هماهنگي حوزههای تفقه ديني و حوزههای علوم تجريدي و تجربي نظام روشگان است. اگر روش علم اين قابليت را نداشته باشد كه مفروضات اساسي حوزه دين را بپذيرد و مانند روشهاي پوزيتيويستي عمل كند، هرگز امكان توليد علم ديني وجود نخواهد داشت؛ همچنانكه علم فلسفي الهي نيز به اين ترتيب توليد نخواهد شد؛ لذا به نظريۀ راهنمايي نيازمنديم تا زمينه اين كار را فراهم كند.»
🔗https://eitaa.com/mirbaqeri_ir/3398
#فلسفه_روش
💥 فلسفۀ شدن اسلامی (بهمثابۀ فلسفۀ روش)، نظام روش تحقیق را بهگونهای بازطراحی میکند که حضور و نقشآفرینیِ دین را در ساحت علم بپذیرد.
🔵 استاد سید محمدمهدی میرباقری
◀️ دین چگونه در #عقلانیت بشر جاری میشود؟ اگر #روش_تحقیق شما بهگونهای نباشد که دخالت دین در روش را بپذیرد، آیا میتوانید محصول آن را به دین گره بزنید؟ آیا روشهای پوزیتیویستی، به دین اجازه ورود و دخالت میدهند؟ پس اولین چیزی که باید تغییر کند روش تحقیق است، نه #فلسفههای_مضاف. یعنی در حوزه استناد به دین، در حوزه تولید معادلات و در حوزه تولید مدلهای اجرایی، روش تحقیق باید بهگونهای باشد که تبعیت از دین در آن جاری شود.
◀️ این روشها باید به یک منظومه روش تبدیل شوند و الا اگر این سه حوزه مستقل تعریف شوند، نمیتوان آنها را در عینیت بههم گره زد. اگر حاصل تفقه دینی شما با حاصل دانشهای کاربردی و اجراییتان، در روش، هماهنگ نشده باشند، هماهنگی بین آنها در محصولاتشان، ممکن نخواهد شد [و نتیجه آن،] همین پارادوکسی است که الان در جامعه با آن مواجه هستیم که از یک طرف میخواهیم به دانش تکیه کنیم و از طرف دیگر به دادههای دین؛ دائماً هم به تناقض برمیخوریم.
اگر روش تحقیق در حوزه تفقه دینی و در حوزه مطالعات اجرایی و کاربردی، هماهنگ نشوند، چگونه میخواهید محصولات آنها را هماهنگ کنید؟ چگونه امکان دارد از دو محصول بیگانه یک خروجی گرفت؟ چگونه امکان دارد هر دو در فرایند تصمیمسازی و تصمیمگیری در حوزه مدیریتی جامعه دخالت کنند و بعد به یک محصول برسند؟ هر کجا دین دخالت میکند، با علم تعارض پیدا میکند.
◀️ برای اینکه به روش تحقیق برسیم، نیاز به #فلسفه_روش_تحقیق داریم؛ پس نقطه شروع ما فلسفه روش تحقیق است، نه فلسفههای مضاف. این فلسفه روش تحقیق است که باید توضیح دهد برای شناسایی جهان، چگونه تحقیق کنیم تا هم بتوانیم مکانیزمها و فرایندها را بشناسیم و جهان را ریاضیسازی کنیم و فقط توصیف به غایات و چراییهای غائی نکرده باشیم (چرا که مهمترین شاخصه علم مدرن این است که برای بشر امکان تصرف کمّی فراهم میکند) و هم مبتنی بر دین جهان را ریاضیسازی کرده باشیم. ما از این فلسفه روش تحقیق که چنین امکانی را در اختیار ما قرار میدهد، به «فلسفه شدن اسلامی» تعبیر میکنیم. فلسفه شدن اسلامی، نظام روش تحقیقها را طراحی میکند و به ما میگوید در حوزه تفقه دینی، باید چگونه و در چه دامنههایی تحقیق کرد، به چه نظام سؤالاتی جواب داد و چگونه جواب داد.
◀️ فلسفه شدن علاوهبر اینکه چگونگی تحقیق در دامنه تفقه دینی را به ما میگوید، در حوزه مطالعات کاربردی هم به ما میگوید که باید چه سؤالاتی از دامنه تفقه دینی در این علم بشود و همان سؤالاتی را که شما میگویید فلسفه باید پاسخ دهد، ما میگوییم دین باید پاسخ بدهد. این روش تحقیق است که به شما میگوید باید چه نظام سؤالاتی از حوزه تفقه دینی پرسیده شود؛ نه سؤالات پراکنده [پرسید].
اینکه بعضی گفتهاند «صورت مسئلهها را از علم بگیریم و دین پاسخ بدهد»، نتیجه آن در دراز مدت این میشود که شأن دین، پاسخگویی به مسائل مستحدثه باشد، نه #رهبری_حوادث. روش تحقیق است که باید بگوید در تحقیق از هر موضوعی از موضوعات، چه نظام سؤالاتی از مبدأ عالیتر ـ یعنی از دین ـ باید پرسیده شود که تفقه دینی میبایست به آن پاسخ دهد. این وظیفه روش تحقیق است که به شما بگوید تفقه دینی چگونه و با چه ابزاری و با چه روش تحقیقی، باید به این سؤالات پاسخ دهد؟»
🔗 https://eitaa.com/mirbaqeri_ir/3398
#فلسفه_روش
☑️ @mirbaqeri_ir
فلسفۀ روش تحقیق .mp3
5.34M
🎧 استاد میرباقری | کارکردِ «فلسفۀ روش تحقیق»
⚡️بیشترین جایی که برای #عقلانیت، ارزش قائل هستیم، در فلسفه روش تحقیق است.
