#اشراق_القرآن : کانال تخصصی آموزش قرآن با مدیریت موسسه لیله القدر نور در تهران/
❁﷽❁ 🌈باسلام و تحیّاتُکُم #ان_شاءالله. . 🖌چنانکه خدمتتان در ادامه مطالب کتاب حلیة القرآن #سطح_۲ تدر
┄┅═✧❁﷽❁✧═┅┄
سلام علیکم ؛ با تحیت خدمت شریفتان...
✅ادامه ے صفاتی که در بطن حروف باید مورد دقت نظر قرار گیرد.
#صفت_بحّه :
🔶بحّه: به معنای(( گرفتگی صدا )) است. به بیماری #تنگی_نفس نیز ((بُحَاح)) گویند.
((بُحِّه)) صفت ویژه حرف (( ح ))است.
🔷برخی از #قُرَّاء در اداء #بُحِّه ((ح ))
چنان #افراط می کنند که صدای حرف به سوی(( خ )) میل می کند❌
و تفریط آن منجر به تلفظ شبیه(( ه )) می شود❌
🔶در منابع قدیم و جدید تجوید ؛ از صفات فرعی دیگری نیز یاد شده است ؛
💢مانند : (( نَفخ )) برای(( ف )) و یا (( نَفث ))برای (( ث )) و...
🔷در نهایت اگر مخرج و صفات #اصلی_حروف را #به_خوبی بشناسیم و به نحو #صحیح اداء کنیم ؛ صفات #فرعیِ آنها نیز خود به خود رعایت می شود. #مهمّ
🔶⚜🔶
🔶@eshragholqoran
#اشراق_القرآن : کانال تخصصی آموزش قرآن با مدیریت موسسه لیله القدر نور در تهران/
┄┅═✧❁﷽❁✧═┅┄ #باتوجه_به_موارد_تدریس_شده_از_کتاب_حلیة_القرءَآن_سطح_2 🌾همراه ✅ با احکام حروف 👇👇 🔶مبحث((
#بِسمِ_رِبِّ_الشُهَدَاءِ_والصِّدِیقِن🌹🍃
🌱با درود و تحیات خداوند خدمتتان
با ادامه #باب_احکام_حروف :
✅ تفخیم.. :
((تفخیم)) ازنظر لغوی ؛ مترادف با کلمه ے (( تسمین )) است که لغت اخیر به معنای(( فربه کردن_چاق کردن )) آمده است.
🔶اما تفخیم به معنای((بزرگداشت))
است.🌱به عبارت دیگر #تسمین جنبه ے مادّی و #تفخیم جتبه ے معنوی دارد. #مهمّ
#تفخیم در اصطلاح تجویدی عبارت است از :
((درشت و پرحجم و غلیظ نمودن حرف) )
به بیان دیگر؛ #تفخیم حالتی است در حرف که گویا دهان از صذای آن پر می شود. ( باد در گلو انداختن)
✅ تغلیظ:
کلمه ے(( تغلیظ ))هم مترادف با((تفخیم )) است؛ #اِلَّا این که #اختصاصاً برای #غِلظتِ حرف(( ل )) به کار می رود. 💢خَلَقَ الله_یَدُالله_
✅مٶلِف برای راهنمایی شاگردان در مورد #تفخیم با استفاده ازضرب_المثل
#مشهور فارسی: و معمولاً از آنان می خواهند که به اصطلاح در حالی که
( باد در گلو انداختند) صحبت می کنند.
✅آواشناسی جدید؛ تفخیم چهار حرف(ص_ض_ط_ظ_) را به(( نرم کامی شدگی )) و تفهیم سه حرف (( خ_غ_ق_)) را به (( حلقی شدگی ))تعبیر می کنند و معتقدند در #چهار حرف اوّل #ریشه ے زبان به سوی مام بالا می رود ( که با تعریف تجویدی هماهنگی دارد ) و در سه حرف دوم ؛ #ریشه ے زبان به حلق فشار وارد می کنو و ایجاد #درشتی و#تفخیم می کند.