⚡️ «فلسفۀ روش تحقیق»، تحقیق را بهگونهای تعریف میکند که جایگاه تعبد در نفس تحقیق معلوم باشد و حضور #دین در #فرایند_علم تعریف گردد.
⚡️ «فلسفۀ روش تحقیق»، کلیت تحقیق را در همه حوزهها (حوزه معرفت دینی و حوزههای دیگر) مطالعه میکند و مبانی طراحی #نظام_روشگان و یک #پیوستار_تحقیقی را به ما میدهد.
⚡️ «شناخت معرفت» و «شناخت کُلّ متغیر»، از مسائل «فلسفۀ روش تحقیق» هستند.
🔗 https://eitaa.com/mirbaqeri_ir/3398
#فلسفه_روش
☑️ @mirbaqeri_ir
🔵 بخش 1⃣ پروندۀ نکتهها از آیتالله میرباقری دربارۀ #فلسفه
(در حالِ #بهروزرسانی)
🌀 فلسفۀ شدن، پشتیبان و پشتوانهای است برای جریان یافتن مبانی دینی در علوم و دانشها
https://eitaa.com/mirbaqeri_ir/3382
🌀 هماهنگیِ بین «معرفتهای دینی و معرفتهای علمی»، نيازمند هماهنگیِ روشها و متدلوژیهای آنهاست، و هماهنگیِ روشها نیازمند فلسفۀ روش (فلسفۀ شدن).
https://eitaa.com/mirbaqeri_ir/3384
🌀 فلسفۀ شدن اسلامی (بهمثابۀ فلسفۀ روش)، نظام روش تحقیق را بهگونهای بازطراحی میکند که حضور و نقشآفرینیِ دین را در ساحت علم بپذیرد.
https://eitaa.com/mirbaqeri_ir/3387
🌀 بیشترین جایی که برای #عقلانیت، ارزش قائل هستیم، در فلسفه روش تحقیق است.
https://eitaa.com/mirbaqeri_ir/3393
🌀 تأسيس #فلسفه_روش، مسئلۀ کوچکی نیست./ «فلسفۀ روش تحقیق» یک سلاح استراتژيکِ فرهنگی است که میتواند موازنۀ قدرت را تغییر دهد.
https://eitaa.com/mirbaqeri_ir/3402
🌀 قبل از تولید فلسفههای مضاف، ابتدا باید فلسفۀ روش تحقیق درست کنید.
https://eitaa.com/mirbaqeri_ir/3403
🌀 «فلسفهٔ روش» زمینهسازِ دستيابی به «اخلاقِ حکومتی، #حكمتِ_حكومتی و فقهِ حكومتی» است.
https://eitaa.com/mirbaqeri_ir/3407
🌀 «فلسفۀ روش» سه مسئله را تحلیل میکند: ۱. «نسبت وحدت و كثرت»؛ ۲. «نسبت زمان و مکان»؛ ۳. «نسبت اختیار و آگاهی»/ #معرفت پديدهاي است كه هم معطوف به #واقع است و هم معطوف به #اختيار انسان
https://eitaa.com/mirbaqeri_ir/3413
🌀 هم #واقعگرایی را قبول داریم و هم #حضور_اختیار در شکلگیری معرفت./ اختیار در #ادراکات_حسی، کمترین نقش را دارد؛ این سطوح، بهراحتی تحت اختیار ما واقع نمیشوند.
https://eitaa.com/mirbaqeri_ir/3414
🌀 «حضور اختیار در معرفت»، منافاتی با «معطوف بودنِ معرفت به واقع» ندارد./ انسان جهان را میفهمد و فهم او از جهان، ممکن است به #خطا برود یا به #باطل برود، و #منطق باید هر دو را تصحیح کند.
https://eitaa.com/mirbaqeri_ir/3417
🌀 سهم تأثیر اختیار بر #معرفتهای_حسی، کم است. اما در سامان دادن به نظام معرفتی و مدلسازی، ارادۀ ما نقش فعالتری دارد.
https://eitaa.com/mirbaqeri_ir/3419
🌀 فرضيههاي #متفاوتي ميتوانند از آزمون و #تجربه عبور کنند و اثبات شوند. لذا «تجربهپذیری» نميتواند تنهاشاخصۀ #معيار_صحت باشد.
https://eitaa.com/mirbaqeri_ir/3420
🌀 «واقعگرا» بودنِ معرفت، بهمعنای دینیبودنِ آن نیست. واقعگرایی باید از بستر «تعبد به وحی» عبور کند.
https://eitaa.com/mirbaqeri_ir/3421
🌀 در عالَم، واقعيتي هست كه هرچند خداي متعال امدادش ميكند، اما رضای الهي پشت آن نيست و تقدّس دينی ندارد.
https://eitaa.com/mirbaqeri_ir/3422
🌀 فلسفۀ روش را به سه گونه میتوان تعریف کرد: ۱. تعریف به #روند؛ ۲. تعریف به #ارکان؛ ۳. تعریف به #آثار.
https://eitaa.com/mirbaqeri_ir/3425
🌀 هماهنگی علوم از پایگاه روش و فلسفه دلالت
https://eitaa.com/mirbaqeri_ir/3426
🌀 جایگاه عقل، در ابزارسازی و متدسازی برای بندگی خودش است، نه در توصیف نظام عالَم
https://eitaa.com/mirbaqeri_ir/3427
🌀 به يک معنا فلسفه [حکمت] بايد زيرمجموعه وحی قرار بگيرد. نبايد يک دستگاه موازی با دستگاه انبيا به نام فلسفه در عالم داشته باشيم.
https://eitaa.com/mirbaqeri_ir/3428
🌀 دين دعوت به حيات جديد ميكند و آن را در جانها ميپرورد و با حيات جديد، حس و عقل و قلب را شکوفا ميكند.
https://eitaa.com/mirbaqeri_ir/3429
🌀 فلسفه (حکمت) در طول وحی است، نه در عرض وحی.
https://eitaa.com/mirbaqeri_ir/3430
🌀 «فلسفۀ روش» را پیش از استنباط، تولید میکنید و «حکمت» را پس از استنباط
https://eitaa.com/mirbaqeri_ir/3431
🌀 باید دامنۀ #فقاهت گسترش پیدا کند تا بتواند #حکمت را هم پوشش دهد.
https://eitaa.com/mirbaqeri_ir/3446
🌀 انديشۀ استوارِ علامه سید منیرالدین حسینی اين بود که ما در حوزههاي علمیه نیازمند سه رکنِ «حکمت حکومتی، فقه حکومتی و اخلاق حکومتی» هستیم.
https://eitaa.com/mirbaqeri_ir/3450
🌀 تفقه دینی باید #حکمتساز باشد. تفقه دینی باید تکامل پیدا کند و حکمت حکومتی و حکمتهای مضاف به علوم را پوشش دهد و استنباط کند.
https://eitaa.com/mirbaqeri_ir/3476
🌀 تفقه جامع دینی شامل اخلاق، حکمت و فقه میشود (#ارزش، #توصیف و #تکلیف).
https://eitaa.com/mirbaqeri_ir/3477
📣 ضمیمه: بخش 2⃣ پرونده در اینجا: ↙️
https://eitaa.com/mirbaqeri_ir/3399
🔴 بخش 2⃣ پروندۀ نکتهها از آیتالله میرباقری دربارۀ #فلسفه
🌀 یادآوری سیر پروندۀ فلسفه
https://eitaa.com/mirbaqeri_ir/3482
🌀 نقش #معیار_صحت در جریان دادنِ فقاهت در علم و برنامه
https://eitaa.com/mirbaqeri_ir/3483
🌀 تفاوت کارآمدیِ #فلسفۀ_روش و کارآمدیِ #تفقه_دینی و حکمت
https://eitaa.com/mirbaqeri_ir/3486
🌀 جهتداری معرفت و عقلانیت، حتماً در #منطق اثر میگذارد و یک رکن از منطق به #تعبد_به_وحی قید میخورد.
https://eitaa.com/mirbaqeri_ir/3493
🌀 #فلسفۀ_روش به ما #روش_تفلسف میدهد و روش تَفَلسُف به ما #حکمت میدهد.
https://eitaa.com/mirbaqeri_ir/3494
🌀 در حوزهها نیازمند تکامل فقاهت هستیم تا #حکمت_حکومتی و #عرفان_حکومتی و #فقه_حکومتی را پوشش دهد. (تفقه جامع)
https://eitaa.com/mirbaqeri_ir/3496
🌀 #حکمت، پرسشهای فلسفی را با روش #فقاهت پاسخ میدهد.
https://eitaa.com/mirbaqeri_ir/3497
🌀 ما نمیتوانیم حکومت را فقط با فقه احکام، دینی کنیم. دینی شدن حکومت، قبل از اینکه با فقه احکام باشد، با «عرفان و حکمتِ مستنبط از دین» است.
https://eitaa.com/mirbaqeri_ir/3498
🌀 «قرآن و عرفان و برهان» يکی هستند؛ به این معنا که عرفان و برهان باید برگرفته از قرآن باشد.
https://eitaa.com/mirbaqeri_ir/3499
🌀 #تکامل_فلسفه به این است که هم #دینیتر شود و هم #کارآمدتر./ تولی به نبی اکرم(ص)، بايد محور تکامل فلسفه و عرفان باشد.
https://eitaa.com/mirbaqeri_ir/3504
🌀 تفقه باید از سطح «تکلیف» فراتر رود و وارد حوزۀ حکمت نیز بشود؛ یعنی #فقه_دین یا #فقه_جامع یا #نظام_استنباط شکل بگیرد؛ در این صورت، فقیه همان حکیم است و حکیمان همان فقیهان هستند.
https://eitaa.com/mirbaqeri_ir/3505
🌀 #حکمت، ذیل #مکتب قرار دارد. «مکتب» شاملِ «عرفان، حکمت و فقه» است. / علم دینی و برنامهریزی اسلامی، مبتنی بر #مکتب شکل میگیرد. / روش تحقیق، بین «مکتب» و «علم» و «برنامه» هماهنگی ایجاد میکند.
https://eitaa.com/mirbaqeri_ir/3509
🌀 #مکتب_تربیتی اسلام برای تبدیل شدنش به یک #نظام_تربیتی عینی و جاری شدنش در عینیت، باید از بستر #علوم_تربیتی هم عبور بکند.