🔶در نهایت از آنجا که نرم کام شدگی و حلقی شدگی را در #تضاد_هم نیستند؛
کلاًحالت تفخینم حروف را به ((حلقی شدگی ))تعبیر می نمایند.
🌱ما نیز تفخیم را با همین اصطلاح #سنجیده و لذا : از تعبیر((باد در گلو انداختن ))استفاده می کنیم.) 🌱
✅ #ترقیق :
(( ترقیق )) ضدّ تفخیم و در لغات مترادف کلمه ے(( تخفیف)) است و به معنای
(( سبک کردت_رقیق کردن_از غلظت چیزی کاستن )) آمده است.
🔶ترقیق دراصطلاج تجویدی عبارت است از :
(( رقیق و کم حجم تلفظ نمودن حرف ))
👈نکته ے #مهمّ :
تفخیم حروف و صداها را نباید به
#افراط و یا با حالت(( ضمّة)) اداء کرد.❌
❌این آسیبی است که در قرائت برخی از #قُرآء ملاحظه می شود( دقت شود ) #مهمّ
🔷موارد #تفخیم_و_ترقیق در تجوید قرآن عبارت است از : تفخیم حروف #استعلاء _تفخیم و ترقیق #الف_مدّی _تغلیظ و ترقیق (( ل )) و تفخیم و ترقیق(( ر ))
که به شرح آنها خواهیم پرداخت .. .🔶⚜🔶
#اشراق_القرآن : کانال تخصصی آموزش قرآن با مدیریت موسسه لیله القدر نور در تهران/
#مراتب_تفخیم_حروف_استعلاء_از_حدّ_اکثر_به_حدّ_اقل_ 🔶تأیید می گردد که تفخیم حروف #استعلاء در 🌱مرحله ے
❁﷽❁
🌎 با سلام و تحیاتکم در اولین روز فصل پر خیر و برکت #زمستان 🌘
۱✳️ #تفخیم_و_ترقیق_الف_مدّی:
🔶باید دانست که #الف_مدی کلاً به دو صورت تلفظ می شود: #فَتح_اِمالَة :
((فَتح )) به تلفظ معمولی و متداول #الف_مدّی گفته می شود. #مهمّ
🔶در اینتلفظ ؛ در واقع #الف_مدّی نوعِ کشیده فتحه ے معمولی است که قاریان قرآتی به آن آشنا هستند و از آن جهت به (( فَتح )) تعبیر شده است🌱 که در این حال ؛ دهان نسبت به #آواهای دیگر بیشتر باز می شود.
✅ #تفخیم_و_ترقیق_الف_مدّی
🔶تلفظ #الف_مدی در نوع #فَتح تابع حرف ماقبل آن است.🌱
اگرحرف مذکور( پایه ے الف مدی)
مفخّم باشذ_اَعَم از حروف #استعلاء
و غیر آنها_ الف هم تفخیم می شود و اگر(( مرفّق )) باشد؛ #الف نیز به تبعیّت آن ترقیق می گردد :
💢مانند: صَادِقاٌ_سَامِراً_ضَامِرٍ_دَافِعٍ طَالُوتُ_جَالُوتَ_ظَاهِرِینَ_ذَاکرِینَ_👇
💢(صَادِقاٌ_ضَامِرٍ_طَالُوتُ_ظَاهِرِینَ) مفخم _و
💢(سَامِرٍ_دَافِعٍ_جَالُوتَ_ذَاکِرِینَ) مرقّق
✅نکته ے مهمّ : باید توجّه دانست که این امرمنحصر به #الف مدی نیست❗️
🔶اُصولاً حروف و حرکات آنها ؛ در #مرتیه ے تفخیم و ترقیق با یکدیگر هستند.