https://eitaa.com/mirbaqeri_ir/3513
🌀 مقصود از #مکتب_اقتصادی عبارت است از «فقه اقتصاد و #حکمت_اقتصاد و اخلاق اقتصاد»
https://eitaa.com/mirbaqeri_ir/3515
🌀 #مکتب_هنری مجموعه آموزههای اخلاقی، حکمی و فقهی است که شما ميتوانيد از منابع دینی در موضوع هنر استنباط کنید./ #مکتبهای_مضاف پایۀ تولید #علم_دینی هستند.
https://eitaa.com/mirbaqeri_ir/3516
🌀 «مکتب» پیشفرضهای «علوم» را تحویل میدهد.
https://eitaa.com/mirbaqeri_ir/3529
🌀 بدون تولید #مکتبهای_مضاف، تولید #علوم_دینی ممکن نیست.
https://eitaa.com/mirbaqeri_ir/3530
🌀 تحلیل فلسفه اسلامی از منظرِ فرایند پیدایش فلسفه (PDF)
https://eitaa.com/mirbaqeri_ir/3671
🌀 نسبت به فلسفه اسلامی، افراطگرا یا تفریطگرا نباشیم. فلسفه اسلامی با فلسفه یونان تفاوت دارد. فلسفه اسلامی از فرهنگ قرآن و فرهنگ اهل بیت(ع) تأثیر پذیرفته است.
https://eitaa.com/mirbaqeri_ir/3672
🌀 در دورۀ صدرالمتألهين و حتی در دورۀ شيخ اشراق، حدّ اوليۀ فلسفه _ که مفهوم مرکزی فلسفه است و همه مفاهيمِ ديگر، بر حول او چينش و تعريف و بازتوليد میشوند_ تحتتأثير معرفتهای توحيدی قرار گرفته است.
https://eitaa.com/mirbaqeri_ir/3676
🌀 بعد از آشنایی با معارف اهلبیت(ع)، زود با پشتِ دست، اَسفار و شِفا را رد نکنیم.
https://eitaa.com/mirbaqeri_ir/3897
🌀 صدرالمتألهین تلاش کرده است که مفهوم مرکزی فلسفه را بر پایه توحید بنا بگذارد.
https://eitaa.com/mirbaqeri_ir/3903
🌀 تحلیل «توحید» و «شرک» از منظرِ نگاه وحدتگرایانۀ «اصالت وجودی» و نگاه کثرتگرایانۀ «اصالت ماهیتی»
https://eitaa.com/mirbaqeri_ir/3904
🌀 فيلسوفان مسلمان معمولاً در انتخاب مواد و صورتمسئلهها متعهد به اسلام و معارف توحيدی و معارف نقلی بودهاند، اما این سطح، کافی نیست و باید این کار با «منطقِ تبعیت از وحی» انجام شود.
https://eitaa.com/mirbaqeri_ir/3906
🌀 بررسی ایمانی بودنِ فلسفه (بهلحاظ «محتوا» و «روش»)
(گفتاری از استاد میرباقری)
https://eitaa.com/mirbaqeri_ir/3907
🌀 استحاله منطقی جريان فلسفه اسلامي در علوم، به علت تباين حيثيت موجود بماهو موجود با حيثيتهاي موضوع علوم / در چه صورت، داد و ستدِ واقعی بين فلسفه و دانش برقرار میشود؟
(گفتاری از استاد میرباقری)
https://eitaa.com/mirbaqeri_ir/3908
🌀 اصالت با الوهیّت است.
https://eitaa.com/mirbaqeri_ir/3909
#پایان
📣 ضمیمه: بخش 1⃣پروندۀ فلسفه در اینجا:
https://eitaa.com/mirbaqeri_ir/3398
💥 تأسيس #فلسفه_روش، مسئلۀ کوچکی نیست.
🔵 علامه سید منیرالدین حسینی الهاشمی:
«تأسيس فلسفه جديد، مسئله كوچکی نبوده است، آنهم #فلسفه_روش، كه قطعاً به هيچکس نميشود نسبتش داد. ميشود نسبتش داد به اخلاص شهداء و پرچمي كه به نام اسلام بلند شد.
چون سراغ اين موضوع آمدیم، شرايط جامعه ايجاب ميكند که عنايت شود.
تأسيس #فلسفه_روش، كار راحتي نيست، مخصوصاً زماني كه اين فلسفه ميخواهد فراگير باشد و كار انقلاب فرهنگي را انجام دهد». ۱۳۷۷/۶/۱۲
➖➖➖➖➖➖➖
💥 «فلسفۀ روش تحقیق» یک سلاح استراتژيکِ فرهنگی است که میتواند موازنۀ قدرت را تغییر دهد.
🔵 استاد سید محمدمهدی میرباقری:
🔸 فلسفۀ شدن اسلامی، #فلسفۀ_عمل است. دنياي اسلام دارای فلسفۀ نظر است، اما فلسفۀ عمل ندارد. فلسفه موجود فلسفهاي است که تعريف نظری جهان را بهنحواحسن ارائه ميکند، ولی خودش را عهدهدار مدیریت علم و برنامه نميداند؛ از تحليل نظریِ حقيقت هستي که ميگذرد، دیگر حوزهها را به علوم ميسپارد و خود را عهدهدار آنها نميبيند؛ چنين فلسفهاي [اگر حدود و منطقش را تکامل نبخشد،] نمیتواند به هدايت و کنترل عينيت بپردازد.
🔸 اگر در جنگ نظامي، #سلاح_استراتژيک معنا دارد، در حوزه جنگ فرهنگي نيز چنين است. توليد سلاح استراتژيک، موازنه قدرت را بر هم ميزند. چرا آمريکا از خليج خوکها عقبنشيني کرد؟ جز اين بود که موازنه در سلاح استراتژيک تغيير کرده بود؟ #سلاح_استراتژيک_فرهنگي هم همينگونه است. چنین سلاحی گاهي بيست سال تحقيق و مطالعه نياز دارد و طي آن آزمايشهاي چند ميليارد دلاری انجام ميشود و هنگامي که به نتيجه رسيد، موازنه را تغییر میدهد.
ما اگر به #دانش_هستهای دست پيدا کنيم، موازنه قدرت را به هم ميزنيم؛ در حوزه فرهنگ نيز چنين است. دستيابي به فلسفۀ روش اسلامي، دستيابي به سلاح استراتژيک است. به نظر ما #علامه_حسینی این سلاح استراتژيک فرهنگي، يعني فلسفه چگونگي اسلامي ـ نه فلسفۀ چرايي و چیستی ـ و سپس روش علوم و تا حدودی روش استنباط احکام حکومتی را توليد کردهاند. البته گامهای فراوان دیگری باقی است.
🔗 https://eitaa.com/mirbaqeri_ir/3398
#فلسفه_روش
☑️ @mirbaqeri_ir
فلسفۀ روشساز .mp3
4.17M
🎧 استاد میرباقری | نقش «فلسفۀ روش» در هماهنگسازی «فقاهت و کارشناسی و برنامهریزی»
⚡️قبل از تولید فلسفههای مضاف، ابتدا باید فلسفۀ روش تحقیق درست کنید.
⚡️ فلسفه روش تحقیق، تحقیقات در عرصه تفقه دینی، مطالعات نظری و مطالعات کاربردی را هماهنگ میکند.
⚡️ اگر در نظام روش تحقیق، جایی برای مفاهیم دینی باز نکنید، بعداً نمیتوانید محصولات دین و علم را هماهنگ کنید.
⚡️ بنا بر فلسفه روش، معرفتهای دینی مقید میشود به کارآمدیِ در جهت.
🔗 https://eitaa.com/mirbaqeri_ir/3398
#فلسفه_روش
☑️ @mirbaqeri_ir
⚡️ فلسفۀ روش یا فلسفۀ چگونگی، شالودۀ هماهنگسازيِ تكامل حجيت در #فهم_دين، اسلاميت در #فهم_كاربردي دانشگاه و جريان اسلام در #فهم_اجرايي حاکمیت است.
⚡️ «فلسفهٔ روش» زمینهسازِ دستيابی به «اخلاقِ حکومتی، #حكمتِ_حكومتی و فقهِ حكومتی» است.
🔴 علامه سید منیرالدّین حسینیِ هاشمی:
🔸 «#فلسفه_چگونگي، فقط متكفل #تحليلِ از اشياء نيست، بلكه براي تبديل، #معادله ارائه میدهد.
🔸 فلسفه چگونگي بهمعناي بهكارگيري #عقل در چگونگي اسلامي شدن ميباشد. اين فلسفه «تحقق اسلامي» را متكفل ميشود؛ يعني شرط صحتش اين است كه بتواند #ارزشها را در #عينيت پياده نمايد.
🔸 فلسفه چگونگی متكفل تأسيسِ «منطق تكاملِ رابطه به دين» و نیز «رابطه به كارآمدی» يعني علوم تجربی، و هم «رابطه به نسخه دادن» يعنی اداره عينيت میباشد. در غير اين صورت، وقتي كه فلسفه چگونگی نباشد، نظام ارزشی بهطور مستقل يك محصول خواهد داشت و نظام دانش تجربي محصول ديگري كه بين آنها چالش پيدا ميشود و نمیتوان آنها را در مرتبه محصول #هماهنگ كرد.
🔸 بايد #مُحدثِ_حادثه باشيد؛ يعني بتوانيد نظامات تكامل اجتماعي را بر اساس مقاصد الهي تأسيس كنيد که تأسيس اين مطلب و هماهنگي آن حتماً به #روش_علوم نيازمند است. در مرحله اول به #علم_اصول_احكام_حكومتي نياز داريم كه روش آن از فلسفه چگونگي به دست ميآيد.
🔸 روش علوم حسي لازم است كه هم در تغييراتِ متغيرِ محسوس بتواند پيشفرضهاي ديني را در تعريف متغير وارد كند و هم نسبت آن را به تحقق ارزشها در كنترل تغييرات آن بيان كند؛ يعني نتيجه آن معادلۀ «اگر و آنگاهِ اسلامی» بشود».
🔸 فلسفهٔ شدن اسلامی، پايگاه همدلی، همفكری و همكاری اجتماعی است. اين پايگاه عقلیِ دينمحور، بستر وحدتِ انديشه مسلمين بر محور سرسپردن به دين است.
این فلسفه، شالودۀ هماهنگسازيِ تكامل حجيت در #فهم_دين، اسلاميت در #فهم_كاربردي دانشگاه و جريان اسلام در #فهم_اجرايي دولت [و حاکمیت] است. (۱۳۷۹/۱۰/۶)
🔸 «بايد بر اساس اين فلسفهای که پايهريزی کرديم، شروع کنيم به #ساختن_سه_روش: هم روش استنباط احکام الهی، هم روش توليدِ معادلات کاربردی و هم روش برنامهريزی.