🔷یعنی اگر حرفی مفخّم باشد ؛ فتحه یا ضمّه ے آن نیز #تفخیم می شود و طبعاً نوع کشیده ے آنها(الف و_واو مدی ) نیز تفخیم می گردد.
همین طور اگر حرفی #مُرَقَّق باشد : حرکت آن نیز اعمّ از کوتاه یا کشیده( کسره_یای مدّی ) نیز ترقیق می گردد.
✅پس باید دقت نمود که(( ترقیق حرکت مقخّم_به ویژه ترقیق فتحه ے حرف مفخّم ؛ آسیب تجویدی محسوب می شود )) این پدیده اے است که بسیار از #قرَاءِ ما ناخود آگاه بدان عادت دارند. ❌
💢صَدَفَ_صُرِفَت_ضَرًبَ_ضُرِبَت_طًبَبَ_
طُمِسَا_ظَلَمَ_ظُلِمُوا_خَلَقٍ_خُلِقَت_غَرَبَت_غُتِلَت_قَتَلَ_قُتِلَت_
۲✳️ #اِمَالَة :
(( اِمَالَة )) در لغت به معنای
(( میل دادن_مایل کردن ))و در اصطلاح تجویدی عبادت است از؛
((میل دادن الف مدّی به سُوی یاء مدّی ))
🔶البته این تعریف ؛ در اصل به اِمَالَهء فتحه به سوی کسره بَرمی گردد. که در روایت #حفص نیست ؛ فلذا به بحث ما ارتباطی ندارد.🌱
🌾🌿🌈اِمَاله = (مایل شدن الف به سوی کسره ) می باشد.
🌈اماله از مباحث مشهور علم زبان شناسی عرب است. ⚜
چراکه ریشه در #لَهِجَاتِ اقوام مختلف عرب دارد ؛ از ابو عمرو الدّاتی( متوفی۴۴۴ه_ق_) عالم بزرگ علم قرائت و صاحب کتاب مشهور
((التَّیسیر فی القرائا السّبع ))نقل است.
((فَتح)) و ((اِماله )) دو لغت و لهجه ے مشهور و متداول در زبان فصحاءِ عرب است که قرآن به لغات آنان نازل شده است.((فَتح )) ؛ لغت( لَهجه ے) اهل #حجاز و(( اِماله )) لغت (لهجه ے ) اهل #نَجد از قبائل تَمِیم و اَسذ و قِیس می باشذ ))
#شناسه : النَّشر ؛پاورقی)
✳️بدین جهت در قرائت کلام الله مجید نیز از آن صرف نظر نشده است. ⚜
فقط موارد کاربرد آن ؛ #قانونمند و تابع قرائت قاریِ مربوطه و راوی و طریقِ وی است.
💢مثلاً: قرائت ورش از نافع ( روایت شده)
🔶اگر الف مدی از حدّ طبیعیِ خود
((فَتح ))بسته ترشود و کم کم به سوی یاءِ مدی میل کند ؛ گویند((الف اماله شده است )).🌾
🌈((اماله)) دو نوع ا#صغری_کبری
که #شرح آن خواهد آمد 👇👇
#اشراق_القرآن : کانال تخصصی آموزش قرآن با مدیریت موسسه لیله القدر نور در تهران/
✅در ادامه ے مبحث دروس👇 #مد فرعی( غیر طبیعی) 🔶 تعریف : #مدفرعی :مدهایی را گویند که میزان کشش بیشتر ح
✅_مد منفصل
🔶تعریف: کلمه ے(( #منفصل)) #ضدّ متصل و بمعنای (( جدا شده)) آمده است..
#مد_منفصل_ مدی است که سبب آن
((همزه_ء)) بوده و بعد از حرف مد می آید.