اين سه روش را متناسب با اين مبنای جديد پايهريزی میکنيم. بهکارگيری اين روشها ما را به محصول میرساند. يعنی بهکارگيری روش استنباط، ما را به استنباطات احکام جديد میرساند. بهکارگيری روش نوين توليد اطلاعات، ما را به معادلات کاربردی جديدی بر مبنای اسلام میرساند. در قسمت سوم هم بهکارگيری روش برنامهريزی، ما را به تنظيم امور جديدی بر مبنای جديد میرساند». (۱۳۷۷/۳/۲)
🔸 «ثمرۀ اين فلسفه #در_حوزه، دستيابی به «اخلاق حکومتی، حكمت حكومتی و فقه حكومتی» است و #در_دانشگاه، قادر به «پيشبينی، هدايت و كنترل» تغييرات بر مبنای معادلاتی است كه نيازمندیهای نظام اسلامی در جريان توسعۀ نياز و ارضاء را رفع میکند و در #نظام_اجرايی هم، به ارائۀ مدل شناخت حل معضلات سياسی، فرهنگی و اقتصادیِ داخلی و خارجی بر حول محور كلمۀ اسلام میپردازد». (۱۳۷۹/۶/۱۶)
🔗 https://eitaa.com/mirbaqeri_ir/3398
#فلسفه_روش
#حکمت_کاربردی
☑️ @mirbaqeri_ir
⚡️ «فلسفۀ روش» سه مسئله را تحلیل میکند: ۱. «نسبت وحدت و كثرت»؛ ۲. «نسبت زمان و مکان»؛ ۳. «نسبت اختیار و آگاهی»
⚡️ #معرفت پديدهاي است كه هم معطوف به #واقع است و هم معطوف به #اختيار انسان
💠 استاد سید محمدمهدی میرباقری:
🔶 فلسفۀ روش «نسبت وحدت و كثرت» و «نسبت زمان و مکان»، يعني هم ساختار شیء و هم تغييرات شيء، را تعريف فلسفی میکند [و نمایی از «کُل مُتغیّر» ترسیم میشود].
پرسش سومی که این فلسفه پاسخ میدهد «نسبت بين اختيار و آگاهی» است که بر اساس آن، معرفتشناسی متناسبی ارائه میشود.
اگر در معرفتشناسي معتقد به جبری بودنِ مکانیزم فهم باشيم، حق و باطل از معرفتشناسي خارج ميشود. اما اگر معتقد به فاعليتی بودن معرفت و تناسب معرفت با عينيت باشيم، علاوه بر پذیرش «صدق و کذب»، «حق و باطل» را هم وارد معرفتشناسی كردهايم.
ما نیاز به منطقي داریم كه تناسب ادراك را با خارج به صورت دمافزا گسترش دهد و در اين ايجاد تناسب، جهت را دائماً حفظ كند و اعتلا بخشد. درواقع، علوم، تناسباتي هستند كه بر اساس نظام فاعليت، براي تصرف و ايجاد يك تمدن ايجاد شدهاند.
🔶 #معرفت پديدهاي است كه هم معطوف به #واقع است، و هم معطوف به #اختيار انسان.
دستيابي به معرفت داراي يك فرايند اختياري است. در اين فرايند اختياري، هم اختيار فرد، هم اختيار جمع و هم اختيار تاريخ حضور دارد و حتي عوامل تكويني حضور دارند؛ يعني وقتي کسی شروع به تحقيق و تفحص و توليد يك نظريه ميكند، به صورت جزيرهاي فعاليت نميكند، بلکه فعالیت او درون يك فرهنگ اجتماعي رخ میدهد و قبل از آن، معطوف به اختيار خودش كار ميكند و اين اختيارات يك نسبيتي براي فرد درست كرده و نسبيت اختيار انسان در نحوۀ فهم او از جهان، اثر میگذارد.
🔶 ما منکر #کشف [بهطور کلی] نیستیم، بلکه تفسیرمان از کشف متفاوت است.
🔗 https://eitaa.com/mirbaqeri_ir/3398
#فلسفه_روش
#اختیار_و_آگاهی
☑️ @mirbaqeri_ir
ارتقاء در منطق معرفت .mp3
11.34M
🎧 استاد میرباقری | اضافهشدنِ مؤلفۀ جدیدی به #منطق_معرفت
⚡️ فرایند فهم، یک فرایند جبری نیست.
⚡️ هم #واقعگرایی را قبول داریم و هم #حضور_اختیار در شکلگیری معرفت.
⚡️ اختیار در #ادراکات_حسی، کمترین نقش را دارد؛ این سطوح، بهراحتی تحت اختیار ما واقع نمیشوند.
اما سطوحی هم داریم که ارادۀ ما نقش بیشتری دارد، مثل امور فکری و روحی.
⚡️ منطق فهم، هم باید #تناسب_فهم_با_واقع را مقنن کند و هم تناسب فهم با وحی.
همانطور که چشم ما فقه دارد، عقل ما هم فقه دارد؛ هر گونه اندیشیدن جایز نیست.
⚡️ اگر اراده، در سطوحی از معرفت حضور دارد، فهم ما، هم باید ناظر به واقع باشد و هم باید به حقانیت و حجیت برسد.
پس مؤلفۀ جدیدی وارد منطق معرفت شد.
💥 منطق، متکفلِ #کشف_خطا (از لحاظ تناسب با واقع) و #کشف_بطلان (از لحاظ ارتباط با وحی) است؛ چون ما گاهی علاوه بر اینکه خطا میکنیم، به باطل هم میرویم.
منطق باید هم #صدق را تأمین کند، هم #حقانیت را.