أما حرف مد و همزه ؛؛ در دو کلمه ے جدا از هم قرار دارند. مانند :👇
💢 اِنّٰآ اَنْزَلْنٰا- قٰالُوآ ٰاذَنّٰاكَ- فيٓ اَنْفُسِهِمْ- في حُكْمِهِٓ اَحَداً- وَوَهَبْنٰا لَهُٓ اَهْلَهُ
🔶بدیهی است اگر بر کلمه اول #وقف شود ؛ از آنچا که سبب مد(همزه ے کلمه ے بعد است ) در تلاوت #امتداد_مد جاری نمی شود #مهمّ(ساختمان مد منفصل تشکیل نشده.
لذا:) حرف به مقدار طبیعی اداء میگردد. 🔶⚜🔶
✅میزان مد #منفصل
🔶حفص از طریق((طیّبۀٌ النشر)) مد منفص را به/ دو🌱چهار🌱پنج /( قصر_توسط_و فوق توسط) خوانده است.
✅مد منفصل از مد #متصل ضعیف تر است و
🔶لذا هیچ گاه نباید مقدار کشش مد منفصل از مد_متصل بیشتر شود❗️
بلکه باید مساوی و یا کمتر از آن اداء گردد.
✅_نکته مهمّ:
((توازن)) تمامی مدهای منفصل باید رعایت گردد.
(یعنی هر رقمی را در نظر گرفتیم باید تا آخر تلاوت به همان رقم در کشش مد منفصل توجه داشته باشیم) #به ویژه وقتی دو مد منفصل نزدیک یکدیگر قرار گبرند ؛ باید در این امر دقت بیشتری مبذول گردد . مانند👇
💢وَالَّذينَ يُؤْمِنُونَ بِمٰآ اُنْزِلَ اِلَيْكَ وَ مٰآ اُنْزِلَ مِنْ قَبْلِكَ وَ بِالْٰاخِرَةِ هُمْ يُوقِنُونَ{ بقره_۹} 🌱
🔶از آنجا که مد منفصل به (( قصر)) هم خوانده شده است
🔶لذا به این ((مد مستحب)) یا(( مد جایز)) نیز گفته اند. البته جوار((قصر)) فقط منحصر به مد منفصل نبوده ؛ یلکه((مدعرض)) عرض نیز چنین خصوصیّتی را داراست که تفصلیل آن خواهد آمد. 🔷اصولاً به #قراءِ محترم توصیه می شود که از وجه((قصر)) کمتر استفاده نمایند 🌱چرا که در این صورت؛ ؛ رعایت بسیاری از قواد تجوید و قرائت ؛ بر آن مترتب می شود( یعنی اداء یا عدم اداء برخی از قواعتکد تجویدی به قصر 🌱منفصل بستگی دارد)) #نهایتاً؛ رعایت وجه((توسط)) در هر دو مد متصل و منفصل ؛ #میانه ترین و مقبول ترین مقادی مد است.
✅انواع مد منفصل:
🔶مد تعظیم: تفضیل ان در بحث سبب معنوی گذشت.
🔷مد صله ے کبر'ی؛ متعلق به هاء ضمیر اشباع شده است .