🔗 https://eitaa.com/mirbaqeri_ir/3398
#فلسفه_روش
#اختیار_و_آگاهی
☑️ @mirbaqeri_ir
واقعگرایی و اختیارمندی .mp3
17.1M
🎧 استاد میرباقری | سازگاریِ «حضور اختیار در فهم» با «واقعگراییِ فهم»
⚡️ «حضور اختیار در معرفت»، منافاتی با «معطوف بودنِ معرفت به واقع» ندارد.
همچنانکه «تفسیر واقعیت از روزنۀ مفروضات اساسی، یا پارادایمها» منافاتی با «واقعنمایی علمی» ندارد.
⚡️ اگر میگوییم قوۀ فاهمه، متأثر از اختیار است، معنایش این نیست که فاهمۀ ما ارتباطِ با واقع برقرار نمیکند.
نظام اختیارات اجتماعی در فهم اجتماعی عمل میکند و در عین حال، فهم اجتماعی، معطوف به واقع و بلکه #متصرف_در_واقع هم هست.
⚡️ از قدیم به ما القاء کردهاند که «بدان که آدمی را قوهای است درّاکه که در او منقش گردد صور اشیاء، چنانکه در آینه»!
ما میگوییم: بدان که انسان جهان را میفهمد و فهم او از جهان، ممکن است به #خطا برود یا به #باطل برود، و #منطق باید هر دو را تصحیح کند.
🔗 https://eitaa.com/mirbaqeri_ir/3398
#فلسفه_روش
#اختیار_و_آگاهی
☑️ @mirbaqeri_ir
⚡️ سهم تأثیر اختیار بر #معرفتهای_حسی، کم است.
اما در سامان دادن به نظام معرفتی و مدلسازی، ارادۀ ما نقش فعالتری دارد.
💠 استاد سید محمدمهدی میرباقری:
«كيف اختيار انسان در كيف فهم از جهان حاضر است، منتها در همۀ موضوعات معرفت، سهم اختيار انسان را يكسان نميدانيم. يكجاهايي سهم ارادۀ انسان خيلي تبعي است؛ مثل اينكه در محسوسات اوليه، سهم ارادۀ ما تبعی است، نميشود لامسۀ ما از آبِ گرم متأثر نشود، لامسۀ ما از سرما و برودت آب متأثر نشود؛ انسان دستش را كه در آب گرم ميبرد يك تأثر خاصي پيدا ميكند كه از آن تعبير به سوختن ميكنيم؛ اين ارادۀ ما در اين فعل و انفعال و اين ادراك حسّي، تأثيرش بسيار كم است. هرچند همانجا هم انسان ميتواند مثل مرتاضهاي هندي حتّي حواسّ خودش را طوري پرورش بدهد كه دستش را در آب با دمای صد درجه ببرد و نسوزد. ولي معمولاً سهم ارادۀ ما در آنجا كم است.
ولي وقتي #نظريهپردازي ميکنيم، اطلاعاتي كه از بيرون ميآيد را به يك مدل تبديل ميكنيم و سعي ميكنيم به عوامل، جا و نسبت بدهيم، و نسبتِ بين آنها را تعريف كنيم، نقش اراده بیشتر است. ديگری ممكن است به شکل ديگر مدل بدهد. يعني در سامان دادن به نظام معرفتي و مدلسازی، ارادهي ما نقش فعالتري دارد و آن كسي كه براي كلّ معرفت انسان، منطق ميدهد، يعني براي كل دستگاه معرفتي يك سامانه درست ميكند، در آنجا نقش اراده در سامان دادن به معرفت، نقش بيشتري است. نميگويم در آنجا مطلق است.»
🔗 https://eitaa.com/mirbaqeri_ir/3398
#فلسفه_روش
#اختیار_و_آگاهی
☑️ @mirbaqeri_ir
منظومۀ عقلانیت متعبّد .mp3
4.16M
💥 استاد میرباقری | حکمتهای مضاف بهجای فلسفههای مضاف
⚡️ تفقه جامع دینی شامل اخلاق، حکمت و فقه میشود (#ارزش، #توصیف و #تکلیف).
⚡️ مهمترین و مخاطرهآمیزترین جایی که ممکن است برای حوزههای تفقه دینی لغزش اتفاق بیفتد، همین است که #روش_تحقیق_غرب در حوزه تفقه دینی به کار گرفته شود.
⚡️ اگر روش تحقیق شما بهگونهای نباشد که دخالت دین در روش را بپذیرد، آیا میتوانید محصول آن را به دین گره بزنید؟
برای اینکه به روش تحقیق برسیم، نیاز به فلسفه روش تحقیق داریم.
⚡️ در مقابل کسانی که معتقدند باید نظام سؤالات را (که بهعنوان پیشفرضها، پارادایمها و چارچوبهای اصلی علم هستند) از فلسفههای مضاف گرفت، ما معتقدیم این سؤالات باید از دین و #حکمت_دینی گرفته شوند.
⚡️ گاهی فرهنگستان را متهم میکنند به اینکه چقدر کار را عمیق میکنید. بحث ما این است که شما چهکاری میخواهید انجام دهید؟ اگر میخواهید دانش غربی را با فقه دینی ترکیب کنید، یا اگر میخواهید الگوها و مدلها را اسلامیزه کنید، این تأمل عمیق نمیخواهد؛ ولی اگر میخواهیم #منظومه_عقلانیت بشر را تسلیم وحی کنیم، باید ابتدا #روش_تسلیم شدنش را پیدا کنیم و برای این کار باید #فلسفه_روش تولید کنیم؛ [یعنی] اصول بنیادی روش تحقیق که روش تحقیق مبتنی بر تعبد را به ما میدهد و به ما میگوید چگونه مبتنی بر تعبد، منظومه روش تحقیمان را ایجاد کنیم و بعد هم طراحی مدیریت شبکهای تحقیقات و بانک اطلاعات را انجام دهیم.