اگر پس از مد((مد صله ے کبر'ی))👇
((مدصله ے صغر'ی گویند 💢لَهُ مَا فِی السَمَواتِ/ بِهِ قَوماً))اگر پس از این مد((همزه قطع)) واقع شود ؛ مد منفصل ایجاد شده را((صله ے کبر'ی)) نامند؛ 🌱 حکم این نوع مد با سایر مدهای منفصل تفاوتی ندارد مانند: 👇
💢 في حُكْمِهِٓ اَحَداً- يَرَهُٓ اَحَدٌ- بِهِٓ اَزْوٰاجاً- مِقْدارُهُٓ اَلْفَ سَنَةٍ 🔶⚜🔶
┄┅═✧❁﷽❁✧═┅┄
#باب_فرش_الحروف_👇👇
#آخرین درس از کتاب تجوید #دو۲* اُستاد موسوی بلده تقدیم می گردد🌹🍃
(نحوهِ قرائت برخی از کلمات قرآن به روایت حفص از عاصم)
((فرش))=بهمعنای((بسط_پراکندگی))
آمده است.🌸🍃
و ((حروف)) جمع فرش حروف است از :
((احکام ویژهِ برخی از کلمات قرآن در یک قرائت خاصّ))
✅((قوائد ے)) که ضمن دروس گذشته فرا گرفتیم ؛
#کلیّاتی است از ((اُصول)) قرائت #عاصم به روایت حفص ؛ که به صورت قواعد و ضوابط #مدوّن_و_معیّن ؛ عرضه می شود .🌹🍃
✅لذا: به این قواعد((اُصول قرائت)) گویند. برای هر یک از #أئمّه: قرائت و راویان آنها ((اُصول قرائت)) ویژه ا ے؛ #مدوّن و موجود است؛
(مانند احکام نون ساکنه و تنوین یا احکام مدّ). 🌸🍃
✳️ اما هر یک از #قرّاء و راویان آنها ؛ همچنین ؛ کلماتی از قرآن را ؛ به صورت ((پراکنده)) و خارج از #ضوابط مشخص و #ثابت ؛ متفاوت با بعض دیگر خوانده اند.
✅ #لذا این بخش ار قرائت هر قاری یا راوی را ؛((فرش الحروف)) گویند.
✳️ هرچند ما در طول مباحث گذشته ؛ به تناسب هر درس ؛ #اشاراتی به برخی از این #کلمات و #نحوهِ_قرائت آنها داشته ایم ؛
✅اما اینک در پایان مباحث کتاب ؛ یکبار دیگر ؛((فرش الحروف به روایت حفص از عاصم)) را به صورت جمع بندی همراه با مواردی که تا به حال #ذکر نشده است ؛ می آوریم🌸🍃
✍دقت فرمایید: 👇👇
✳️1_ءَأعْجمییٌّ (فصّلت_۲۴)، همزهِ دوم به ((تسهیل)) خوانده می شود.
[باب صفات حروف؛ صفت نبرة] 🌸🍃
✳️2_(( أَلْذَّکَرَینِ)) ؛ (( آلَْانَ)) ؛ ((آللّهُ))
به دو وجه((الف مدی با مدّ لازم))و
((دو همزهِ مفتوحه با تسهیل همزهِ دوّم)) خوانده می شود.
[درس همزهِ وصل و نیز باب صفات ؛ صفت نبرة] 🌹🍃
✳️3_أَلْاِسْمُ :
(حجرات_۱۱) در حالت وصل به کلمهِ #ماقبل ؛ فقط به صورت((بِيْسَ لِسْمُ))
با کسرهِ لام و #حذف همزه وصل خوانده می شود.
اما در صورت #ابتداء؛ به دو وجهِ
(( أََلْسْم ُ)) (( َلْسْم ُ)) قرائت می گردد. [باب همزه وصل]🍃🌸🍃
✳️4_مَجْريٰهَا (هود_۴۱) الف مدی پس از راء به ((امالهِ کبری')) خواند می شود. طبعاً را نیز ترقیق است .
[باب همزه وصل]
[درس همزهِ وصل و نیز باب صفات ؛ صفت نبرة] 🌸🍃
✳️ 5_أَنَّا_لَکِنَّا_آلظُّنُونَا_آلرَّسُولَا_
آلسبِبِلَ _قَوَارِیرَا_سَلَاسِلَا :
#کلمات فوق در وصل به فتحه و در وقف به((الف مدّی)) خوانده می شود. #البته آخرین کلمه؛ یعنی سَلَاسِلَا(سوره انسان_۴) دو #وجهی است. =یعنی علاوه بر وجه مذکور؛ هنگام وقف ؛ به سکون لَام
(سلاسِلْ) نیزخوانده شده است.🌸🍃
✳️ 6_أِرْکَبْ مَعَنَا _ یَلْهَثْ ذَالِکَ
اظهار (( ثْ )) و (( ثْ )) نزد حرف بعدیِ خود نیز به طریقی از حفص آمده. است. اما #ادغام آنها #ارجح و معمول است.[ باب ادغام(متجانسین)]🌹🍃
✳️ 7_یَبْصُطُ_ بَصْطَۀَّ _
(بقره_۲۴۵_؛ اعراف _۶۹) هردو با
(( س )) خوانده می شود. #هرچند این دو با((ص))
نیز خوانده شده اند ؛ امّا قرائت به
((س)) #ارجح و مشهور است.🌸🍃
✳️ 8_ أَلمُصَيْطِرُونَ _ بِمَصَيْطِرٍ
(طور_ ۳۷؛ غاشیه _۲۲) هردوبا ((ص)) خوانده شده اند .#هر جند قرائت به ((س)) نیز وارد شده است؛ #اما ضعیف است. 🌹🍃
✳️ 9_ضَعْفٍ _ضَفعْاً (روم _۵۴) اولی #دوبار و #دومی یک بار در آیه ے مذکور آمده اند. #علاوه بر
((فتحه)) ضاد؛ حفص ؛ هر سه مورد را با((ضمة)) نیز خوانده است.
#اما ((فتحه)) در قرائت آن #مقدم است. 🌸🍃
✳️10_کهمعص_حم_عسق(مریم_شوری )((عین)) را در این دو مرد ؛ به طول _توسط و حتی #قصر خوانده شده است .#امّا ترجیح با طول است .
[ باب مدّ و قصر(مدّ لین) ]🌹🍃
✳️ 11_أَلَمْ نَخلُقْکُمْ_(مرسلات_۲۰)
#ادغام قاف سامن در حرف کاف به هر دو وجه ((تامّ)) و ((ناقص)) جایز است. #اما وحه ادغام #تامّ رجحان دارد. [باب ادغام(متقاربین)] 🌸🍃
✳️12_لَا تأ مَنَّا (یوسف_۱۱) نون مشدّد به ((اشمام)) خوانده شده است.🌸🍃
یعنی هنگام تلفظ آن باید لب ها جمع شده و حالت((ضمّة)) را نشات دهد! چراکه اصل آن((لَا تَأمَنُنَا))بوده است.
[باب طرق وقف بر #آخر کلمات🌹🍃
✳️ 13_یس *والقُرْءَآنِ الحکیم_ #نوالقَلَُمْ_ *نون ساکنهِ واقع در هجاء #حرف_مقطعه ؛ در صورت وصل تزد
((و)) اظهار می گردد. 🌸🍃
✳️ 14_أ رجَْهْ_فَاَلقَْهْ_(اعراف_۱۱ و شعراء _۳۶) _ ( نمل_۲۸) در هر دو ؛ #هاء_ضمیر به سکون خوانده شده است. 🌹🍃
✳️15_یَرْضُهُ لکَُُمْ_(زمر_۷ )هاء ضمیر بلا اشباع خوانده می شود. 🌸🍃
✳️️ 16_فِیهِ مُهَانَا(فرقان_۶۹) هاء ضمیر اشباء می شود.🌹🍃
✳️ 17_وَیَتَّقَْهِ_(نور_۵۲) حفص به #سکون قاف و عدم اشباع هاء ضمیر خوانده است. 🌸🍃
✳️ 18_ءَا تینِیَ(نمل_۳۶) در وصل؛ به فتحه یاء و در وقف به دو وجه
((اثبات یاء))
(ءَاتيٰنیَ) و ((حذف)) آن(ءَاتيٰنْ)
قرائت می شود. 🌹🍃
✳️ 19_موارد سکت واجب :
به((طریقی)) از حفص که بر طبق آنذمدّ منفصل((قصر)) آمده است.
این موارد