🔗 https://eitaa.com/mirbaqeri_ir/3398
#فلسفه_روش
#حکمت_کاربردی
☑️ @mirbaqeri_ir
🔵 یادآوریِ سیر پرونده فلسفه:
1⃣ معرفی آثار فلسفۀ روش
2⃣ معرفی اجمالیِ روش تحقیق هماهنگساز
3⃣ توضیح نحوۀ هماهنگیِ روشهای سهگانه
4⃣ تبیین چیستی #حکمت (بهعنوان خروجیِ روش استنباط) و تفاوتش با #فلسفۀ_روش
👈 در ادامۀ پرونده، مطالب دیگری درباره هماهنگی روشها و نیز درباره #حکمت همرسانی میشود و سپس مطالبی درباره #مکتب (که حکمت، جزئی از مکتب است)، همرسانی میشود (5⃣) و در پایان، مطالبی درباره محاسن و خلأهای #حکمت_صدرایی (6⃣) تقدیم خواهد شد.
#ادمین
🔵 بعضی از عناوین پرونده، تا کنون:
➖ فلسفۀ شدن یا #فلسفه_روش پشتیبان و پشتوانهای است برای جریان یافتن مبانی دینی در علوم و دانشها.
➖ هماهنگیِ بین «معرفتهای دینی و معرفتهای علمی»، نيازمند هماهنگیِ روشها و متدلوژیهای آنهاست، و هماهنگیِ روشها نیازمند فلسفۀ روش.
➖ #فلسفۀ_روش، نظام روش تحقیق را بهگونهای بازطراحی میکند که حضور و نقشآفرینیِ دین را در ساحت علم بپذیرد.
➖ قبل از تولید #حکمتهای_مضاف، ابتدا باید فلسفۀ روشِ تحقیق درست کنید.
➖ حکمت بايد زيرمجموعه وحی قرار بگيرد. نبايد يک دستگاه موازی با دستگاه انبيا به نام فلسفه در عالم داشته باشيم.
➖ #فلسفهٔ_روش زمینهسازِ دستيابی به «اخلاقِ حکومتی، #حكمتِ_حكومتی و فقهِ حكومتی» است.
➖ فلسفه (حکمت) در طول وحی است، نه در عرض وحی.
➖ #فلسفۀ_روش را پیش از استنباط، تولید میکنید و #حکمت را پس از استنباط.
➖ باید دامنۀ #فقاهت گسترش پیدا کند تا بتواند #حکمت را هم پوشش دهد.
➖ تفقه دینی باید #حکمتساز باشد. تفقه دینی باید تکامل پیدا کند و حکمت حکومتی و حکمتهای مضاف به علوم را پوشش دهد و استنباط کند.
🔗 متن کامل پرونده (در حال #بهروزرسانی):
🌐 https://eitaa.com/mirbaqeri_ir/3398
از فلسفۀ روش تا فقاهت .mp3
12.25M
🎧 استاد میرباقری | تفاوت کارآمدیِ #فلسفۀ_روش و کارآمدیِ #تفقه_دینی و حکمت
⚡️ کار فرهنگستان علوم اسلامی طراحی #فلسفۀ_روش بوده که سه روش تحویل میدهد:
۱. #روش_شبکه (روش طراحی شبکه تحقیقات)؛
۲. #روش_تحقیق (روش عام تحقیقات اجتماعی)؛
۳. #روش_بانک (روش تأسیس بانک اطلاعات).
⚡️ در گام بعد، حوزۀ علمیه باید حکمتِ حاکم بر علوم و برنامهریزیها را تفقه کند تا در گام دیگری، علوم و برنامهریزیها دینی شوند.
🔗 https://eitaa.com/mirbaqeri_ir/3398
#کارآمدی_فلسفه_روش
#کارآمدی_حکمت
☑️ @mirbaqeri_ir
💥 «فلسفۀ_روش» غیر از «حکمت» است.
💥 #فلسفۀ_روش به ما #روش_تفلسف میدهد و روش تَفَلسُف به ما #حکمت میدهد.
💥 روش تولید حکمت، روش استناد است.
💠 استاد سید محمدمهدی میرباقری:
"بايد از #فلسفۀ_روش شروع كرد. درواقع، نقطه شروع فلسفه، فلسفۀ روش است. بعد از فلسفه روش است كه شما میتوانید فلسفه داشته باشد؛
یعنی اول بايد معلوم شود که روش صحیح تفلسف چيست؟ بعد از آن ميگوييد ما داريم تفلسف ميكنيم.
بر این اساس میگوییم باید #حكمت_حكومتي مبتني بر استناد به وحي درست شود. وقتی وارد روش استناد ميشويد، ميگوييد مبتني بر روش استناد بايد #حكمت توليد شود (حكمت مستند به وحی). اين «فلسفهاي كه مستند توليد ميشود» غير از آن «فلسفه روش» است".
🔗 https://eitaa.com/mirbaqeri_ir/3398
#فلسفۀ_روش
#روش_تفلسف
#حکمت
#روش_استنادی_تحلیلی
☑️ @mirbaqeri_ir